گروه اقتصادي - از اولين باري كه بشر شمارش نفوس و اشيا را آغاز كرد، شايد كسي اطلاع دقيقي نداشته باشد، اما آنچه را كه مي توان به يقين ادعا كرد اينكه نياز، عامل اصلي گرايش و رويكرد انسان به شمارش بوده است و سرشماري نيز ابتكاري با هدف جستجوي راهي براي زندگي بهتر تلقي مي شود.اكنون كه ششمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن 85 در ايران (6 تا 26 آبان ماه) درحال اجراست، گزارش زير را از نظر مي گذرانيد كه نگاهي به پيشينه سرشماري و تكامل آن در كشور دارد.
سرشماري و آمارگيري هم مانند هر تجربه بشري ديگر در طول تاريخ دستخوش تحول شده است و امروز در منتهاي اين تحول شگرف، روشي به نام ICR قرار دارد كه مركز آمار ايران قرار است از آن براي استخراج نتايج ششمين سرشماري نفوس و مسكن استفاده كند.
ICR يكي از پيشرفته ترين روش هاي سرشماري نفوس و مسكن است كه تاكنون در سه قاره اقيانوسيه، آسيا و آفريقا در سه كشور استراليا، هند و آفريقاي جنوبي اجرا شده است.
سابقه شمارش نفوس در جهان به سال ها قبل از ميلاد برمي گردد. اسناد و مدارك تاريخي نشان مي دهد كه در حدود سال هاي 3800، 3000 و 2500 سال قبل از ميلاد به ترتيب در كشورهاي بابل، چين و مصر سرشماري هاي جمعيت انجام شده است.
در اين سرشماري ها عموماً اطلاعاتي نظير جنس، سن، شغل و مالكيت افراد جمع آوري مي شد.
اولين سرشماري جمعيت به روش نوين در جهان در سال۱۷۹۴ در كشور سوئد صورت گرفت و پس از آن ديگر كشورها نسبت به شمارش افراد جامعه خود اقدام كردند.
امروز لفظ سرشماري نفوس و مسكن معناي دقيق تري پيدا كرده است و به مجموعه فعاليت ها و خدماتي شامل طراحي، برنامه ريزي، گردآوري، كدگذاري و طبقه بندي، ارزشيابي و اصلاح و تجزيه و تحليل و نهايتاً چاپ و انتشار اطلاعات آماري از جمعيت و مسكن اطلاق مي شود.
اين گونه سرشماري ها مطابق توصيه هاي سازمان ملل متحد در اكثر كشورهاي جهان با فاصله هاي مساوي 10 سال يك بار و در بعضي از كشورها 5 سال يك بار از ابتداي قرن بيستم رايج شده است.
اولين سرشماري جمعيتي ايران به روش نوين در سال۱۲۶۴ شمسي و در سطحي محدود در زمان ناصرالدين شاه و همزمان با وزارت اعتضادالسلطنه بر وزارت علوم و معارف توسط مهندس عبدالفخار، معلم رياضي مدرسه دارالفنون به عمل آمد.
در اين سرشماري تهران به پنج محله ارگ، عودلاجان، چاله ميدان، سنگلج و بازار تقسيم شد و همه محله هاي خارج از شهر نيز در يك طبقه قرار گرفت. در آن زمان جمعيت تهران 155 هزار و 736 تن برآورد شده بود.
در سال 1277 شمسي در چهارمين سال سلطنت مظفرالدين شاه نيز از ابنيه تهران آمارگيري به عمل آمد و با ايجاد تشكيلات جديد بلديه در سال 1301 شمسي سرشماري ديگري در تهران صورت گرفت كه براساس آن سرشماري جمعيت تهران در سال 1301 بالغ بر 210هزار نفر بود.
در سال 1297 به منظور ثبت وقايع چهارگانه اداره ثبت احوال كشور تأسيس شد. با ثبت اطلاعات مربوط به تولد، فوت، ازدواج و طلاق توسط اداره مذكور، ضرورت اطلاع از جمعيت كشور و تعيين سازماني كه موظف به جمع آوري اين اطلاعات باشد مورد توجه قرار گرفت و در سال 1303 با تصويب آئين نامه اي، مسئوليت جمع آوري و مركزيت بخشيدن آمارهاي مورد نياز برعهده وزارت كشور گذاشته شد.
در خرداد ماه سال 1318 اولين قانون سرشماري به تصويب مجلس شوراي ملي وقت رسيد. در اجراي اين قانون سرشماري جمعيت از دهم اسفندماه همان سال در شهر تهران و در سال هاي 1319 و 1320 در 32 شهر كشور به تدريج به اجرا درآمد، اما به علت وقايع شهريور۱۳۲۰ معوق ماند و در اسفند ماه سال 1331 سازمان همكاري آمار عمومي، تشكيل شد. در اين سال اداره آمار و سرشماري از اداره كل آمار و ثبت احوال متنزع و به سازمان همكاري آمار عمومي ملحق شد.
به اين ترتيب براي اولين بار سازماني كه به طور خاص وظيفه جمع آوري آمار را برعهده داشت، به وجود آمد. اين سازمان در اجراي قانون آمار و سرشماري مصوب سال 1334 به وزارت كشور وابسته شد و نام آن به اداره كل آمار عمومي تغيير يافت.
با تشكيل اداره كل آمار عمومي اولين سرشماري عمومي كشور در سال 1335 توسط اين اداره به مرحله اجرا درآمد.
با تأسيس اداره كل آمار عمومي و اجراي سرشماري عمومي نفوس در سال 1335 فعاليت هاي آماري كشور وارد مرحله جديدي شد و همه ساله طرح هاي گوناگون آماري در زمينه هاي مختلف اجتماعي و اقتصادي به مرحله اجرا درآمد.
تأسيس مركز آمار ايران در سال 1344 و تصويب نظام آماري كشور در سال 1379 را بايد دو نقطه عطف در تاريخ توليد آمار كشور محسوب كرد.
اولين سرشماري عمومي نفوس
سرشماري نفوس 1335 اولين سرشماري عمومي نفوس كشور محسوب مي شود كه در آن تمامي افراد كشور شمارش شدند. از آن تاريخ تاكنون پنج سرشماري عمومي نفوس و مسكن ديگر در فواصل زماني ده ساله در كشور صورت گرفته است.
در سرشماري نفوس سال۱۳۳۵ جمعيت به دو زير جامعه شهرنشين و ده نشين تفكيك شده بود، به طوري كه جمعيت نقاطي كه بيش از 5000 نفر نفوس داشتند، شهرنشين و نقاطي كه كمتر از 5000 نفر جمعيت داشتند، ده نشين محسوب شدند. جامعه غيرساكن و كوچ رو تحت عنوان عشاير با ذكر نام ايل، طايفه و چادرنشين در قسمت آدرس پرسشنامه خانوار جزو جمعيت ده نشين محسوب شدند.
دومين سرشماري عمومي نفوس
سرشماري عمومي نفوس سال 1335 اطلاعات بسيار مفيدي را از جنبه هاي مختلف اجتماعي و اقتصادي كشور در اختيار گذاشت، به علاوه تجربه گرانبهايي بود براي سرشماري هاي بعدي كه دومين آن در سال 1345 به مرحله  اجرا درآمد.
اولين فعاليت آماري ملي مركز آمار ايران انجام سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1345 است. در اين سرشماري از طبقه بندي ها و تعاريف و مفاهيم توصيه شده توسط سازمان هاي بين المللي استفاده بيشتري به عمل آمد به نحوي كه اطلاعات حاصل از سرشماري مزبور قابليت مقايسه بيشتري با آمارهاي ساير كشورها يافت.
سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1345 با روش دوژور انجام پذيرفت و در عمليات اجرايي جمعاً 11885 نفر مأمور سرشماري و سرپرست واحدهاي سرشماري شركت داشتند. علت تقليل تعداد مأموران سرشماري، افزايش مدت سرشماري به 20 روز بود. عمليات اجرايي نيز طبق برنامه ريزي زماني پيش بيني شده در تمام نقاط كشور اعم از شهري يا روستايي از روز هشتم آبان ماه 1345 آغاز گرديد و تا روز بيست و هفتم آبان ماه همان سال طول كشيد.
سومين سرشماري عمومي نفوس و مسكن
با تصويب اصلاحيه قانون تأسيس مركز آمار ايران در سال 1353، طرح اصلي سرشماري عمومي نفوس و مسكن از 8 تا 28 آبان ماه۱۳۵۵ در شانزده هزار حوزه سكونت ساكن كشور (شهري و روستايي) و 600حوزه ويژه جمعيت غيرساكن(جمعيت متحرك و ايلات) در سراسر كشور اجرا شد.
سرشماري نفوس و مسكن۱۳۵۵ با كمك بالغ بر۳۰ هزار نفر از مسئولان و مأموران سرشماري با روش دوژور انجام پذيرفت.
چهارمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن
سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1365، اولين سرشماري در نظام جمهوري اسلامي ايران بود كه به رغم جنگ تحميلي، محاصره اقتصادي و مضيقه هاي ناشي از هر يك، تهيه و اجرا شد. عمليات اجرايي سرشماري به طور همزمان در تمام نقاط كشور از تاريخ 16 تا 30 مهر 1365 انجام شد. در اين مرحله،  سازمان برنامه و بودجه وقت استان ها، مراكز تربيت معلم و ساير سازمان ها و مؤسسات دولتي و همچنين نهادهاي انقلاب اسلامي در راستاي اجراي سرشماري با مركز آمار ايران همكاري داشتند.
بعد از انجام سه سرشماري نفوس طي سال هاي 1335 تا 1355 و كسب تجربيات در اين زمينه، سرشماري نفوس و مسكن سال 1365 از نظر طرح فني و جداول انتشاراتي از سرشماري هاي قبل كامل تر بوده و تقريباً در همه بخش ها با طبقه بندي ها و تعاريف و مفاهيم بين المللي هماهنگي داشت.
پنجمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن
پنجمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن كشور و دومين سرشماري عمومي نفوس و مسكن نظام جمهوري اسلامي ايران در آبان ماه سال 1375 به مرحله اجرا درآمد.
اين سرشماري اگرچه از نظر طرح فني و نوع سئوال ها و پيروي از تعاريف و مفاهيم و طبقه بنديهاي بين المللي مشابهت زيادي با سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1365 دارد، اما از دو نقطه نظر با سرشماري مزبور متفاوت است.
اولين مورد، استفاده از فرم هاي فهرست برداري شركت پست جمهوري ايران است بود كه قبلاً به منظور تهيه مقدمات استفاده از كدپستي و شماره ملي تكميل شده بودند.
در اين سرشماري مأموران سرشماري موظف به اصلاح و بهنگام نمودن فرم هاي مزبور در نقاط شهري بودند و فقط از بلوك هايي كه به هر دليل توسط شركت پست جمهوري اسلامي ايران فهرست نشده بود، فهرست برداري به عمل مي آمد.
پرسشنامه خانوار به گونه اي طراحي شده بود كه استخراج اطلاعات آن توسط دستگاه
OMR امكان پذير شد.
اين نوآوري باعث مي شد كه مراحل كدگذاري و بازبيني ادغام شود و مراحل ورود داده ها بسيار سريع صورت پذيرد و در نتيجه مراحل استخراج اطلاعات و انتشار نتايج زودتر انجام پذيرفت.
ششمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن
و اوج تجربه
در آمارگيري امسال پرسشنامه ها به صورت ICR تهيه شده است و پس از پرشدن پرسشنامه ها و طي كردن مراحل بازبيني و نظارت، در مرحله استخراج اطلاعات ، اسكن شده و اطلاعات استخراج مي شود.
اين تغيير رويكرد سبب مي شود تا تكميل پرسشنامه ها توسط آمارگيران ساده تر صورت گيرد و سرعت استخراج اطلاعات بيشتر شود و در نتيجه نتايج سرشماري خيلي زودتر از طرحهاي قبلي آماده ا ?ستفا ده شود .
در حال حاضر سازمان و سيستم آمارگيري در ايران بسيار جلوتر و پيشرفته تر از كشورهاي منطقه است.
همچنين از نظر تكنولوژي نقشه و بهنگام سازي و به كارگيري تصاوير ماهواره اي در تعيين نقشه هاي آماري اكنون ايران در منطقه حرف اول را مي زند.
اما آنچه كه به واقع ششمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن را از ديگر تجربيات كشور متمايز مي كند تهيه نقشه هاي رقومي و انتشار نقشه هاي آماري و توصيفي بر اساس اطلاعات استخراج شده از اين سرشماري است.
اطلاعات حاصل از ششمين سرشماري عمومي نفوس و مسكن به صورت نقشه هاي آماري و توضيحي بر روي اينترنت قرار مي گيرد تا محققان و مديران از آن استفاده بهينه كنند.
با توجه به اينكه نقشه اغلب نقاط كشور در سرشماري ششم به صورت رقومي و ديجيتالي تهيه شده است اين امكان وجود دارد كه اطلاعات توصيفي و پايه اي بخشهاي مختلف به نقشه هاي موضوعي تبديل شود. در اين شيوه كه تمامي نقشه و اطلاعات كيفي آن بر روي يك نقشه اصلي گروه بندي مي شود ، كاربر مي تواند به راحتي با انتخاب هر نقطه از نقشه ايران به اطلاعات آماري مجاز در آن نقطه تعيين شده، دسترسي پيدا كند.
بر اساس چنين اطلاعاتي مديران و تصميم گيران مي توانند در كمترين زمان و به سرعت به اطلاعات مورد نياز خود براي تصميم گيري در امور امداد و نجات و مواردي همچون ترافيك و نيز شرايط بحراني مانند حوادث غير مترقبه دست يابند.
همزمان با اين تجربيات نوين در نظام آماري كشور كارشناسان مركز آمار در حال بررسي نحوه كاربرد PDA براي عمليات سرشماري بعدي هستند كه بكارگيري سخت افزارها و نرم افزارهاي مختلف مي تواند سيستم سرشماري را كاملاً بدون كاغذ كند و اين شيوه كاملاً نويني در نظام آماري كشور محسوب مي شود كه اوج تجربه آمارگيري است، از ايران باستان و سيستم شمارش سنگريزه اي تا به امروز.

گروه اقتصادي- سازمان بين المللي كار در گزارش روندهاي اشتغال جوانان در جهان، اعلام كرد: ميزان بيكاري در جوانان 15 تا 24 ساله در سطح جهان طي يك دهه اخير شديداً افزايش يافته است و هم اكنون يك سوم جمعيت جوان در سطح جهان داراي شغل نيستند. بر اساس گزارش سازمان بين المللي كار، رشد اقتصادي جهان نتوانسته است در امر اشتغال زايي براي جوانان مفيد باشد و اكنون 400 ميليون شغل جديد يا شغل بهتر براي حل معضل بيكاري جوانان در جهان مورد نياز است.
بر اساس اين گزارش، ميزان بيكاري در افراد مابين 15 تا 24 ساله در سطح جهان خصوصاً كشورهاي در حال توسعه سه برابر ميزان بيكاري بزرگسالان است. ميزان جوانان شاغل طي سال هاي 1995 تا 2005 با 15 درصد افزايش به 85 ميليون نفر رسيده است، اما همچنين حدود 300 ميليون جوان در جهان با روزي كمتر از دو دلار زندگي مي كنند. خوان سوماويا دبيركل سازمان بين المللي كار نيز اعلام كرد: با وجود رشد سريع اقتصاد جهاني، ناتواني اقتصادها در ايجاد شغل كافي و مناسب براي جوانان در حال وارد آوردن آسيب جدي به قشر جوان جهان است كه اين روند براي آينده اقتصادي جهان نيز زيان بار است.در حالي كه رشد جمعيت جهان در فاصله سال هاي 1995 تا 2005 حدود 13 درصد بوده است، ميزان اشتغال زايي در همين مدت براي جوانان 15 تا 24 ساله فقط۳.8 درصد بوده است. بر اساس اين گزارش، بيشترين ميزان افزايش بيكاري جوانان در يك دهه گذشته در جنوب شرق آسيا رخ داده است، به طوري كه ميزان بيكاري جوانان در اين منطقه 85 درصد رشد يافته است. كشورهاي توسعه يافته و 25 عضو اتحاديه اروپايي تنها مناطقي هستند كه طي يك دهه گذشته با كاهش ميزان بيكاري جوانان روبه رو بوده اند به طوري كه ميزان بيكاري در اين منطقه 17.5 درصد كاهش يافته است. گزارش سازمان بين المللي كار حاكي است زنان جوان نسبت به مردان با مشكلات بيشتري در كسب شغل مواجهند و اين مسئله در كشورهاي شرق و جنوب آسيا هويداتر است، به طوري كه فاصله اشتغال ميان مردان و زنان در اين مناطق به 35 درصد نيز رسيده است. فاصله اشتغال مردان و زنان در آفريقاي جنوب صحرا 34درصد، آمريكاي لاتين 23 درصد و خاورميانه 18 درصد بوده است. جوانان 15 تا 24 ساله هم اكنون 25 درصد نيروي كار و 44 درصد بيكاران جهان را تشكيل مي دهند. نرخ كلي بيكاري در جهان براي جوانان هم اكنون 13.6 درصد است، حال آن كه اين رقم براي بزرگسالان 4.6 درصد است.