Hamshahri Newspaper

اولين نشست بين دهندگان و گيرندگان كليه با حضور متخصصان كليه روز شنبه اين هفته در سالن مركز پزشكي خاص برگزار شد
۱۷ اسفند ماه (هشتم مارس) روز جهاني كليه نامگذاري شده است.
هر ماه مركز پزشكي خاص، جلسات مشتركي بين پزشكان، بيماران و خانواده هاي آنها برگزار مي كند كه در آن بيماران به صورت رو در رو به بررسي نوع و روند بيماري خود مي پردازند و اين ماه نوبت به بيماران كليوي رسيد.
آنچه مي خوانيد، گزارشي از نشستي است كه روز شنبه اين هفته برگزار شد و در آن، بيماران نارسايي كليه و آنها كه پيوند زده اند، در كنار يكديگر و در حضور پزشكانشان، گفتند و شنيدند. گفته ها و شنيده هايي كه براي آنها حكم همدلي داشت و براي ما البته پندآموز است.
بايد تا زمان گرفتن كليه از يك فرد دچار مرگ مغزي يا افراد فاميل منتظر بمانيم. اين ترجيع بند بيماراني است كه كليه هايشان نارسا شده؛ يعني از كار افتاده و ديگر هم بر نمي گردد. بيماراني كه بايد هفته اي دو يا سه بار دياليز شوند و چشم اميدشان به روزي باشد كه فرشته نجات بالاي سر آنها هم پر بزند و از جايي تماس بگيرند و بگويند كه بيا، يك كليه براي پيوند به تو آماده است! يك راه ديگر هم البته هست: خريد.
توصيه پزشكان اين است كه تا حد امكان نبايد كليه را از افراد ناشناس كه اقدام به فروش كليه مي كنند، تهيه كرد، چون اگر بدن او به انواع بيماري ها آلوده باشد، بدن گيرنده هم بعد از پيوند به آلوده شدن به اين بيماري ها مستعد مي شود. مثلاً اگر دهنده كليه فرد معتادي باشد، بخصوص اعتياد تزريقي، قطعاً در معرض ابتلا به خيلي از بيماري ها قرار دارد و در اين صورت بدن فرد گيرنده نيز مستعد ابتلا به اين بيماري ها مي شود.
متخصصان البته سخت گيرترند و مي گويند خصوصيات دهنده كليه در ماندگاري كليه خيلي مهم است. مي گويند بهترين سن براي دادن كليه بين سنين 16 تا 40 سال است. با اين حال، در كشور ما گرفتن كليه از فرد غريبه آن هم با هزينه هاي بسيار بالا رايج شده. در نقاط ديگر دنيا اما گرفتن كليه از افراد فاميل در اولويت قرار دارد. همين طور گرفتن كليه از افراد دچار مرگ مغزي يا كساني كه انگيزه دروني براي اهداي كليه دارند، نه كساني كه صرفاً به خاطر مسائل اقتصادي اقدام به فروش كليه مي كنند.
اين فقط گوشه اي از مشكلات بيماران نارسايي كليه است.
سميه شرافتي
از سن۴۰ سالگي وقتي دچار كمردردهاي شديد شدم، فهميدم كه مبتلا به نارسايي كليه هستم. تحت مراقبت هاي پزشك تا سال 80 هيچ مشكلي برايم پيش نيامد ولي سال۸۰ مجبور به انجام دياليز شدم و بعد از آن عمل پيوند انجام دادم. اينها را محسن شريف، دبير بازنشسته آموزش و پرورش كه الان 60 ساله است، مي گويد. در خانواده من خواهر و دو برادرم نيز مبتلا به كليه پلي كيستيك بودند، البته ابتدا مادرم مبتلا به اين بيماري شد ولي ازدواج پدر و مادرم ازدواج فاميلي نبود. پزشكم به من گفت با شرايطي كه من دارم حداقل به مدت 20 سال با كليه هاي خودم مي توانم زندگي كنم و نياز به پيوند ندارم. ولي الان حدود هشت ماه است كه كليه چپم را پيوند كرده ام.
نارسايي كليه از جمله بيماري هاي رنج آور و پرهزينه اي است كه در تمام دنيا آمار مبتلايان به آن روز به روز در حال افزايش است. در حال حاضر بيش از 22هزار ايراني مبتلا به نارسايي مزمن كليه هستند كه از اين ميان 50 درصد از آنها كه تحت درمان هستند، دياليز مي شوند و 48 درصد از آنها پيوند كليه شده اند.
به طور كلي نارسايي هاي كليه به دو نوع حاد و مزمن طبقه بندي مي شوند. دكتر طباطبايي، نفرولوژيست و عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي به علائم اين دو نوع اشاره مي كند: اگر فردي به علت مصرف دارو، خونريزي شديد يا غيره، در عرض چند روز يا چند ساعت كليه اش را از دست بدهد، نارسايي حاد كليه دارد كه در اكثر اين موارد، عملكرد كليه قابل برگشت است و بايد علت زمينه اي را برطرف كرد و آب و خون از دست رفته را جبران نمود، در اين صورت در مدت چند هفته كليه بر مي گردد؛ البته در اين فاصله بايد شخص از دستگاه دياليز براي پاكسازي خونش استفاده كند. در موارد استثنايي هم امكان برگشت كليه نيست. اما در نارسايي مزمن كليه در عرض ماه ها و سال ها كليه كوچك و كوچك تر شده و عملكردش را از دست مي دهد و زماني بيمار متوجه مشكلش مي شود كه نياز به دياليز دارد.
دكتر طباطبايي در تشريح اين نارسايي كليه اين طور توضيح مي دهد: در اين بيماري تعداد بيش از اندازه اي كيست، داخل كليه جمع مي شود. اين كيست ها انواع مختلف دارند. يك سري از آنها بسيار ساده هستند و در سنين ميانسالي ايجاد مي شوند و شايد فرد هيچ گاه متوجه آنها نشود. اين كيست ها كه به آنها كيست هاي مغلوب گفته مي شود، تا زماني كه فرد دچار مشكل خاصي مثل فشار خون نشود، خطرناك نيستند ولي وقتي تعداد اين كيست ها به اندازه اي زياد شود كه قابل تشخيص نباشد، منجر به نارسايي كليوي مي شوند كه اينها كيست هاي نوع غالب هستند. به گفته اين متخصص، اين كيست ها از نيم تا دو سه سانتيمتر هستند كه اگر يكي از والدين به اينها مبتلا باشند، كودكان آنها نيز به آن دچار مي شوند و كليه اين افراد از كليه افراد عادي بزرگتر مي شود.
خاموش اما...
معصومه دال تپه مبتلا به ديابت است كه الان همراه تنها پسرش از يكي از شهرستان هاي زنجان به تهران آمده تا دياليز شود. او از زماني مي گويد كه پزشك به او گفت كليه هايش از كار افتاده اند و بايد دياليز شود: ده سال پيش پزشكم به من گفت كه دچار بيماري كليه شدم و بايد دياليز شوم، ولي من اصلا درد كليه نداشتم. براي همين پي گيري درمان را جدي نگرفتم در حالي كه هر روز بيشتر دچار حالت تهوع و سرگيجه مي شدم. وقتي مرا مجددا به بيمارستان منتقل كردند پزشك هشدار داد كه بايد به تهران بيايم و هفته اي سه بار دياليز شوم.
مي توان گفت بيماري ديابت مهمترين و تنهاترين علت ابتلا به بيماري هاي كليوي است كه علائم خود را روي كليه خيلي دير نشان مي دهد. هم اكنون حدود 40 درصد از بيماران كليوي به ديابت با نارسايي كليه مبتلا هستند كه بي اطلاعي از وضعيت كليه ها منجر به از دست رفتن سلامت آنها شده است.
دكتر محمود زماني عضو كادر پزشكي كلينيك نفرولوژي مركز پزشكي خاص عدم توجه كافي از سوي پزشكان نسبت به بيماري ديابت را نيز يكي از علل مهم ابتلا ي اين بيماران به نارسايي كليوي مي داند: ديابت يكي از بيماري هايي است كه منجر به دفع پروتئيني به نام ميكروآلبومين از طريق ادرار بدن مي شود. در اين موارد گاهي اوقات ادرار بدبو و كدر مي شود، حالت كف آلود پيدا مي كند و گاهي اوقات حجم ادرار زياد مي شود كه در اين مواقع آب بدن نيز با ادرار دفع مي شود و فرد احساس مي كند كه تشنه است و بايد دائما آب بنوشد.
وي در ادامه مي گويد: در حال حاضر ديابت و فشار خون بالا از مهمترين فاكتورهاي ابتلا به نارسايي كليه هستند. متاسفانه در جامعه ما پزشكان در مورد عوارض اين بيماري به بيماران توضيحات كافي را نمي دهند و در مورد دادن هشدارها و آموزش هاي لازم به بيمار غفلت مي كنند در حالي كه اين بيماري خاموش است و ده سال طول مي كشد تا كليه ها را از كار بيندازد. همين امر باعث شده كه روز به روز به تعداد افراد ديابتي مبتلا به نارسايي كليه افزوده شود. ولي ظاهرا غفلت پزشكان به همين جا ختم نمي شود و ديابت تنها بيماري نيست كه به اندازه كافي به آن پرداخته نشده است.
حساسيت داري!
مرتضي جوربوميان ديگر بيمار حاضر در اين جمع است كه از رامسر آمده تا هر دو كليه اش را كه در اثر بيماري لوپوس از كار افتاده اند دياليز كند. مي گويد: من از بدو تولد لوپوس داشتم ولي اصلا نمي دانستم. سينه ام تاول مي زد، صورتم پروانه اي شكل شده بود، ولي من اصلا متوجه بيمار ي ام نمي شدم. موهايم هم شروع به ريختن كردند. به هر پزشكي كه در چالوس و رشت مراجعه مي كردم مي گفتند كه اين يك حساسيت است و من مبتلا به آلرژي هستم. آنها فقط به من مي گفتند كه نبايد در معرض نور قرار بگيرم.
دكتر زماني به اين بيمار مي گويد: بيماري لوپوس عمومي منتشر يك بيماري سيستم ايمني بدن است و بر اثر ابتلا به ويروس اين بيماري اعضاي اصلي بدن مانند قلب، مغز، دستگاه كليوي و پوست به شدت واكنش نشان مي دهند. بر اثر ابتلا به اين بيماري ماهيت پروتئين بدن تغيير مي كند كه بر اثر اين تغيير پروتئين جديد براي بدن ناشناخته شده و بدن عليه خود واكنش نشان مي دهد.
ظاهرا اين بيماري به دو شكل جداگانه بروز مي كند: نوع اول كه تنها پوست را گرفتار مي كند و نوع دوم كه علاوه بر پوست ساير سيستم هاي فعال بدن از قبيل سيستم قلبي - عروقي، سيستم عصبي مركزي مغز، سيستم گوارش و بخصوص كليه ها را گرفتار مي كند.
مرتضي جوربوميان كه الان در حدود دوازده سال است كه دياليز مي شود از دكتر زماني مي پرسد كه آيا مي تواند با وجود اين بيماري اقدام به پيوند كليه كند يا نه؟ اين متخصص كليه در پاسخ به اين سوال مي گويد: سيستم ايمني بدن با گذشت زمان و افزايش سن به تدريج ضعيف مي شود و ديگر قدرت خود را براي عمل كردن عليه خود از دست مي دهد براي همين علائم اين بيماري با افزايش سن كاهش پيدا مي كند. به همين دليل منعي براي پيوند كليه وجود ندارد.
از دياليز نمي ترسي؟
دياليز كلمه اي است كه براي كسي كه اولين بار با آن مواجه مي شود مسلما وحشت آور است. مخصوصا اگر با عوارض ناشي از آن مثل كم خوني، خارش پوستي، اختلال كلسيم و فسفر و در نتيجه درد استخوان، تظاهرات عصبي مثل گزگز، مورمور پاها، بي حسي پاها، تهوع و استفراغ، بي اشتهايي، ضعف عمومي و افسردگي ناشي از آن و علاوه بر اينها با شوك ناشي از دياليز، نارسايي قلبي، زوال عقلي، عفونت، ايجاد لخته در خون و عفونت صفاق هم آشنا باشي. دكتر زماني در تشريح اين عوارض به بيماران اين توضيح را مي دهد: افسردگي شايع ترين شكايت رواني در بيماران دياليزي است كه پاسخي به واقعيت، ترس يا فقداني موهوم است. تظاهرات آن شامل خلق افسرده پايدار، تصور و نگرشي ضعيف از خود و احساس نااميدي است. افسردگي مهم ترين مشكل رواني است كه در صورت عدم شناسايي يا درمان مي تواند منجر به خودكشي يا قطع دياليز شود.
بايد منتظر بمانيم
بايد تا زمان گرفتن كليه از يك فرد دچار مرگ مغزي يا افراد فاميل منتظر بمانم. مرتضي جوربوميان با بيان اين عبارات ادامه مي دهد: توصيه پزشكان اين است كه نبايد تا حد امكان كليه را از افراد ناشناس كه اقدام به فروش كليه مي كنند، تهيه كنم، چون اگر بدن او به انواع بيماري ها آلوده باشد، بدن من هم بعد از پيوند به آلوده شدن به اين بيماري ها مستعد مي شود.
نكته مهم اينجاست كه بنا به تاكيد متخصصان خصوصيات دهنده كليه در ماندگاري آن خيلي مهم است. به گونه اي كه بهترين سن براي دادن كليه بين سنين 16 تا 40 سال است. اگر دهنده كليه فرد معتادي باشد كه بخصوص اعتياد تزريقي دارد، قطعا در معرض ابتلا به خيلي از بيماري ها قرار دارد، در اين صورت بدن فرد گيرنده نيز مستعد ابتلا به اين بيماري ها مي شود.
دكتر طباطبايي با اشاره به اينكه متاسفانه در كشور ما گرفتن كليه از فرد غريبه آن هم با هزينه هاي بسيار بالا رايج شده، مي گويد: گرفتن كليه از افراد فاميل در ماندگاري كليه پيوند شده بسيار موثر است. در كشور آمريكا با وجود تعداد زياد سياه پوستان حدود 50 هزار نفر در ليست گرفتن كليه هستند ولي گرفتن كليه از افراد فاميل در اين كشور در اولويت قرار دارد. در نهايت گرفتن كليه از افراد دچار مرگ مغزي در اولويت قرار دارد و يا كساني كه انگيزه دروني براي اهداي كليه دارند نه كساني كه صرفا به خاطر مسائل اقتصادي اقدام به فروش كليه مي كنند.