برخلاف تصور عموم و يا حتي برخي از مسئولان كه افزايش ورود دختران در دانشگاه را ناشي از ازدياد جمعيت آنان در مقابل پسران مي دانند و علت آن را بحران پس از جنگ معرفي مي كنند، دكتر حبيب الله زنجاني، جمعيت شناس و عضو ستاد عالي سرشماري كشور اعلام كرد: از هر 1000 نوزاد زنده متولد شده، حدود 512 نفر پسر و 488 نفر دختر است و اين يعني 49 درصد جامعه را زنان و 51 درصد را مردان تشكيل مي دهد. وي ادامه داد: در سنين بالاتر در صورتي كه جامعه مهاجر پذير باشد اين نسبت به هم مي خورد و تغييرات جزيي حاصل مي شود كه در نتيجه آن، توازن در هر دو جنس برقرار مي شود. وي گفت: برعكس چيزي كه گاهي اوقات به عنوان بحران جمعيت از نظر تركيب جنسي در ايران مطرح مي شود، وجود ندارد. رشد جمعيت ايران كنترل شده است، به طوري كه رشد جمعيت كشور 2/1 درصد اعلام شده كه اين رشد متناسبي است.
موفقيت پسران در رشته هاي فني
دكتر حسين پوركاظمي معاون فني- آماري سازمان سنجش كشور گفت: طي آمار و ارقامي كه از سال 1385- 1364 انجام شده، تغييرات بسياري را از لحاظ جنسيت داوطلبان مي توان مشاهده كرد به طوري كه در سال 1364 ميزان شركت كننده دختر 40 درصد بود و پسران 60 درصد. اين رقم در سال 1376 به 50 درصد رسيد يعني جمعيت دختر و پسر شركت كننده در دانشگاه به تساوي رسيد. ولي از سال 1377 به بعد اين توازن جنسيتي به هم خورد و روند رو به رشد دختران را نشان داد. وي به تغيير سيستم آموزشي در دبيرستان اشاره كرد و گفت: تغيير سيستم آموزشي و تشكيل نظام جديد باعث شد عده كثيري از پسران به رشته هاي فني- حرفه اي و كار دانش رو مي آورند كه اين عامل مهمي در شركت نكردن آنها در كنكور است. هم چنين فقدان بازار كار مناسب پس از فراغت از تحصيل، ميزان رغبت پسران را براي شركت در دانشگاه كاهش داده است.
پور كاظمي ادامه داد: چون دختران به مسأله اشتغال پس از فراغت از تحصيل نسبت به پسران كمتر توجه نشان مي دهند، در نتيجه شمار قبول شدگان دختر به ويژه در رشته هاي علوم انساني از قبيل تاريخ، ادبيات و... بسيار چشم گير است.
ارزش تحصيل در فرهنگ كنوني
هر چند بيكاري جوانان پس از سال ها تحصيل و صرف وقت و هزينه مسأله بسيار مهم و قابل توجهي، در مورد عدم تمايل پسران براي ورود به دانشگاه است ولي دكتر جلال الدين رفيع فر، معاون آموزشي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران اين مسأله را از منظر فرهنگي مورد بررسي قرار داده و مي گويد: در جامعه ما تحصيلات عاليه يك نوع ارزش تلقي مي شود كه اين در گذشته فقط مختص پسران بود و با توجه به جو حاكم برآن زمان و به دلايل فرهنگي، ادامه تحصيل در دانشگاه براي دختران با موانع بسياري روبه رو بود. اين استاد انسان شناسي ادامه داد: با توجه به شرايط جديد و هم چنين تغييراتي كه در فرهنگ جامعه به وجود آمده، اكنون تحصيل براي هر دو جنس ارزش محسوب مي شود، به طوري كه در شهرهاي بزرگ كمتر خانواده اي پيدا مي شود كه جلوي تحصيلات دختر خود را به دلايل فرهنگي بگيرد. وي سپس به مسأله كنكور اشاره كرد و گفت: با توجه به شرايط يكسان هر دو جنس، هر كس آمادگي و شايستگي بيشتري دارد، در اين مسابقه پيروز مي شود و طبق آمارهاي موجود چنين به نظر مي رسد كه دختران براي به دست آوردن تحصيلات عالي از آمادگي بهتري نسبت به پسران برخوردارند.
دكتر رفيع فر ادامه داد: البته نوع رشته و مقطع تحصيلي در اين زمينه، نقش بسيار مهمي دارد. در برخي از رشته ها، دختران تمايل بيشتري دارند مثل علوم انساني در حالي كه در رشته هاي فني و مهندسي بيشتر قبول شدگان از جنس پسر است.
وي به مسأله اشتغال دختران اشاره كرد و گفت: دختران نمي توانند به راحتي به هر رشته اي كه علاقه مند هستند وارد شوند و رشته هاي آنها بايد در چارچوب معيني، با توجه به جنسيت و جايگاه اجتماعي مطابقت داشته باشد. به همين دليل شاهد افزايش داوطلبان دختر در رشته هاي علوم انساني و اخيراً پزشكي به طور چشم گير هستيم.
معاون دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران در ادامه به آمارهاي قبول شدگان در دانشگاه تهران توجه مي كند و مي گويد: متوسط قبول شدگان دختر به پسر، 35 به 65 است كه 70 درصد آنها در سنين كمتر از 20 سال قرار دارند. شهرستاني ها نزديك به 60 درصد قبول شدگان را تشكيل مي دهند كه از اين ميان سهم دختران شهرستاني 65 درصد است. وي افزود: اين نشانگر اين است كه نه تنها تحصيل براي دختران از حالت تابويي كه در گذشته بود خارج شده، بلكه جايگاه و ارزشي مهم پيدا كرده و به نحوي كه دختران شهرستاني توانسته اند با وجود برخورداري از فرهنگ سنتي براي ادامه تحصيل به تهران بيايند.
بررسي هاي انجام شده از سوي سازمان سنجش آموزش كشور نشان مي دهد كه دختران در دروس مختلف به طور ميانگين 2 نمره از پسران بيشتر مي گيرند.
رفيع فر در مورد موفقيت دختران در حين تحصيل گفت: دختران جديت، پشتكار و علاقه بيشتري نسبت به پسران دارند. اكثر شاگرد اولي ها دختر هستند و پسران انگشت شمارند. اين نشان مي دهد دختران بهتر از پسران درس مي خوانند.
وي به مسأله ارزش تحصيلات دانشگاهي در جامعه اشاره كرد و گفت: در ايران تحصيل ارزش محسوب مي شود و اگر فردي تحصيل عاليه نداشته باشد، جامعه او را تحويل نمي گيرد. تحصيلات عاليه عامل پيشرفت در تمام شئون زندگي از قبيل كار، ازدواج و... است در نتيجه همه به تحصيلات عاليه رو مي آورند. دكتر رفيع فر ادامه داد: خانواده ها بيش از هركس علاقه مند هستند كه فرزندانشان به دانشگاه راه يابد و ما شاهد هستيم عليرغم مضيقه مالي، خانواده ها بازهم سعي مي كنند كه فرزندشان وارد دانشگاه شود. به اعتقاد وي، استقلال اقتصادي، داشتن شغل قابل قبول و جايگاه اجتماعي مناسب در افزايش ورود دختران به دانشگاه مؤثر است، تا جايي كه اين مسأله مي تواند جايگزيني براي ازدواج آنان نيز محسوب شود.
استاد دانشگاه تهران سپس جوامع مدرن و ارزش تحصيلات در آن كشورها را مورد بررسي قرار داده و مي گويد: در يك جامعه مدرن فرق نمي كند چه كسي وارد دانشگاه مي شود. در اين جوامع تحصيلات دانشگاهي ارزشي را كه جامعه ما با آن درگير است، ندارد. در چنين جامعه اي دكتر بودن ارزش نيست. به يك فرد مهندس همان گونه نگاه مي كنند كه به يك فرد راننده يا نجار، چون معتقدند كه هر دو شغل هايي هستند كه جامعه به آنها نياز دارد. رفيع فر به اين سؤال كه افزايش دختران تحصيل كرده چه تبعاتي را در آينده به وجود مي آورد، چنين پاسخ مي دهد: در آينده شغل هاي بهتر نصيب دختران مي شود. چيزي كه در گذشته وجود نداشت.
زنان براي ورود به پست و شغل هاي بهتر، آمادگي بيشتري را خواهند داشت. اما آيا پشتوانه تجربي وجود دارد يا نه؟
وي ادامه مي دهد: در پيشرفته ترين كشورها، از لحاظ اجتماعي و فرهنگي هنوز نمي توان موقعيت زن و مرد را در شرايط مساوي ديد. از كل زنان آماده در بازار كار تنها 40 درصد موفق شدند كه در پست و موقعيت خودشان باشند. در حالي كه در كشور ما رقم كمتر از 15 درصد را نشان مي دهد.
به گفته رفيع فر، افزايش قبول شدگان دختر در دانشگاه يك بحران نيست. ولي اين موضوع در شرايطي مي تواند بحران زا باشد كه جامعه خود را براي پذيرفتن اين واقعيت آماده نسازد.
وي ادامه داد: البته جاي نگراني نيست و دوره اي است كه بايد طي شود و سرعت اين دوره به نوع نگرش افراد برمي گردد، اين كه از چه تجاربي برخوردار هستند؟ پس نقش تجربه مهم است و جامعه بايد با اين تجربه آشنا باشد و خود را براي پذيرفتن چنين واقعيت اجتناب ناپذيري آماده سازد.

اكثر اوقات، وقتي كتاب هاي مرتبط با موفقيت را مي خوانم، خاطره دختري كه سالها پيش در حدود يك سال هم اتاقي ام بود، برايم زنده مي شود. او دانشجوي رشته زبان انگليسي بود و از يك شهرستان كوچك واقع در يكي از استان هاي شمالي كشور به تهران آمده بود. لهجه شيريني داشت، اما بايد خيلي دقت مي كردم تا بفهمم چه مي گويد، چون فارسي را با لهجه به خصوصي صحبت مي كرد و البته از مكالمه زبان انگليسي هيچ نمي دانست.
در عوض هم اتاقي ديگري داشتيم كه رشته او هم زبان انگليسي بود و از همان ابتدا انگليسي را به قول خودش با لهجه بريتيش و با تسلط نسبتاً زياد صحبت مي كرد.
از همان روزهاي اول ترم، هم اتاقي اول گرفتار نوعي سرخوردگي و ناراحتي شد، چون به زودي دريافت كه از نظر مكالمه زبان خيلي خيلي عقب تر از هم كلاسي هاي ديگرش است. اكثر هم كلاسي هاي او فارغ التحصيل سطوح بالاي كلاس هاي مكالمه بودند، در حالي كه او در تمام عمرش حتي در يك كلاس زبان سطح ابتدايي هم شركت نكرده بود! از طرفي وضعيت مالي مناسبي نداشت تا بتواند در آن مقطع، چنين كاري كند... به هر صورت از همان روزهاي اول رفتار او نظر مرا جلب كرده بود و حتي بعضي شب ها، وقتي بقيه هم اتاقي ها خواب بودند صداي گريه او را مي شنيدم و واقعاً دلم برايش مي سوخت، بالاخره در يكي از روزها به او گفتم: چرا تغيير رشته نمي دهي؟ اما او در جواب، با تعجب نگاهي به من كرد و گفت: چرا بايد رشته ام را عوض كنم؟ من مي خواهم گوينده اخبار خارجي تلويزيون بشوم!!
از شما چه پنهان، با شنيدن اين حرف خيلي جا خوردم و با خودم فكر كردم، بهتر است ديگر در كار او دخالت نكنم. چيزي نگذشت كه او يك كار دانشجويي نيمه وقت براي خودش پيدا كرد و پس از مدت زمان كوتاهي، يك واكمن و تعدادي نوار آموزشي زبان خريداري كرد و كارش اين شد كه حتي در روزهاي تعطيل، ساعت ها وقت صرف كند و با دقت به اين نوارها گوش دهد و آنها را آرام با خود تكرار كند. او حتي شب ها در خواب به زبان انگليسي حرف مي  زد و همين باعث شده بود اكثر هم اتاقي ها سربه سرش گذاشته و حتي گاهي مسخره اش مي كردند، اما در پاسخ هميشه لبخند مي زد و چيزي نمي گفت.
او انواع كتاب هاي داستان، يا كتب درسي و غيردرسي به زبان نگليسي را از كتابخانه به امانت مي گرفت و همه را با دقت مي خواند. وقتي بچه هاي خوابگاه به پارك، سينما يا تفريحات ديگر مشغول مي شدند او غرق در مطالعه يا تمرين مكالمه بود و روزها به همين شكل سپري مي شدند. در پايان ترم اول شاگرد اول كلاس خود شد و پس از دو ترم به عنوان دستيار استادان در دانشكده خود مشغول كار شد.
يك بار از او پرسيدم: چه طور مي تواني اين طور تلاش كني؟ و او در پاسخ گفت: در شهرستان ما دخترها را خيلي زود و در سن پايين شوهر مي دهند و چندان موافق درس خواندن دخترها نيستند، اما من هرگز دلم نمي خواست زود شوهر كنم و هميشه خودم را به صورت يك خانم دكتر استاد دانشگاه تصور مي كردم كه تعداد زيادي دانشجو دارد و هميشه در حال تحقيق و مطالعه است. الآن هم فقط تلاش مي كنم تا به هدفم برسم و اين تلاش واقعاً براي من لذت بخش است. مگر كار ديگري هم جز تلاش كردن وجود دارد؟
هرچند من فقط يك سال با او هم اتاقي بودم، اما در سالهاي بعد نيز گاهگاهي او را در خوابگاه مي ديدم. او پس از آن كه ليسانس خود را گرفت بلافاصله در آزمون فوق ليسانس قبول شد و اين در حالي بود كه به شكل بي سابقه اي زبان انگليسي را مثل زبان مادري صحبت مي كرد. كمي بعد كه خودم هم فارغ التحصيل شده بودم و او را به عنوان مجري خبر خارجي در تلويزيون ديدم ديگر تعجب نكردم، چه كسي مي توانست لايق تر از او باشد؟
يكي دو سال بعد از يكي از دوستان شنيدم بورس گرفته و در يكي از كشورهاي خارجي مشغول خواندن دكتراي زبان شناسي است؛ رشته اي كه هميشه با شور و اشتياق از آن نام مي برد! و اين در حالي بود كه هم اتاقي دوم كه از ابتدا به مكالمه زبان انگليسي تسلط داشت ليسانس اش را در مدت زمان طولاني تر از هم دوره هايش گرفت و با بي ميلي دانشگاه را ترك كرد!
اصولي كه هم اتاقي اول من، براي موفقيت از آن بهره مي گرفت و عمدتاً ناخودآگاه آنها را مورد استفاده قرار مي داد، در اكثر كتب موفقيت، به عنوان مباني و اصولي مطمئن براي رسيدن به خواسته و هدف، معرفي و توصيه مي شوند.
اين اصول به هيچ عنوان عجيب، پيچيده يا غيرقابل دسترس نيستند، برعكس، ساده و بسيار سهل الوصول اند. اينك سعي دارم مهمترين و شاخص ترين آنها را براي شما بيان كنم:
انديشيدن به هدف هاي بزرگ
براي زندگي خود هدف هاي بزرگ و متعالي انتخاب كنيد، هدف هاي كوچك اگرچه دست يافتني هستند، ولي هرگز راضي كننده نيستند. هدف عالي و بزرگ نيازمند تلاش و كوشش بسيار است، اما دستاورد نهايي، جبران آن تلاش و كوشش را خواهد كرد.
دانيل بارنهايم مي گويد: طرح هاي كوچك را رها كنيد و سطح اهداف خود را بالا ببريد .
پشتكار و سخت كوشي
اگر هوش و استعدادي سرشار داشته باشيم و به درستي از آن استفاده كنيم، راه رسيدن به كاميابي برايمان هموار خواهد شد، اما اگر در كارها جديت و پشتكار به خرج ندهيم، بي استعدادترين افراد تنها با اراده، از ما پيشي خواهند گرفت.
توان بالقوه مغز، چندين برابر عملكرد آن است و هنوز هيچ انساني نتوانسته به تمامي از هوش خود بهره گيرد. علم امروز با اطلاعات به دست آمده در زمينه عملكرد سيستم مغزي به اين نتيجه رسيده كه هر كس قادر است به گونه اي مفيد قواي فكري خود را در كار اندازد، تجربه نيز نشان داده است كه پشتكار هميشه مي تواند جايگزين استعداد شود.
استفاده به جا از فرصت ها
شانس در واقع چيزي نيست به جز استفاده به جا از فرصت هاي پيش آمده. بايد همواره جوياي شانس باشيم و با تيزبيني، به فرصت هايي كه زندگي در اختيارمان مي گذارد پر و بال دهيم. شانس يعني توانايي درك موقعيت ها و انتخاب بهترين ها. كساني كه معتقدند زندگي در مسير مخالف خواسته ها و آرزوهايشان حركت مي كند دراشتباهند. زندگي با هيچ كس سر جنگ و نزاع ندارد.
خواستن، توانستن است
براي موفقيت در زندگي بايد با همه وجود به گونه اي خلاق در جست وجوي تحقق آرزوها و خواست قلبي خود باشيم و تمامي قواي ذهني را بر هدف و خواسته مان متمركز كنيم و هميشه اين را به خاطر داشته باشيم كه اگر بخواهيم و عمل كنيم، به دست خواهيم آورد.
يك ضرب المثل انگليسي مي گويد: خواستن نه به معناي ميل داشتن، آرزو كردن و اميدوار بودن، بلكه به معناي عمل كردن است .
غيرممكن وجود ندارد
هر كاري ممكن است و غيرممكن وجود ندارد. عدم موفقيت يا به اين دليل پيش مي آيد كه از خود مقاومت و شكيبايي لازم را نشان نداده ايم و يا روش و راه انتخابي ما اشتباه بوده است. به عبارت ديگر به جاي سنجيدن همه جانبه و دقيق كار و ايجاد امكانات لازم براي انجام آن، بلافاصله وارد عمل شده ايم.
هنري فورد معتقد بود كه: اگر كار را به بخش هاي كوچك تقسيم كنيم و جزء به جزء انجام دهيم، به نظر بزرگ و دشوار نمي آيد. حتي فتح قله اورست از گام هاي 30 سانتي متري آغاز شده است!
پرداختن به يكايك كارهاي كوچك و انجام آنها، در نهايت ما را به انجام كار بزرگ قادر مي سازد!
تمركز در يك نقطه
همه نيرو را در يك نقطه متمركز سازيد. سخت كوشي به اين معنا نيست كه ديوانه وار به دنبال هدفي باشيم، بلكه بايد سعي كنيم با نظم و سازماندهي بر ارزش كار خويش بيفزاييم.
متاسفانه كاركرد ضمير ناهشيار براي همه روشن نيست و فقط برخي از افراد در تنگناها از ضمير باطن خود طلب ياري مي كنند. امروزه در مورد اين ضمير و نقش آن در زندگي كتب بسياري نوشته شده كه حرف اصلي همه آنها يكي است: آرزوها و اهداف خود را به ضمير باطن بسپاريد تا با دقت روي آنها كار كند و نتيجه صحيح را در اختيارتان قرار دهد.
ضمير باطن همواره به خواسته هاي دروني اعم از مثبت يا منفي پاسخ مي دهد. در نتيجه اگر از موضوعي بترسيد و دائماً آن را با خود تكرار كنيد، مغز نيز همان پاسخي را مي دهد كه شما پيش خود تكرار كرده ايد.
هرگز ذهن خود را با اين افكار كه من عوض شدني نيستم ، اين جوري به دنيا آمده ام ، زندگي ام با اين حرف ها تغيير نمي كند و يا وضع من با ديگران فرق دارد آلوده نسازيد، زيرا انديشه منفي همواره به نتايج منفي مي انجامد.
اينك كه با برخي از اصول موفقيت آشنا شديد، آيا مي توانيد ردپاي اين اصول را در مثال هم اتاقي ام بيابيد؟

بدون شك والدين، اولين و مؤثرترين معلم فرزندان خود هستند و ايده هاي آنها درباره تعليم و تربيت حائز اهميت فراواني است. اولياء بايد مثالي زنده از آنچه كه فرزندان انتظار دارند و به آن احترام مي گذارند و بر سر آن رقابت مي كنند، باشند. به علاوه والدين نوعي مسئوليت در همراهي فعال در تعليم و تربيت فرزندان خود دارند و روي هم رفته، تعهدي نسبت به ادامه فرآيند يادگيري و آموزش و پرورش فرزندان خود در طول زندگي آنها دارند.
دانش آموزان حدود 90 درصد از وقتشان را بين سن تولد تا سن 18 سالگي در بيرون از مدرسه صرف مي كنند. با اين وجود نسبت به تأثير برجسته خانه التفات چنداني نشده است. در عوض ما پيوسته سيستم آموزشي را با تأثير كم اصلاح مي كنيم و به تأسيس مدارس گوناگون، اصلاح مواد درسي و تغيير نظام آموزشي اقدام مي كنيم ولي هيچ كدام تأثير مهمي در پيشرفت كلي دانش آموزان، كاهش افت تحصيلي و تحول در آموزش و پرورش نداشته اند. اگر چه اصلاح نقاط ضعف سيستم آموزشي نيز نبايد مورد غفلت قرار گيرد.
مجموعه اي از تحقيقات نشان مي دهد كه تعامل والدين با فرزندانشان در طول سنين اوليه تولد حتي قبل از اين كه وارد مدرسه شوند به طور بارزي در توانايي زبان آنها و در علاقه آنها به تحصيل تأثير فراواني دارد.
سلامت روحي بچه ها كه در موفقيت تحصيلي آنها نقش اساسي دارد، در طول سنين اوليه شكل مي گيرد. همچنين موفقيت در مدرسه به خصلت هاي رواني همچون حس كنجكاوي و توانايي كنترل خويش بستگي دارد كه اين خصلت ها تا سن سه سالگي شكل مي گيرند. با اين وجود از تنها كساني كه انتظار پاسخگويي نداريم والدين هستند.
تجارب اوليه بچه ها، در موفقيت بعدي آنها نقش زيادي دارد. زماني تصور مي شد كه نهاد آدمي فقط توسط ژنها شكل مي گيرد ولي امروزه مي دانيم كه مغز در اثر تعامل با محيط پرورش پيدا مي كند.بنابر اين وقتي كه والدين با بچه ها حرف مي زنند، برايشان چيزي مي خوانند يا با آنها بازي مي كنند به پرورش كودكان خود اقدام مي كنند. اما بچه هايي كه مورد غفلت قرار مي گيرند هرگز به مرحله تكامل نخواهند رسيد.
بسياري از معلمان بيشتر از نيمي از وقت خود را در كلاس صرف مشكلات بي نظمي مي كنند و مسئوليت بهبود بخشيدن به نظم و انضباط در كلاس به مدرسه واگذار گرديده در حالي كه نقش خانه ناديده گرفته شده است. اوليا تا چه اندازه مطمئن هستند كه بچه هايشان با انجام دادن تكاليف خود به مدرسه مي روند، صبحانه خورده اند و يا خواب كافي داشته اند. در نتيجه معلمان مجبورند با عواقب كم كاري هاي اولياء در كلاس مواجه باشند. ما هميشه به خودمان مي گوييم كه در اقتصاد امروز بايد دوندگي بيشتري داشته باشيم تا سطح زندگي مان را بهبود بخشيم. مثلاً كالاهايي كه قبلاً جزء لوازم لوكس به حساب مي آمدند، امروز جزء چيزهاي واجب به حساب مي آيند و بعضي از ما هم پا را از اين مرحله فراتر نهاده و تا حدي به اين مصرف بيش از حد عادت كرده ايم كه هر چيز كمتر از اين حد را محروم بودن فرض مي كنيم ليكن هيچ گاه به محروم بودن فرزندانمان از تعامل با ما و محروميت از تعليم و تربيت و يادگيري در خانه توجه نداشته ايم. سخن آخر اين كه امروز اكثر پدران و مادران حديث تعليم و تربيت را خلاصه كرده اند و يا به آن رنگ و لعاب دلخواه خويش بخشيده اند و اين چگونه مي تواند نتيجه دهد و به ثمر بنشيند؟