Hamshahri Newspaper

اسلام اروپايي و مسلمانان مستقر در اروپا از جمله فرانسه، در كانون مطالعات پژوهشگران غربي و فرانسوي قرار دارند. اين امر علي الخصوص با گسترش فرهنگ انقلاب اسلامي در جهان با تمركز بر مهاجرين لبناني و ايراني از گسترش روزافزون برخوردار بوده است، تا جايي كه براي شناخت اسلام معاصر، دانشگاه اسلام شناسي در استراسبورگ در حال تأسيس است. گزارش زير كه چكيده اي از گفت وگو با جان ميشل كرو، محقق فرانسوي در سازمان ملي تحقيقات اين كشور است، حاكي از دغدغه اي است كه براي فهم مسايل آن ميليون ها يورو هزينه شده و مي شود.
آيا سازماندهي جامعي ميان مراكز مذهبي در ايران و مهاجرين مسلمان شيعه در فرانسه وجود دارد؟ آيا علماي ايران در نظر دارند به مسلمانان مهاجر ايراني و لبناني در فرانسه آموزش هاي ويژه اي بدهند؟
جان ميشل كرو، محقق فرانسوي كه در مورد اسلام معاصر در اروپا تحقيق مي كند، به تحريريه همشهري آمده، مي گويد: مهم ترين سؤالات من در باره حضور شيعيان در فرانسه از آن جا به وجود آمده اند كه شيعيان مسلمان در فرانسه به گونه اي متفاوت از ساير اقليت هاي ديني امرار معاش مي كنند، آنها حضور چنداني در اجتماعات ندارند و اين مساله مي تواند بحراني در محو هويت ديني آنها تلقي شود. دولتمردان و محققان فرانسوي براي پيدا كردن دليل اين گوشه گيري به تحقيقات زيادي در خصوص مذهب شيعه پرداخته اند و اين سؤال از سوي عده اي از آنها مطرح شده است: آيا مسلمانان شيعه در ابتداي ورودشان به خاك فرانسه خود را جدا از ساير اديان فرض كرده اند و از فعاليت در صحنه هاي اجتماعي سر باز زده اند و يا به دليل نبودن سازماني كه حامي آنها باشد خود را كنار كشيده اند؟
وي با ذكر اين كه از ورود اسلام به فرانسه حدود يكصد سال مي گذرد، ادامه مي دهد: بعد از جنگ جهاني اول و دوم گروه بسياري از مسلمانان به ويژه الجزايري ها، كه مستعمره فرانسه شده بودند، به اين كشور مهاجرت كردند. اكثر آنها براي كار در موسسات و كارخانه هاي فرانسوي آمده بودند. بدين ترتيب جمعيت مسلمان در كشور فرانسه رشد زيادي كرد و اسلام بيش از گذشته در كانون تفكر غربي قرار گرفت. تعداد مسلمانان فرانسه بيش از 5ميليون نفر برآورد شده است، اما از آن جا كه دولت سكولار فرانسه، نژاد و قوميت را به رسميت نمي شناسد و از گرايش ديني افراد نيز سؤال نمي كند، از اين رو اين آمار دقيق نيست. اين قانون از زماني كه آلزاس (يكي از شهرهاي بزرگ فرانسه) به آلمان تعلق داشت، تا امروز تغييري نكرده است.
ميشل كرو مي گويد: در زمان فرمانروايي ناپلئون يعني اوايل قرن 19 سيستمي در كشور فرانسه برقرار بود كه تنها چهار مذهب را به رسميت مي شناخت: كاتوليك، يهودي و كليساي پروتستان به نام كالوين و لوتر. روحانيون اين مذاهب از دولت حقوق دريافت مي كردند و امكانات مالي و معنوي دولت شامل حال آنها بود.
وي حضور ساير مذاهب را بر اساس قانون در فرانسه مجاز محسوب مي كند و آن را عاملي مي داند كه بعد از كاتوليك، اسلام را به دومين دين بزرگ در فرانسه تبديل كرد.
اين محقق فرانسوي كه امسال براي اولين بار به ايران سفر كرده ، طي اقامت خود در ايران با سفر به شهرهاي مقدس مانند مشهد و قم سعي كرده با روحانيون و مراجع ديني آشنا شود تا از اين طريق به شيوه زندگي و عقايد مراجع مذهبي در ايران آگاهي يابد؛ مراجعي كه از جايگاه بين المللي نيز برخوردارند.
از ديدگاه ميشل كرو عملكرد مسلمانان شيعه در اروپا با توجه به جمعيت شيعيان ضعيف است. وي به منظور پيدا كردن دلايل براي غيبت شيعيان در مجامع فرانسه تصميم گرفته است تا از نزديك با بزرگان شيعه ملاقات كند.
وي در بخش ديگري از سخنان خود مي گويد: امروزه تحقيقات تئولوژيك و اسلام شناسي در فرانسه رواج پيدا كرده، با اين وجود عدم حضور شيعيان در عرصه هاي مختلف اين سؤال را برمي انگيزد كه آيا سازماندهي جامعي بين مراكز مذهبي در كشورهاي اسلامي و مهاجرين مسلمان فرانسه وجود دارد؟
وي با توجه به تحقيقات بسيار زيادي كه در خصوص مسلمانان اهل سنت انجام شده معتقد است كه مسلمانان اهل سنت فعاليت بيشتري نسبت به شيعيان داشته اند و حضور فعال تري در اجتماعات از خود نشان داده اند. نهادهاي مختلفي مثل مساجد و نمازخانه را به خود اختصاص داده و آنها را اداره مي كنند و علاوه براين ها آنها با گروه هاي مختلف مسلمان مثل ترك ها انجمن هايي تشكيل داده و از كشورهاي مادر كمك هاي مالي دريافت مي كنند، در صورتي كه مسلمانان ايراني، لبناني و افغاني در فرانسه تنها هستند.
جان ميشل كرو، آلزاس را يكي از شهرهاي بزرگ فرانسه ذكر مي كند كه مسلمانان مهاجر حدود 15 درصد جمعيت اين شهر را تشكيل داده اند و در آن انجمن هايي وجود دارد كه قادرند اقليت هاي مذهبي را پشتيباني كنند، حمايت هايي كه در ساير شهرهاي فرانسه ممنوع است.
اين محقق اسلام معاصر، حضور مسلمانان در فرانسه را تا آن اندازه با اهميت مي داند كه دولت فرانسه در آلزاس اجازه ساخت يك دانشگاه تئولوژي اسلامي را داده كه قرار است شهر استراسبورگ محل ساخت اين مركز دانشگاهي شود.
اما به نظر مي رسد در لابه لاي سخنان اين محقق فرانسوي مي توان به گمانه زني هاي ديگر نيز پرداخت. شفاف و در سطح بودن رفتار مسلمانان مهم ترين نگراني مسئولان اين كشور است. ميشل كرو در اين باره مي گويد: مناطق مذهبي در فرانسه توسط وزارت كشور حمايت و سازماندهي مي شود. اقليت هاي ديني در اين مناطق با تشكيل انجمن هاي مذهبي و ايجاد فدراسيون ملي يا محلي به فعاليت در اين زمينه مي پردازند. اين سازمان جديد در مجلس فرانسه صاحب كرسي است.
ميشل كرو قصد دارد در اوايل سال 2007 كنگره اي در شهر استراسبورگ برگزار كند و در آن مسايل مربوط به شيعه را با نگاهي وسيع تر بازگو كند. عنوان اين كنگره شيعه در اروپا است.
حدود 30سال پيش كنگره اي با همين موضوع در شهر استراسبورگ برگزار شد كه تنها به معرفي شيعه دوازده امامي و مباحث كلي آن پرداخت. ميشل كرو مي گويد: هدف ما تكرار مباحثي كه در گذشته مطرح شده نيست، بلكه مي خواهيم زندگي روزمره شيعيان و روابط آنها با كشورهاي مبدأ و اقوامشان در ساير كشورها را به تصوير بكشيم.
تاريخ نشان داده است كه مكاتب فلسفي شيعه و بزرگان آنان چون ملاصدراي شيرازي، شيخ اشراق، ابن سينا و... حرف هاي زيادي براي گفتن داشته اند از اين رو سنت فلسفي كه در مكتب شيعه نهفته است، كنجكاوي در شناخت آنان را بيشتر مي كند.
ميشل كرو انديشيدن به اين كه مذهبي در گروه اكثريت يا اقليت قرار گرفته ، را بيهوده مي پندارد و معتقد است كه تنها با اقدامات روشنفكرانه و حضور فيزيكي در صحنه هاي اجتماعي مي توان پاسخگوي چالش هاي جوامع مدرن بود.