عباس ثابتي راد
هنگامي كه رنان بيرو در سال 1988 و به منظور راه اندازي اتومبيل هاي قديمي خود، وارد پاركينگ اتومبيل هاي كلكسيوني اش شد نمي دانست چند لحظه بعد آتش اشتياقي را در خود روشن مي بيند كه سال ها پيش در اجدادش بيدار شده بود و آنان را به اختراعاتي رهنمون كرده بود. اما هنگامي كه او نتوانست خودرو مورد علاقه اش را پس از چند ماه خاموش بودن روشن كند به يكباره تلاشي ناآگاهانه او را براي يك اختراع جديد آماده كرد. اختراعي كه امروزه در بسياري از كشورهاي دنيا مورد توجه قرار گرفته و علاوه بر رفع مشكلات فني اتومبيل ها ميزان آلودگي هاي زيست محيطي و هوا را كاهش مي دهد و موجب بهينه سازي در مصرف سوخت مي شود.
بيرو با توليد ماده اي كه ويژگي چرب كنندگي بالايي داشت، توانست راهي نو براي حل مشكلات ناشي از افزايش توليد بنزين و اثرات زيست محيطي آن فراهم كند. اثراتي كه موجب شده است تا بسياري از شهرهاي جهان دستخوش مشكلات و معضلات گوناگون شود. در واقع امروزه يكي از مهمترين مشكلات شهرهاي بزرگ دنيا آلودگي هاي ناشي از ازدحام خودروها و افزايش مصرف سوخت هاي فسيلي است. شايد تلاش هاي دانشمندان و متخصصان در حل اين معضل تا به امروز پاسخ درخوري نيافته است، اما هنگامي كه بيرو در پاركينگ قديمي خانه شان توانست با تكيه بر دانش و معلومات خود راهي تازه براي حل اين مشكل بيابد، اميد حل اين بحران كه تمامي شهرهاي جهان را فراگرفته است، بيشتر شد.
اين واقعيت كه تهران نيز به مانند بسياري از شهرهاي دنيا از مشكلات ناشي از آلودگي هاي زيست محيطي رنج مي برد و فرسنگ ها از شهري كه براي اولين بار در تاريخ به عنوان پايتخت ناميده شد دور شده است، انكارناپذير است. دليل اين مدعا گزارشي است كه از سوي سازمان بازرسي كل كشور منتشرشده و در بر دارنده آمار و ارقام نگران كننده اي است.
براساس بررسي هاي انجام شده، تردد ميليون ها دستگاه خورو در تهران و افزوده شدن سالانه بيش از 500 هزار دستگاه خودرو جديد به ويژه در سال هاي اخير و افزايش 100 درصدي تعداد اتومبيل هاي تهران در طول سال هاي 1379-1383 و مصرف روزانه 70 ميليون ليتر انواع سوخت هاي فسيلي، هواي شهر تهران را به وضعي اسفبار درآورده است. شايد شگفت انگيز باشد اگر مقدار آلاينده هايي را كه هر ساله وارد هواي اين شهر پرجمعيت مي شود را بدانيم. تهران سالانه 3/2 ميليون تن مواد  سمي و گازهاي مرگ آور را در خود جاي مي دهد و از اين ميزان آلاينده، تقريبا بيش از 80 درصد را خودروها به خود اختصاص مي دهند. اين امر موجب شده تا اين شهر كه روزگاري به دليل هواي خوب و مناسبش مورد توجه مردم بود، امروز سيمايي مرگ آور به خود بگيرد، و هر روز 27 نفر از شهروندان اين شهر دراثر اين آلودگي جان خود را از دست دهند. به واقع تهران ديگر حتي جلوه اي اندك از گذشته اش را با خود ندارد و به شهر افسون شده بي شباهت نيست.
آن روي سكه
در دومين روز  مرداد ماه سال 1384 هنگامي كه هيات وزيران بر اساس برنامه چهار ساله كشور لزوم جايگزيني خوردوهاي فرسوده را مطرح كرد و اعلام كرد كه دولت به منظور كاهش مصرف سوخت و جلوگيري از اثرات زيست محيطي ناشي از تردد خودروهاي آلاينده قصد دارد تا در سال 84 تعداد 200 هزار خودرو فرسوده را از سيستم حمل و نقل خارج كند، شايد اولين  بارقه هاي اميد دميده شد و تمام روزهاي تاريك و آلوده تهران و شهرهاي بزرگ كشور از ياد رفت. چرا كه با اجراي اين طرح و بر اساس مصوبه دولت، تا پايان سال 88 مي بايست هر ساله 100 هزار خودرو بيشتر از سال هاي قبل از رده خارج شود و با اين روند، مي شد انتظار داشت كه در حدود يك ميليون و ششصد هزار خودرو بالاي 20 سال جاي خود را به اتومبيل هايي بدهند كه به لحاظ زيست محيطي عوارض كمتري دارند و علاوه بر مصرف منطقي سوخت، ميزان آلودگي ها محيطي را كاهش مي دهند.
مي شد انتظار داشت كه با پايان اين طرح در سال 88 تعداد 6/5 ميليون خودرو بالاي ده سال نيز به اين چرخه وارد شود و بيش از پيش مشكلات ناشي از تردد خودروها كمتر شود. اما هنوز سال 84 به پايان نرسيده بود كه اين روياي شيرين رنگ باخت و با جايگزيني تنها 40 هزار خودرو از مجموع 200 هزار خودرو سرنوشت اين طرح اميدبخش با شكستي ناگزير گره خورد.
شايد در اين باره بيش از هرچيز مشكلات مطرح شده توسط ناكامان اين برنامه مورد توجه قرار گرفت. اعلام شد كه وجود مشكلاتي چون ناكافي بودن منابع مالي، نبود يك ساختار اجرايي منسجم، نداشتن فضاي مناسب براي استقرار تجهيزات اسقاط خودرو و نبود نيروي كار مورد نياز. شايد اين دلايل توانست اندكي از ناكارآمدي دستگاه هاي مورد نظر را توجيه كند اما اين واقعيت كه هواي آلوده تهران و شهرهاي بزرگ كشور همچنان بر نگراني شهروندان اين شهرها مي افزود، بدون اندك اطميناني وجود داشت. گويي سرنوشت محتوم اين شهر كه روياي دور روزگار گذشته را همچنان با خود داشت اين بود كه در آلودگي هاي مهارنشدني دست و پا زند و شهروندان نيز هرساله سهمي را از خود به هواي مرگ  آور پايتخت بدهند.
يك رؤياي شيرين
تهران به غير از رقم خيره كننده 3 ميليون خودرو در خود مركزي براي استقرار كارخانه ها و شركت هاي بزرگ توليدي است كه در حاشيه پايتخت جايي براي خود يافته اند. بيش از 35 درصد كارخانه ها و واحدهاي صنعتي، توليدي، و خدماتي كشور در تهران و اطراف اين شهر بزرگ قرار دارند، كه تعدادشان بيش از 540 هزار واحد است.
ازدحام اين كارخانه ها در حاشيه اين شهر و ميزان آلودگي هايي كه اين مراكز به وجود مي آورند شهر تهران را به شكل كابوسي درآورده است كه در طول يك سال اين شهر هفت ماه در آلودگي بسر مي برد و 51 روز از هر سال را نيز در شرايط بحراني مي گذراند. بنابراين چندان عجيب نيست كه پايتخت در ميان 146 شهر بزرگ دنيا از نظر تميزي هوا در رده 132 قرار گيرد و در زمره آلوده ترين شهرهاي جهان درآيد. تهران بر اساس شاخص هاي سازمان هاي جهاني محيط زيست 2/8 برابر آلوده تر از استاندارد هاي تعيين شده است و اين رقم بسيار نگران كننده است. از سويي افزايش روز افزون توليد انواع خودرو در كشور و ارزان بودن قيمت بنزين نسبت به ساير كشورها، نه تنها زمينه ساز مصرف بي رويه آن و ايجاد آلودگي رو به رشد در شهرها شده است، بلكه انگيزه بهبود سوخت خودروها كه هزينه قابل توجهي براي توليد كنندگان خودرو دارد را پائين آورده است. همه اين مشكلات شهر تهران را به عنوان يكي از آلوده ترين شهرهاي جهان درآورده و زندگي بسياري از شهروندان ساكن در آن را با مشكلات فراواني روبه رو كرده است.
بازگشتي دوباره
سازمان بازرسي كل كشور در گزارشي با اشاره به مشكلات متعدد ناشي از آلودگي هوا در تهران و مصرف بي رويه بنزين در كشور، سازمان هايي چون محيط زيست و راهنمايي و رانندگي و شركت هاي توليد كننده را به دليل عدم رعايت استاندارد هاي جهاني در توليد خودرو و موتورسيكلت مورد توجه قرار داده و از اين مراكز خواسته است تا بيشتر به انجام فعاليت هاي قانوني خود بپردازند.
در اين گزارش آمده است: بررسي ها حاكي است علي رغم اختصاص 4 ميليارد دلار اعتبار ارزي جهت نظارت بر رعايت استانداردهاي وسائل نقليه از طريق اندازه گيري آلاينده هاي خروجي آن ها سازمان محيط زيست در حال حاضر فاقد مركزي مستقل جهت اين امر مهم است و مراكز موجود زير نظر وزارت صنايع و معادن فعاليت مي كنند. از سويي ديگر با وجود تخصيص 140 ميليارد ريال جهت اجراي طرح ايجاد مركز تحقيقات و كنترل گازهاي خروجي خودروها اين بودجه را صرف ايجاد فضاي اداري براي استقرار واحدهاي اداري آن سازمان كرده است. اين در حالي است كه در حدود 80درصد از آلودگي هواي تهران ناشي از سوخت نامناسب خودروهاست.
شايد با توجه به اين آمار و گزارش ها بيشتر بتوان اقدامي را كه موجب شده است تا در جايي مثل سوئيس شخصي را كه به اختراع جديدي دست يافته مورد توجه قرار داد. ما در حالي مضرات و ناهنجاري آلودگي هاي زيست محيطي را تحمل مي كنيم كه بسياري از كشورهاي جهان با تكيه بر تكنولوژي هاي جديد راه هاي نوين را مي پيمايند.

جهاني شدن نهادها و ساختارهاي جامعه از شركت هاي چند مليتي گرفته تا طيفي از فرصتها و شيوه هاي زندگي افراد گوناگون را تحت تاثير قرار مي دهد. آنان كه در جهان شهرها زندگي مي كنند به طور قطع هر روز با تجربه جهاني رو به رشد مواجه مي شوند اما با روي دادن فرايندهاي جهاني ساز آنان كه در شهرهاي كوچك تر زندگي مي كنند هم در زندگي روزمره خود با تفاوت ها و تغييراتي مواجه مي شوند. يقيناً فرآيند جهاني شدن در توضيح عوامل سببي بسياري كه در تحولات اجتماعي نقش دارند ناكافي است، اما معيارها و فضاهاي زندگي روزمره در زمره آن حوزه هايي است كه جهاني شدن بدان ها مي پردازد. جهاني شدن به عنوان مجموعه اي از فرآيندها در زندگيهاي محلي هم فرصت هاي تازه و هم مشكلات تازه به وجود مي آورد. در مراجعه به تحليلي از جهاني شدن بر حسب دگرگوني معيارها و فضاها، ممكن است بپرسيم كه چگونه افراد به بازسازي فضاهاي زندگي خود مي پردازند و به نوبه خود چگونه افراد به واسطه فرآيند جهاني شدن در حال متحول شدن هستند فن آوري هاي جهاني شدن ممكن است براي مردمي كه از آنان سلب قدرت و اختيار شده يا آنان كه به حاشيه رانده شده اند امكان تعامل در فضاهايي گسترده تر يا متنوع تر را فراهم آورد. همچنين ممكن است كه جهاني شدن فرصتي را در اختيار مرد م شهرهاي كوچك كه پيش از اين منزوي بوده اند قرار دهد تا به عنوان بخشي از يك شركت عظيم و گسترده در اين فرآيند كار كنند و به حقوق و مزاياي بيشتري دست يابند . با تغيير مرزها فرصتها ممكن است از افراد گرفته شود و بازيگران جديد قدرت ممكن است به آنچه كه پيش از اين فضاهاي محلي بوده است دسترسي پيدا كنند. توقف فعاليت هاي كوچك متعلق به افراد محلي و عدم توانايي مزارع خانوادگي براي ادامه حيات را مي توان با مسئله جذب شهرها در بازارهايي كه روز به روز بيشتر گسترش مي يابندمرتبط دانست.
جهاني شدن همچنين بر ميزان كنترل مردم محلي يا شهروندان بر هويت مكان هاي زندگيشان تاثير مي گذارد. تغييرات معيارها و فضاهاي مربوط به جهاني شدن با تغييراتي در روابط قدرت و در فرصت هاي اقتصادي همراه است و اين تغييرات مي تواند به روش هاي بسيار مختلفي در زندگي افراد تجلي يابند. پژوهش هاي مربوط به جهان شهرها با ساختار سنتي ارتباط ميان فرآيندهاي جهاني و زندگي محلي را ناديده انگاشته اند و اگر بخواهيم بدانيم كه چگونه گروههاي مختلف مردم به شيوه هاي مختلف سرتاسر جهان به زندگي خود ادامه مي دهند، بايد ميان ماهيت كلي بيشتر پژوهشهاي مربوط به جهان شهرها و مدارك مستند و غني قوم نگاري ها شهري ارتباط برقرار كنيم.
نارسيس سهرابي

گروه شهري - يكي از زيباترين و تميزترين پايتختهاي دنيا در جهان، كه گويا از اول با يك مدل معماري شهري به دنيا آمده، پايتخت سنگاپور است.
ساختمانها به دليل محدوديتهاي كنترل ترافيك هوايي نبايد بيشتر از 280 متر ساخته شوند و اين باعث به وجود آمدن ساختمانهاي بلند (البته نه خيلي بلند) و سازگار از نظر ارتفاع و مدل شده است كه افق آنرا بي همتا كرده است: سه ساختمان با ارتفاع دقيق 280 متر و 5 ساختمان ديگر با ارتفاع بالاي 200 متر در اين پايتخت زيبا به چشم مي آيد.
ساختمانها عموما به رنگ روشن هستند و پهناي وسيعي از فضاهاي سبز در اطراف مركز شهر وجود دارد. اين شهر جنوب شرق، قطعا در نوع خود بي نظير است.جمعيت 3.8 ميليون نفري سنگاپور به عنوان ساكنان شهري بزرگ هم اكنون ميزبان گردشگران بسياري هستند.
سنگاپور كه تا چندي پيش مركز كشاورزي و قطب توليد چاي در جنوب آسيا مطرح بود امروزه مهمترين مركز جهانگردي دنيا محسوب مي شود.