شنبه ۱۳ آبان ۱۳۸۵
نگاهي به نمايش اكبر آقا اكتور تياتر كار اكبر عبدي در تالار سنگلج
تئاتر براي همه
پژمان پروازي
006195.jpg
هر چند پيدايش طنز به قدمت تراژدي نيست، ليكن اين خواسته فطري انسان سبب شده تا جايگاه ويژه اي در ميان ابنا بشر پيدا كند. نگاهي به تاريخ درام و جشنواره هاي ديزينيوسي انسان نيازمند به حمايت خدا را كه مبتني بر سرشت و فطرت ذاتي است در كنار ساير ارزش ها در قالب شخصيت هاي فوق بشري (قهرمانان)و تمنايش به شادمانه زيستن به خوبي نشان مي دهد، چنان كه تراژدي با آن همه محبوبيت و كشش، بدون طنز دچار تزلزل و سستي است. به عنوان اولين نمونه ها مي توان به ساتير اشاره كرد كه بعدها و به تدريج طي قرون متمادي و بنا به فرهنگ و ذائقه هاي ملل گوناگون انواع مختلفي از جمله بداهه، كمديادل آرته و... را پيدا كرد.
در اين بين سرزمين ما ايران بنا به پيشينه قوي تاريخي و فرهنگي از اين امر مستثي نبود و حتي آيين ها و سنن گوناگون، يك به يك در ساختار كمدي جاي گرفت و رايج شد به قسمي كه به جرات مي توان گفت اثر و ردپاي طنازي در بيشتر گونه هاي نمايش ايران ملموس و مشهود است. در مورد چرايي اين مسأله بايد به تاريخ رجوع كرد كه از حوصله اين متن خارج است و ما در اين مجال، به همين اندك بسنده مي كنيم كه نمايش كمدي به دليل همخواني با نگاه عامه مردم، بي شك از جايگاه مطلوب تري برخوردار است. و اما رايج ترين نوع اين گونه از نمايش كه از آن با عنوان تئاتر سنتي و آييني ياد مي كنيم، سياه بازي يا تخته حوضي است كه شخصيت سياه به عنوان نماينده مردم و از زبان آنان (كه گاهي تلخ و گزنده است) واقعيت ها را به شكل بازي و طنز بيان مي كند. به طور كلي مي توان گفت نمايش طنز و كمدي در قالب هاي مختلف علاوه بر بعد سرگرمي، وظيفه اطلاع رساني را نيز بر عهده دارد و آيينه اي است كه رفتارهاي اجتماعي و آداب و سنن رايج با آنچه هستند و بايد باشند و نيستند مورد كند وكاو و موشكافي قرار مي گيرد.
با اين مقدمه به سراغ نمايش اكبر آقا اكتور تياتر كه اين روزها در سالن سنگلج روي صحنه است مي رويم. بد نيست اشاره كنم كه اين سالن از قديمي ترين مجموعه هاي نمايشي به شمار مي رود كه در فهرست آثار فرهنگي يونسكو ثبت و به عنوان پايگاه تئاتر مردمي از جايگاه خاصي برخوردار است و شايد به غير از تعداد اندكي نمايش (مثل خاطرات هنرپيشه نقش دوم) بقيه آثار كه در اين سالن به نمايش درآمده طنز و كمدي بوده اند.
با اكبر عبدي آشناييم؛  بازيگر توانمند عرصه هنر كه اينك دست به تجربه كارگرداني زده و در اين كار نيز تا حدودي موفق است. اكبر آقا اكتور تياتر  را بايد برگرفته از اين ديدگاه دانست كه پشت صحنه زندگي يك هنرمند نمايش چه خبر است؟ و وقتي مي بينيم تنها جواب ممكن و راه حل محبوب ماندن، يك كلمه و آن هم داشتن صداقت در عمل است آرام مي گيريم، چرا كه از هنرمند چيزي جز حقيقت را نبايد انتظار داشت.
اكبر و رضا دو هم خانه و مستاجر آقاي بيژني هستند. رضا دل در گرو مريم دختر صاحب خانه دارد و بيژني هم دنبال آن است تا پس از مرگ همسر به زندگي خود و دخترش سر و سامان دهد، اما به هيچ وجه به دامادي رضا راغب نيست، چون اطلاعي از خانواده اش ندارد. در نهايت اكبر كه خود بازيگر تئاتر است، تلاش مي كند به خاطر رساندن دو دلداده به هم (رضا و مريم) وارد صحنه زندگي شود و با ارائه نقش هاي متفاوت، حقيقت اصلي زندگي را بيان كند و نه تنها بيژني بلكه همه قانع مي شوند كه عشق پاك ميان زن و مرد در قالب ازدواج، عمل به فرامين خدا و بهترين كار است. در پايان همه سر و سامان مي گيرند و آن گونه كه مختص نمايش هاي كمدي است،  همه چيز به خير و خوشي به سرانجام مي رسد.
موفقيت گروه اكبر عبدي در اين نمايش را مي توان از چند جهت مورد توجه قرار داد؛ داشتن سابقه فعاليت هاي هنري به ويژه تئاتر براي گروه و استفاده از برخي چهره هاي مطرح (حتي در پشت صحنه) از جمله خود اكبر عبدي، كريم اكبري مباركه، مليحه گلشن موسوي و... و مهمتر از همه برخورداري از يك متن مناسب نمايشي.
شايد اين نكته مطرح شود كه بداهه و بازي، دو مؤلفه اصلي نمايش طنز محسوب مي شود كه بايد گفت كاملاً منطقي است، ليكن نبود راهكاري براي حركت در جهت ارائه موضوع در ساختار مناسب يا همان متن نمايشي، بهترين كارگردان و بازيگر را نيز دچار تزلزل يا حداقل تنزل كيفي مي كند- متني را كه سيدعظيم موسوي نگاشته علاوه بر داشتن ساختار تئاتر كمدي، برگرفته از زواياي پنهان و پيداي اجتماع است كه سبب همسويي بيشتر مخاطب با نمايش مي شود- طبيعي است دست كارگردان و بازيگران براي ارائه كار بهتر به شدت باز است و لذا بعد از گذشت سه ساعت،  نه تنها بيننده احساس خستگي نمي كند، بلكه شاد و مفرح از سالن خارج مي شود. داشتن شروع، ميانه، پايان، موضوع، كشمكش، تعليق و رعايت قواعد درام و نيز بهره گيري از انواع شخصيت هاي محوري، مفيد و دور از تيپ سازي هاي غيرضروري و همساني آن با آدم هاي پيرامون، از جمله ويژگي هاي نمايشنامه اكبر آقا اكتور تياتر به حساب مي آيد. استقبال تماشاچيان از اين نمايش نشان از توانمندي كارگردان آن دارد كه با استفاده از تمهيدات مختلف نمايشي به ويژه گرفتن بازي خوب از بازيگران، بيننده را تا پايان نگه مي دارد. به عبارتي ساختن فضاي متناظر با عناصر نمايش كمدي، شخصيت پردازي و ميزانسن مناسب را مي توان از جمله دلايل موفقيت اكبر آقا اكتور تياتر برشمرد. طراحي صحنه منطبق با سبك اجرا واقع گرايانه و به زندگي نزديك است. وجود بالكن، اتاق خواب، پله هاي ورودي (كه البته ديده نمي شود، اما آن را احساس مي كنيم)، مبلمان، آشپزخانه، حتي ميز گريم بازيگر و ساير المان هاي صحنه اي متناسب است، اما مي شد با اندكي تغييرات چشم نوازتر شود و به كمدي تر شدن كار مساعدت كند. در بخش طراحي گريم و لباس هم با چنين رويكردي مواجهيم با اين تفاوت كه خلاقيت بيشتري در آن لحاظ شده به ويژه در بخشي كه اكبر بنا به ضرورت نقش عمه خانم را بازي مي كند (و ناخودآگاه ما را به ياد فيلم آدم برفي مي اندازد) صداها بسيار خوب و گيراست و نور هم به تناسب كاركرد خودش را دارد، اما نكته اي را كه بتوان به عنوان بخشي متمايز و خلاقانه محسوب كرد، در اين كار ديده نمي شود و روال معمول و هميشگي خودش را دارد. از افكت هم چندان خبري نيست و كارگردان ترجيح داده تا از صداهاي رايج صحنه اي استفاده كند كه البته لطمه اي به كليت كار وارد نمي سازد. غالب ترين صداي افكت را مي توان صداي گاه به گاه زنگ آيفون دانست كه در طول اجرا و در زمان هاي لازم شنيده مي شود. بد نيست به گروه موسيقي و نوازندگان به خاطر فضاسازي و شكل دهي كليت داستان اشاره كنيم. تلفيق سازهاي سنتي مثل كمانچه، تنبك و سنتور با پيانو، كيبورد و ويولون شكل بديعي از موسيقي در اين نوع نمايش ارائه داده است.
مهمترين بخش كار، استفاده از توانمندي هاي بازيگران اين نمايش مي باشد كه پيش تر هم به آن اشاره شد. شايد احساس شود اين نوع بازي از ساير انواع نمايش آسا ن تر باشد، چرا كه به اصطلاح برخي زيرپوستي نيست در صورتي كه برعكس خيلي هم دشوار است و دليل آن واكنش هاي مستمر بينندگان به تكه پراني هاي صحنه اي است كه اگر بازيگر قادر به كنترل خود نباشد، همه چيز ازدست مي رود- حتي انتقال مفاهيم مستتر در متن با طنازي دشوارتر از ساير انواع خواهد بود- به عبارتي هركسي نمي تواند بازيگر باشد و هر بازيگري قادر نيست نقش هاي كمدي را به خوبي ايفا كند. به هر حال مجموعه عوامل گروه كوچه به سرپرستي محمود فرهنگ كه اتفاقاً مديريت تالار سنگلج هم بر عهده  اوست با اجراي اين نمايش توانسته اوقات خوشي را براي مردم فراهم سازد و اين شايد همان شعار و يا راهي است كه تئاتر ما مي خواهد به آن برسد؛ تئاتر براي همه مردم .

نگاه
تئاتر ايران در سطح جهان
گروه ادب وهنر- اجراي نمايش هاي ايراني در خارج از كشور، زماني مي تواند در معرفي تئاتر ايران موثر باشد كه از شكل فرمايشي و مناسبتي خارج شود.
عليرضا نادري، نمايشنامه نويس و كارگردان تئاتر كه اخيرا از فستيوال "شب سفيد" پاريس بازگشته است با بيان اين مطلب گفت: اگر علاقه منديم تئاتر ايران را به ديگر كشورها معرفي كنيم، بايد حضور هنرمندان ايراني در محافل بين المللي حضوري مستمر باشد، ضمن اينكه چگونگي اين حضور بين المللي بايد بازنگري شود.
او تاكيد كرد: درعين حال كه بايد ضرورت حضور مستمر تئاتر ايران در خارج از كشور از سوي هنرمندان احساس شود، چگونگي حضور ما نيز بايد به گونه اي باشد كه تئاتر نوين ايراني به درستي معرفي شود.
نويسنده "چهار حكايت از چندين حكايت رحمان" با اشاره به اهميت تئاتر در كشورهاي پيشرفته گفت: تئاتر در اين كشورها، مقوله اي جدي است و طبيعي است كه از تمام نمايش هايي كه اجرا مي شوند، استقبال شود. به ويژه اگر آن نمايش ها به مدت محدودي در برنامه هاي ويژه آنها به صحنه برود. اما اين استقبال به معناي تاييد كارها نيست و اگر اين گونه فكر كنيم، دچار نوعي خود فريبي شده ايم.
نادري گفت: زماني مي توانيم از استقبال كارهايمان مطمئن باشيم كه نمايش هاي ايراني به طور مستمر اجرا شوند و نقد جدي درباره آنها صورت بگيرد.
دوازده نمايش در جشنواره كودك
006198.jpg
12 اثر نمايشي در سيزدهمين جشنواره سراسري تئاتر كودك و نوجوان پذيرفته شدند.
نمايش ژهاي ملك جمشيد، صندوقچه مرواريد، بازيگر تعزيه، عروسك، سيبي كه نصف نشد، يك قصه عروسكي از تهران و نمايش ژهاي يك دختر، يك سرباز از قم، نمايش حسنك كجايي از اراك، نمايش گرگ و شير از چناران و نمايش كچل كفترباز از رشت، نمايش ملك محمد از گچساران و نمايش منتخب كانون پرورش فكري كودك و نوجوان، آثار نمايشي هستند كه به بخش نهايي سيزدهمين جشنواره سراسري تئاتر كودك و نوجوان راه يافته اند.بر اساس اين گزارش داود كيانيان، منصور خلج، عليرضا خمسه، محمدرضا رهبري و محمدرضا الوند از مركز هنرهاي نمايشي، بازبيني اين آثار را برعهده دارند.

سايه روشن
۷ نمايش در تئاتر شهر
006201.jpg
گروه ادب و هنر- 7 نمايش، اين هفته در تالارهاي مختلف مجموعه تئاتر شهر روي صحنه مي روند.
به گزارش واحد اطلاع رساني مجموعه تئاتر شهر،  در تالار اصلي نمايش كوري به كارگرداني منيژه محامدي ساعت ۱۹:30 روي صحنه مي رود.  مهدي ميامي، محمد اسكندري، مهوش افشارپناه، مجيد جعفري، زنديش حميدي و فرزانه نشاط خواه به عنوان بازيگر در اين اثر نمايشي، حضور دارند.
نمايش قصه تلخ طلا نوشته و كار بهروز غريب پور هم هر روز ساعت ۱۹ در تالار چهارسو به روي صحنه مي رود. ايرج راد، نسيم ادبي، سياوش چراغي پور، صنم نكواقبال، سامان دارابي، تهمينه محمدي، غزل اسكندرنژاد، همايون صلاحي، مهرداد غضنفري، نسيم اميرخسرو و آرتميز نيازي در اين اثر نمايشي بازي مي كنند.
در تالار قشقايي نيز نمايش كوچ در كوچ به كارگرداني محمد احمدي در ساعت ۱۸:30 پذيراي علاقه مندان به تئاتر است. خسرو احمدي، عليرضا پاكزاد، ميرالله قشقايي، آنوش عزيزي و جواد پيروزي، بازيگران اين نمايش هستند.
و اما بدون خداحافظي عنوان ديگر نمايشي است نوشته نغمه ثميني و با كارگرداني كتايون فيض مرندي كه به تازگي در تالار سايه روي صحنه رفته است. اين نمايش ساعت ۱۹:30 ميزبان دوستداران تئاتر است. بهناز جعفري، نگار جواهريان، معصومه قاسمي پور، نوال شريفي و نورآقا حسيني به عنوان بازيگر در اين اثر نمايشي حضور دارند.
در تالار كوچك هم نمايش دنياي زن ها نوشته حسن مشكلاتي با كارگرداني حسين سحرخيز، ساعت ۱۹:15 روي صحنه مي رود. مهري مهرنيا، ناهيد مسلمي، پرديس افكاري، تبسم هاشمي و مرضيه صدرايي در اين نمايش بازي مي كنند.
نمايش طوطي پر نوشته و كار زهرا صبري نيز در تالار نو ساعت ۱۹:15 ميزبان علاقه مندان به تئاتر است. در اين نمايش عروسكي بهناز مهدي خواه، سيما ميرزاحسيني، ركسانا بهرام، مجيد رحمتي، مهدي امين لاري و صابر جعفري به عنوان بازي دهنده حضور دارند.
در كارگاه نمايش هم نمايش مرگ ابريشم به كارگرداني آتيلا پسياني ساعت ۲۰ ميزبان علاقه مندان به تئاتر است. در اين نمايش عاطفه تهراني و خسرو محمودي به عنوان بازيگر حضور دارند.

سينما
اقتصاد
اجتماعي
انديشه
سياست
شهرآرا
ورزش
|  اقتصاد  |   اجتماعي  |  انديشه  |  سياست  |  سينما  |  شهرآرا  |  ورزش  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |