عباس اسدي
عصر فن آوري، بهره مندي روزافزون از وسايل الكترونيكي و ديجيتالي زندگي در لحظه ها، شتاب و استرس ، كم تحركي و چاقي مفرط ارمغاني به همراه مي آورد كه ديابت نام دارد. ديابت يا همان بيماري قند امروز جزو جدا ناپذير زندگي شهري، افراد كم تحرك، چاق و كار در فضاهاي پراسترس و پراضطراب است. اما آنهايي مي توانند از اين بيماري اگر تا به حال مبتلا نشده اند پيشگيري كنند كه بازگشت به خويشتن را تمرين كنند، يعني در فضاي پرالتهاب، بي تحرك و استفاده روزافزون از وسايل برقي و الكترونيكي دچار استحاله نشوند بلكه ورزش روزانه، استفاده از رژيم هاي غذايي سنتي و بهره مندي از فضاهاي آرامبخش را در دستور كار خود قرار دهند. اينكه يك ديابتي چگونه بايد زندگي كند،  چه اندازه بخورد، چگونه بخورد، كي بخورد و چه بخورد و اين ديابتي هنگامي كه عزم سفر كرد چه مواردي را بايد به هنگام سفر رعايت كند، موضوع گفت وگوي همشهري با دكتراسدالله رجب رئيس انجمن ديابت ايران است.
* آقاي دكتر! ديابت را بيماري عصر فن آوري مي دانند چه مي شود كه اين بيماري را بتوانيم مهار كنيم و در حال حاضر در ايران چه تعدادي به اين عارضه دچار هستند.
- براساس آمار و ارقام موجود هم اكنون چهار ميليون نفر در ايران به بيماري ديابت مبتلا هستند كه معادل همين رقم افراد در ايران ديابت دارند اما از مريضي خود بي اطلاع هستند. اين رقم در جهان ۱۵۰ ميليون نفر تخمين زده مي شود،  هزينه هاي تحميل شده به ساختار بهداشت و درمان ايران از ناحيه مبتلايان به اين بيماري هر سال ۹۰۰ ميليون دلار است.
اينكه چگونه مي شود اين بيماري را مهار كرد، به رفتار افراد بازمي گردد،  همه مي دانند كه عوامل بروز بيماري نوع دو ديابت كم تحركي، پرخوري، استرس و حوادث غيرمترقبه و در نوع يك از طريق ارث است. نوع دوم ديابت كه در افراد بالاي ۴۰ سال بروز مي كند را مي توان با كم خوري، تحرك روزافزون و بهره مندي از فضاي آرامبخش زندگي و كار آن را مهار كرد. در ديابت نوع اول هم كه فرد مبتلا از آن گريزي ندارد چاره اي براي او نمي ماند جز اينكه با ديابت زندگي كند و بپذيرد اين عارضه با او همراه است و با آموزش و برنامه هاي غذايي بايد كار كند كه حداقل آسيب را از اين ناحيه دريافت كند.
* آقا دكتر وضعيت مبتلايان به ديابت در ايران در مقايسه با ساير كشورها چگونه است؟
- رقم مبتلايان به ديابت در امارات متحده عربي ۲۰ درصد، در عربستان ۱۴ درصد، در عمان ۱۰ درصد است كه اين رقم در ايران پنج درصد مي باشد. به نظر مي رسد وضعيت ايران در مقايسه با كشورهاي همسايه بهتر است، با اين وجود اين رقم براي ما بسيار نگران كننده است به طوري كه اين رقم در قزوين ۱۴درصد در يزد بيش از ۱۳ درصد، در بوشهر بيش از ۱۴ درصد و در تهران بيش از ۱۲ درصد جمعيت افراد بالاي ۳۰ سال به ديابت مبتلا هستند.
به نظر من و براساس مطالعات صورت گرفته حدود ۱۰ درصد از بيماران ديابتي در كشور، بر اثر عوامل محيطي يا ژنتيك به اين بيماري مبتلا شده اند.
* آقاي دكتر چه كساني در معرض ابتلا به بيماري ديابت قرار دارند؟
- افرادي كه اغلب چاق هستند و از فشارخون بالا و چربي زياد بهره دارند و مادراني كه دچار سقط هاي مكرر شده و يا مادراني كه نوزاد با وزن بالاي چهاركيلو به دنيا آورده اند، افراد در معرض استرس مداوم و بستگان درجه يك بيماران ديابتي به عنوان گروه هايي هستند كه بيش از سايرين در معرض خطر ابتلا به ديابت قرار دارند.
به باور من كنترل بيماري ديابت نياز به عزم ملي، برنامه ملي، قاطعيت اجرا و بودجه لازم نياز دارد.
در حال حاضر ۹۹ درصد از بيماران ديابتي ما به رغم مصرف دارو،  قادر به كنترل بيماري خود نيستند، اين در حالي است كه روزبه روز بر تعداد بيماران افزوده مي شود.
با اين وجود و با رقم فعلي بيماران و افزايش شمار بيماران طي سالهاي آينده لازم است كه بودجه قابل توجهي براي آموزش افراد سالم، متخصصان، بيماران و سياستگذاران بهداشتي و درماني اختصاص يابد و به خصوص بودجه خاصي را به كنترل هاي روزانه بيماران فعلي اختصاص دهند، زيرا در حال حاضر هيچ يك از شركت هاي بيمه  اي هزينه اي براي آموزش و مراقبت هاي پيشگيرانه روزانه به بيماران پرداخت نمي كنند. در حالي كه بيماران ديابتي پيش از مصرف مستمر دارو، نيازمند آموزش و آگاهي هستند كه بدانند چگونه بيماري خود را كنترل كنند،  ما بيش از ۱۵ سال در تلاش بوده ايم كه به شركت هاي بيمه بقبولانيم هزينه  آموزش را هم تقبل كنند. در حالي كه همچنان هزينه براي دارو و تعداد بسيار محدودي سرنگ، تنها هزينه هايي است كه شركت هاي بيمه پرداخت مي كنند آن هم در حالي كه تمام داروهاي بيماران توليد داخل بوده و البته داروهاي خوبي هم هستند.
* انجمن ديابت براي مبتلايان به ديابت كه شمار آنها هر روز رو به فزوني است چه كرده است؟
- هر بيمار ديابتي حداقل سالي بايد ۱۵ ساعت آموزش ببيند كه با شيوه هاي كنترل بيماري خود آشنا شود. در حال حاضر انجمن ديابت ايران در ۱۱ شهر قزوين، كرج، لار، سنندج، اردبيل، مشهد، تبريز، تهران، رودسر، دزفول و بوئين زهرا با دايركردن شعبه، دوره هاي آموزشي را تنها براي ۲۰ هزار بيمار ساكن در اين شهرها كه عضو انجمن ديابت ايران هم هستند برگزار مي كند، در حالي كه سه ميليون و ۹۸۰ هزار بيمار ساكن در بيش از ۱۲۰۰ شهر كشور كه به دليل ناآگاهي از بيماري خودآگاه نبوده و يا در صورت آگاهي از ابتلا به ديابت به دليل نبود شعبه اي از اين انجمن در محل سكونت خود چاره اي جز مراجعه به مراكز ديابت مستقر در بيمارستان هاي شهر نداشته تا زماني كه شعبه انجمن در ساير شهرها داير شود. پنج سال پيش قرار بود كه دوره آموزش ديابت براي پزشكان برگزار كنيم، هزينه برگزاري اين دوره يك ميليارد و ۴۵۰ ميليون تومان برآورد شد و وزارت بهداشت از برگزاري دوره صرف نظر كرد، البته بيماري ديابت براي اكثر پزشكان ما قابل تشخيص است، زيرا بيماران ديابتي معمولاً زماني به پزشكان مراجعه مي كنند كه علايم ديابت بروز كرده و تشخيص بيماري بسيار آسان شده است. بي ترديد بيماري ديابت تنها در شرايطي كنترل خواهد شد كه بيمار مركز ثقل تيم درماني بوده و پزشك و بيمار هم بپذيرند كه بيمار عضوي از تيم درماني است، در غير اين صورت دارودرماني صرف، نقشي در كنترل يا پيشگيري از بيماري ايفا نخواهد كرد.
در ايران چهار ميليون نفر و در جهان ۱۵۰ ميليون نفر به ديابت «بيماري قند» مبتلايند، به همين ميزان ديابت آشكار ديابت پنهان در جامعه ايران وجود دارد
* آقاي دكتر بسياري از هموطنان ما در طول سال به سفر مي روند ، برخي از آنها مبتلا به ديابت هستند و پرهيز غذايي را بايد در دستور كار قرار دهند شما به عنوان متخصص و پزشك اين بيماري و رئيس انجمن ديابت ايران چه توصيه هايي به آنها داريد؟
- در زندگي كنوني به دلايل شغلي، كسب آرامش و تنوع طلبي سفر به پديده اي اجتناب ناپذير تبديل شده و براي بسياري از افراد سفر چه در تابستان و چه در تعطيلات نوروزي جزو برنامه زندگي آنها شده است.
استرس سفر، تغيير آب و هوا، تغذيه غير معمول و هر يك به نوبه خود بر ميزان قند خون اثر مي گذارند و قندخون را دچار اختلال مي كنند. البته براي افراد ديابتي كه از آموزش لازم برخوردار باشند در انتخاب مقصد سفر هيچ محدوديتي وجود ندارد، اما افراد ديابتي كه از ديابت خود و نحوه كنترل آن شناخت لازم و كافي ندارند بايد تا حد ممكن از رفتن به مكان هاي فاقد امكانات درماني خودداري كنند.
لذا قبل از سفر بايستي بيماران ديابتي وسايل زير را به همراه داشته باشند.
۱- انسولين، داروهاي پايين آورنده قند خون و هر داروي ديگري را كه روزانه ميل مي كنند.
۲- دستگاه قند خون و در صورت لزوم، باطري اضافه
۳- لافست براي نمونه گيري قندخون
۴- سرنگ
۵- نوار اندازه گيري قند خون و ادرار
۶- آمپول گلوكاگن
۷- مواد قندي سريع الجذب براي موارد هيپوكليسمي
۸- الكل پزشكي يا پارچه نمدار
مسافران نوروزي همچنين حين سفر بايد به يك سري موارد توجه كنند. آنها اگر با وسيله نقليه شخصي مسافرت مي كنند بايد موارد زير را رعايت كنند.
۱- اگر قبل از سفر، قند خونتان كمتر از ۹۰ ميلي گرم درصد باشد، حتماً بايد يك واحد كربوهيدرات دار سريع الجذب ميل كرده و زماني حركت كنيد كه قند خونتان افزايش يافته است.
۲-كيف دستي حاوي انسولين و ساير موارد ذكر شده را هيچگاه در معرض نور مستقيم آفتاب و حرارت قرار ندهيد.
۳- انسولين و داروهاي پايين آورنده قند خون را طبق معمول مصرف كنيد.
۴- اگر مسيرتان طولاني است هر ۲-۳ ساعت يك بار استراحت كوتاهي داشته باشيد و قند خونتان را اندازه گيري كنيد. در صورت لزوم ميان وعده نيز ميل كنيد.
۵- اگر متوجه كوچك ترين علامت حاكي از هيپوگليسمي شديد، فوراً مواد قندي را كه قبلاً آماده كرده ايد و در دسترس قرار داده ايد، ميل كنيد.
برخي از مبتلايان به ديابت ممكن است با اتوبوس سفر كنند،  اين مسافران بايستي موارد زير را مدنظر قرار دهند.
۱- چون با اين وسيله، مانند وسيله شخصي نمي توانيد توقف دلخواهي داشته باشيد، بنابراين سعي كنيد صندلي مجاور راهروي اتوبوس را انتخاب كنيد تا بتوانيد هر از گاهي حركتي كنيد تا جريان طبيعي خون همچنان در پاهاي شما برقرار باشد.
۲-گاه پيش مي آيد كه افراد ديابتي به دنبال بروز علايم هيپوگليسمي و خوردن ميوه و ساير موادقندي، بدون تميز كردن دستان خود اقدام به اندازه گيري قند خونشان مي كنند و به دليل بقاياي آب ميوه روي دستانشان، دستگاه يا نوار، قند خون بالايي را نشان مي دهد. بهترين وسيله براي شستن دست ها، آب و صابون است اما در صورت فقدان آنها، از الكل پزشكي يا يك پارچه نمدار كه قبلاً همراه آورده ايد استفاده كنيد و پس از چند دقيقه و خشك شدن دست ها در صورتي كه هيچ رطوبتي در دست ها وجود نداشته باشد، اقدام به اندازه گيري قند خون كنيد. البته اين مسأله ممكن است در هر وسيله نقليه يا مكان ديگري نيز روي دهد.
شماري از هموطنان با قطار مسافرت مي كنند. افرادي كه مبتلا به ديابت هستند در حين سفر در قطار بايد به اين نكات توجه كنند:
۱- براي افراد ديابتي سفر با قطار ارجح است زيرا مي توانند هر وقت كه مي خواهند يا نياز دارند غذا ميل كنند يا تحرك لازم داشته باشند.
۲- نكته حائز اهميت در مورد سفر با قطار اين است كه در صورت توقف هاي طولاني احتمالي ، حتماً به اندازه كافي مواد غذايي، به ويژه مواد كربوهيدرات دار و داروهاي مصرفي و وسايل كنترل روزانه خود را در كيف دستي همراه داشته باشيد.
شماري از مبتلايان به ديابت ممكن است با هواپيما سفر كنند، اين افراد بايستي موارد زير را به هنگام سفر رعايت كنند:
۱-كيف دستي خود را كه از قبل آماده كرده ايد همراه خود داشته باشيد.
۲- اگر به موقع در فرودگاه حاضر شويد مي توانيد صندلي سمت راهرو را تقاضا كنيد تا به اين وسيله امكان قدم زدن داشته باشيد.
۳- به دليل كاهش رطوبت در داخل هواپيما بدن انسان نياز بيشتري به آب پيدا مي كند بنابراين ضروري است هنگام سفر با هواپيما مايعات بيشتري ميل كنيد كه بهترين مايعات نيز آب است.
بعد از طي مسافت شما به مقصد مي رسيد در جايي كه مستقر مي شويد اگر به ديابت مبتلا هستيد بايد نكات زير را رعايت كنيد:
۱-انسولين نبايد در معرض سرماي شديد قرار گيرد به ويژه كه در مقابل سرما بسيار آسيب پذير است. اگر انسولين يك بار يخ بزند اثر آن كاهش مي يابد، زيرا در اين صورت، انسولين از مواد تأخير دهنده اثر انسولين جدا مي شود.
هنگام فعاليت جسمي
۱- اغلب هنگام فعاليت جسمي علايمي بروز مي كند مثل تعريق، لرزش ماهيچه ها و رنگ پريدگي به دليل شباهت اين علايم به علايم هيپوگليسمي ممكن است متوجه بروز هيپوگليسمي نشويم لذا براي كسب اطمينان در چنين مواردي، اندازه گيري قند خون بهترين راهكار است.
۲- فراموش نكنيد دستگاه اندازه گيري قند خون را دور از سرما و نزديك بدن نگه داريد.
۳- در صورت فعاليت جسمي بيش از اندازه در طول روز كه به اتمام انرژي ذخيره شده در ماهيچه ها و كبد مي انجامد، امكان بروز هيپوگليسمي شبانه وجود دارد.
بنابراين هنگام فعاليت شديد جسمي، مواد غذايي بيشتري بايد مصرف كنيد.
۴- براي اندازه گيري قند خون هنگام تفريحات به نكات زير توجه كنيد:
الف: ديابتي بايد وسايل كنترل روزانه خود را تا جاي ممكن نزديك بدن نگه دارد.
ب: رطوبت هوا روي
كاركرد نوارهاي اندازه گيري نيز اثر منفي دارد، توجه داشته باشيد كه پس از باز كردن در قوطي و برداشتن نوار، فوراً در را ببنديد به سرعت قند خون خود را اندازه گيري كنيد، زيرا رطوبت هوا سبب اختلال كاركرد نوار و دستگاه مي شود، بنابراين نوارهاي خود را هرگز داخل مكان هايي مانند حمام نگهداري نكنيد.
نكته آخر اينكه بهتر است قبل از هر سفر به ويژه سفرهاي خارج از شهر يا كشور محل زندگي خود، با پزشك خود مشورت كنيد.

پيش از آن كه مشغول پخت غذا شويد، به ويژه وقتي مقدار غذا زياد باشد و به زمان بيشتري براي پخت آن نياز باشد، به چگونگي ساخت ظروف آشپزخانه خود توجه كنيد.
آلومينيومي كه در ساخت ظروفي مثل ديگ، قابلمه و ماهي تابه به كار مي رود طي آشپزي كردن فرسوده شده و به آساني از ظرف جدا مي شود. هر چه زمان پخت غذا در ظروف آلومينيومي بيشتر باشد، آلومينيوم بيشتري وارد غذا مي شود. سبزي ها و غذاهاي اسيدي آلومينيوم بيشتري را جذب مي كنند.
اگرچه مقدار كمي مس براي سلامتي شما مفيد است، اما مقدار زياد آن مي تواند سمي و خطرناك باشد.
بيشتر ظروف مسي آشپزخانه با لايه اي از مواد ديگر روكش مي شوند؛ اما گاهي ممكن است اين لايه محافظتي نيز از بين برود.
آهن و كروم نيز براي سلامتي شما سودمند است، اما مقدار بسيار آن مسموم كننده. ظروف پلاستيكي و ظروفي كه روكش پلاستيكي دارند، بي خطرند، اما نبايد آنها را در ما يكروويو گذاشت، مگر آن كه كاربرد ماكروويو بي خطر باشد.
تأثير ورزش در كاهش مشكلات گوارشي افراد چاق
فعاليت هاي بدني همراه با يك رژيم غذايي سالم مي تواند در كاهش مشكلات گاسترو آنتريتي (ورم معده و روده) نظير دردهاي شكمي، اسهال و نشانگان روده تحريك پذير (اختلال شايعي شامل دردهاي عودكننده شكمي همراه با يبوست و اسهال و يا هر دو كه بدون مختل كردن حال عمومي سال ها ادامه دارد) مؤثر باشد. به نقل از پژوهش جديدي كه در آخرين نشريه كبدشناسي و معده- روده شناسي باليني(Clinical Gastroenterllology& Hpatology ) منتشر شد.
آنچه گفته شد نتيجه پژوهشي است كه از ۱۸۰۱ زن و مرد به عمل آمده و نشان مي دهد كه از اين تعداد، اشخاص چاقي كه برخي فعاليت هاي بدني را انجام داده اند نسبت به اشخاص چاق غيرفعال، كمتر مستعد ابتلا به گاستروآنتريت(مشكلات معده و روده اي) مي شوند. اين پژوهش نشان مي دهد كه چاقي با افزايش تحريك پذيري روده، دردهاي شكمي، يبوست و تورم ارتباط دارد. مصرف نوشابه هاي الكلي نيز در افزايش اين مشكلات مؤثر است.
پروفسور رونال لوي از دانشگاه سياتل واشنگتن اظهار مي دارد:
اين موضوع اثبات شده كه داشتن رژيم غذايي مناسب و فعاليت هاي بدني منظم مي تواند در سلامت افراد مؤثر باشد.
پروفسور لوي مي گويد: پژوهشي كه ما انجام داديم اولين پژوهشي است كه نشان  مي دهد داشتن اين عادات سلامت بخش در جلوگيري از وقوع علائم گاستروآنتريت(ورم معده و روده) در افراد چاق مفيد است. نتيجه اين پژوهش در آينده براي درمان چاقي و اختلالات متعدد معده اي و علائمي كه در اين گروه از مردم شايع تر است، به كار خواهد رفت.
متوسط وزن آمريكايي ها نسبت به دو دهه گذشته در حدود ۱۰ درصد افزايش يافته است. بيش از نيمي از بزرگسالان آمريكايي اضافه وزن دارند و تقريباً از هر سه آمريكايي، يك نفر دچار چاقي است. امكان كاهش علائم گاستروآنتريت سبب مي شود تا افراد چاق به فعاليت هاي بدني مورد علاقه خود توجه كنند. اين امر مي تواند تفاوت ميان داشتن يك زندگي بهنجار يا زندگي پر از درد و رنج را به خوبي نشان دهد.
ترجمه: ملك دخت قاسمي نيك منش

برگردان: نرگس زحمتي
بسياري از اوقات افراد با مسأله كمي وقت و حجم بسيار كارهايشان مواجهند. كتابي كه قرار است خوانده شود، فيلمي كه قرار است ديده شود، مطلبي كه قرار است نوشته شود، وسيله اي كه قرار است خريداري شود، بازديدي كه قرار است انجام شود، تماس تلفني كه قرار است با يك دوست صورت گيرد و بسياري از اين قبيل امور براي مدتي به تعويق مي افتد. آنچه مسلم است اين كه ما نمي توانيم زمان خود را افزايش دهيم. اما از سوي ديگر درصدديم بسياري از كارهايي را كه برايش برنامه ريزي نموده ايم انجام دهيم. اين خواسته محقق نمي شود مگر اين كه ما بدانيم چه طور از وقتي كه در اختيار داريم استفاده بهينه نماييم.
در ذيل به طور خلاصه بيست نكته براي مديريت زمان ارايه شده است تا بتوانيم با وجود زمان محدود، امور بيشتري را به انجام رسانيم.
۱- اولويت بخشي به اموري نظير اهداف، وظايف موارد مورد بحث در جلسات و وقفه ها را فراگيريد.
۲- با وظايفي كه اولويت اول را دارند شروع كنيد. اين كار بهترين استفاده از زمان است.
۳- امور را به تعويق نيندازيد. اگر كارتان مهم است آن را همين حالا انجام دهيد.
۴- كارهاي بزرگ و دشوار را به اجزاي كوچك تر تقسيم كنيد تا به آساني آنها را انجام دهيد.
۵- براي خود يك ساعت آرامش مقرر كنيد؛ هرچند كه اين كار مستلزم عزم و اراده است و ممكن است هميشه نتوانيد به آن عمل كنيد.
۶- به دنبال يك جاي دنج نظير كتابخانه يا محل كار همكاري كه در مسافرت است باشيد.
۷- ياد بگيريد زماني كه كارهاي مهمي براي انجام دادن داريد به ديگران «نه» بگوييد.
۸- برخي كارها را به ديگران محول كنيد.
۹- كارهاي مشابه را دسته بندي كنيد و همه آنها را در يك زمان انجام دهيد.
۱۰- كارهاي هميشگي را به حداقل برسانيد؛ فقط در حد خودشان وقت صرف آنها كنيد. وقفه هاي كم ارزش را كوتاه كنيد. نامه ها و اسناد و نوشته هاي بي مصرف و كم اهميت را دور بريزيد. وظايفي را كه داراي اولويت سوم هستند محلول كنيد يا مختصر نماييد و براي مدت نامعلومي به تعويق بيندازيد.
۱۱- از كمال گرايي دوري كنيد. قانون توزيع نامناسب ۲۰/۸۰ را به خاطر بسپاريد.
۱۲- از  تعهد بيش از حد پرهيز كنيد و در باره آنچه شما مي توانيد در زماني كه در اختيار داريد به انجام برسانيد واقع گرا باشيد.
۱۳- در اختصاص دادن زمان به يك فعاليت كمي با انعطاف عمل كنيد تا در صورت بروز بحران يا وقفه دچار مشكل نشويد.
۱۴- محدوديت هاي زماني را در نظر بگيريد. براي مثال، تصميم گيري در برخي امور نبايد بيش از سه دقيقه طول بكشد و بدانيد كه چگونه بايد اين مسأله را تشخيص دهيد.
۱۵- بر روي كاري كه در حال انجامش هستيد، تمركز داشته باشيد.
۱۶- بخش هاي بزرگ وقت تان را صرف امور بزرگ كنيد.
۱۷- كارهاي مشكل را به سرعت انجام دهيد. انتظار، آنها را آسانتر نمي كند.
۱۸- سعي كنيد مقاله يا نوشته تان را فقط يك بار جمع و جور كنيد.
۱۹- قبل از انجام كارتان درباره آن فكر كنيد.
۲۰- زماني كه عزم انجام كاري را داريد تمامش كنيد و در همان بار اول فوراً آن را انجام دهيد.

اگر جملات «مال من است، اختيارش را دارم» را بدون توجه به مفهوم آن بارها در ذهن و كلام خود تكرار كنيم و پيوسته آن را در روابطمان به كار ببريم، چه تأثيري در انديشه متقابل و جريان روابط ما ايجاد مي شود؟
جواب: درك ما نسبت به اين عبارات منجمد و بي جان مي شود. وقتي درك ما نسبت به مفاهيم سرد و بي جان شود، ديگر آنها با هم تركيب نمي شوند و انديشه ما را گرم نمي كنند، در نتيجه، تفكر ما متوقف مي شود، رشد نمي كند، بار نمي دهد، تبديل به موجودي مي شويم كه بدون خصلت اصلي خود يعني بدون تفكر زندگي مي كند، به عبارت ديگر از كيفيت زنده خود بي بهره مي مانيم، به سان مردگان با جهان هستي پيوند مي خوريم يعني اندك اندك تجزيه و تمام مي شويم.
اگر هنوز نيمه جان مانده ايم اميد بسيار هست تا اين انرژي حيات دست خورده و به كار نرفته را تقويت كنيم تا بمانيم، بيشتر بمانيم و اين مانده را بهتر و جانانه تر زندگي كنيم.
آيا زنده بودن خود را احساس مي كنيد؟ آيا جهاني كه در آن بسر مي بريد زنده است؟ آيا در روابط خود، زنده و تازه، سرشار و فعال هستيد يا كهنه و پير شده و از رمق مي رويد؟
اصل مطلب اين است: هر جا با هر چيز يا كسي رابطه ملكي برقرار كنيم، آن چيز، كسي يا رابطه را مي كشيم! چگونه روابط مي ميرند؟
يكي از مواردي كه به طور جدي منجر به بي جان شدن ادراك ما در روابط مي شود، طرز فكر و رفتار مالكانه نسبت به هر چيز است.
درك رابطه ملكي نسبت به اشياء سهل به نظر مي رسد ولي چگونه ممكن است با مفاهيم و معاني رابطه ملكي داشت؟
چگونه در روابط عاطفي خود مالكانه رفتار مي كنيم؟ چگونه نسبت به منطق خود، اعتقاد خرد و همه فعل و انفعال هاي ذهني خود احساس تملك مي كنيم؟ چگونه مديران در روابط حرفه اي خود مالكانه رفتار مي كنند؟ چگونه پدر يا مادر نسبت به فرزند و فرزند نسبت به هر يك از آنها، معلم نسبت به شاگرد، هنرمند نسبت به اثر خود، چگونه حتي يك فرد نسبت به خودش تملك را يك حق مسلم فرض مي كند و پس از آن، چگونه از طريق مالكانه رفتار كردن با هر چيز و هر موقعيت، آن را بي جان مي كنيم؟ چطور روابط خود را مي كشيم؟
توضيح: تملك چيست؟ و رابطه ملكي با مفاهيم و معنويات چگونه است؟
دقت كنيد: وقتي شما صاحب يك شيء مثلاً يك ليوان هستيد، هر كاري كه بخواهيد مي توانيد با آن انجام دهيد: مي توانيد آن را دور بياندازيد يا به كسي ببخشيد، مي توانيد در گنجه اي پنهانش كنيد و مدتها از آن استفاده نكنيد، حتي مي توانيد آن را بشكنيد. با اين موجود بي جان، با اين ليوان، هر رفتاري داشته باشيد او هيچ اعتراضي نخواهد كرد، نمي تواند اعتراض كند چون بي جان است. (دقت كنيد كه امروزه چقدر براي ما مطلوب است كه هيچ گونه اعتراضي در روابط خود دريافت نكنيم!) ليوان بي جان است و بدون اثر و شما صاحب آن هستيد و مؤثر و جاندار. به فرم اين رابطه دقت كنيد: در ارتباط شما با يك شيء، يك طرف رابطه بي جان و طرف ديگر جاندار است، يك طرف اثرگذار و طرف ديگر اثر پذير است. حال، اگر شما بخواهيد در رابطه با يك موجود جاندار نيز فقط اثرگذار باشيد و او هيچ تداخلي در تأثيرات شما نداشته باشد، قطعاً بايد او را بي جان فرض كنيد و حتي عميق تر و واقعي تر، روح زنده او را در بند و خاموش كنيد تا بتوانيد همان گونه كه ليوان، مطيع و محكوم شما بود، او را نيز تحت تسلط خود دربياوريد.
وقتي چيز، كسي يا موقعيتي مال شماست و اختيار آن  را داريد هر كار كه بخواهيد مي توانيد با آن انجام دهيد ولي در ارتباط با يك موجود زنده، شما با رها كردن خود به دست سليقه شخصي، او را بي جان مي كنيد، شايد بتوانيد اين كار را هم بكنيد ولي نتيجه آن مطلوب شما نيست، نتيجه همان خواهد شد كه امروز همه به يكديگر مي گوييم ديگر عشق وجود ندارد، ديگر همه دلها مرده است و روابط سطحي شده اند. نتيجه آن شده است كه ما مخالفت را عاشقانه نمي دانيم و فقط موافقت را به حساب درك درست افراد مي گذاريم، در روابط امروز ما، خيلي از آدم هاي منطقي خوشمان نمي آيد و اين بي دليل نيست! ما حوصله فكر كردن را از دست داده ايم و اين بي دليل نيست.
نمي شود عملاً در رابطه، كسي را مرده فرض كرد ولي از او سرزندگي و نشاط و درك درست طلب نمود.
در ارتباط با جانداران، رفتار و روابط ما محدود و مقيد مي شود، مقيد به خصلت هاي موجود زنده اي كه با آن سر و كار داريم. ما در شكل ناآگاه و ناسالم انديشه و رفتار خود، با موجودات جانمند هم، رفتاري را كه با ليوان خود داشته ايم جاري مي كنيم. ولي اين ممكن نيست و خواسته ما بي جواب مي ماند. ما احساس تنهايي خواهيم كرد. چون واقعاً كسي به طور تام و كامل خود را در اختيار ما قرار نمي دهد، نيازي هم نيست! اگر كسي به طور كامل در اختيار ما قرارداشته باشد بسياري از جنبه هاي شخصيت او را بي مصرف خواهيم گذاشت، او را مي پوسانيم، اختيار ما در روابط به معني مسئوليت ماست نه مالكيت ما! مسئوليت ما در روابط، ما را ملزم به زنده نگه داشتن رابطه مي كند نه كشتن و فنا كردن آن، اگر يك طرف رابطه، مرده فرض گردد، طرف ديگر نيز، از خصلت هاي زنده خود بي بهره مي ماند.
مثال ليوان را پي مي گيريم؛ شما مي توانيد با ليوان خود هر كار كه خواستيد بكنيد ولي در سطح بالاتر از شيء بي جان كه گياه باشد، رابطه در هر دو سوي خود جاندار است. شما صاحب يك گلدان مي شويد، مال شماست و اختيارش را داريد، اگر نسبت به خصلت هاي طبيعي گياه خود ناآگاه و يا بي توجه باشيد، گياه شما مي ميرد و رابطه تمام مي شود. گياهان جاندارند و كاملاً تحت فرمان شما در نمي آيند، براي آنكه زنده بمانند، بايد شما نيز با شرايط آنها هماهنگ شويد. شايد با خود بگوييد گلدان مال من است و دلم مي خواهد آب و نور كافي به آن ندهم و آن را خشك كنم، بله مي توانيد ولي اگر چنين كنيد رابطه خود با گياه را از دست مي دهيد يعني حس تملك شما، شما را بي چيز مي كند و نه غني تر! نسبت به هر چيز و هر كس و هر موقعيت و مفهومي، اگر ملكي رفتار كند، آن را از دست مي دهيد، مفاهيم، معنويات و عواطف زنده اند و قوانين خود را برمي تابند.
به مثال بازگرديم؛ اين بار، يك سطح بالاتر از گياه را در نظر بياوريد، يعني حيوانات را. فرض كنيد مي خواهيد با يك گربه ارتباط برقرار كنيد. گياه را مي توانستيد به ميل خود خشك كنيد ولي گربه اين اجازه را به شما نمي دهد، تا جاي ممكن مقاومت مي كند حتي ممكن است به خود شما آسيب برساند، براي تداوم ارتباط خود با گربه بايد اصول بيشتر و دقيق تري را رعايت كنيد وگرنه شايد به قيمت آسيب ديدن دو طرف، اين رابطه نيز از ميان برود. يك سطح از حيوانات بالاتر برويم؛ انسانها را در نظر بگيرم، در رابطه ملكي با انسان نيز بايد او را مرده و بي جان فرض كنيد تا كاملاً تحت تملك و تسلط شما دربيايد وگرنه فرد زنده، فعل و انفعال خود را داراست و تأثيرات خود را به طور فعال در روابط برجا مي گذارد. درست مثل شخص شما. شما نمي خواهيد و نمي توانيد تحت تسلط و تملك كسي قرار بگيريد، هيچ كس نمي تواند هر طور كه خواست شما را كوك كند، شما زنده هستيد و مقاومت مي كنيد، خود را به جريان مي اندازيد، اگر كسي به شما بگويد چون دوست دارم، هر چه من مي گويم بايد همان بشود، قطعاً شما را مرده پنداشته است. اگر عواطف، انديشه و آگاهي را از كسي سلب كنيد، به تدريج بي جان و تملك پذير مي شود.
تملك را در روابط بشناسيد تا بتوانيد آسان تر و زنده ارتباط برقرار كنيد. ما حتي با عيب و حسن خود و ديگران مالكانه برخورد مي كنيم. ما با زمان، با زماني كه در اختيار داريم مالكانه رفتار مي كنيم: وقت من است هر طور كه بخواهم آن را سپري مي كنم؛ نتيجه چيست؟ وقت كشي! ما با شادي و اندوه خود و به طور كلي با تمام هيجان هاي خود ملكي برخورد مي كنيم؛ «اختيار خودم را كه دارم، دلم مي خواهد اين گونه باشم» نتيجه؟ نفله كردن و هدر دادن خود حتي در طول يك عمر. براي آن كه روابط زنده اي داشته باشيم بايد آن را از قلمرو ملكي ذهن خود خارج كنيم. به جاي تملك، مسئوليت را بشناسيد! آسان تر از تملك است.
مهشيد سليماني