Hamshahri Newspaper

در تحقيقي كه بين ۱۰۰ دانش آموز پايه سوم پنج مدرسه راهنمايي تهران با استفاده از پرسشنامه شخصيتي آيزنگ به اجرا درآمد، نتايج حاصله نشان داد كه بين ورزش كردن نوجوانان با كاهش ميزان پرخاشگري رابطه مستقيم وجود دارد. اين تحقيق ثابت كرده است كه انجام فعاليت هاي بدني و ورزش به ميزان قابل توجهي به ويژه در درازمدت مي تواند از پرخاشگري دانش آموزان بكاهد.
خلاصه اين تحقيق را كه حاصل كار پژوهشي غلامرضا ازهر از آموزش و پرورش منطقه ۱۷ تهران است در پي مي خوانيد.
در تعريفي از ورزش چنين مي گويند: ورزش و ورزش كردن پديده اي است كه در شرايط كنوني زندگي بشر براي پر كردن خلا ناشي از زندگي ثابت و تحرك اساسي بدن صورت مي گيرد و دربرگيرنده يك سري حركات سيستماتيك و حساب شده براي حصول به هدف بالا بردن درجه سلامتي تن و روان و سلامت عقل و هوش و بعد ارضاي غرايز طبيعي ،نبايد چنين تصور كرد كه تربيت بدني امري بي ارزش و صرفاً تفنني است و فقط وسيله اي است كه موجبات سرگرمي را فراهم مي سازد، بلكه برعكس بايد آنرا جزو مهمي از فعاليت هاي زندگي روزمره خود به شمار آورد.
ورزش و تربيت بدني كه خواص و ويژگي هاي علمي آن در ابعاد فرهنگي و اجتماعي بارز و روشن است و در بهداشت و سلامت جسم و روان، در نشاط و تفريح خاطر و در افزايش قابليت هاي كاربردي عضلات و كاهش تحريك پذيري، هنگام انجام امور مختلف و بالاخره در آموزش هاي اخلاقي و اجتماعي نقش موثر و كارساز دارد. به همين لحاظ كشورهاي مختلف جهان در قوانين خود، جايگاه ويژه اي را براي تربيت بدني و ورزش پيش بيني كرده اند و سازمان ها و نهادهاي مختلفي را براي توسعه و گسترش آن به وجود آورند و جايگاه آن را حتي تا حوزه وزارت ارتقاء داده اند.در جامعه اسلامي ما نيز همه امور فرهنگي، اجتماعي و همه مسائل ارزشي آن مبتني بر فرهنگ اسلامي است، به اين مهم توجه خاص شده است و در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران بر تعميم و گسترش ورزش و تربيت بدني تصريح شده و تاكيد فراوان شده است و دولت در كنار تلاش هاي گسترده اي كه براي حل مشكلات اقتصادي، اجتماعي، سياسي خود داشته در اين زمينه نيز كوشش همه گير و توجهي همه جانبه داشته است.
مفهوم پرخاشگري
در معنا و مفهوم پرخاشگري از نظر لغوي در لغت نامه دهخدا غضب، غصه، انفعال ذكر شده است و پرخاشگري به معني جنگجويي، فتنه طلبي، ستيزه جويي، هنگامه طلبي نيز عنوان شده است.در فرهنگ نفيس هم از واژه پرخاشگري به معناي خشم يعني قهر، غضب، انفعال، غصه، خشم گرفتن، غضبناك شدن و قهر درآمدن، برآشفته شدن و پرخاش يعني: خصومت و جنگ و جدال نيز آورده شده است.در فرهنگ معين نيز آن را به مفهوم هايي چون پرخاش به معني نبرد، كارزار، جنگ، پيكار، ستيز، محاربه، حرب، مجادله كردن، تشر و عقاب عنوان مي كند.
بر اين اساس، پرخاشگري معمولاً به رفتاري اطلاق مي شود كه قصد آن صدمه رساندن (جسماني يا زباني) به فرد ديگر يا نابود كردن دارايي افراد است.
از ديدگاه روانشناسي
در فرهنگ روانشناسي اين معاني در تعريف پرخاشگري آمده است:
۱- حمله، عمل خصومت آميز مستقيم در مقابل شخص يا شيء، ۲- بروز انگيزه، قدرت طلبي بر ديگران و ۳- پاسخي كه در مقابل ناكامي از انسان سرمي زند.
علل پرخاشگري
عوامل موثر بر پرخاشگري به دو دسته فيزيولوژيكي و رواني- اجتماعي تقسيم بندي مي شود.
علل فيزيولوژيك شامل اين مباحث ساختاري است: صدمات و آسيب هاي مغزي، اختلال غدد درون ريز و عوامل ژنتيكي.
علل رواني- اجتماعي پرخاشگري نيز به اين مباحث قابل دسته بندي است:
ناكامي، يادگيري رفتارهاي پرخاشگرانه از الگو، كمبود توجه و عاطفه، تربيت متناقض همراه با نظم شديد و تغييرات مكرري كه در نقش هاي والدين حاصل مي شود و پرخاشگري به عنوان وسيله اي جهت تخليه فشارهاي رواني و... كه اين عوامل نقش بسيار مهمي در ايجاد رفتار پرخاشگرانه نوجوانان ايفا مي كند.
اثرات فعاليت هاي بدني (ورزش) بر كاهش پرخاشگري كودكان و نوجوانان
كودكان و نوجوانان از طريق بازي و فعاليت هاي بدني، اطلاعات لازم را براي زندگي اجتماعي به دست مي آورند و براي پذيرفتن مسئوليت در جامعه آماده مي شوند. بازي و ورزش، ميدان تمرين مناسبي براي ارزش گذاري و جهت گيري رغبت ها، هيجان ها و عواطف و گرايش هاي فطري نوجوانان ايجاد مي كند و مفاهيمي چون نوع دوستي و تعاون، ايثار، فداكاري و گذشت را به او مي آموزد.روانشناسان معتقدند افرادي كه ورزش مي كنند و اوقات فراغت خود را بيشتر با انجام فعاليت هاي بدني مي گذرانند از رشد عاطفي خوبي برخوردارند، فعاليت هاي ورزشي فرصت مناسبي را براي ابراز شادي، علاقه، عدم پرخاشگري و ايجاد حس خودباوري، اعتماد به نفس و كسب شايستگي هاي فردي موثر است.
بروز اين حس ها از طريق تربيت بدني و ورزش ممكن است. معمولاً نوجوانان ورزشكار بين هم سن و سالان خود محبوب تر هستند. شركت در فعاليت هاي ورزشي و تفريحي نوجوانان را از حالت خمودگي و افسردگي خارج ساخته و نشاط و سرزندگي و اميد و انگيزه شركت در فعاليت هاي اجتماعي را در آنان فراهم مي سازد و نيز در از بين بردن خلق و خوي پرخاشگري كه در نوجوانان بسيار شايع است و حداقل از تقليل چشمگير آن بسيار موثر و نقش بسزايي را ايفا مي نمايد.
فعاليت هاي بدني و ورزش سبب فرو نشاندن پرخاشگري نهفته مي شود كه در آن اشخاص پرخاشگر خود را به صورت رفتار منفي نشان مي دهند. ورزش يكي از عوامل بسيار مهم و موثر در اخلاق و رفتار نوجوانان محسوب مي شود، به طوري كه برخي از گزارش هاي والدين نوجوانان ورزشكار نشان مي دهد كه حضور فرزندانشان در ورزش، در آرامش و مهار پرخاشگري موثر بوده است و برخي از تحقيقات انجام شده خاطرنشان مي سازد كه تمرينات ورزشي در درازمدت به طور قطع موجب كاهش پرخاشگري در نوجوانان مي شود.افلاطون در اين خصوص مي گويد: نيروي آدمي در روح او نهفته است و تا زماني كه به وسيله حركات بدني تحريك و بيدار نشود شكل نمي گيرد و تكامل نمي يابد.يكي از روانشناسان معروف كشورمان در زمينه اثرات ورزش روي قواي رواني و دماغي فرد مي گويد: هميشه در جلسات مشاوره و روان درماني كوشيده ام تا مراجعان خود را نسبت به نقش ورزش در سلامت فكري و جسمي و روحي و رابطه اين دو آگاه سازم.مراجعان هم بارها يادآور شده اند كه انجام فعاليت هاي بدني و ورزش هاي مناسب احساس سالم بودن را در آنها ايجاد كرده است.