سه شنبه ۹ خرداد ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره ۳۹۹۸ - May 30, 2006
گفت و گويي پيرامون خانواده درماني
حرف بزن،گوش مي كنم!
عكس: عليرضا نبي علي
زهرا رفيعي- صدف كوه كن
005544.jpg
زنگهاي تلفن همراه مي خنداندش: ايراني ها هر جا كه باشي، پيدايت مي كنند. به بيست دقيقه قبل برمي گرديم. پروفسور جان ويسلي ميلكن آمريكايي وارد تحريريه مي شود.
فقط همين زمان را داريم تا سؤالاتمان را در مورد رشته جديد خانواده درماني آماده كنيم. اما او با حوصله بسيار سؤالات ما را آنچنان شمرده جواب مي دهد كه نياز به چك كردن فرهنگ لغات را از بين مي برد. موضوع خانواده درماني آن قدر جذاب و فراگير است كه حيف مان آمد سؤالها محدود باشد!
او هر سال به اتفاق خانواده اش به ايران مي آيد و در اين آمدن و رفتن هاي تابستاني ديدارها و گفت وشنودهايي با اطباي رشته مورد نظرش برگزار مي كند.
دكتر ميلكن در سال 2000 دوكارگاه آموزشي در دانشگاه شيراز و شهيد بهشتي برگزار كرده است. مصاحبه اي را كه با وي ترتيب داده ايم ، با هم مي خوانيم.
* خانواده درماني چيست؟
- خانواده درماني شيوه جديدي از روانشناسي سنتي است كه به حل مشكل از طريق يك نفر نمي پردازد بلكه مشكل را بخشي از يك موقعيت و زنجيره اي از ارتباطات در نظر مي گيرد. در حقيقت خانواده درماني به اشخاص كمك مي كند تا با موقعيت هاي مختلف تطابق پيدا كنند. روانشناسي سنتي بر پايه دارو درماني شكل گرفته و فرد را بيمار در نظر مي گيرد. اما خانواده درماني علم جديدي است كه اعتقاد دارد مشكلات وجود دارند اما راهكارهاي عملي اي هم براي حل آنها وجود دارد. خانواده درماني به شما كمك مي كند كه با شرايط و موقعيت هاي خانوادگي و اجتماعي تطابق پيدا كنيد. از اين رو با روانشناسي سنتي اختلاف دارد. اين علم با قدمتي حدود 60 سال عموماً  به اين نكته مي پردازد كه تك تك افراد قسمتي از يك كل بوده و جدا از هم نيستند و وجود يك سري تعاملات اجتماعي باعث مي شود زندگي آنها با ديگران مرتبط شود.
* يعني شما نسخه نمي نويسيد!؟
- ما اطلاعات دارويي داريم اما دارو تجويز نمي كنيم. بيماريها را تشخيص مي دهيم ولي بر درمانهاي دارويي تأكيد نداريم.
* يعني افراد را به روانپزشك ارجاع مي دهيد؟
- در مواردي كه احتياج به دارو درماني وجود دارد اين كار را انجام مي دهيم. اين موارد 5 تا 10 درصد مراجعات را شامل مي شود. مثلاً  اگر كسي با افسردگي حاد مراجعه كند اين اتفاق مي افتد.
* شما مراجعين را غربال هم مي كنيد؟
- بله اما اين كار را زماني انجام مي دهم كه با آنها تلفني صحبت مي كنم. غربال كردن مراجعين را به شيوه مخصوصي انجام مي دهم و افراد ممكن است اصلاً  متوجه نشوند. بعضي وقتها به موارد روانپزشكي خاصي بر مي خورم مثل اشكالي از اسكيزوفرني براي اين كه احتياج به اطلاعات زيادي وجود دارد تا براي فردي دارو درماني را تجويز كنيم.
* اين رشته زير مجموعه كدام علم است؟
- خانواده درماني علمي بسيار غني بوده و لايه هاي مختلفي دارد. علمي ميان رشته اي متشكل از روانشناسي، روانپزشكي، ارتباطات، هنر و ... است و در همين حال يك رشته مستقل و متفاوت از دكتراي روانشناسي و روانپزشكي است. اين رشته قواعد خاص خودش را دارد. مجبور نيستي كه فقط روانشناسي خوانده باشي تا يك خانواده درمان شوي.
* خانواده درماني بيشتر به چه بيماري ها و ناهنجاري  هايي مي پردازد؟
- اين رشته وابستگي به دارو ندارد، بدون اين كه به افراد بر چسب بيمار بودن بزند به ارائه راه حل مي پردازد. درست است كه نشانه ها براي من به عنوان يك خانواده درمان اهميت دارند ولي مهمترين نكته اين است كه فرد چطور با من ارتباط برقرار مي كند و اين نشانه ها چه تأثيراتي از شرايط و محيط اطراف گرفته است. از آنجايي كه خانواده درمان همه شرايط را در نظر مي گيرد بنابراين اگر فردي با علائم افسردگي مراجعه كند، افسردگي را نشانه اي از مشكلي در سيستم بزرگتري بايد در نظر گرفت. افسردگي مشكل شخصي نيست كه با انزواطلبي يا بدون ارتباط با افراد ديگر برطرف شود. خانواده درماني اين امكان را به فرد مي دهد كه مشكل او را در جمعيت بزرگتري از جمله خانواده، جامعه و اطرافيانش برطرف كنيم.
* به شكل مشخص چه كمكي به افراد مي كنيد؟
- بيشتر توجه ما به اين است كه مراجعه كنندگان چه مي گويند و مشكل را چطور مطرح مي كنند. ما بيشتر گوش مي دهيم. اين امكان را فراهم مي كنيم كه خودشان راجع به مشكل حرف بزنند. در اين روش از مراجعه به تاريخچه افراد خيلي استفاده مي شود.
مشاور در رابطه خوبي يا بدي چيزي كه مي شنود قضاوت نمي كند. بلكه اين امكان را فراهم مي كند تا مشكل مطرح شود. خيلي وقتها آدمها فقط احتياج به شنيده شدن دارند و وقتي صحبت مي كنند مشكل خود به خود حل مي شود.
* آيا پيش مي آيد خودشان جواب خودشان را بدهند؟
- دقيقاً. چون اكثر اوقات افراد نمي دانند چطور راجع به مشكل حرف بزنند وقتي كسي به حرفهايشان بدون اين كه آنها را متوقف كند، گوش مي دهد، ولع حرف زدن پيدا مي كنند. حرف مي زنند و در اين بين راجع به موضوع فكر مي كنند و خودشان راه حل ارائه مي دهند هر كس راه حل خودش را دارد و كارآمدترين چيز اين است كه آنها را به آرامش دعوت كنيم.
* درمان فردي است يا جمعي؟
- درمان در اين روش نوعي از همكاري است. گاهي فردي و گاهي گروهي انجام مي شود. اما در بيشتر اوقات جمع كردن يك گروه در يك زمان، كار دشواري است. مثلاً  يكي از اعضاي خانواده مسابقه فوتبال دارد، ديگري بايد به خريد برود و ... و همين باعث مي شود جمع كردن افراد آنجايي كه مشكل مربوط به ارتباطي در درون خانواده است، كار سختي است.
ما به بررسي تك تك افراد يك خانواده چه با هم و چه جداگانه مي پردازيم. در بسياري موارد زن و شوهر براي حل مشكل كودكشان با هم مراجعه مي كنند. ولي وقتي اختلاف عقيده بين زوجين بروز مي كند ممكن است هر دو نيايند. البته خيلي بهتر است كه براي حل مشكل هر دو حضور داشته باشند ولي با افراد به تنهايي هم مي توان كار كرد.
* بيشتر مراجعين را چه كساني تشكيل مي دهند؟
- بيشـــتر آنها زوجهـــاي جوان هستند.
* قبل يا بعد از ازدواج؟
- هر دو موقعيت زيرا هم قبل از ازدواج لازم است هم بعد از آن. اكثر زوجين به دليل اختلافات عقيدتي- احساسي كه معمولاً  در رابطه  هاي دو نفره به وجود مي آيد، مراجعه مي  كنند.
* زنها بيشترين مراجعين شما هستند يا مردها؟
- مي خندد (با اعتقاد به تساوي حقوق)! هر دو !
* اگر يكي از زوج ها در هيچ صورتي حاضر به حضور در جلسات نباشد چه اتفاقي مي افتد؟
- در اين زمان است كه جواب مطلوبي نمي گيريم. به عنوان مثال فرد 6 ماه مراجعه مي كند با او تمرين مي شود و همه چيز بهتر و بهتر شده و اشكالات برطرف مي شود.
اما وقتي دوباره به سيستم بيمار برمي گردد جذب همان مشكل مي شود، بنابراين قصد خانواده درماني تغيير يك فرد نيست بلكه مي خواهد اگر اشكالي در سيستم وجود دارد برطرف كند؛ اينجاست كه لزوم درمان جمعي مشخص مي شود.
* به اين ترتيب خانواده درماني در ايران كار بسيار دشواري است چون اغلب خانواده هاي ايراني جمعيت زيادي را در برمي گيرند، خاله، دايي، زن عمو، مادر شوهر و...
- درست است خانواده ها بزرگند و اگر بخواهيد خانواده درماني كنيد به يك اتاق بزرگ نياز داريد. اين مسأله هم مي تواند خوب باشد هم بد. چون وقتي خانواده تو تنها والدينت نباشند در فاميل كسي پيدا مي شود كه به حرفهايت گوش دهد.
* با اين حساب فكر مي كنيد خانواده درماني مي تواند در ايران مفيد باشد؟
-بله!  قطعاً  جواب مي دهد.
* مثلاً من يك فرد نرمال!...
- (مي خندد) واقعاً  فكر مي كني تو نرمالي!؟
* نه! در نظر بگيريد من يك فرد نرمال و بدون مشكل خاص هستم. صرفاً  براي تطابق با محيط جامعه واطرافم مراجعه مي كنم. آيا خانواده درماني به من كمك مي كند؟
- بايد توجه داشته باشيم كه هر فردي براي خود دايره اي از ارتباطات و تأثيرگذاري دارد و در خانواده گاهي اين دايره ها همپوشاني دارند. در اين موارد تأثير محيط را نبايد ناديده گرفت. نمود اين تأثير در افراد مختلف متفاوت است. برخي افسرده، عصبي و ناآرام مي شوند و برخي فقط سكوت مي كنند. در اين مورد بايد به آنها آموزش داد: تو نقش خودت را داري و كسي به دنبال تغيير آن نيست. شما مجبور هستيد اين نكته را درك كنيد كه هر رفتارتان بر ديگران تأثير مي گذارد و آموزش قادر به ايجاد تغييرات مثبت در اين روابط خواهد بود.
* در رابطه با كودكان كه نمي توانند مشكلاتشان را توضيح دهند چطور عمل مي كنيد؟
- درست است كه آنها نمي توانند حرف بزنند اما معمولاً  نشانه و يا رفتارهايي بروز مي دهند كه قابل تأمل است. مثلاً  اين كه چطور حرف مي زنند يا والدينشان را چگونه توصيف مي كنند.
* آيا براي كمك به درك مشكل كودكان از نقاشي ها و دست خط شان استفاده مي كنيد؟
- دست خط كه نه. ادعاي درك مشكل كودكان با اين روش دروغ بزرگي است به چيزي مثل فال قهوه مي ماند. اما با استفاده از نقاشي به خصوص در كودكان با سنين پايين مي توان موارد زيادي را مشخص كرد. چون بعضي اوقات نقاشي هاي غيرمعمولي مي كشند كه مي تواند كمك كند. مثلاً  چاقو مي كشند يا كابوسهاي شبانه شان را نقاشي مي كنند.
* آيا شما تجربه خانواده درماني در ايران داريد؟
- خير، اما مراجعين ايراني در آمريكا داشته ام. باعث افتخار من است هم سابقه اي از ايران در ذهن دارم، هم از آمريكا. بنابراين بهتر مي توانم به آنها كمك كنم. فقط در شيراز و دانشگاه شهيد بهشتي كارگاه آموزشي داشته ام و در اين كارگاه ها رشته خانواده درماني را معرفي كرده ام.

زخمي كه دل از ما نمي كند!
005535.jpg
گلرخ ثريا- شما هم در فصل امتحانات دچار زخم هاي دردناكي در دهانتان مي شويد و يا شايد در روزهاي پر از استرس و اضطراب شغلي سرو كله اين زخم ها در دهان شما پيدا مي شود. اين زخم هايي كه با گذاشتن يك تكه لواشك و يا آب ليمو، بر آنها دل شما را از شدت سوزش و درد ريش مي كنند، چيزي نيستند جز همان آفت  معروف.
آفت چه شكلي است؟
آفت، زخم دردناكي است كه معمولاً بر روي مخاط دهان پيدا مي شود. اگر در آيينه به اين زخم در دهانتان نگاه كنيد، گرد و يا بيضي است و شكلي مشابه دهانه آتشفشان دارد. به اين صورت كه وسط آن سفيد رنگ و حاشيه اش قرمز آتشين است. شما ممكن است يك يا دو روز پيش از ظهور اين زخم در دهانتان، در آن ناحيه احساس سوزش كنيد.
گاهي آفت به تنهايي ايجاد مي شود ولي گاهي چندين زخم آفتي با هم و همزمان در دهان شما پيدا مي شوند.
چرا آفت مي زنيم؟
عوامل بسيار متفاوتي پاي اين آفت هاي مزاحم را به دهان شما باز مي كنند كه مهم ترين علت آن تروماي موضعي است. اگر شما گونه خود را گاز بگيريد و يا اگر ترميم يكي از دندان هايتان شكسته و يا داراي لبه هاي تيز باشد و گونه شما را تحريك كند، سرو كله آفت پيدا مي شود. در 75 درصد موارد علت آفت، آسيب و ضربه به مخاط دهان و يا گاز گرفتن مخاط است. حدود 40 درصد از افرادي كه دچار آفت مي شوند، سابقه فاميلي آفت را در خانواده شان دارند. بنابر اين وراثت نيز در ايجاد آفت خود را نشان مي دهد.
استرس و اضطراب علت مهم ديگر آفت است. دانشجويان و دانش آموزان در فصل امتحان و كنكور آفت را زياد تجربه مي كنند. نظاميان و سربازان كه در شرايط سخت جنگي و نظامي قرار دارند و تحت فشار و استرس زيادي هستند نيز قربانيان ديگر اين زخم دردناكند. شايد شما آخرين باري كه آدامس دارچيني مي جويديد دچار زخم هاي آفتي شده ايد. درست است شما به احتمال قوي به دارچين حساسيت داشته ايد. بعضي افراد به برخي از مواد غذايي حساسيت دارند و با خوردن اين خوراكي ها و برخورد آن به مخاط دهانشان، دچار آفت مي شوند؛ قهوه، شكلات، خشكبار و مركبات از اين دسته خوراكي ها هستند.
انواع خاصي از ويروس ها نيز باعث آفت مي شوند. فراموش نكنيد در مواد غذايي روزانه، آهن، ويتامين B12 و اسيدفوليك را از قلم نيندازيد چون كمبود اين مواد در بعضي افراد باعث به وجود آمدن آفت خواهد شد. ويتامين B در نان سبوس دار، شير، جگر و لبنيات پيدا مي شود و انواع گوشت، جگر و سبزيجات منابع غني آهن هستند.
آفت هاي بزرگ
آفت ها معمولاً، زخم هاي كوچكي هستند كه اندازه آنها از 1 سانتي متر تجاوز نمي كند. ولي آفت هاي بزرگي هم وجود دارند كه خوشبختانه خيلي كم به سراغ ما مي آيند. اين آفت هاي بزرگ قطري بيش از 1 سانتيمتر دارند و گاهي به 5 سانتي متر هم مي رسند.
اگر شما به اين نوع زخم ها مبتلا شده باشيد، حتماً ديد ه ايد كه بخش وسيعي از مخاط دهانتان دچار زخم هاي بزرگ، عميق و دردناك مي شود. گاهي زخم هاي كوچك به هم پيوسته و زخم بزرگي را به وجود مي آورند. كساني كه دچار اين زخم ها مي شوند، غذا خوردن برايشان بسيار دشوار مي شود. چون برخورد غذا به دهان زخمي شان بسيار دردناك است. به علاوه صحبت كردن هم به دليل برخورد زبان با اين زخم هاي وسيع، معمولاً دردناك است. اين آفت هاي بزرگ گاهي چند ماهي مهمان شما خواهند بود و بعضي از آنها پس از بهبودي، اثر خود را براي هميشه روي مخاط باقي مي گذارند و جاي زخم آفتي بزرگ باقي خواهد ماند. فراموش نكنيد زخم هاي آفتي بزرگ ممكن است چند هفته تا چند ماه باقي بمانند.
آفت كي خوب مي شود؟
اكثر زخم هاي آفتي پس از 10 روز تا 14 روز بهبود مي يابند. بنابر اين اگر اين بار دچار آفت شديد خيالتان راحت باشد كه 2 هفته ديگر اثري از آن باقي نخواهد ماند.
آفت، اين زخم سمج
فراموش نكنيد، آفت يك بيماري عودكننده است. يعني اگر شما دچار زخم  آفتي شديد، ممكن است چند روز بعد و يا چند ماه بعد، دوباره دچار آفت شويد.
آفت هاي غلط انداز
آفت ممكن است با ضايعات ناشي از بعضي  بيماري هاي ديگر اشتباه شود. يكي از اين موارد زخم هايي است كه منجر به بدخيمي مي شوند. بنابر اين اگر زخم  و تورمي يا لكه هاي سفيد- قرمزي در دهانتان ايجاد شده كه بيش از 3 هفته طول كشيده است، حتماً براي بررسي بيشتر به دندانپزشك مراجعه كنيد، همچنين افرادي كه مكرر دچار آفت مي شوند و اين زخم هاي دردناك دست از سرشان برنمي دارند، بايد براي بررسي از نظر بيماري هاي عمومي مانند سندرم(نشانگان) بهجت به دندانپزشك مراجعه كنند.
چگونه آفت را درمان كنيم
اگر شما فقط گاه گاهي دچار آفت هاي كوچك مي شويد اصلاً نگران نباشيد. براي درمان آن لازم نيست داروهاي متفاوتي مصرف كنيد. درمان اين آفت به صورت علامتي و موضعي است. شما معمولاً در هنگام غذا خوردن، دچار درد و سوزش مي شويد. بنابر اين فقط كافي است قبل از هر وعده غذايي و همچنين قبل از خواب، دهانتان را با يك دهان شويه محتوي تتراسايلكين و يا كلرهگزيدن بشوييد. اين دهانشويه ها به ضدعفوني كردن محيط دهان كمك مي كند. شما همچنين مي توانيد قبل از غذا خوردن ژل يا اسپري ليدوكائين را بر روي زخم آفتي خود قرار دهيد. ليدوكائين محل زخم را به صورت موضعي بي حس كرده و باعث مي شود شما درد و سوزش را احساس نكنيد. در كنار اينها خميرهاي خاصي هم وجود دارند كه مي توان آنها را مانند لايه اي محافظ روي زخم آفتي قرار دارد تا برخورد غذا به آن باعث تحريك زخم نشود. عصاره (الوورا) Aloe Vera يك داروي گياهي است كه براي پوشاندن زخم آفتي مناسب است. در مورد زخم هاي آفتي بزرگ و يا آفت هاي بسيار عودكننده، شما بايد حتماً به پزشك مراجعه كنيد و تحت نظر پزشك از داروهاي حاوي كورتون استفاده كنيد.

تشخيص سرطان سينه با ام.آر.آي
005541.jpg
ايرنا: هرچند تشخيص سرطان سينه با استفاده از تصويربرداري
ام.آر.آي پرهزينه است، اما براي زنان حامل يك جهش ژني كه آنها را در معرض افزايش خطر ابتلا به اين بيماري قرار مي دهد، يك روش مقرون به صرفه محسوب مي شود.
به گزارش خبرگزاري رويترز از شيكاگو، جهش هاي ژنتيكي موروثي BRCA1 و BRCA2 با وجود نادر بودن، خطر ابتلا به سرطان سينه را 80 درصد افزايش مي دهند.
با وجود اينكه هزينه تصويربرداري ام.آر.آي 10برابر ماموگرافي است، اما اين تصويربرداري امكان تشخيص زود هنگام تومورهايي را كه تشخيص آنها مشكل است مانند تومورهايي كه در زير بغل قرار دارند، ميسر مي سازد.
انجام تصويربرداري ام.آر.آي همچنين براي زنان حامل جهش ژني BRCA2 كه در همان گروه سني قرار دارند و ماموگرافي براي تشخيص تومورهاي آنها به اندازه كافي حساس نيست، مقرون به صرفه است.


مركز جامع توانبخشي قلب و عروق و تنفس
005538.jpg
مركز جامع توانبخشي قلب و عروق و تنفس در بيمارستان مدائن راه اندازي شد .در برنامه هاي توانبخشي قلبي، به بيماران قلب و عروق و تنفس كمك مي شود تا توانايي جسمي، روحي و اجتماعي خود را در حداقل زمان و هزينه ارتقا دهند و به صحنه فعال زندگي بازگردند. دكتر قلمقاش، رئيس اين مركز گفت: اين برنامه ها كه در رأس آنها ورزش درماني تحت مانيتور قرار دارد، توسط گروهي ، متشكل از متخصصين قلب، فيزيوتراپي، روانشناسي و تغذيه انجام مي پذيرد. وي افزود اين گروه موفق شدند با كمك كارشناسان داخلي، نرم افزار تخصصي اين كار را در ايران توليد كنند كه ضمن جلوگيري از خروج ارز، كاملاً مطابق با مشكلات بيماران ايراني تهيه شده و يقيناً از كارايي بهتري نسبت به نرم افزارهاي خارجي برخوردار است.

تازه ها
منبع بيماري ايدز شناخته شد
005532.jpg
رويترز: براساس تحقيقي كه توسط پژوهشگران در دانشگاه هاي ناتينگهام، آلاياما و مون پوليه انجام شده است، مشخص گرديد كه شامپانزه هاي كامرون به نوعي ويروس نقص ايمني به نام SIV مبتلا هستند كه شباهت زيادي به ويروس ايدز(HIV) دارد.
به اعتقاد اين محققان جنگل هاي جنوب شرق كامرون منبع طبيعي ويروس SIV است كه پيش از سال ۱۹۳۰ از طريق شامپانزه ها به انسان منتقل شد و سپس با انجام برخي تغييرات در بدن انسان ها به ويروس HIV تبديل شده است.
پرفسور پال شارپ استاد ژنتيك دانشگاه ناتينگهام، گفت: از لحاظ ساختار ژنتيكي ويروس SIV به طرز باورنكردني شبيه ويروس HIV بوده و احتمال يافتن ويروس ديگري كه بتواند از چنين شباهتي به HIV برخوردار باشد، بسيار اندك است. شمار بالاي مبتلايان به ويروس ايدز لزوم تحقيقات پايه اي جهت مبارزه با اين بيماري را بيش از پيش افزايش مي دهد.

سلامت
اجتماعي
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
حوادث
خارجي
فرهنگ و آموزش
سياسي
شهر تماشا
شهري
علمي فرهنگي
راهنما
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   خارجي   |   فرهنگ و آموزش   |  
|  سياسي   |   شهر تماشا   |   سلامت   |   شهري   |   علمي فرهنگي   |   راهنما   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |