همشهري آنلاين:مركز آموزش همشهري با همكاري كارشناسان ارتباطات هفته گذشته به موضوع روزنامه نگاري شهروندي پرداخت. پيام اصلي اين نشست در عنوان آن مستتر بود: شما هم مي توانيد روزنامه نگار- شهر وند باشيد .در ابتداي اين نشست دكتر حسن نمكدوست مدير مركز آموزش همشهري رويكرد اين مركز را در برگزاري نشست روزنامه نگاري شهروندي تشريح كرد.به گفته نمكدوست روزنامه نگاري شهروندي اين امكان را براي همه شهروندان فراهم مي كند تا با در نظر گرفتن ارزش هاي خبري مورد استفاده در روزنامه نگاري حرفه اي به توليد محتواي روزنامه نگارانه بپردازند.
در ادامه ميزبانان ديگر نشست روزنامه نگاري شهروندي به ارائه ديدگاه هاي خود پرداختند.
لازم به ذكراست ،نشست روزنامه نگاري شهروندي، چهارمين نشست از مجموعه نشست هاي مركز آموزش همشهري بود كه در محل باشگاه وبلاگ نويسان برگزار شد.پيش از اين مركز آموزش همشهري، نشست هاي روزنامه نگاري آنلاين، پادكست، و SMS رسانه خبر؛ را برگزار كرده بود.
روزنامه نگاري شهروندي و تأثير آن بر رسانه ها
علي شميراني روزنامه نگار حوزه ICT به عنوان اولين سخنران چهارمين نشست مركز آموزش مؤسسه همشهري گفت: روزنامه نگاري شهروندي در حقيقت به معناي ايفاي نقش شهروندان در پردازش، گردآوري، تحليل و انتشار اخبار و اطلاعات است؛ البته CITIZEN Journalism نبايد با CIVIC Journalism يكسان انگاشته شود.
وي دليل و ريشه شكل گيري اين روزنامه نگاري را در يك اتفاق مهم دانست و گفت: در انتخابات رياست جمهوري سال 1988 آمريكا مردم به رسانه ها و اطلاعات منتشره از سوي آنها بي اعتماد شدند.
در اين ميان تعدادي از روزنامه نگاران سعي كردند با محوريت قرار دادن مردم به مسايل مورد علاقه مردم بپردازند. ليكن به علت فقدان امكانات امروزي اين رويه جديد جايگاه خود را از دست داد اما چندي بعد و با رشد فناوري و اينترنت روح تازه اي در روزنامه نگاري شهروندي دميده شد.
وي در مورد سابقه رسانه هاي مستقل گفت: در سال 1999 در سياتل آمريكا نخستين مركز رسانه اي مستقل ( IMC) راه اندازي شد. اين امر در واكنش به نشست WTO در اين شهر به وجود آمد. مخالفين تصور مي كردند كه تنها راه نفوذ به رسانه هاي عمومي و ديده شدن حضور و بستن خيابان ها است.اما بعد با يك پوشش 60 ثانيه اي مواجه شدند كه پليس را در حال متفرق كردن ايشان نشان مي داد، آن هم بي آن كه علت اصلي مخالفت و تجمع ايشان انعكاسي داشته باشد. اين موضوع تفكر طراحي مدل جديد رسانه اي را به وجود آورد تا بتوانند مستقلاً صداي خود را منعكس كنند. به اين ترتيب روزنامه نگاري توسط مردم آغاز شد ولي اين بار به لطف وجود فناوري كار به شكل ديگري جلو رفت.
پس از آن اشكال جديدي چون بلاگ، ويدئو بلاگ، اتاق هاي گفت وگو، تابلوي پيام و ويكي (سايت هايي كه به بازديدكنندگان اجازه مي دهد بدون ثبت يا از طريق ثبت به سادگي اقدام به اضافه، كم، اصلاح و يا تغيير اطلاعات بپردازند) به وجود آمدند.
اشكال جديدي چون Ohmy news (در كره جنوبي نخستين بار ايجاد شد و با شعار هر شهروند يك گزارشگر است اطلاعات را گردآوري كرده و به موفقيت تجاري خوبي هم رسيد). وب سايت، كامنت، پادكست، ليست نامه ها و اخبار نيز كم كم به آن اضافه شده است.
وي ادامه داد: روزنامه نگاري شهروندي سعي كرد به جاي يك مصرف كننده نهايي كالايي به نام خبر، خود توليد كننده خبر بوده و به مسايلي بپردازد كه نياز واقعي آنها باشد. به عبارت ديگر شهرونداني مسئوليت پذير كه به۵  w روزنامه نگاري پاسخ مي دهند؛ اين كه چرا اين خبر براي من و منطقه اي كه در آن زندگي مي كنيم اهميت دارد.
علي شميراني در مورد انتقادات نيويورك تايمز به روزنامه نگاري شهروندي گفت: نزديك شدن واقعيت (Objectivity) با شايعه و دروغ پردازي (اصل حياتي در كار حرفه اي روزنامه نگاري)، بي توجهي به سه ركن حساس E، (اخلاقيات) Ethics، (اقتصاديات) Economics، (معرفت شناسي) Epistemology، مطالب فاقد كيفيت و محتوا، محدوده اندك مخاطب و جهان شمول نبودن و كپي رايت پنج انتقاد اصلي نيويورك تايمز به روزنامه نگاري شهروندي است. وي در مورد كاربرد هاي اين نوع روزنامه نگاري گفت: حوادثي همچون 11 سپتامبر، حوادث تروريستي لندن و طوفان سونامي به نقطه عطفي در نحوه گزارش دهي از رويدادها تبديل شدند. مردم با استفاده از فناوري هاي همراه خود مانند دوربين ها و موبايل هاي دوربين دار كه عكس و فيلم مي گرفتند از يك سو و خود به عنوان يك شاهد ماجرا از سوي ديگر موجي از اخبار را به راه انداختند.
اين روزنامه نگار حوزه ICT افزود: اينترنت به مردم صدايي جديد داد تا نوعي از خودنگاري در كنار رسانه نگاري شكل بگيرد. فناوري مولتي مديا ساده در استفاده و به اندازه كافي ارزان و در دسترس همگان با بودجه متوسط قرار گرفت. اين رويدادها ارزش روزنامه نگاري شهروندي را برجسته كرده اند.
روزنامه نگاري شهروندي؛ يك نمونه
در ادامه مصطفي قوانلو قاجار گزارشي از روزنامه نگاري شهروندي در كره جنوبي ارائه كرد. وي با معرفي سايت oh my news نحوه استفاده و درج خبرها ،آپلود كردن عكس ها، فايل ها و منتشر كردن اخبار را در اين سايت نشان داد.
ريشه هاي روزنامه نگاري شهروندي
دكتر يونس شكرخواه سردبير همشهري آنلاين نيز در بحث خود با اشاره به مشخصه   هاي جامعه اطلاعاتي گفت؛ بدون توجه به اين ويژگي ها نمي توان بروز پديده روزنامه نگاري شهروندي را درك كرد. او گفت در حال حاضر مي توان جامعه اطلاعاتي را با پنج مشخصه معرفي كرد:
اطلاعات به عنوان منبع استراتژيك (مثل نقش زمين در موج كشاورزي و يا نقش سرمايه در دوران صنعتي.)
شبكه اي شدن جهان (با همان مفهوم مانوئل كاستلزي)
اطلاعاتي شدن اقتصاد (مثل نقش كارت هاي اعتباري و پول و امضاي ديجيتال و اقتصاد الكترونيك)
جهاني شدن سرمايه (دنيا به مثابه يك كارخانه)
مرگ زمان و مكان (بي معني شدن زمان و مكان و از بين رفتن نقش آنها به مثابه مانع ارتباطي) اما در عين حال همين عصر حاضر را هم عده اي عصر فرافورديسم نام نهاده اند. از ديدگاه اين عده؛ اين عصر، عصر كارمندان، محصولات و مصرف منعطف است كه اگر از ديدگاه ارتباطي به اين بحث نگاه كنيم از ديدگاه كارشناسان ارتباطات اين كارمندان منعطف در واقع كارمنداني چندمهارته هستند؛ مثلاً افرادي كه براي اينترنت؛ هم برنامه نويسي مي كنند؛ هم طراحي مي كنند و هم محتوا توليد مي كنند. بحث محصولات انعطاف پذير هم در وب بيشتر خودش را نشان مي دهد كه در واقع همان بحث پروتكل ها و همگرايي هاي رسانه  اي است.وي در توضيح انعطاف در مصرف هم گفت: ايميل هايي كه به صندوق نامه هاي الكترونيك من و شما مي آيد از ميان 700 ميليون كاربر به دست ما مي رسد. اين امر عملاً همان مشتري مداري و انعطاف پذيري در مسير مصرف است.پس با اين اوصاف روزنامه نگاري شهروندي نيز برآيند همين تحولات است و همه افراد مي توانند با يك كليك محتواي خود را براي ديگران منتشر كنند.
دكتر شكر خواه با اشاره به اين كه در رشته ارتباطات رسانه ها به دو گروه جريان اصلي (Mainstream) و جايگزين(Alternative) طبقه بندي مي شوند، گفت: روزنامه نگاري شهروندي يكي از زيرمجموعه هاي روزنامه نگاري جايگزين است. وي در مورد ويژگي هاي اين دو نوع رسانه گفت: در رسانه هاي جريان اصلي كه متمركز هستند، يك جمع كوچك براي مخاطبان گسترده؛ محتوا توليد مي كنند. بين كاركنان اين نوع از رسانه ها سلسله مراتب وجود دارد و در اين رسانه ها رعايت قانون براي كاركنان اين رسانه ها يك اصل پذيرفته شده است. مديران اين رسانه ها مقررات و هنجارهاي حاكم بر كار رسانه اي را رعايت مي كنند و سازمان رسانه اي آنها هم نوعاً گران قيمت است. در همين حال؛ چرخه توليد در اين رسانه ها كاملاً صنعتي است؛ به اين معنا كه براي توليد، نيازمند ماشين چاپ، كارمند و... است و همين امور باعث محافظه كارتر شدن رسانه هاي جريان اصلي مي شود.
مدرس دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي در تبيين روزنامه نگاري جايگزين گفت: در رسانه هاي آلترناتيو يا همان رسانه هاي جايگزين؛ كه غير متمركز هستند جمع وسيعي براي جمع وسيع  ديگري توليد محتوا مي كنند. افراد در يك فضا هم نقش سردبير دارند و هم نقش مخاطب را ايفا مي كنند؛ چون هم توليد مي كنند و هم مصرف. از طرف ديگر، ساختار اين  گونه رسانه ها افقي است و به ديگر زبان سلسله مراتب در آنها نيست. در اين نوع رسانه ها برخلاف رسانه هاي جريان اصلي كه تابع قانون هستند نوعي قانون ستيزي و هنجارستيزي وجود دارد.
وي با اشاره به اين كه عمر روزنامه نگاري شهروندي به عنوان زيرمجموعه روزنامه نگاري جايگزين به دوره روزنامه نگاري آتليه در فرانسه بازمي گردد، افزود: قانون ستيزي و درافتادن با گفتمان هاي حاكم سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي از ويژگي هاي اصلي رسانه هاي جايگزين است و به همين سبب؛ توليد در اين رسانه ها غيرمتمركز و آزادانه تر است.
وي درمورد نقاط قوت و ضعف روزنامه نگاري شهروندي گفت: در اين رسانه ها نحوه برخورد با موضوعات مختلف عاميانه است. از يك دانش آموز دبيرستاني نمي توان انتظار برخورد عميق و اصولي را با موضوعاتي كه با آنها درگير است، داشت و از طرفي هم نمي توان او را از نظر دادن منع كرد. وي غلبه فرهنگ
cut & paste را هم ضعف ديگر اين رسانه ها دانست و گفت: به همين خاطر عمر قفسه اي محصولات رسانه هاي جايگزين بسيار كوتاه است.
وي درمورد مزيت هاي رسانه هاي جايگزين هم گفت: قدرت به روز رساني، دسترسي سريع، ارزش اكولوژيك و ارزان بودن هم از مزيت هاي انكار ناپذير اين ژانر رسانه اي است.
دكتر شكرخواه در پايان گفت: در فضاي روزنامه نگاري شهروندي شاهد سه تغيير عمده هستيم كه عبارتند از: سرمايه زدايي از جريان رسانه اي كلاسيك، حرفه اي زدايي (حرفه اي ها ديگر صداي غالب نيستند و دوره قهرماني آماتورهاست) و بالاخره نهادزدايي (سيطره زدايي از نهادهاي كلاسيك رسانه اي). وي با مطرح كردن يك پرسش كه آيا اين تحولات حاكي از حضور در يك دوره گذار است يا اين كه در دوره تثبيت شدن تحولات به  سر مي بريم؛ به سخنان خود پايان داد.
روزنامه نگاري شهروندي، دموكراسي و آزادي بيان
تژا مير فخرايي استاد ارتباطات در ادامه اين نشست با موضوع روزنامه نگاري شهروندي، دموكراسي و آزادي بيان به ايراد سخنراني پرداخت. وي گفت:  اساس دموكراسي تحمل ديدگاه هاي مختلف است. در ديدگاه هاي سنتي جوامع براي رسيدن به دموكراسي با تفويض اختيار به نمايندگان و وكلا، افرادي را براي مراكز تصميم گيري انتخاب مي كنند، اما مردم كم كم به اين نتيجه رسيده اند كه انتخاب افراد براي چهار سال و يا بيشتر دموكراسي ناقص است. منتخبين نيز با وجود شعارهاي مختلف پس از مدتي، همان عملكرد گذشتگان را دارند. روزنامه نگاري سنتي با تنوع و آزادي هايش شباهت هايي با دموكراسي ناقص دارد. در اين ديدگاه نيز روزنامه نگاران ابزاري براي رساندن صداي نمايندگان به مردم هستند. در واقع اطلاع رساني اش محدود به احزاب مختلف در درون جامعه مي شود.
متن كامل اين گزارش را در همشهري آنلاين بخوانيد.
www.hamshahrionline.ir

گروه شهري - اهل كتاب هستيد، اهل اتوبوس سوار شدن هم هستيد. نه اهل كتاب هستيد و نه اهل اتوبوس شوار شدن، در هر دو صورت توصيه مي كنيم يكي از اين عادت ها را ترك كنيد، البته يك توصيه ديگر هم مي كنيم؛ بهتر است عادت اتوبوس سوار نشدن و يا خيلي اطو كشيده تر عادت استفاده نكردن از حمل  و  نقل عمومي را كنار بگذاريد و براي يك روز هم كه شده به جاي رانندگي در خيابان هاي پرترافيك پايتخت به سمت اولين ايستگاه اتوبوس كه در نزديكي محل زندگيتان قرار دارد برويد و اين يك بار را از اتوبوس استفاده كنيد. اتوبوس شلوغ است؟ دير به دير سرو كله اتوبوس در ايستگاه پيدا مي شود،  مهم نيست. تجربه اين اتوبوس  سواري به تمام اين مشكلات مي  ارزد.
خوب حالا كه اين تصميم را گرفتيد،  مي توانيد خود را براي مواجهه با يك موضوع جديد در اتوبوس هاي پايتخت آماده كنيد. در ايستگاه منتظر نمي مانيد،  امروز روز شماست ورق اتوبوس سواري امروز به نفع شما برگشته و اتوبوس زود به ايستگاه مي رسد،  تعجب شما وقتي بيشتر مي شود كه يك صندلي خالي كنار پنجره اتوبوس پيدا مي كنيد و در آن جا مي گيريد.
هنوز از اين خوش اقبالي در تعجب هستيد كه چشمتان به يك محفظه پلاستيكي پايين پنجره و كنار صندلي مي افتد و خوب كه دقت مي كنيد مي بينيد روي آن نوشته سبد كتاب شهر .
كتاب نمي خوانيد؟ جز افرادي هستيد كه به خاطر اين تنبلي سرانه كتاب خواني را پايين آورده ايد؟ دوست داريد كتاب يا حتي روزنامه اي باشد تا بخوانيد. گاهي در اتوبوس به خودتان نهيب مي زنيد چرا كتابي براي مطالعه به همراه نداريد. اصلاً خودتان را ناراحت نكنيد، يك اقدام جالب از سوي شركت واحد اتوبوسراني و حومه و همراهي سازمان فرهنگي و هنري شهرداري اين امكان را فراهم كرده تا در فرصت هاي كوتاه و بلند خود در اتوبوس بتوانيد مطالعه كنيد. مي پرسيد چه اقدامي؟ سبد كتاب شهر.
تازگي ها اتوبوس ها با كمك سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران پر از كتاب و روزنامه شده و شما مي توانيد در اتوبوس بنشيند و ولو براي چند دقيقه هم شده چيزي ورق بزنيد.
همين چند روز پيش بود كه مدير عامل شركت واحد اتوبوسراني از اجراي طرح ويژه با همكاري اين سازمان با هدف ارتقاي فرهنگ كتابخواني در ميان شهروندان تهراني خبرداد و گفت: طرح تجهيز اتوبوس هاي پايتخت به كتاب و روزنامه در حال اجراست. همان روز در ايستگاه اتوبوس ميدان هفت تير به سمت ميدان شهدا گوشه يكي از كتاب ها از پنجره معلوم بود.