عكس:محمد توكلي
در سال موسيقايي كه گذشت، چهره هاي ارزشمندي را از كف داديم كه فقدان شان جبران ناپذير است
سال، به طور قراردادي، عبارت است از يك دور كامل سيصد و شصت و پنج روزه. سال رسمي از اول فروردين شروع مي شود و تا آخر اسفند ادامه مي يابد. در حالي كه فضاهاي ديگر، سال خاص خود را دارند. مثل سال تحصيلي كه از اول مهر شروع مي شود و يا سال مالي كه در ارگانها و مؤسسات، تابع شروع و پاياني متفاوتي با روند بهار و تابستان و... است.
سال موسيقايي نيز از حدود دي و بهمن شروع مي شود. يعني اگر مبناي شروع را بزرگترين واقعه رسمي موسيقايي يعني جشنواره سراسري موسيقي فجر قرار دهيم، سال موسيقايي ما از دي- بهمن يك سال تا دي- بهمن سال ديگر است. بديهي است كه جشنواره موسيقي فجر، هميشه رأس دهه فجر برگزار نمي شود و بديهي تر اين كه تمام اتفاقات مهم در يك سال موسيقي، الزاماً  در فضاهاي رسمي و دولتي نيست. اگر چه سياستگذار و قدرت مدار اكثر زمينه ها، از توليد تا صدور مجوز زير نظر ارگان هاي مختلف دولتي است.

سيدعليرضا ميرعلي نقي
روند اتفاقات در موسيقي كشور را بايد در حوزه هاي مختلف بررسي كرد: نهادهاي سياستگذار، دانشگاه ها، بخش خصوصي و حتي خارج از كشور. چرا كه به هر حال بخشي از حيات موسيقايي ما در بيرون از مرزها و بين ميليونها ايراني مسافر در آن كشور ها مي گذرد. بويژه در آلمان، فرانسه و آمريكا كه فعاليت موسيقيدانان ايراني بارزتر است. فعاليت هاي ارزنده در شهرستانها، بويژه اصفهان نيز نبايد از نظر دور بماند. گرچه اطلاع رساني در اين زمينه بسيار ضعيف است.
نام چهارم يك سازمان
سال موسيقايي گذشته، آخرين تغيير قابل توجه در ساختار اداري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در ارتباط با موسيقي صورت گرفت. مركزي كه از بدو انقلاب تا به حال، سه نام را به خود ديده است، نام چهارم را نيز ديد: دفتر امور موسيقي و شعر كه البته مورد حمايت بيشتر شاعران و مورد انتقاد بعضي از موسيقيدانان قرار گرفت. موسيقيدانان معتقد بودند كه هنر موسيقي مستقل است و نه در بخش هنري و نه در بخش اداري نبايد با شعر و شادي مجاورت داشته باشد. اما توضيحات محمدحسين صفار هرندي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز براي بعضي از آنان قانع كننده بود. خلاصه اي از اين توضيحات را در بولتن هاي جشنواره فجر بيست و دوم مي توان خواند.متعاقب آن، انجمن موسيقي ايران به مديرعاملي بابك رضايي، خط مشي و اهداف جديد خود را عنوان كرد و اين انجمن كه بعد از تغييرات مديريتي، مدت زماني دچار ركود شده بود، افق تازه اي از فعاليت هاي آتي خود را با خبرنگاران رسانه ها در ميان گذاشت. خانه موسيقي ايران به مدير عاملي حميدرضا نوربخش، (خواننده شناخته شده اي كه اولين نوار كاست خود را همراه با استاد فرامرز پايور منتشر كرد) در صدد برنامه هاي تازه اي است،ولي گويا مشكلاتي چند، مانع شده تا چرخ فعاليت خانه موسيقي به نحو مطلوب گردش نكند.واحد موسيقي صدا و سيماي جمهوري اسلامي كه كار توليد و نظارت بر موسيقي هاي مورد پخش از رسانه هاي صوتي تصويري همگاني را به عهده دارد، با مديريت سيد محمد ميرزماني فعاليت مي كند. از حجم توليد موسيقي هاي به اصطلاح پاپ ايراني تا حد محسوس كاسته شده و اولويت با توليد آثاري است كه ريشه هاي فرهنگ ملي و مناسبت هاي آييني و مذهبي داشته باشند. تعداد قابل توجهي قطعات باارزش به مناسبت هاي گوناگون و ازجمله به تبرك سال پيامبر اعظم(ص) ساخته و پخش شده است.
مركز موسيقي حوزه هنري به مديريت رضا مهدوي (نوازنده سنتور) نيز تنها نهاد فعال دولتي در زمينه توليد آثار فاخر موسيقي در قالب كتاب و لوح فشرده است. سطح خوب كيفيت انتشارات اين مركز، اعم از كتاب و نوار و لوح فشرده و كنسرت هايي كه هراز گاهي برگزار مي كند، نشان دهنده توجه بخش دولتي به توانايي هاي نهفته در كار هنرمندان است كه به علت محروميت از حامي مناسب، در گوشه فراموشي به سر مي برند و آثارشان شناخته نمي شود.
همايش سراسري هنر انقلاب نيز از كارهاي مهمي بود كه به كوشش پژوهشگاه هنر و فرهنگ اسلامي در بهمن ماه برگزار شد. بخشهاي مختلفي از آن به شعر، هنرهاي تجسمي، معماري،  ادبيات و... بويژه موسيقي اختصاص داشت. بخش موسيقي آن با حضور هنرمندان بزرگ موسيقي انقلاب: محمدعلي گلريز و احمدعلي راغب و كارشناسي ايرج نعيمايي برگزار شد.اولين سخنران اين برنامه، هوشنگ جاويد بود و سيد عليرضا ميرعلي نقي نيز تحليلي خاص درباره موسيقي در انقلاب عنوان كرد و با گردانندگي او، جلسه پرسش و پاسخ بين آقايان گلريز و راغب و يغمايي تا حدود پنج ساعت ادامه داشت.گروه هاي موسيقي دانشگاهها نيز در برگزاري كنفرانس هاي پژوهشي و همايش ها فعاليت داشتند، اين فعاليت با مشاركت چندين و چند نهاد و ارگان صورت مي گيرد زيرا امكانات دانشگاه براي برگزاري چنين مجامعي كافي نيست، در نيمه اول سال، همايش بزرگ قطب الدين شيرازي، با همكاري فرهنگستان هنر و چند نهاد ديگر اعم از خصوصي و دولتي ابتدا در تهران و سپس در شيراز برگزار شد. چهره هاي علمي برجسته اي از قبيل پروفسور نويي باوئر آلماني (و همسرشان) از خارج كشور و استاداني چون داريوش طلايي و مجيد كياني از ايران در اين همايش شركت داشتند. در نيمه دوم سال نيز شهر اصفهان پذيراي همايش بزرگ مكتب اصفهان بود كه در رشته هاي مختلف هنر و از جمله موسيقي برگزار شد و صاحب نظران با سخنراني و ارسال مقاله در آن همايش شركت جستند.
بهار موسيقي در راديو
صداي جمهوري اسلامي ايران، با كيفيت و حجمي بسيار افزونتر از سيماي جمهوري اسلامي ايران به موسيقي پرداخته است. گذشته از توصيه هاي بسيار، تهيه و پخش برنامه هاي فرهنگي و آموزشي در شبكه هاي آن، بويژه شبكه فرهنگ قابل توجه است، در اين شبكه برنامه هاي مختلفي از قبيل چهار مضراب، هفت اقليم، نيستان، ارغنون، آثار از پنجره تاريخ ... با كميت و كيفيت بالا توليد مي شود و در واقع، مهم ترين رسانه اطلاع رسان در زمينه موسيقي فرهنگي و فاخر ايران است. كارشناساني چون شاهين فرهت، ارشد تهماسبي، رضا مهدوي، سيدعليرضا ميرعلي نقي و ... در آن برنامه ها فعاليت دارند. در بين گروه هاي موسيقي دانشكده ها، بايد از فعاليت مثمر ثمر دكتر حسن رياحي (آهنگساز، مدير گروه و سازنده سرود جمهوري اسلامي ايران) در برپايي كنسرت هاي ارزنده دانشجويي ياد كرد. متأسفانه ثمره اين تلاشها در رسانه ها انعكاس نيافت.بيست و دومين جشنواره فجر امسال نيز با رويكردي متفاوت با سالهاي قبل برگزار شد.
كامبيز روشن روان، دبير اين جشنواره، اهداف آن را با دو شاخص نظم و كيفيت عنوان كرد و همكاري انجمن موسيقي ايران با دفتر موسيقي و شعر در مدت اين جشنواره قابل توجه بود.
اينيار سولبو ، نماينده شوراي جهاني موسيقي نيز ميهمان جشنواره بود و برنامه گروه موسيقي شيلي از برنامه هايي كه مورد علاقه بينندگان آن واقع شده به خاطر زيبايي و تسلط تكنيكي مجريان آن. برنامه اركستر سمفونيك تهران به رهبري نادر مشايخي نيز در سطحي پايين تر از حد انتظار قرار داشت. در مقابل، برنامه مفصل پوئم سمفونيك رسول عشق و اميد، ساخته و رهبري شده لوريس چكناواريان به مناسبت سال پيامبر اعظم(ص) همراه متن سيدمهدي شجاعي و گويندگي ژاله صادقيان از نقاط قوت جشنواره بود، براي نخستين بار بعد از انقلاب، برنامه اركستر سمفونيك مستقيماً  از صداي جمهوري اسلامي ايران پخش شد و رسانه اي قوي، مردم را زيرپوشش موسيقي سنگين و فرهنگي قرار داد. كار گروه اعزامي از كهنوج كرمان به سرپرستي سيد فوأد توحيدي نيز از تازگي و بداعت برخوردار بود. در اين جشنواره، بحث مهم جذب اسپانسر براي اولين بار به طور جدي مطرح شد و اسپانسر از ستون هاي حائز اهميت در اقتصاد هنر آينده شمرده شده است. بولتن امسال، به سردبيري سيدمحسن شهرنازدار نيز داراي مطالب باارزش و متنوع و كيفيت خوب در چاپ بود.نشريات هنر موسيقي، مقام موسيقايي، ماهور و فرهنگ و آهنگ نيز به انتشار بي وقفه خود ادامه دادند. هر كدام از اين نشريات، طيف خاصي از اهل موسيقي را پوشش مي دهند. سايت هاي كوچك و بزرگ نيز فعال بودند و از كارآمدترين آنها بايد سايت گفت وگوي هماهنگ نام برد كه سجاد پورقناد (نوازنده و منتقد موسيقي) آن را سرپرستي مي كند، در توليدات بخش خصوصي نيز مؤسساتي چون ماهور، آواي باربد و هرمس نيز آثاري ارزشمند بيرون داده اند، آموزشگاه موسيقي زند در شيراز نيز تنها با انتشار يك حلقه لوح فشرده معبد پيكره هاي چوبي به نوازندگي نويد افقه نيز در اين زمينه شروع به فعاليت كرده بود كه متأسفانه بعد از نشر اين آلبوم زيبا، كار خود را متوقف كرد.
به ياد درگذشتگان
در سال موسيقايي كه گذشت، چهره هاي ارزشمندي را از كف داديم كه فقدان شان جبران ناپذير است: استاد علي تجويدي (نوازنده ويولون و خالق آهنگ هاي جاوداني)،  منوچهر همايون پور (خواننده قديمي و صاحب سبك)، بهروز رضوي (نوازنده تنبك)، عباس شاپوري (نوازنده ويولون و سازنده آهنگ هاي خاطره انگيز)، منصور ياحقي (نوازنده قديمي سنتور و از شاگردان حبيب سماعي)، بابك بيات (آهنگساز نامدار موسيقي پاپ و فيلم)، پرويز ياحقي(نوازنده بلندآوازه ويولون،آهنگساز و چهره تأثير گذار موسيقي ايراني) و بالاخره، محمد بهارلو(نوازنده ويولون، آهنگساز و گرداننده قديمي ترين آموزشگاه موسيقي در تهران) از جمله اين رفتگان بودند، خداوند روان پاك آنها را رحمت كناد و براي بزرگان موسيقي ما، استادان: شهناز، پايور، كسايي، نريمان، شهيدي، ابراهيمي و قنبري، طول عمر با عزت و سربلندي نصيب فرمايد.

ندا انتظامي
اين روزها بازار نقل قول ها از اهل موسيقي در مطبوعات و خبرگزاري ها داغ است. گفت وگو با اين هنرمندان در حقيقت بررسي اوضاع موسيقي و ديدگاه آنهاست. نادر مشايخي رهبر اركستر سمفونيك تهران جشنواره موسيقي فجر را رويداد مهم فرهنگي كشور دانست و گفت: بحث هاي فراواني درباره كيفيت برگزاري جشنواره موسيقي مطرح شد و نظرهاي مثبت و منفي با بيان دلايل به نوعي بيان شد كه به هرحال هريك از اين اظهارنظرها در جاي خودش خوب و كارساز است، اما به نظرم مهم روند رو به جلو و پيشرفت جشنواره بود. به نظر او اجراي اركستر سمفونيك در جشنواره باعث شد كه نقاط ضعف و قوت اركستر مشخص شود.
رضا مهدوي مديركل موسيقي حوزه هنري، مهم ترين رويداد سال 85 را با تمام مشكلات و نواقصش، برگزاري جشنواره موسيقي اعلام كرد و گفت: يكي از اتفاقات خوب در عرصه موسيقي، تلفيق شعر و موسيقي با عنوان دفتر شعر و موسيقي در وزارت ارشاد بود. او همچنين نحوه صدور مجوز براي اجراي كنسرت ها را طولاني و براي هنرمندان مشكل ساز اعلام كرد.
حسن دهلوي آهنگساز و موسيقيدان به نكته ديگري اشاره مي كند و آن، بي مهري مسئولان و تغيير نكردن نگاه و سياست هاي فرهنگي به موسيقي اصيل ايراني است.
بهمن مه آبادي سرپرست گروه موسيقي سل هم معتقد است كه موسيقي سال سختي را پشت سر گذاشت. وي معتقد است: تصميم هاي غيرمنتظره و غريبي براي فعاليت در زمينه موسيقي اتخاذ شد كه متأسفانه همه در جهت محدودكردن فعاليت گروه هاي موسيقي در سال 85 بود. او برخلاف رضا مهدوي از ادغام دفتر موسيقي با شعر در وزارت ارشاد ابراز نارضايتي مي كند.
در عرصه موسيقي پاپ هم هنرمندان اين حوزه نارضايتي خود را ابراز كردند.حميد حامي خواننده پاپ گفت: در حيطه موسيقي پاپ در سال 85 اثر قابل توجهي خلق نشد به عبارتي مي توان گفت كه در اين سال موسيقي پاپ تعطيل بود.