هوشيار يوسفي - كاظم برآبادي
جبران خليل جبران در كتاب پيامبر از خانه به كالبد بزرگتر ما تعبير مي كند؛ تعبيري كه در آن خانه در معنايي متعالي به انسان نزديك  مي شود و در كنشي تعاملي بر انسان تأثير گذارده و از انسان متأثر مي شود، به عبارت ديگر، خانه واسطه اي مي شود بين كالبد و محيط...!
شايد براي ورود به بحث بد نباشد كه به اين گفته از فليپ ماركو (روانشناس استراليايي) نيز توجه كنيم: ...به دليل امتداد گذشته در حال از يك طرف و دوري از زمانيت همان گذشته در وقوع اكنون از طرف ديگر، ما همواره به دنبال بازآفريني شكوه خيالي گذشته در حال هستيم .
يادآوري گذشته براي ما شرقي ها امري توأم با زندگي است؛ به قولي، ما انسان هاي نيم كره شرقي بيشتر از آن كه بخواهيم با ابعاد جديد و در حال وقوع زندگي درگير باشيم، اسب خيالمان در چمنزار گذشته مي دود.... در مرور تصاوير آن دوران ها هرگاه كه به ياد خانه پدري مي افتيم در حقيقت با تصاويري محشور شده ايم كه بي شباهت به اين عناصر نيستند: هشتي ها، حوض ها و باغچه ها، تاقچه ها، رف ها، اُرُسي ها و... . اين عناصر در حقيقت نمايه اي از يك خانه در دوران گذشته است.
دوران نوستالوژي ما
خانه ها و الگوهاي زندگي انسان با تحول و تكامل او رشد كرده و با ويژگي ها و نيازهاي او سازگار شده، از محدوديت و يا انبساط ذهنيت او متأثر مي شوند. در واقع آنچه كه در راس همه عوامل در تجارب خانه سازي انسان مؤثر بوده خود او و روان متحول و رو به كمال انساني است. فرويد هم فكر مي كرد كه مردم تغيير مي كنند و از نظر رواني تكامل پيدا مي كنند. به همين دليل مي توان ادعا كرد كه خانه ماهيتي متغير بوده، مفاهيم متعدد و پيچيده اي دارد.
عجيب است كه ما همواره در پي بازآفريني گذشته ـ و نه جستجوي روند صحيح غالب در آن و تداومش ـ هستيم و ميل داريم كه در انواع و اقسام ابزارهاي ارتباطي مان از آن به عنوان سلاحي تبرئه كننده، فخيم و حتي انتزاعي بهره ببريم! حال آيا نمي توان در كنار معرفي زبان، رسانه و... از معماري يك بنا نيز به عنوان يك قسم از ابزارهاي ارتباطي نام برد؟ در حقيقت ما با هنري به نام معماري به خلق فضايي مي پردازيم كه در عين توليد سرپناه ايجاد كننده يك جريان نوين (و در عين حال باستاني) از ارتباط جمعي است و ما ميل داريم كه در تك تك زواياي اين ابزار فرارسانه اي از گذشته بهره ببريم. اين كه بخواهيم گذشته به ساخته دستمان نوعي جلال و تفرعن ببخشد و در پوشش بيروني ساختمان چون يادواره اي از دوران ها بدرخشد، رويكردي است كه نه آگاهانه كه بيشتر انفعالي و ابتدايي است؛ اينكه گذشته را با اين رويكرد به لايه بيروني بنايمان بچسبانيم (!)، انگاري مي خواهيم اصالت دمبريده (بخوانيد روند گسسته شده تاريخي در توليد فضاي با هويت) خودمان را منكر شويم و اين شعار خاموش به سر در بنا كه اي هنر باستاني و اي مردان حقيقت پيشه گذشته! آرام بخوابيد كه ما بيداريم! ، آنچنان حقيرانه است كه راه به جايي نمي برد جز بي هويتي محض (تحولات عظيم و تجربه خانه سازي در دوران معاصر اين امر را به روشني نشان مي دهند).
بايد پذيرفت با عوض شدن شيوه زندگي مفهوم و مصداق خانه و سكونت جاي خود را به واحد مسكوني و اسكان واگذار كرده و نسل هاي جديد راه و روش و شيوه و منش ديگري را براي زندگي خصوصي و اجتماعي خود برگزيده اند. در اين ميان سازمان فضايي خانه نيز تحت تأثير اين رويكرد به شدت دگرگون شده است؛ خانه هاي كوچك و جمع و جور و راحت(!) جاي خانه هاي بزرگ و قديمي و پر درد سر را گرفته اند و امكانات و آسايش خانه هاي جديد ـ حال به هر دليل ـ مورد استقبال نسل امروز واقع شده، دلمشغولي معماران و مسئولان امروز مفاهيمي چون مسكن اجتماعي با زيربنايي محدود، ضرورت اسكان در ارتفاع و بحث هايي از اين قبيل را تشكيل مي دهد و اين در حالي است كه اين قبيل مسائل در گذشته مطرح نبوده است. ديگر خانه ها جعبه هايي هستند كه روي هم گذاشته شده اند! اين تغييرات تا جايي پيش رفته كه به ناديده گرفتن برخي مباني اوليه و بنيادين نيز منجر شده، فضاي خانه هاي كنوني حتي اگر بزرگ و گران قيمت باشند تأثيري انفعالي و بعضاً مخرب بر ساكنانشان دارند. در خانه هاي امروز ما از ارزش هاي بسياري چون، خصوصي بودن، باطني بودن و دروني بودن (آنچنانكه در خانه هاي گذشته مان مي توانستيم سراغ بگيريم)، محروم شده ايم.
در داخل خانه هم وضع بهتر از اين نيست؛ در كنار مبل هاي فرانسوي، گبه كردستاني پهن كردن و براي پوشاندن اپن آشپزخانه به سراغ خيزران شمالي رفتن، حكايت كهنه و نخ نمايي از كلاژ گذشته در حال و آينده معماري داخلي ماست! طراحي داخلي در ايران، از يك سو در چنبره نوستالژياي تاقچه ها، رف ها و اُرسي هاي قديم گرفتار مانده و از سوي ديگر به دكوراسيون و ابعاد دراماتيك و تزئيني (از نوع كيچ) فضاها تقليل يافته است.
ما گذشته را نه با ديد يك پژوهنده در آداب مي نگريم، ما به گذشته چشم داشتي از سر نياز داريم، نيازي كه از برنتابيدن موقعيت متزلزل ما در جامعه  اي است كه هويت رنگ باخته است و خلأ در اين جاست كه رنگ ديگري به خود مي گيرد. گذشته براي ما همواره با نوعي از ارزش همراه بوده است و اين گذشته تنها با بريده هايي نامعلوم در جان و كالبد خانه ما ظاهر مي شود، فقط به اين خاطر كه ما خواسته ايم پوچي حالمان را در پناه گذشته بپوشانيم!
اما اين تنها طرح مسئله بود، مسئله اي بس عظيم و در هم تنيده كه مدت هاست در گوشه و كنار هر چيز ايراني خودنمايي مي كند و براي پاسخ به آن بايستي به مرور تعاريف پرداخت. نگارنده در اين مقال كوتاه تنها به تعريف دو مقوله مهم و مرتبط با بحث مي پردازد و باقي را به عنوان نتيجه گيري از اين بحث به مخاطب كنجكاو وا مي گذارد:
معماري فرآيندي است كه در عين توجه به عملكردها و حفظ رويه زيباشناختي بايد داراي هويت باشد و البته كه اين هويت نه با انگاره هاي كهن و باستاني قابليت وجود و هستي مي يابد و نه با انكار آنها! هويت در سه لايه قابل بررسي است نخست، تمايز با غير و تشابه با خود، دوم، پيوند با گذشته در عين خلاقيت و نوآوري و دست آخر پيوند اجزاء در عين
ناهمگوني و حتي تضاد.
احساس هويت عبارتست از احساسي كه انسان نسبت به استمرار حيات رواني خود دارد و يگانگي و وحدتي كه در مقابل اوضاع و احوال متغير خارجي همواره در حالات رواني خود احساس مي كند.
در ديدگاه روانشناسي هويت در مقابل غيريت و چندگانگي قرار مي گيرد.
بازشناسي خود در ميان ديگران و تفاوت ها
با تمام اينها ، مهم آن است كه هر مكاني در ضمن هر گونه تغيير، هويت خود را حفظ كند و به رغم تغييرها چيزي پا بر جا و ثابت بماند. مكان هم ثبات دارد و هم برخوردار از تغييرپذيري است. ثبات همان روح مكان است و به تعبيري همان ارتباط ويژه آن مكان با فضا، فرم و صورت هاي به كار رفته در آن و تغيير پذيري و بي ثباتي مكان به دليل نياز به تاويل و باز تاويل مكان به شيوه هاي مختلف و چه بسا متضاد است.
آنچه در پايان مي ماند (در امتداد هزار حرف گفته نشده و هزار راه نرفته!) حق انتخاب ماست، انتخابي كه از يك طرف زينت بخش خانه ماست و از طرف ديگر زبان بي زبان ما در ارتباط با آدم هاي اطراف. معماري در معناي محدود شده به ساخت يك خانه، در حالي كه مي تواند محل درنگ و سرپناهي بر گرد آمدن اهالي يك خانه و خانواده باشد، مي تواند به محلي براي تداوم بي هويتي ما نيز تبديل شود و عدم درك و بهره گيري از هويت ما را به كودكانمان منتقل كند. حال انتخاب با ماست.
در يك كلام با وجود آنكه به ظاهر قادر به حل تمامي مشكلاتمان هستيم تجربه نشان داده است كه مشكلاتمان چند برابر شده و فضاهاي زندگي ما در برآوردن بسياري از توقعات درمانده و ناتوانند و نتايج آموزش ها و بررسي هاي زيبايي شناختي نتايج قانع كننده اي نبوده است. خانه ها به لحاظ محتوا فقير و به شدت گرفتار مد و يكنواختي بي روح و كسل كننده اند و سكونت امروز چيزي جز يك رفتار و تصاحب خانه نيست!
همين كه از داشتن هر گونه سرپناهي راضي و خشنود مي باشيم و بحث درباره خانه را نوعي تجمل گرايي خيال پردازي و ناديده گرفتن اولويت ها تلقي م  كنيم جاي تامل بسيار دارد....
پي نوشت:
پژوهش بررسي خانه معاصر ثريا تفكر

پخت و پز:
- اگر ماكاروني شما خمير شد و پس از آبكشي به هم چسبيد، تنها راه علاج آن است كه دوباره در ديگ ريخته و آب جوش روي آن اضافه نموده و بگذاريد 3 الي 4 دقيقه ديگر بجوشد.
- اگر مي خواهيد موقع پختن برنج، رشته آشي و يا ماكاروني به يكديگر نچسبند در آب زياد با مقداري نمك بپزيد و سپس آن را آبكش نماييد.
- اگر مي خواهيد برنج و ماكاروني موقع جوشيدن سر نرود بهتر است مقداري روغن نباتي يا كره به آب آن اضافه نماييد و در ضمن از به هم چسبيدن نيز جلوگيري مي نماييد.
- اگر غذاهاي آبدار شما شور شد به نسبت آب تعدادي سيب زميني را شسته و چند قاچ كرده در غذا بريزيد و اگر ديديد سيب زميني لازم نيست مي توانيد موقع كشيدن آن را در آوريد. همچنين مي توانيد مقداري سركه و شكر به غذا اضافه كنيد.
- اگر غذاي شما سوخت هرگز ناراحت نشويد فقط غذا را فوري از روي حرارت برداريد و در آب سرد 10 دقيقه قرار دهيد سپس به آرامي قسمتهاي سوخته را در يك قابلمه ديگر ريخته و اگر برنج است براي اينكه بوي سوختگي آن گرفته شود يك تكه نان روي آن قرار دهيد تا بوي سوختگي را به خودش بگيرد و بگذاريد روي حرارت كاملاً پخته شود.
دو نكته درباره پنير:
- اگر مي خواهيد پنير كپك نزند مي توانيد چند حبه قند درون ظرف نگهداري پنير قرار دهيد و در آن را محكم ببنديد.
- اگر پنير شما كپك زده است، آن را درون ظرف درداري گذاشته، چند حبه قند اضافه نموده و براي مدتي در ظرف را محكم نماييد، كپكها جذب قند شده و پنير قابل مصرف مي شود.
دو نكته درباره نان:
- اگر نان خشك داريد و مي خواهيد تازه شود، ابتدا آن را لاي پارچه اي مرطوب براي يك شبانه روز در جاي خشك قرار داده و سپس در آورده و روي حرارت قرار دهيد.
- اگر مي خواهيد نان ديرتر بيات شود پس از خريد همان طور كه گرم است يك دستمال مرطوب روي آن بيندازيد، نان بيات نخواهد شد.
- و حالا چند نكته براي اينكه غذاهايي كه مي پزيد خوشمزه شوند.
۱ - براي خوشمزه شدن نيمرو به تخم مرغها كمي آب اضافه كنيد.
۲ - اگر به گوشت مقداري سيب زميني اضافه كنيد، از هم باز نمي شود.
۳ - ميوه هايي كه غير قابل استفاده است، به جاي دور ريختن در ظرف محتوي سركه بريزيد و روي چراغ بگذاريد تا به اصطلاح قل بزند به اين ترتيب ترشي ميوه خوشمزه به دست خواهد آمد.
۴ - براي عوض كردن طعم چاي مي توانيد از آبنبات هاي سخت با طعم نعناعي و ليمويي استفاده كنيد يا زعفران ( كم ) و يا هل سبز بيندازيد.
۵ - براي جوشاندن لوبيا، برنج و حبوبات ديگر چند قطره روغن خوراكي بريزيد و يا كنار بالاي قابلمه روغن بماليد، ديرتر مي جوشد و خوش طعم مي شود.
۶ - هنگام پختن گوجه فرنگي خيلي كم (يك نوك انگشت) شكر اضافه كنيد، طعم گوجه فرنگي حفظ مي شود.
۷ - هنگامي كه جا يخي را پر از آب مي كنيد تا يخ ببندد، داخل هر يك حبه انگور، آلبالو، گيلاس، زيتوين سبز و يا برگ نعناع بيندازيد تا يخ بزند. با اين كار هنگام تعارف شربت با انداختن اين يخها منظره جالبي براي مهمانان بوجود مي آوريد.

صدف كوه كن- مواد طبيعي شفابخش موجود در ميوه و سبزي ها و غذاهاي طبيعي، آثار پزشكي اعجاب انگيزي براي پيشگيري از بيماريها دارند. علاوه بر لزوم استفاده از مواد غذايي سالم و طبيعي، انتخاب منابع سالم و روش هاي طبخ مناسب به ما كمك مي كنند تا بيشترين بهره را از اين منابع ارزشمند خدادادي دريافت كنيم. در زير توصيه هاي تغذيه اي كه در جهت سالم سازي الگوي تغذيه خانواده تدوين شده است از نظرتان مي گذرد:
۱ - از عادات غلط تغذيه اي كه ريشه هاي رفتاري دارد بپرهيزيد مثلاً غذا خوردن در جلوي تلويزيون باعث مي شود تا فرد بي توجه به ميزان و حجم غذاي دريافتي به خوردن مواد غذايي بپردازد يا عادت غذايي نهادينه شده در خانواده مثل مصرف هر روزه نوشابه همراه با غذا از عادات غذايي است كه بايد ترك شود.
۲ - بسياري از مردم عادت دارند در بين سه وعده اصلي غذا نيز چيزهايي بخورند. اين غذاها را ميان وعده مي نامند. كنترل ميان وعده ها يكي از اصول تغذيه سالم است. بسياري از ميان وعده ها مثل انواع شيريني، كلوچه و چيپس داراي چربي اشباع، كلسترول، سديم و كالري بالايي هستند، اين به اين معنا نيست كه ميان وعده ها را حذف كنيد بلكه سعي كنيد از موادي مثل: نان و پنير، مغزه ها مثل گردو، بادام، پسته، انواع ميوه هاي تازه، شير و... استفاده كنيد.
۳ - صبحانه وعده غذايي بسيار مهمي است و توصيه اكيد مبني بر عدم حذف اين وعده غذايي وجود دارد، حتي چنانچه در فكر كاهش وزن و استفاده از رژيم هاي غذايي كم كننده وزن هستيد هرگز وعده صبحانه را حذف نكنيد و سعي كنيد در اين وعده از منابع غذايي متنوع نظير: مواد كربوهيدراتي (نان، عسل و...) منابع پروتئيني (پنير- تخم مرغ- شير و...) منابع چربي مناسب (مغزه هاي گياهي نظير گردو) و منابع سرشار از ويتامين مثل آب ميوه ها استفاده كنيد.
۴ - سعي كنيد برنج و نان خود را از انواع سبوس دار انتخاب كنيد چرا كه ويتامين ها در لايه هاي نزديك پوست قرار دارند و سبوس غلات سرشار از ويتامين هاي گروه B است، همچنين فيبر بالايي از اين منابع غذايي به بدن شما مي رسد كه علاوه بر كمك به درمان بيماري هايي نظير چربي خون بالا، ديابت، مشكلات گوارشي (يبوست)، در پيشگيري از ابتلا به بسياري از بيماريها از جمله بيماري هاي قلبي- عروقي و سرطان كارآمد است.
۵ - يكي از برنامه هاي موفق در بسياري از كشورهاي جهان براي بهبود تغذيه مردم و هدايت آنان به سمت تغذيه سالم، استفاده از برچسب هاي غذايي است. خوشبختانه اين كار در ايران نيز معمول گرديده و امروزه مواد غذايي نظير شير، ماست، پنير و كنسرو ماهي و... حاوي برچسب مواد غذايي هستند، بنابراين سعي كنيد، قبل از خريد مواد غذايي حتماً برچسب هاي روي مواد غذايي را به دقت مطالعه كنيد و محصولاتي را كه مناسب با شرايط سلامتي شماست انتخاب كنيد. مثلاً اگر از بيماري  فشار خون رنج مي بريد حتماً به ميزان نمك يا افزودني هاي ماده غذايي توجه كنيد يا در بيماران ديابتي توجه به ميزان كربوهيدرات، چربي  و حتي نوع چربي هاي موجود مي تواند بسيار مفيد باشد.
۶ - اينكه هر فرد مجاز به استفاده از چه ميزان چربي است، بستگي به ميزان كالري دريافتي روزانه اش دارد اما ميزان توصيه شده روزانه براي يك فرد سالم حدود 30-25 درصد از كالري دريافتي روزانه را دربرمي گيرد كه بخصوص در كودكان 30 درصد و بالاتر و در بزرگسالان تأكيد بر 25 درصد و كمتر است. سعي كنيد چربي هاي مورد استفاده شما از نوع غير اشباع (مايع در دماي محيط مثل روغن زيتون، آفتابگردان، سويا، كافور، كلزا و...) باشد و مصرف چربي هاي اشباع (جامد در دماي محيط نظير: كره- روغن هاي حيواني- روغن هاي نباتي جامد و...) را به حداقل برسانيد.
۷ - از مصرف قندهاي تصفيه شده بپرهيزيد (قند، شكر، آبنبات، كيك، انواع شيريني ها و نوشيدني هاي شيرين) و سعي كنيد از منابع كربوهيدراتي كمپلكس (نان هاي سبوس دار، برنج و بخصوص نوع قهوه اي و...) استفاده كنيد.
۸ - مصرف غذاهاي فراوري شده نظير سوسيس، كالباس و غذاهاي كنسروي را به حداقل برسانيد زيرا علاوه بر دارا بودن نمك زياد معمولاً در آنها به دليل بالا بردن زمان ماندگاري، از نگهدارنده ها استفاده مي كنند كه از نظر تغذيه اي درازمدت سلامت شما را به مخاطره خواهد انداخت.
۹ - سعي كنيد، خارج از منزل غذا ميل نكنيد و اگر بنا به شرايط خاص مجبور هستيد تا بيرون از منزل غذا بخوريد با اندكي برنامه ريزي و بيان خواسته هايتان مي توانيد خارج از منزل غذاي سالمي ميل كنيد، در اينجا توصيه هايي ذكر مي شود: مشتري شماييد، چيزي را سفارش دهيد كه مي خواهيد و حتي اگر از محتواي غذايي كه سفارش مي دهيد، اطلاعي نداريد، سؤال كنيد كه حق شماست. سفارش غذا را در حد و اندازه كم بدهيد؛ هرگز براي پرسش در مورد نحوه تهيه غذاها و اينكه آيا غذاي جايگزيني تهيه مي شود يا خير ترديد نكنيد.
۱۰ - غذاهاي كنسرو شده نظير نخود فرنگي- ذرت و خيارشور را بشوييد تا مقداري از سديم آن خارج شود.
۱۱ - سعي شما در استفاده از سبزيجات به شكل خام باشد (يعني پس از شست وشوي مناسب، آنها را بدون حرارت دهي ميل كنيد)، در غير اين صورت سعي كنيد آنها را با آب كم طبخ كنيد، آب آن را مصرف كنيد و در حين پخت در ظرف را بگذاريد، چون مواد معدني نظير پتاسيم، بسيار محلول در آب است و در اين صورت هدر مي رود.