در سال جاري يك زنداني كه به ملاقات وكيل خود رفته بود، موفق شد رگ دست خود را جلوي او بزند و وكيل نيز به دليل وجود مانعي شيشه اي ميان آن دو، نتوانسته بود از اين اقدام ناگوار موكلش جلوگيري كند.
وزارت دفاع آمريكا (پنتاگون)، پس از خودكشي سه زنداني در پايگاه نظامي گوانتانامو، آن حوادث را اقدامي خصمانه و جنگ افروزانه توصيف كرد. مقامات آمريكايي حتي رسانه هاي گروهي را از بررسي وقايع اخير زندان گوانتانامو ممنوع كردند. وقوع اين حوادث دردناك، حكايت از نااميدي زندانيان به سرنوشت خويش و خشونت بي حد وحصر نظاميان آمريكايي عليه آنان دارد.
در بلوك آلفا، واقع در خليج گوانتانامو، شب سايه افكنده و بي پايان به نظر مي رسد. اگرچه دماي هوا به ۷۰ درجه مي رسد، سقف و ديوار فلزي بلوك آلفا، از ورود گرماي دو چندان به محوطه داخلي زندان جلوگيري مي كند. در نتيجه، به هنگام شب، در دو رديف سلول ۲۴ تايي كه به موازات هم قرارگرفته اند، گرماي كمتري احساس مي شود. شب ها اوضاع به مراتب بدتر از روزهاست. شفيق رسول ، زنداني سابق كه مدتي در گوانتانامو بوده، به خاطر مي آورد: شبانگاهان صداي قرچ قرچ موش هاي صحرايي به گوش مي رسد و حشرات كوچك كثيف با صداي وزوز گوش خراش خود آسايش را از زندانيان سلب مي كنند. علاوه بر اين ها، هوايي نيز براي تنفس وجود ندارد.
طبق قوانين زندان گوانتانامو، هر شب نگهبانان آمريكايي در دسته هاي شش نفري زير نور لامپ هاي نئون هميشه روشن، به گشت زني مي پردازند. هرنگهبان موظف است هر ۳۰ ثانيه يك بار، از برابر سلول زندانيان گذر كند.
رسول مي گويد: سلول هاي اين زندان در ندارند و تنها با حفاظ هاي سيمي مشبك محافظت مي شوند. زندانيان حريم خصوصي ندارند، اگر شما به نشانه تقاضا براي رفتن به سرويس بهداشتي، حوله اي از دروازه مانند سلول تان آويزان كنيد، نگهبانان شما را وادار مي كنند كه آن را برداريد.
پيش از حوادث اخير، نگهبانان با محافظت دقيق و فشرده از خودكشي زندانيان جلوگيري مي كردند.
رسول مي گويد: اين اتفاقات بارها در برابر چشمانم رخ دادند. سربازان به محض ديدن آن چه در سلول اتفاق مي افتد (اقدام به خودكشي زنداني)، خود را به سلول مي رساندند؛ اما در روز جمعه ۹ ژوئن، اتفاقي ناگوار افتاد؛ اتفاقي كه همانند ساير رويدادهايي كه در گوانتانامو رخ مي دهند، جزييات آن توسط پنتاگون فاش نشد و اين بار نيز وزارت دفاع آمريكا در پنهان كاري بسيار موفق عمل كرد. نهم ژوئن،ادعا مي شود سه نفر از زندانيان كه اندام و قواي جسماني آن ها به خاطر ماه ها اعتصاب غذا تحليل رفته بود، موفق شدند مقداري ملحفه را به هم گره بزنند و آن ها را از سقف مشبك سلول هاي خود آويزان كنند و خودشان را حلق آويز كنند. اين اتفاق ناگوار، در حالي رخ داد كه ارتفاع سلول هاي گوانتانامو قدري بيش از قامت يك انسان ايستاده است،يعني در واقع گردن فرد زنداني به خاطركمي ارتفاع، پس از حلق آويز شدن نمي شكند. بنابراين احتمال دارد آن ها بر اثر نرسيدن اكسيژن به مغز و يا بافت هاي بدن جان خود را از دست داده باشند.
دكتر ديويد نيكول ، مشاور متخصص اعصاب در بيمارستان ملكه اليزابت مي گويد: مرگ بر اثر نارسايي اكسيژن دست كم ۴ يا ۵ دقيقه طول مي كشد.
آن گونه كه شواهد به ما نشان مي دهد، آن ها موفق شده اند به طور ناگهاني به هدف شان برسند و اگر اين گونه نيز نبوده باشد، در هر صورت كمي از نيمه شب ۹ ژوئن نگذشته، اجساد منيع شمن توركي الحبادي ۳۰ ساله، ياسر طلال الظهراني ۲۱ ساله ـ هر دو داراي تابعيت عربستان سعودي - و علي عبدالله احمد ۲۹ ساله يمني، در بلوك آلفا واقع در زندان گوانتانامو پيدا شد.
پنتاگون، هيچ گونه اطلاعي درباره اين كه اين سه نفر چه مدتي آن گونه از سقف آويزان بوده اند، نداده است. دهان آن ها پر از تكه پاره هاي لباس شده بود؛گويي قرار نبود صداي فريادي توجه نگهبانان را به خود جلب كند. به عبارت ديگر، مي خواستند هر فريادي را خفه كنند.
ارتش آمريكا و اربابان زندان گوانتانامو كه از واشنگتن به اداره اين زندان مخوف مي پردازند، همانند چهار سال و نيم اخير، تلاش كرده اند تبليغات منفي عليه گوانتانامو را با الفاظي تهاجمي خنثي كنند. در واقع آن ها اين تئوري را كه بهترين دفاع حمله است، براي خويش برگزيده اند.
بر همين اساس، هري هريس، درياسالار آمريكايي كه فرماندهي زندان گوانتانامو به عهده اوست، با لحني تهاجمي، خودكشي سه زنداني ياد شده را اين چنين توجيه كرد: آن ها ارزشي براي زندگي انسان ها قايل نبودند. آن ها زرنگ و ناقلا بودند. من بر اين باور نيستم كه اقدام آنان از روي نوميدي بود، بلكه آن ها قصد داشتند با اين اقدام عليه ما جنگ افروزي بكنند.
كولين گرافي، يكي از مقامات وزارت خارجه آمريكا كه اخيرا براي بحث و بررسي مسائل مربوط به زندان گوانتانامو با رسانه هاي انگليسي به بريتانيا سفركرده است، اين خودكشي ها را اقدامي مثبت براي تحريك افكار عمومي ارزيابي كرد.
اما جفري گوردون ، يكي از مقامات پزشكي و مطبوعاتي وزارت دفاع آمريكا، در مصاحبه اي با آبزرور گفت: هر نتيجه اي هم كه از تحقيقات سرويس جنايي نيروي دريايي آمريكا درباره اين خودكشي ها حاصل شود؛ نبايد براي مرده ها ـ زندانياني كه خودكشي كرده اند ـ ابراز تاسف كرد.
گوردون در ادامه مدعي شد: هر سه نفر آن ها به تروريسم خدمت مي كردند.
آن ها مانند نازي ها، هيتلري ها (طرف داران هيتلر)، كوكلوكس كلان ها (يكي از افراطي ترين گروه هاي نژادپرست در آمريكا) و افرادي كه در دادگاه نورنبرگ محكوم شدند، افراطي بودند.
گوردون حتي به اين ادعاها نيز بسنده نكرد و اتهاماتي عليه هر كدام از اين سه زنداني كه مرتكب خودكشي شده بودند، مطرح كرد. احمد، يكي از عناصر عملياتي ميانه و ارشد القاعده بود. او با ابو زبيده ـ يكي از عناصر القاعده كه در سال ۲۰۰۲ دستگير شد ـ ارتباط هاي گسترده اي داشت؛ حبادي از ماموران حزب نيروهاي شبه نظامي بود كه با گروه جماعت تبليغ همكاري نزديكي داشت و از عملياتي كه قرار بود در قطر و پاكستان انجام شود، خبر داشت. اما ظهراني، در صف اول مبارزان قرار داشت. او در شورش زندان مزارشريف كه در جريان آن يكي از ماموران سيا (سازمان اطلاعات مركزي آمريكا) كشته شد، نقش موثري ايفا كرد.
شايد همه اتهامات مطروح گوردون عليه اين سه تن واقعيت داشته باشد، اما آن سه در زمان حبس به جرم خاصي متهم نشده بودند، درحالي كه پنتاگون از بيش از ۳۰۰ زنداني گوانتانامو، زير شكنجه اقرارگرفته و آن ها را به عنوان اعترافات زندانيان گوانتانامو منتشر كرده است، عليه اين سه زنداني كه حسب ادعا اخيرا خودكشي كرده اند، هيچ مدركي وجود ندارد و هيچ اعتراضي از آن ها گرفته نشده است. براساس اطلاعات موجود، مي توان به اين نتيجه رسيد كه اين سه زنداني به دليل نااميدي، دست به خودكشي زده اند.
رسول مي گويد: من از اتفاقي كه افتاده بود شگفت زده نشدم، بلكه شوكه شدم. او از اين دست اتفاقات زياد ديده بود. زندانيان زيادي در برابر چشمانم از نظر روحي و رواني فرسوده مي شدند. اين فرسودگي شايد آنان را به جايي مي رساند كه براي كشتن خويش اقدام كنند. من به اين فكر مي افتادم كه اين فرد نوميد مي تواند خود من باشد. گاهي خود من هم به اين مسئله فكر كردم، اما من مي خواستم خودم را براي خانواده ام حفظ كنم.
اگر هم مي خواستم دست به اين كار بزنم، باور كنيد براي صدمه زدن به ايالات متحده نبود، به اين دليل بود كه مي گفتند ديگر انگلستان را نخواهي ديد، تو يك تروريست هستي و كسي به حرفت گوش نخواهدداد.
اما اين بار، خودكشي ها تنها ذهن زندانياني چون رسول را مشوش نكرد. اين اتفاق، جامعه جهاني را آن چنان تحت تاثير قرار داد كه بسياري در سراسر جهان خواستار تعطيل شدن زندان گوانتانامو شدند.به رغم درخواست اتحاديه اروپا و مقاماتي نظير لرد فالكونر در انگلستان، پنتاگون از هرگونه تحقيقات مستقلي ممانعت به عمل آورده است. اخبار مربوط به خودكشي اين سه زنداني، زماني انتشار يافت كه براي سفر به واشنگتن و گوانتانامو از طريق يك پرواز نظامي آماده مي شدم. قرار بود در جريان اين سفر دادگاه كميسيون نظامي را پوشش خبري دهم؛ اما زماني كه خود را براي خروج از خانه آماده مي كردم، پيامي از طريق تلفن همراه مبني بر لغو اين سفر، از سوي يك همكار روزنامه نگار و نه وزارت دفاع آمريكا، به دستم رسيد. پس از دريافت اين خبر، با مقامات مربوط تماس گرفتم. يكي ازاين مقامات جفري گوردون بود. ابتدا به نظر مي رسيد گوردون نيز نتواند كمك خاصي بكند. او به من گفت: هر فرد براي ورود به گوانتانامو نياز به يك برگه مجوز ورود به محوطه زندان دارد و به خاطر آن كه مجوز شما صرفا براي حضور در دادگاه صادر شده، ديگر نمي توان از آن استفاده كرد. با اين وجود، شايد مقامات دفتر مطبوعاتي در گوانتانامو و يا فرماندهي جنوبي در ميامي بتوانند براي شما مجوز جديدي صادر كنند.
گوردون افزود: مجوز تنها مسئله نيست، بلكه حالا كه پرواز شما لغو شده تنها راه رسيدن به گوانتانامو، پرواز با هواپيمايي هجده نفره از فلوريدا و يا پرواز از طريق جامائيكاست كه به دليل آن كه تمامي صندلي هاي اين دو پرواز از قبل رزرو مي شوند، احتمال اين كه بتوانيد جاي خالي پيدا كنيد، اندك است.
پس از صحبت با گوردون، با همكاري ديويد ،جونز خبرنگار روزنامه ديلي ميل به دنبال كسب مجوز رزرو جا در هواپيما رفتيم. روزي كه احتمال مي داديم همه چيز درست شده و عازم گوانتانامو خواهيم شد، روبرت دوراند رئيس روابط عمومي گوانتانامو در نامه اي كه از طريق پست الكترونيكي ارسال شده بود، برايمان شرح داد كه او در حال كسب مجوز از هري هريس فرمانده گوانتانامو است.
دوراند در اين نامه، درباره شخصيت هريس نوشته بود: او مردي است با ذهن باز و از آن جايي كه قبلا براي شما مجوز صادر شده بود، دليلي نمي بينم او با صدور مجوز جديدي مخالفت كند. چند ساعت پس از دريافت اين نامه الكترونيكي، يكي از كارمندان دفتر دوراند تماس گرفت و به ما اطلاع داد كه مجوزهاي جديد صادر شده و از طريق فكس براي ما ارسال مي شود. روز بعد، من و جونز ساعت چهار صبح براي پرواز به سمت ميامي آماده حركت شديم، اما به محض ورود به ميامي و سوار شدن به هواپيماي خصوصي، رئيس فرودگاه به نزدمان آمد و گفت: آقايان من معذرت مي خواهم؛ جفري گوردون پنج دقيقه پيش از پنتاگون با من تماس گرفت و گفت: مجوزهاي شما لغو شده اند. در ۴۸ ساعت بعد، من بارها با گوردون از طريق تلفن و پست الكترونيكي تماس گرفتم و در اين مدت بحث هاي داغي ميان ما رد و بدل شد.
ابتدا، او از ما معذرت خواهي كرد و گفت كه مجوزهاي جديد در نتيجه يك اشتباه صادر شده اند و من تلاش خواهم كرد تا از طريقي هزينه هاي هواپيما به شما بازپرداخت شود. اما در مكالمه بعدي، او با فراموش كردن اين نكته كه خود او از من خواسته بود با دوراند تماس برقرار كنم، با لحني كاملا خشن، ادعا كرد شما تلاش كرده ايد با دور زدن پنتاگون، جواز ورود به گوانتانامو را از يك كارمند دريافت كنيد.گوردون در آخرين نامه الكترونيكي اش يادآور شده بود كه رفتار شما از نظر اخلاقي كاملا پرسش برانگيز است.
پس از مكالمات تلفني و الكترونيكي با گوردون، تنها روزنه اميدمان دوراند بود كه او نيز در پاسخ به ما گفت: مسئوليت صدور جواز از من گرفته شده و كاملا در اختيار دفتر رامسفلد ـ وزير دفاع آمريكا - قرار گرفته است. مدتي بعد، يكي از سخنگويان پنتاگون ادعا كرد سه گزارشگر آمريكايي به دليل تهديدات دو خبرنگار انگليسي ـ منظور من و جونز ـ كه جواز حضور در گوانتانامو را پيدا نكرده بودند، به دستور مقامات از اين پاي گاه اخراج شدند.
سخنگوي پنتاگون دليل اين امر را تهديد دو تن از روزنامه نگاران آمريكايي مبني بر شكايت از وزارت دفاع آمريكا اعلام كرده بود؛ اين ادعاها در حالي از سوي سخنگوي پنتاگون مطرح شدندكه چنين چيزي صحت نداشت. بستن درهاي گوانتانامو بر رسانه هاي گروهي به آن معنا بود كه تا زمان حضور تيم تحقيقاتي نيروي دريايي، هيچ خبرنگاري حق حضور و تهيه گزارش از زندان گوانتانامو را ندارد. در آن زمان، حتي ممكن نبود تاثير مرگ اين سه تن بر۴۶۰ زنداني گوانتانامو مورد بررسي قرار بگيرد، اين تجربه بد و نافرجام اين سئوال را در ذهن من ايجاد كرد كه آيا افكار عمومي دنيا، مي تواند حرف هايي را كه بر زبان گوردون و ساير مقامات گوانتانامو جاري مي شود بپذيرد؟
حداقل مي توان براي خودكشي هاي گوانتانامو دلايل و توضيحاتي جايگزين آورد. از اوايل سال،۲۰۰۳ زماني كه صليب سرخ اولين بيانيه خود را مبني بر بالا بردن سطح نوميدي در ميان زندانيان گوانتانامو صادر كرد، شواهد بسيار زيادي به دست آمد كه نشان مي دهد بازداشت در گوانتانامو از نظر ذهني بر بسياري از زندانيان تاثير مخربي بر جاي گذاشته است. البته وضعيت پيش آمده براي زندانيان، چندان هم عجيب نيست؛ زيرا بسياري از آن ها تنها مي توانند دو زمان ۳۰ دقيقه اي در هفته را خارج از سلول خود سر كنند و اگر زمان بيشتري نيز در خارج از سلول به سر ببرند، آن زمان در اتاق هاي بازجويي تلف مي شود. بسياري از اين زندانيان از سال ۲۰۰۲ به زندان گوانتانامو آورده شده اند و نمي دانند چه زماني آزاد خواهند شد، البته اگر زماني آزادي آنان فرا رسد.
تا اوت سال ،۲۰۰۳ دو ماه پيش از ديدار من از گوانتانامو، ۴۰ نفر دست به خودكشي زده بودند؛ اين در حالي بود كه پنتاگون دارزدن را در زمره رفتارهايي خودزنانه قرار داده بود و به احتمال زياد با ادعاي اين كه از زمان تغييرات انجام گرفته بر قوانين طبقه بندي شده زندان، تنها دو مورد اقدام به خودكشي انجام گرفته، از دادن آمارها و ارقام دقيق درباره خودزني ها خودداري كرده بودند.
بر گرفته از همشهري ماه ، شماره چهارم تير ماه ۸۵

طارق درغول، يكي ديگر از بريتانيايي هايي كه سابق بر اين در گوانتانامو زنداني بوده، ضمن اظهار آشنايي با دو تن از مرداني كه خود را در تاريخ نهم ژوئن حلق آويز كرده بودند، مي گويد: منيع حبادي هفته ها يا شايد ماه ها در حبس بود. با توجه به شناختي كه از منيع داشتم او نيز مانند من روحيه خود را حفظ كرده بود.
همواره براي انجام اقدامات اعتراض آميز آماده بود؛ اقداماتي نظير اعتصاب غذا يا اعتصاب در همكاري با مامورين زندان. عادت داشت اشعاري را از حفظ بخواند. نه تنها به عربي كه به انگليسي؛ ابيات و مصرع هايي از تراژدي مكبث را از بر بود. هم او بود كه به من خواندن صحيح قرآن را آموخت.
ظهراني نيز از جمله زندانياني بود كه همه او را دوست داشتند و براي من بسيار توهين آميز است كه بگويند او خود را كشته است. علاوه بر توجيهات شخصي كه براي رد تئوري خودكشي آن ها وجود دارد، مي توانم بگويم آن ها كاملا از حرام بودن خودكشي در دين اسلام آگاهي داشتند.
با وجود اظهارات درغول، نويسنده اين گزارش مدعي است كه احتمال آن مي رود كه آن سه نفر به دليل بالا بردن انعكاس سياسي خبر خودكشي، دست به اين اقدام زده باشند.
بسياري از وكلايي كه از گوانتانامو بازديدكرده اند نيز در توصيف خود از وضع زندانيان به نااميدي آن ها اشاره كرده اند. در سال جاري يك زنداني كه به ملاقات وكيل خود رفته بود، موفق شد رگ دست خود را جلوي او بزند و وكيل نيز به دليل وجود مانعي شيشه اي ميان آن دو، نتوانسته بود از اين اقدام ناگوار موكلش جلوگيري كند.
درغول، در ادامه اظهاراتش مي گويد: احتمال آن وجود دارد كه آن سه نفر توانسته باشند بدون آن كه ديده شوند، خود را بكشند. گاهي نگهبانان به جاي گشت زني، در اتاق خود، واقع در انتهاي بند مي نشستند. با توجه به اين كه اول تا انتهاي بلوك آلفا بايد مسير طولاني پيموده شود، بعضي از شب ها نگهبانان زحمت پيمودن اين مسير را به خود نمي دادند. به جاي اين كار، آن ها در اتاق خود مي نشستند و سيگار مي كشيدند و ورق بازي مي كردند. اگر شما براي رفتن به دستشويي آن ها را صدا مي كرديد، اغلب يا نمي آمدند يا بعد از يك ساعت تقاضاي شما را اجابت مي كردند. چنين صحنه هايي، به واقع در زندان هاي انگلستان غيرقابل تصور است.
طبق شهادت نامه يكي ديگر از زنداني ها، مدت كوتاهي پيش از خودكشي اين سه تن، يكي از نگهبانان به او گفته بود، آن ها اميدشان را به زندگي از دست داده اند. نور اميد در چشمان آن ها ديده نمي شود. آن ها به هيات ارواحي درآمده اند كه هر لحظه مرگ را طلب مي كنند. هيچ غذايي نمي تواند آن ها را سرپا و زنده نگه دارد.
در برنامه بي بي سي، لرد فالكونر زندان گوانتانامو را غيرقابل تحمل خواند. او افزود: زندان گوانتانامو به عنوان مركز استخدام آن هايي عمل مي كندكه قصد حمله به ارزش هاي ما را دارند.
يك روز بعد از سخنان لرد فالكنر، تعدادي از زندانيان سابق گوانتانامو، يك صدا اعلام كردند آن سه زنداني خودكشي نكرده اند؛ بلكه به قتل رسيده اند،اما در مقابل، پنتاگون مضطربانه پاسخ گفت: شايد آن دسته از افرادي كه فكرمي كنند تكذيب هاي متوالي (پنتاگون) ارزش واقعي چنداني در برنداشت، مورد بخشش قرار گيرند.