شنبه ۴ شهريور ۱۳۸۵
گسترش بانكداري اسلامي در معادلات اقتصادي
سهم ۲۰۰ ميليارد دلاري
حسين لطفي
003126.jpg
صنعت بانكداري اسلامي و خدمات مالي اسلامي طي سه دهه اخير رشد چشمگيري داشته  به طوري كه تعداد موسسات مالي اسلامي از يك موسسه در سال ۱۹۷۵ به بيش از ۳۰۰ موسسه در سراسر جهان در حال حاضر افزايش يافته است. هم اكنون بانكداري اسلامي و خدمات مالي اسلامي جاي پاي خود را در بيش از ۷۵ كشور جهان توسعه داده اند و هرچند كه خاورميانه و جنوب آسيا پذيراي بيشترين بانك هاي اسلامي هستند و بحرين و مالزي نيز دو قطب اصلي خدمات مالي اسلامي به شمار مي روند، اما حضور خدمات مالي اسلامي در اروپا و حتي آمريكا نيز به وضوح در حال رشد است و رشد بانكداري اسلامي به مراتب بيشتر از رشد بانكداري غيراسلامي و معمولي در سطح جهان است و همين امر توجه نهادها و موسسات اقتصادي و سرمايه گذاري بين المللي و همچنين كشورهاي توسعه يافته و صنعتي را به صنعت نوپاي بانكداري اسلامي معطوف كرده است.
يك نسل پيش بانكداري اسلامي در سطح جهان صرفا شامل مراكز سرمايه گذاري مي شد كه از طريق خريد و اجاره مستغلات به ارائه سود سهام مي پرداختند، اما هم اكنون صنعت بانكداري اسلامي پيشرفت فراواني كرده و مكانيسم هاي بانكي قابل توجهي در آن به وجود آمده كه راه را براي گسترش بيشتر آن فراهم آورده است. هم اكنون بانك هاي غربي اقدام به ارائه كارت هاي اعتباري اسلامي، رهن هاي اسلامي و اوراق قرضه منطبق با شريعت اسلام مي كنند؛ هرچه رشد اقتصادي كشورهاي خاورميانه افزايش مي يابد، خدمات اسلامي بانك ها و موسسات مالي غربي نيز گسترش مي يابد. هم اكنون معتبرترين بانك هاي جهان از «سوسيته جنرال» و «پاريباس» گرفته تا «دويچ بانك» و «استاندارد چارترد» به صنعت بانكداري اسلامي وارد شده اند. به علاوه، موسسات مالي مهم جهان همچون «داوجونز» و «ارنست اند يانگ» نيز هم اكنون خدمات مالي گسترده اي همچون شاخص ها و سهام هاي اسلامي به مسلمانان ارائه مي دهند كه منطبق با اصول اسلامي هستند. هم اكنون رشد شاخص ها و سهام هاي اسلامي كه در بانك ها و مراكز مالي معتبر جهاني ارائه مي شود ۵ درصد فراتر از رشد ساير خدمات مالي و بانكي غيراسلامي است و چشم انداز صنعت بانكداري اسلامي را براي غول هاي بانكي غربي اميدواركننده ساخته است.
طي سال هاي اخير بانك هاي غربي با تاسيس شعب اسلامي و ايجاد بانكداري اسلامي، توانسته اند ۲۶۵ ميليارد دلار سپرده هاي منطبق با شريعت اسلام جذب كنند. بي اعتمادي مردم كشورهاي مسلمان نسبت به بانك هاي غيراسلامي داخلي موجب رشد سرمايه گذاري آنها در شعب اسلامي بانك هاي معتبر خارجي شده است. درآمدهاي بالاي نفتي و رشد نقدينگي در كشورهاي عربي موجب تشويق غول هاي بانكي غربي به تاسيس شعب منطبق با اصول بانكداري اسلامي شده است، تا از اين طريق سرمايه هاي مردم مسلمان را جذب كنند. در حالي كه بر اساس قانون اسلام بهره و ربا حرام است، بانك هاي بزرگ غربي با استخدام دانشمندان بزرگ مسلمان سعي دارند مكانيسم هاي بانكي منطبق با اصول اسلام را ايجاد كنند تا ديگر مشكلي بر سر راه سرمايه گذاري مسلمانان در اين بانك ها وجود نداشته باشد. رشد سپرده هاي شعب اسلامي بانك هاي غربي طي دهه گذشته بيش از ۱۰ درصد افزايش يافته است.
رشد ۱۵ درصدي
صندوق بين المللي پول در گزارشي با تمجيد از رشد فوق العاده صنعت بانكداري اسلامي و خدمات مالي اسلامي در سطح جهان، اعلام كرد خدمات مالي اسلامي در سطح جهان سالانه ۱۵ درصد رشد مي كند. بنابر اعلام صندوق بين المللي پول، مجموع دارايي هاي موسسات مالي اسلامي در جهان ۲۵۰ميليارد دلار است. موسسات مالي اسلامي هم اكنون دامنه وسيعي از خدمات مالي را از انتقال وجوه و دارايي گرفته تا خدمات ريسك مالي ارائه مي دهند كه همگي با قوانين اسلامي منطبق مي باشند. صندوق بين المللي پول، تقاضاي روزافزون مسلمانان براي خدمات مالي اسلامي، افزايش درآمدهاي نفتي كشورهاي مسلمان و توانايي رقابت بسياري از محصولات بانكي اسلامي با مشابه هاي غربي را عامل رشد چشمگير صنعت بانكداري اسلامي طي سال هاي اخير مي داند كه حتي موجب جذب بسياري از سرمايه گذاران غير مسلمان نيز شده است. هرچند كه صنعت بانكداري اسلامي در مقايسه با كل صنعت بانكداري جهان هنوز هم ناچيز شمرده مي شود، اما رشد بالاي آن طي سال هاي اخير بسيار بالاتر از رشد صنعت بانكداري جهان بوده است و انتظار مي رود طي دهه هاي آينده بانكداري اسلامي جايگاه مهمي در عرصه جهاني بيابد.
سهم ناچيز از صنعت جهاني
با وجود رشد قابل توجه صنعت بانكداري اسلامي در جهان، اما بانكداري اسلامي همچنان سهم ناچيزي از كل صنعت بانكداري دنيا را در اختيار دارد. بنابر آمار بانك تسويه حساب بين المللي، دارايي هاي بانك هاي اسلامي نسبت به كل دارايي هاي بانك هاي جهان فقط ۱۷/۱درصد است. بر اساس آمار اين نهاد بين المللي، كل دارايي هاي بانك ها در سراسر جهان در پايان سال ۲۰۰۴ برابر با ۲۱ تريليون و ۶۰۷ميليارد دلار بوده است، كه از اين رقم سهم بانكداري اسلامي ۲۵۲ ميليارد دلار است. بدين ترتيب، سهم بانكداري اسلامي نسبت به كل دارايي هاي بانكداري جهان ۱۷/۱ درصد است. كل سپرده هاي بانك هاي جهان در سال گذشته ۱۵ تريليون و ۶۲۷ ميليارد دلار بود كه از اين رقم، سهم بانك هاي اسلامي رقم ناچيز ۱۹۹ميليارد دلار بود. سهم بانك هاي اسلامي نسبت به كل سپرده هاي بانك هاي جهان نيز ۲۸/۱ درصد است كه نشان دهنده اين واقعيت است كه صنعت بانكداري اسلامي راهي طولاني براي جهاني شدن دارد. شوراي خدمات مالي اسلامي، مستقر در مالزي، نيز اعلام كرده است كه ارزش صنعت خدمات مالي اسلامي در دنيا، ۲۰۰ميليارد دلار است.
توجه كشورهاي غيراسلامي به بانكداري اسلامي
كشورهاي غربي توجه روزافزوني به نظام بانكداري اسلامي دارند و انتظار مي رود كه طي چند سال آينده بسياري از بانك ها در سراسر جهان از نظام بانكداري اسلامي استفاده كنند. رشد ناگهاني بانك هاي اسلامي در چند سال گذشته، توجه بانك هاي جهاني را به خود جلب كرده است. هم اكنون بانكداري و فاينانس اسلامي به موضوع مهمي در جهان مالي و پولي مبدل گشته است و در ماه هاي اخير توجه كشورهاي صنعتي به بانكداري اسلامي افزايش يافته است:
* دولت هندوستان طي يك سال گذشته خدمات مالي اسلامي، شعب بانكي اسلامي و بانكداري اسلامي را به تمامي شهرها و بخش هاي اين كشور گسترش داده است.
*طي يك سال گذشته با ايجاد تغييرات قانوني در نظام مالي انگلستان راه براي فعاليت آزادانه بانك هاي اسلامي بر اساس قوانين اسلامي باز شده است.
*خزانه داري فدرال آمريكا سال گذشته چارچوب قانوني براي فعاليت بانك هاي اسلامي را مهيا كرد تا اين بانك ها بدون محدوديت به بانكداري اسلامي بپردازند.
* ژاپن به عنوان نخستين كشور صنعتي جهان قصد ورود به عرصه انتشار اوراق قرضه اسلامي را دارد.
سه دهه طول كشيد تا بانكداري اسلامي اينچنين گسترش يابد و اكنون در سراسر جهان اقتصاددانان و كارشناسان پولي و مالي، بانكداري اسلامي را به عنوان يك سيستم كامل بانكي مي شناسند و در حال تحقيق روي آن هستند. طي سال هاي اخير، اوراق بهادار اسلامي در بازارهاي جهاني با استقبال بالايي روبه رو شده است، به طوري كه اولين اوراق بهادار اسلامي منتشره در آلمان درجه AAA (ممتاز) از موسسه فيچ دريافت كرد. بانك هاي سنتي در سراسر جهان يا درحال تبديل شدن كامل به بانك هاي اسلامي هستند و يا شعبه هايي بر پايه بانكداري اسلامي ايجاد مي كنند. مهمترين تفاوت بانكداري اسلامي با بانكداري معمولي در اين است كه بانك هاي اسلامي در قبال وام هاي اعطايي، بهره ثابت دريافت نمي كنند.
محصولات و قراردادهاي مالي اسلامي در حال جذب روزافزون توجه دانشمندان و حقوقدانان مسلمان و غيرمسلمان است. شركت هاي حقوقي بين المللي همچون «كليفرد چنس»، «نورتون روز» و «كلايد اند كو» به طور روزافزوني مشتريان خود را به استفاده از قراردادهاي مالي اسلامي و بانكداري اسلامي توصيه مي كنند. به موازات افزايش درخواست بانك ها به منظور پيوستن به بازار مالي در حال توسعه اسلامي، بانكداري اسلامي نيز در سراسر جهان گسترش مي يابد و اين امر استفاده از تسهيلات بانكي و قوانين مالي شرع اسلام را آسان كرده است. براساس آمار موسسه خدمات مالي بريتانيا حساب هايي كه خواستار تسهيلات بانكي مبني بر قوانين شرع اسلام هستند طي يك سال اخير از ۲۰۰ ميليارد دلار به ۵۰۰ميليارد دلار افزايش يافته و هر سال نيز ۱۰ تا ۱۵ درصد افزايش مي يابد. از آنجا كه طبق قوانين اسلامي، نرخ هاي ثابت بهره در نظام بانكداري ممنوع است، بانك هاي كشورهاي غربي سعي در ايجاد بخش هاي اسلامي مي كنند تا سرمايه  مشتريان مسلمان را نيز جذب كنند. تقاضا براي سرمايه گذاري هاي اسلامي با فوج درآمدهاي نفتي به كشورهاي مسمان نفت خيز خاورميانه رو به افزايش است و در سال جاري ميلادي تاكنون ۱/۸ ميليارد دلار اوراق قرضه اسلامي فروخته شده است كه از رقم ۶/۷ ميليارد دلاري سال گذشته بيشتر است.
در سال ۲۰۰۳ بانك اسلامي انگلستان در لندن افتتاح شد و با گسترش بانكداري اسلامي در سال گذشته بانك بي.اس.بي،پنجمين بانك بزرگ اين كشور اعلام كرد براي مسلمانان مبادلات مالي بر اساس قانون اسلام ارائه مي كند.
مالزي به عنوان پيشگاه بانكداري اسلامي، از سال،۱۹۸۳ بانكداري اسلامي را تاسيس كرد و در سال۲۰۰۲ اولين اوراق قرضه اسلامي را به واحد پول دلار در بازارهاي بين المللي عرضه كرد. عرضه اوراق قرضه اسلامي هم اكنون ۱۰ درصد كل نظام بانكي مالزي را تشكيل مي دهد و دولت مالزي قصد دارد آن را تا سال۲۰۱۰ به ۲۰ درصد افزايش دهد، اما هم اكنون با رقيب تازه نفسي به نام سنگاپور مواجه است. بانكداري اسلامي هم اكنون ۱۱درصد بازار مالي كشور مالزي را از آن خود كرده است.
به هر حال اقتصاددان ها بر اين باورند كه بانكداري اسلامي پيشگام صنعت بانكي جهان در آينده خواهد بود و كشورهاي مختلف غيراسلامي به تدريج نظام بانكي اسلامي را خواهند پذيرفت و در اين ميان نقش كشورهاي مسلمان در توسعه بانكداري اسلامي از اهميت وافر برخوردار است، اما ايران به عنوان يك اقتصاد بزرگ اسلامي در زمينه بانكداري اسلامي، تاكنون نقشي در خور اقتصادش ايفا نكرده است و ضرورت توسعه بانكداري اسلامي در كشورمان بيش از پيش احساس مي شود.

سايه روشن اقتصاد
رقابت با لوفت هانزا در آسمان آلمان
003129.jpg
همشهري آنلاين: شركت هواپيمايي بليت ارزان برلين اير آلمان اعلام كرده براي رقابت با لوفت هانزا در آسمان اين كشور، رقيب كوچك تر خود يعني شركت هواپيمايي «دي بي اي» را خريده است.
به گزارش خبرگزاري فرانسه از فرانكفورت، شركت برلين اير كه بعد از لوفت هانزا دومين شركت هواپيمايي آلمان است، با انتشار بيانيه اي اعلام كرده ۱۰۰درصد سهام شركت هواپيمايي «دي بي اي» كه از زيرمجموعه هاي قبلي شركت بريتش ايرويز بوده را به تملك خود درآورده است.
اگرچه قيمت دقيق اين معامله اعلام نشده اما برخي گزارش ها ارزش آن را حدود ۶۴ميليون دلار اعلام كرده اند. اين معامله كه روز چهارشنبه گذشته در فرانكفورت انجام شده بايد به تاييد اداره كارتل آلمان برسد.انتظار مي رود اين معامله تا ماه سپتامبر به تاييد اداره كارتل آلمان برسد و اين دو شركت پس از ادغام، بتوانند براي بهار ۲۰۰۷ برنامه پروازي مشتركي ارائه كنند.
شركت دي بي اي داراي يك ناوگان متشكل از ۲۹ هواپيما است كه در سال گذشته ۴ميليون و۳۰۰هزار نفر را جابه جا كرده است. شركت ايربرلين نيز داراي يك ناوگان با ۵۸ هواپيماست كه در سال گذشته ۱۳ميليون و۵۰۰هزار مسافر را جابه جا كرده و فروش سالانه آن هم به يك ميليارد و ۲۱۵ميليون يورو بالغ شده است. انتظار مي رود پس از ادغام اين دو شركت، آنها سالانه حدود ۲۰ميليون مسافر را جابه جا كنند.
به جاي مسافرت، پس انداز كنيد!
همشهري آنلاين: وزير اقتصاد آلمان از شهروندان اين كشور خواست كه خود را براي فشارهاي اقتصادي بيشتر آماده كنند.پايگاه اينترنتي مجله خبري فوكوس آلمان گزارش داد، پيير اشتاين بروك، از اعضاي حزب سوسيال دموكرات آلمان گفت كه شهروندان آلماني بايد خود را آماده كنند كه «پول بيشتري را براي دهه هاي آينده براي پيري، سلامتي و امور پرستاري اختصاص دهند.»
اين وزير آلماني به شهروندان اين كشور پيشنهاد كرد كه به عنوان گامي اساسي، « اگر ترديد دارند، از انجام سفر در فصل تعطيلات صرف نظر كنند تا براي آينده شان پول پس انداز كنند.»
اشتاين بروك در همين حال از اصلاحاتي كه دولت ائتلافي آلمان تصميم به انجام آنها گرفته است، دفاع كرد و گفت كه اين اصلاحات براي رساندن مجدد اين كشور به وضعيت عالي انجام مي پذيرد.

اقتصاد
اجتماعي
انديشه
سياست
شهرآرا
ورزش
هنر
|  اقتصاد  |   اجتماعي  |  انديشه  |  سياست  |  شهرآرا  |  ورزش  |  هنر  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |