احمد زاهدي
گرافيك در حوزه شهري سطح سواد بصري مردم را افزايش مي دهد. اما هم اكنون سردرگمي در گرافيك هاي شهري بسيار آشكار است
و نه تنها به سواد بصري مردم جامعه كمك نمي كند، بلكه مخدوش كننده نيز است
زندگي روزمره شهري در كلانشهرها همواره با دستاوردهاي مدرن هنري عجين بوده، در حقيقت نمي توان زندگي شهري را از اين فصل جدا كرد، ساده ترين شكل هنر شهري و شايد كاربردي ترين آن، گرافيك است. از تابلوهاي راهنمايي گرفته تا رنگ آميزي ديوارها و ... حتي بيلبوردها، پوسترها و نقش لوگوي روزنامه ها، ارتباط مستقيم شهروندان با گرافيك را واضح تر مي كند.
گرافيك كاربردي در شهرها را اصطلاحاً گرافيك شهري مي نامند. البته براي آنها كه در شهر زندگي مي كنند بد نيست بدانند واژه گرافيك از مصدر يوناني (نوشتن) مي آيد كه ريشه آن در اصل به معناي (خراشيدن) و (حك كردن) است. از لحاظ رده بندي هنرها نيز عنصر گرافيك را شاخه اي از هنرهاي تجسمي مي دانند.
يكي از كاربردهاي گرافيك شهري امروز، آگاه كردن مصرف كننده از كيفيت موضوع مصرف است، كه اين گستره وسيعي از خدمات شهري را شامل مي شود، مثلاً ما آتش نشاني يا هلال احمر و يا سازمان انتقال خون و يا مراحل آماده سازي يك بزرگراه و قابليت آن را با علايمي گرافيكي، بسيار سريع و راحت متوجه مي شويم. هنر گرافيك، هنري گسترده است كه دقيقاً نمي توان حدود آن را مشخص و معين كرد. گرافيك شهري به آساني هنرهاي ديگر را به كمك مي گيرد و به آنها شكل كاربردي مي دهد.
گرافيست، هنرمند شهريست
طراح و هنرمند گرافيك شهري، هنرمندي جامع است كه هنرش مستقيماً در معرض نقد مردم قرار دارد. گاه به صورت تصوير و ايلوستراسيون يا به شكل نشانه، سمبل، برچسب و علائم راهنمايي به جامعه، آموزشي تصويري مي دهد، گاه به صورت آگهي، منادي موضوعات فكري انسان چون مذهب، سياست، علم، صنعت، فرهنگ، هنر و ورزش مي شود و گاه به صورت تبليغات تجاري در خدمت اقتصاد درآمده، وسيله اي تعيين كننده مي شود.
گاه با نقش اسكناس و پول در پيچ و خم ارتباطات مادي قرار مي گيرد، گاه با طرح تمبر حامل پيام و فرهنگ جامعه مي شود و گاه نيز به صورت كارت، سربرگ، پاكت، پلاك و تابلو معرف خصوصي افراد مي شود. خلاصه هنرمند گرافيك، نويسنده اي است كه با بيان تصويري سرگذشت انسان ها را مي نويسد و براي تمام لحظات زندگي و تمام موضوعات زندگي قلم مي زند.
اما بايد در نظر داشت، با وجود اينكه در حال حاضر در تصور همه، گرافيست در چرخه تبليغات نفر اول است اما نبايد ناديده گرفت كه گرافيست، تنها عامل تبليغات نيست، بلكه تبليغات، دانش و تخصص هاي متعدد ديگري مي خواهد اما در ايران متاسفانه در شيوه هاي تبليغاتي سطح شهري، داراي گرافيك نخبه اي نيستيم و در واقع در اين زمينه شاهد بيلبوردها با كيفيت بسيار نازلي هستيم. حتي درخصوص بيلبوردهاي فرهنگي هم از گرافيك چندان خوبي برخوردار نيستيم، كه اين مسئله لزوم توجه بيشتر هنرمندان گرافيست شهري و هم مسئولين را طلب مي كند.
نقش گرافيك در زيباسازي شهر
زيباسازي شهر همواره در بين كارشناسان مسائل شهري از دو بعد كاركردي و بصري مورد بحث و مطالعه است. بعد كاركردي به جنبه هاي عملكردي عناصر محيط و بعد بصري نيز به مقوله هاي رنگ، فرم و تركيب فضا و محيط مي پردازد. بعد عملكردي عناصر، المان، مبلمان و طراحي هاي منظر شهري بيشتر با جسم شهروندان مرتبط است، در حالي كه جنبه هاي بصري زيبايي شناسي بر روان و خلق و خوي شهروندان تاثيرگذار است. بنابراين محيطي زيبا است كه انسان در آن، هم از نظر جسمي و هم از نظر رواني احساس آرامش و راحتي كند. اين زيبايي به عوامل و عناصري مثل كيفيت طراحي شهري، طراحي مبلمان شهري، كيفيت مصالح به كار رفته در بنا، رنگ، فرم، معماري نور، معماري شب نما، ضوابط معماري نما، خط آسمان، كيفيت و كميت فضاي سبز، المانها و مونوها و همچنين تناسب احجام با محيط، سيستم هاي فاضلاب، جمع آوري زباله، ترافيك، كيفيت تاسيسات شهري، جداره هاي شهري، كيفيت و كميت تبليغات شهري ... بستگي دارد.
يكي از مهمترين سرفصل ها در زمينه زيباسازي شهري، توجه و اهتمام به گرافيك شهري است كه با توجه به توضيحاتي كه درباره نقش و كاركرد گرافيك آمد، مي توان گفت مهمترين نقش را در زيبايي بصري شهر ايفا مي كند.
به عنوان نمونه علاوه بر شهرداري تهران كه به تناوب و در مناسبت هاي مختلف اقدام به تبليغات فرهنگي و شهري روي تابلوها با استفاده از هنر گرافيك شهري مي كنند، دستگاه هاي مختلف نيز از اين پس قرار است تبليغات موضوعي و فرهنگي خود را با بهره گيري از گرافيك شهري روي اين تابلوها كه در سطح شهرهاي بزرگ مانند تهران نصب شده است، انجام دهند.
الزامات و اقدامات جاري
شهرداري تهران به منظور استفاده فرهنگي و تبليغي از گرافيك شهري پنج ميليارد ريال براي تبليغات هدفمند و در جهت توسعه فرهنگ شهرنشيني در سال جاري اختصاص داده است و قرار است بخشي از تابلوها، بيلبوردها و بنرهاي تبليغاتي شهر تهران به انجام تبليغات فرهنگي و شهري اختصاص يابد كه همين مسئله بر اهميت نقش گرافيك شهري تاكيد دارد.
به گفته مدير عامل سازمان زيباسازي شهر تهران، بخشي از ساعات پخش برنامه هاي تلويزيون هاي تبليغات شهري نيز به اين منظور اختصاص يافته است.
ابراهيم حقيقي، گرافيست باسابقه اعتقاد دارد گرافيك در حوزه شهري سطح سواد بصري مردم را افزايش مي دهد. اما هم اكنون سردرگمي در گرافيك هاي شهري بسيار آشكار است و نه تنها به سواد بصري مردم جامعه كمك نمي كند، بلكه مخدوش كننده نيز هست.
هنر گرافيك و هنرهاي تجسمي در كشور ما از يك سابقه تاريخي برخوردارند. مي توان گفت از زمان نقوش اوليه روي سفال ها، حجاري ها، گچ بري ها، خطوط كوفي و ثلث و نستعليق و ساير خطوط، نگارش و مصور كردن كتاب ها و مينياتور و تذهيب و آرايش صفحات و نيز نقوش پارچه ها و قالي و حكاكي روي وسايل مختلف زندگي و امثال اينها تا زمان ظهور چاپ هنر گرافيك يا هنرهاي تجسمي در كشور ما وجود داشته اند.
با توجه به اينكه تنها ميزان تابلوهاي تبليغاتي در اختيار شهرداري تهران، كه براي ارائه آنها از گرافيك شهري استفاده شده، هم اكنون بيش از ۱۵هزار متر مربع است، جا دارد كه پيشينه تاريخي كشور ما نيز در طراحي گرافيك شهري امروز در نظر گرفته شود، تا اين هنر، كاربردي در كلانشهرهاي امروزي روح و هويت ملي و اسلامي، كه با زندگي مدرن مردم كلانشهرهايي مثل تهران نيز عجين گشته است، داشته باشد.

سوسه خداورديان
جالب است وقتي پا به كوچه و خيابان هاي تهران مي گذاريم بيشتر متوجه قانون شكني موتورسوارها بعد ماشين ها و بعد پياده ها مي شويم. هر وقت مي خواهيم وارد كوچه يا خيابان شويم حتما با تابلو هاي بسياري برخورد مي كنيم؛ مانند خيابان يك طرفه، توقف ممنوع، ورود ممنوع و... ، اما بيشتر مواقع هيچ توجهي به اين تابلوها نمي كنيم. شايد اغلب مردم تصور مي كنند اين تابلوها را راهنمايي و رانندگي براي زيباسازي  شهر با آن رنگ هاي شاد قرمز، آبي و سفيد گذاشته است.
بيشتر مواقع زير تابلوي توقف ممنوع ماشين پارك شده است. در كوچه هاي ورود ممنوع شاهد عبور ماشين ها و موتورسوارهايي هستيم كه از جهت مخالف حركت مي كنند. بيشتر مواقع پياده ها مي توانند ماشين با آن بزرگي كه دارد خلاف و در خيابان يك طرفه حركت مي كند را ببينند ولي اين موتورسوارهاي با ادب اين دور و زمانه را نه.
تابلو در ابتداي خيابان حاكي از يك طرفه بودن است و شما با كمال اطمينان داريد به سمتي كه مطمئنا ماشين و موتور از آن عبور خواهدكرد نگاه مي كنيد، اما ناگهان صداي ترمز شديدي را مي شنويد كه دارد به شما نزديك مي شود، البته از طرف مخالف جهت نگاه شما و وقتي به آن سمت نگاه مي كنيد يك موتورسوار با ادب ترمز گرفته و به شما نزديك مي شود.
«شما رو ديدم براي همين ترمز كردم».«ممنون»، اين تنها حرفي است كه مي توانيد به اين شهروند تابع قانون بگوييد. البته فقط موتورسوارها نيستند كه خيابان يك طرفه را خلاف، رفت و آمد مي كنند، ماشين ها نيز سهمي  براي خود دارند. از همه جالب تر اينكه فرد خطاكار هيچ وقت اشتباه خود را قبول ندارد و تازه چنان صحبت مي كند كه اين تصور پيش مي آيد كه شما داريد خيابان را برعكس عبور مي كنيد و نتيجه نهايي؛ لطفا گول اين تابلو ها را نخوريد، چون بيشتر آنها كاربردي نيستند. پس هر وقت خواستيد از عرض خيابان يك طرفه عبور كنيد لطفا تصور كنيد كه داريد از خيابان دو طرفه عبور مي كنيد. شايد راهنمايي و رانندگي در آيين نامه تغييراتي بدهد و در كنار تابلوها يك «يا» اضافه كند، مثلا «خيابان يك طرفه يا دو طرفه»، «دور زدن ممنوع يا آزاد» و... اين بهترين راه حل است كه همشهري ها با خاطري مطمئن تر در كوچه ها و خيابان هاي تهران تردد كنند.

۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۶۵۰
گروه شهري-۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۶۵۰ اين رقم بيانگر بودجه اي است كه قرار است دولت در سال جاري براي احداث مترو به ۸كلان شهر اختصاص دهد. از قرار معلوم باگذشت ۵ ماه از آغاز سال ۸۵ هنوز اين مبلغ به شهرهاي تهران، قم، اصفهان، تبريز، شيراز، اهواز، كرج و مشهد داده نشده است و از اين رو اين شهرها با مشكل جدي در احداث مترو روبه رو شده اند.از قرار معلوم علاوه بر اين رقم قابل توجه سهميه ۴ ميليارد دلار فاينانس نيز براي اين ۸ كلان شهر اختصاص يافته است.به منظور گسترش خطوط مترو در كلان شهرها و ايجاد بستر مناسب براي حمل و نقل عمومي، دولت موظف شده است تا ۵۰ درصد از هزينه احداث مترو در ۸ كلان شهر را در اختيار شهرداري هاي كلان شهرها قرار دهد. در اين راستا سالانه بودجه اي از سوي دولت به شهرداري ها اعطا مي شود تا در زمينه گسترش حمل و نقل ريلي درون شهري اختصاص دهند.
۲۷۰۰
۲۷۰۰ شامل تعداد تماس هاي شهروندان در يك منطقه با ۱۳۷ است. در حقيقت طي تماس هاي شهروندان منطقه ۱۵ با سامانه ۱۳۷ ، ۲ هزار و ۷۰۰ مورد تقاضا براي اجرا در اين طرح مطرح شد.طرح جهادي از ۲۸ مرداد آغاز و تا سوم شهريور به طور رسمي به اجرا درآمد. قبل از اجراي رسمي طرح جهادي به صورت مانور عمليات تمريني و طي ۲ هفته به اجرا درآمد. بدنيست بدانيد كه اين هفته بيش از ۵۰هزار تن آسفالت در سطح معابر منطقه۱۵ به صورت روكش و يا مرمت حفاري پخش و ۷كيلومتر نوسازي انجام شد.
۳
عدد ۳ به تعداد مراكزي اختصاص دارد كه تا پايان سال به عنوان مراكز جديد معاينه فني خودرو و با ۸ خط در تهران راه اندازي خواهندشد. سال گذشته همزمان با هفته محيط زيست كلنگ احداث يك مركز جديد معاينه فني در منطقه ۲۰ به زمين زده شد و در حال حاضر با كمك معاونت فني و عمراني شهر تهران مراحل اجرايي احداث خود را طي مي كند. همچنين قرارداد احداث ۲ مركز ديگر معاينه فني در مجاورت ۲مركز نقل و انتقال خودرو ميثم و خاوران با بنياد تعاون ناجا منعقد شده است.بر اساس توافق عمليات اجرايي احداث اين دو مركز جديد بر عهده بنياد تعاون ناجا است، ۲مركز معاينه فني خودرو در مجاورت مراكز تعويض پلاك راهنمايي و رانندگي هر يك داراي ۲ خط معاينه فني است.عمليات اجرايي احداث اين ۲مركز جديد بر عهده بنياد تعاون ناجا بوده و ستاد معاينه فني نصب تجهيزات و صدور برگه معاينه فني به خودروهاي مراجعه كننده پس از بهره برداري را عهده دار خواهد بود.