بيش از يك ششم تاكسي هاي پايتخت مفقود شده اند
زندگي دوباره نارنجي ها در خيابان
|
|
عباس ثابتي راد
ماجرا از روزي آغاز شد كه سازمان تاكسيراني تهران بالاخره پس از سال ها تصميم گرفت تا استفاده از تاكسيمتر را در تمام تاكسي هاي گردشي پايتخت اجباري كند. اگرچه اين طرح در دوره هاي مختلف و طي سال هاي گذشته مورد توجه قرار گرفته بود و بسياري از تاكسي ها نيز تاكسيمترها را البته به دستور سازمان تاكسيراني نصب كرده بودند، اما هيچ گاه نحوه استفاده از آن نه به رانندگان تاكسي ابلاغ شد و نه از شهروندان خواسته شده بود به ضوابط اجراي اين طرح پايبند باشند. اما هنگامي كه تيموري، رئيس سازمان تاكسيراني در روزهاي اول تيرماه، از ضرورت اين اقدام سخن به ميان آورد، باز هم تصاويري در ذهن شهروندان تهراني جان گرفت كه نشان از بي سرانجام بودن آن داشت.
هنوز به نيمه تيرماه نرسيده، سازمان تاكسيراني اعلام كرد كه تمام تاكسي ها بايد داراي دستگاه كوچكي باشند كه تاكسيمتر نام داشت. بلافاصله سيل خودروهاي نارنجي و زرد رنگ در حوالي خيابان خاوران به صف شدند تا اين دستگاه را دريافت و نصب كنند.
اگرچه اين تصور بديهي بود كه پس از گذشت چند هفته و سپس چند ماه اين طرح و ضرب الاجل ها و دستورالعمل هاي تحكم آميز مربوط به آن خيلي زود فراموش شود و دوباره اين اتومبيل هاي نارنجي بدون توجه در خيابان هاي پايتخت، خرامان به حركت در آيند و نرخ هاي متعدد و گاه سرسام آور را براي جابه جايي مسافر در پايتخت طلب كنند. همه اين تصورات تنها ابتداي يك ماجراي شگفت انگيز است. ماجرايي كه به رغم تمام بحث ها و نقدها و نظرها، به جايي رسيد كه هم اكنون بهانه ايست براين نوشتار.
آنها گم شده اند
چه كسي تصور مي كرد، بازرسان سازمان تاكسيراني تهران كه به صورت محسوس و نامحسوس رانندگان تاكسي هاي تهران را كنترل مي كنند، در كمتر از دو ماه خبري شگفت انگيز و جالب را به اطلاع مديرعامل سازمان تاكسيراني برسانند و او نيز با جديت هر چه تمامتر، اين خبر را به اطلاع مردم برساند. «بيش از چهار هزار تاكسي در تهران مفقود شده است.» شايد اين خبر در ابتدا چندان قابل باور نباشد. مگر مي شود تصور كرد كه در تهران به رغم بزرگ بودن و گستردگي جغرافيايي اش، چهار هزار تاكسي گم شود. تاكسي هايي كه به نوعي داراي ويژگي و مشخصه اند، چگونه مي تواند در ميان ۵/۲ ميليون خودروي تهران ديده نشود.
بازرسان سازمان تاكسيراني تهران، با نظارت خود بر تاكسي هاي گردشي به منظور اطمينان از استفاده رانندگان تاكسي ها از تاكسيمتر، متوجه شدند كه تعداد بسياري از تاكسي ها عملاً در سيستم حمل و نقل عمومي شهر جايي ندارند. تاكسي هايي كه قرار است در خدمت جابه جايي شهروندان باشند و بتوانند ۲۰ درصد از حمل و نقل عمومي اين شهر بزرگ را به دوش بكشند، مدت هاست كه از اين چرخه دور افتاده اند و تنها كاري كه انجام نمي دهند، جابه جايي مسافر است.
شايد اين رقم چندان زياد نباشد، اما هنگامي كه بدانيم تنها ۲۴ هزار تاكسي گردشي در سطح شهر تهران در حال فعاليت اند، اندكي بيشتر متوجه اين كمبود مي شويم.
يك ماجراي عجيب
مي توان تصوركرد، در حالي كه بازرسان سازمان تاكسيراني در حال انجام وظيفه هستند، متوجه يك دستگاه تاكسي مي شوند كه به آرامي در خيابان هاي پايتخت حركت مي كند. شايد آنها از روي كنجكاوي يا انجام وظيفه تصميم مي گيرند تا آن را متوقف كنند و از استفاده اين خودرو از تاكسيمتر اطمينان حاصل كنند. همين بهانه كافي است تا دست به كار شوند. آنها پس از توقف تاكسي مورد نظر، در كمال ناباوري متوجه مي شوند كه اين تاكسي، اصلاً تاكسيمتري ندارد تا بتواند از آن استفاده كند. از سويي تاكسي مورد نظر به جاي حمل و مسافر و جابه جايي شهرونداني كه ساعت ها كنار خيابان منتظر ايستاده اند به حمل لبنيات پرداخته است. در واقع راننده تاكسي، نه تنها مسافر جابه جا نمي كند، بلكه تاكسي اش بيشتر به هيئت يك وانت درآمده تا بتواند، ماست و دوغ و شير را حمل كند. پس از اندكي كنجكاوي آنها متوجه مي شوند كه راننده محترم تاكسي، علاوه بر مالكيت اين خودروي نارنجي رنگ پرطرفدار، صاحب مغازه لبنياتي است. آقاي راننده به دليل آن كه مغازه اش در محدوده طرح ترافيك است، به جاي آن كه وانتي بخرد و از آن براي حمل ونقل كالاي مورد نظرش استفاده كند، يك دستگاه تاكسي خريداري كرده است و از آن به منظور تأمين اجناس مغازه اش و حتي رفت و آمد خود استفاده مي كند.
البته اين اولين گام بود. بازرسان سازمان تاكسيراني در طول بازرسي هاي خود متوجه شده اند كه بخش قابل ملاحظه اي از اين تاكسي ها در محدوده بازار گم شده اند. اين كه بسياري از بازاريان و افراد مختلف براي آن كه در هر زمان از بيست وچهار ساعت بتوانند وارد محدوده طرح ترافيك شوند و هيچ محدوديتي آنان را از رسيدن به مغازه ها و محل كسبشان باز ندارد، به راحتي با خريدن يك دستگاه تاكسي آن را به سلطه بي چون و چراي خود درمي آورند و در اين راستا شكي نيست كه از نظر اقتصادي اصلاً متضرر نمي شوند. اين در حالي است كه سيستم تاكسيراني قرار است در حمل و نقل عمومي شهر تهران نقش ايفا كند، اگر با تمام ظرفيت به كار بپردازد، تنها مي تواند ۲۰ درصد از بار حمل و نقل عمومي شهر تهران را به خود اختصاص دهد. تازه اگر اين وسيله عمومي شهري كه اتفاقاً از تسهيلات كمي هم برخوردار نيست از تمام مشكلات فارغ باشد.
زير سلطه سودجويان
درست است كه برخي از شهروندان به دلايل مختلف و البته نه به دليل حمل و نقل عمومي اقدام به خريد تاكسي مي كنند و براساس آمار منتشر شده تعدادشان هم كم نيست، اما آيا واقعاً سازمان تاكسيراني در آن دوره بنابر چه ويژگي اقدام به دادن امتياز تاكسي گردشي كرده است. شكي نيست كه يكي از بزرگترين مشكلات تهران، سيستم حمل و نقل عمومي است. شكي نيست كه تعداد تاكسي هاي موجود پايتخت براساس تقاضاي شهروندان به سفرهاي درون شهري كمتر از يك سوم نياز كلانشهر تهران است. به راحتي مي توان در تمام خيابان هاي اين شهر، به هزاران دستگاه خودرو شخصي اشاره كرد كه بدون هيچ ضابطه اي و اتفاقاً در فراغ بال و با نرخ هاي مصوب خود، به حمل و نقل مسافر مي پردازند. اگر بخواهيم تعداد تاكسي هاي پايتخت را در حدود ۴۳ هزار و ۶۰۰ تاكسي بدانيم، بي ترديد بيش از ۶۰ هزار خودرو شخصي در حال جابه جايي مسافرند.يكي از بزرگترين موانع گسترش تعداد تاكسي ها به تعبير رئيس سازمان تاكسيراني عدم توانايي در كنترل آنان است. از آنجا كه از ميان ۴۳هزار تاكسي موجود در شهر تهران و تنها ۲۴ هزار تاكسي گردشي كه اتفاقاً شهره عام و خاص اند، در حدود ۴۰ هزار تاكسي مفقود شده باشد و مدت ها هيچ كس از آن سخن به ميان نياورده باشد، آيا مي توان دل در گرو اداره سازماني داد كه در آينده بيش از صدهزار تاكسي را مديريت كند.اين تصور عجيب نيست، اما آيا هم اكنون نمي توان به ميزان تخلفات موجود در سطح سازمان مربوطه اشاره كرد و از رقم ۳۸۷۴ مورد تنها در عدم استفاده از تاكسيمتر سخن گفت. در حقيقت عليرغم تصور همگان، استفاده از سيستم تاكسيمتر خيلي زودتر از آنچه به نظر مي رسيد، امري لازم الاجرا دانسته شد و اتفاقاً خيلي زود براي خود جا باز كرد.
حسين تيموري، مديرعامل سازمان تاكسيراني اعلام كرد كه در حال حاضر حدود ۴۰۰۰ تاكسي در تهران براي شهروندان غيرقابل استفاده است. با توجه به اين كه روابط عمومي سازمان تاكسيراني شهر تهران در حال حاضر مجوز جديد تاكسي صادر نمي كند، جست وجو و بازگرداندن اين تعداد تاكسي هاي مفقود يا گمشده، به شبكه حمل و نقل درون شهري مي تواند كمك زيادي به نقل و انتقال مسافران كند. به گفته مديرعامل سازمان تاكسيراني اين تعداد خودرو مي تواند ۴۰۰ هزار سفر درون شهري را ساماندهي كند. روشني كارشناس سازمان تاكسيراني در رابطه با طرح جست وجوي تاكسي هاي گمشده و بازگرداندن آن ها به سرويس تاكسي هاي تهران، مي گويد: «براي كنترل كاربري تاكسي هاي نارنجي كه تاكسي گردشي محسوب مي شوند، اقدام به نصب تاكسيمتر در آنها شده است. از حدود ۲۴ هزار تاكسي گردشي در شهر تهران تاكنون بيش از بيست هزار تاكسي اقدام به نصب تاكسيمتر كرده اند. همچنين بازرسان سازمان تاكسيراني در اغلب موارد كنترل محسوس يا نامحسوس بر تاكسي ها دارند. تاكسي به عنوان يك خودروي فعال در شبكه حمل و نقل عمومي شهر نبايد بلااستفاده بماند، در نتيجه اين درست نيست كه خودروهاي عمومي در اختيار استفاده شخصي افراد باشد. از سويي ديگر استفاده اقشار خاصي از جامعه از تاكسي به عنوان خودروي شخصي علاوه بر ايجاد خلل در سيستم حمل و نقل عمومي شهر تهران مي تواند زمينه را براي سودجويي افراد ي كه فرصت طلبانه امكانات عمومي را به خدمت مي گيرند، افزايش دهد.
گام هايي مصمم
شايد طرح اخير سازمان تاكسيراني تهران كه نظارت شبانه روزي و سختگيرانه بر تاكسي هاست، توانسته تا حدودي به سامان بخشي اين حوزه تأثير گذار باشد. در واقع اقدام اخير مسئولان سازمان تاكسيراني، علاوه بر اعمال قانون مي تواند نقاط ضعف اين حوزه را بيش از پيش پوشش دهد. اين اقدام، نگراني شهروندان كه البته سال هاي بسياري به طول انجاميده را پايان دهد. شايد اولين گام بر اعمال قانون در سازمان مربوطه زماني برداشته شد كه سازمان تاكسيراني پرده از فعاليت غيرقانوني چند شركت ديگر كه به صورت غيرقانوني فعاليت مي كردند، برداشت و با لغو امتياز فعاليت آن، راه را بر نظارت بيشتر تاكسي ها باز كرد. سازمان تاكسيراني تهران، با اعمال طرح استفاده اجباري از تاكسيمتر كه سال ها به صورت يك مشكل عمده شده بود، توانست گامي مهم در ساماندهي حمل و نقل بردارد. طي روزهاي گذشته نيز تيموري، مديرعامل اين سازمان با اعلام بيش از ۳هزار و ۵۰۰ تخلف در اين سازمان از اخراج ۷ نفر از رانندگان از تاكسيراني و اعمال قوانين تاكيد كرد. شايد بتوان گفت كه انگار سال هاي سلطه بلامنازع افراد سودجو بر تاكسي هاي نارنجي در حال افول است. شايد اين روزها بايد كمتر نگران بحث هاي پيرامون نرخ كرايه تاكسي ها و تسهيل در استفاده از اين وسيله همواره جذاب اما دست نيافتني باشيم.
|