گروه شهري- در حالي كه توريسم درماني در بسياري از كشورها نقش مهمي در ارزآوري دارد و هر ساله 40 تا 50 ميليارد دلار درآمد ارزي از طريق توريسم درماني عايد كشورهاي اروپايي و آمريكايي مي شود، اما در ايران اين صنعت هنوز جايگاه خودش را بازنيافته و گام هاي نخستين را طي مي كند.
كنكاش در وضعيت توريسم درماني در ايران، محور گزارشي است كه در ذيل از نظرتان مي گذرد. در اين گزارش كه به اهتمام خبرگزاري فارس تهيه شده، توريسم درماني با توجه به نقش سازمان هاي مختلفي كه در اين صنعت دخيل هستند بررسي شده است.
زمان توجه به توريسم درماني در ايران
در سال 82 براي نخستين بار توريسم درماني در گردشگري ايران از سوي وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت؛ اما آنچه در اين ميان براي وزارت بهداشت مورد توجه بود اشتغالزايي دانش آموختگان پزشكي بود نه رونق توريسم درماني. بر اين اساس مي توان گفت ايجاد توريسم درماني به صورت مستقل در ايران در سال 83 و درست پس از ادغام سازمان ميراث فرهنگي و سازمان  ايرانگردي و جهانگردي به پيشنهاد رئيس وقت اين سازمان مطرح شد.
تأمين 30 درصد از نيازهاي درماني كشور از طريق صدور كالا، خدمات پزشكي و توريسم درماني
در كشور ايران دولت براساس برنامه ريزي هاي خود بايد تا پايان برنامه چهارم توسعه 30 درصد از نيازهاي درماني و بهداشتي كشور را از طريق صدور كالا، خدمات پزشكي و توريسم درماني فراهم كند. كامران باقري لنكراني، وزير بهداشت، استان فارس را پيشقراول توريسم درماني در كشور اعلام كرده و معتقد است، براي ساماندهي توريسم درماني در كشور مؤسساتي كه بيماران خارجي را پذيرش مي كنند بايد از وزارت بهداشت مجوز بگيرند تا با ارائه خدمات بي كيفيت آبروي كشور را در زمينه خدمات درماني مخدوش نكنند. وي درباره توريسم درماني مي گويد: آبرو و اعتباري كه برخي مراكز پزشكي در زمينه خدمات درماني به دست آورده اند محصول بيش از 50 سال زحمت است بنابراين كسي حق ندارد با راه انداختن بازار كاذب و ارائه خدمات سطح پايين اين اعتبار جهاني را مخدوش كند.
مسئولان ايران براي توريسم درماني چه كرده اند؟
سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ايران، شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت را با عضويت نمايندگان وزارت بهداشت، وزارت رفاه، مديركل دفتر طرح هاي توسعه و سرمايه گذاري، دبير ستاد گردشگري سلامت (توريسم درماني)، رئيس بازاريابي و تبليغات و مديركل تجهيز منابع و بودجه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين زمينه تشكيل داده است كه رئيس آن معاون گردشگري اين سازمان است.
تهيه طرح جامع گردشگري سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه ستاد گردشگري سلامت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است.
حضور در نمايشگاه هاي خارج از كشور به خصوص در كشورهاي حوزه خليج فارس از ديگر اقدامات سازمان بوده است.
ستاد گردشگري سلامت طرح جامع ايمني پزشكي توريسم كه بر اساس قطعنامه نهمين اجلاس سازمان جهاني توريسم تدوين شده است را نيز در دستور كار خود دارد.
انجام مطالعات درباره مراكز آب درماني و تلاش براي جذب سرمايه گذاري براي ساخت اين مراكز، از ديگر برنامه هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است، مشخصات آب هاي درماني نيز در حال جمع آوري است كه قرار است در قالب كتابي تدوين شود.
وزارت بهداشت براي توسعه توريسم درماني تهيه طرح جامع توريسم درماني كشور را در نظر دارد كه يكي از اين برنامه هايي است كه هنوز به نتيجه نهايي نرسيده است و بخشي از مقررات اين طرح در معاونت سلامت وزارت بهداشت قابل تصويب است و بخشي ديگر كه مستلزم تكاليف قانوني است بايد به تصويب هيأت دولت برسد.
از جمله موارد مورد تاكيد در اين طرح، تلاش براي جذب بيمار، فراهم شدن مقدمات ورود بيمار به ايران، نظارت بر مراكز درماني و جمع آوري آمار بيماران است و بر اساس اين طرح بيمارستان ها و مؤسسات درماني فعال در بحث توريسم درماني، بايد در زمره بيمارستان هاي درجه يك باشند و مجموعه اي از سرويس هاي مناسب درماني را نيز ارائه دهند.
يكي ديگر از برنامه هاي در دست اقدام در وزارت بهداشت، صدور ويزاي درماني بوده است كه در صورت موافقت وزارت امورخارجه با صدور آن، امتيازاتي براي افراد دريافت كننده اين ويزا در نظر گرفته مي شود، صدور سريعتر ويزا از جمله امتيازات اين ويزاست.
حديدي، مشاور مديرعامل سازمان سرمايه گذاري شهرداري تهران نيز در زمينه توريسم درماني از نهايي شدن قرارداد احداث شهر تندرستي مهتاب در مجموعه شهر آفتاب متعلق به آستان حرم مطهر امام خميني(ره) مي گويد.
به گفته وي اين شهرك در سطح بالاترين استانداردهاي سازمان جهاني بهداشت تعريف و احداث مي شود.
به اعتقاد وي توريسم درماني مي تواند به اندازه فروش نفت براي كشور درآمد داشته باشد.
شاهرخ ظهيري، خزانه دار اتاق بازرگاني تهران و عضو كميسيون گردشگري اين اتاق نيز با اشاره به علاقه مندي مردم كشور بحرين و عمان براي ورود به ايران و ديدن جاذبه هاي گردشگري كشورمان گفت: توريست هاي اين دو كشور به سه گروه زيارتي، درماني و گردشگري فرهنگي و طبيعي تبديل مي شوند، كه براي توريسم درماني قراردادي با يكي از اين دو كشور امضا شده و ديگري در شرف امضاست.
توريسم درماني موقعيتي جديد براي توسعه گردشگري ايران است كه هم مي تواند با برنامه ريزي هاي صحيحي كه در سازمانها و وزارتخانه هاي مختلف كشور براي گسترش جذب اين نوع توريست صورت مي گيرد به رشد و شكوفايي برسد و هم مي تواند مانند بسياري از موضوعات در كشور فقط در حد تشكيل كميته ها و جلسات متعدد و بدون هيچ نتيجه عملي بماند كه اميدواريم پيش بيني اول به تحقق رسد.

ايران از جمله كشورهايي است كه از قابليت هاي فراواني براي شكوفايي اين بخش از صنعت توريسم برخوردار است.
آب درماني، يكي از قابليت هاي بالقوه ايران در اين زمينه است. به ويژه آن كه بيش از هزار چشمه آب معدني در كشور شناسايي شده است. پايين بودن هزينه پزشكي و خدمات مرتبط به آن ويژگي ديگري است كه مي تواند در جذب توريست مؤثر باشد.

خبرگزاري ميراث فرهنگي - وزارت راه و ترابري مكلف شد عمليات اجرايي مسير عبور راه آهن را از مجاورت نقش رستم و شهر استخر متوقف كند و مسير ديگري را به اين منظور در نظر گيرد.
بر اساس تصميم گيري مسئولان، مقرر شد به منظور بررسي وضعيت دقيق تر، مسير طراحي و به منظور امكان پيش بيني مسير جديد به نحوي كه در حريم شهر استخر واقع نشود، عمليات اجرايي كنوني متوقف شود.
در جلسه بين مسئولان استانداري فارس، وزارت راه  و ترابري و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كه به منظور بررسي مشكلات بين وزارت راه و ترابري و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در زمينه پروژه راه آهن شيراز- اصفهان برگزار شد، اهميت حفظ و صيانت از  آثار ميراث فرهنگي مورد تاكيد قرار گرفت.
در اين جلسه نقشه  هاي مسير عبور راه آهن از مجاورت نقش رستم و شهر استخر مورد بررسي قرار گرفت و بر اهميت حفظ حريم هاي آثار باستاني در مسير پروژه به ويژه حريم نقش رستم تأكيد شد.
در همين حال مقرر شد يك هيئت كارشناسي مركب از نمايندگان استانداري فارس، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و وزارت راه و ترابري تشكيل و حداكثر ظرف مدت يك ماه در مورد در نظر گرفتن مسير جديد اظهار نظر رسمي ارائه شود.
در اين جلسه، معاون عمراني استانداري فارس، فرماندار مرودشت و مدير طرح هاي عمراني از استانداري فارس و سرپرست ميراث فرهنگي فارس از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري حضور داشتند.
سرپرست حوزه نظارت راه آهن و مدير حوزه راهسازي جنوب از وزارت راه  و ترابري و همچنين دو تن از مسئولان بنياد پژوهشي پارسه نيز از شركت كنندگان جلسه بودند.

گروه شهري 50 منطقه باستاني در اطراف رودخانه دالكي در بوشهر، كشف شد.
به گزارش خبرگزاري ميراث آريا، نصرالله ابراهيمي، كارشناس ارشد باستان شناسي بوشهر، با اعلام اين خبر گفت: اين بررسي ها تا پايان آذر ماه ادامه خواهد داشت
وي افزود: 80 درصد اين محوطه ها متعلق به دوره ساساني است، اما محوطه هايي نيز از دوره هخامنشي و اوايل اسلام شناسايي شدند.
وي ادامه داد: محدوده اي كه ما مورد بررسي قرار داديم از برازجان آغاز و تا بخش سعدآباد ادامه دارد و بيشتر اطراف رودخانه دالكي را شامل مي شود. ضمن آنكه نقطه گذاري GPS و مختصات جغرافيايي مناطق و تپه هاي بررسي شده كه هدف اصلي تهيه نقشه باستان شناسي اين محدوده است را انجام داديم.

آرش نورآقايي - بازار تبريز در سال 1354 شمسي به عنوان وسيع ترين مجموعه سرپوشيده جهان در فهرست آثار ملي ثبت شد.
مفهوم اين گفته را وقتي درك خواهيد كرد كه اقبال داشته باشيد و بر سقف بازاري بايستيد كه طولش به يك كيلومتر مي رسد.
از شهري كه در مسير جاده ابريشم قرار داشته و كالاهاي شرق و غرب در آن مبادله مي شده، بازاري جز اين هم انتظار نمي رود.
تا جايي كه شاردن فرانسوي آن را عالي ترين بازارهاي آسيا دانسته و با اظهار شگفتي از گنبدهاي زيبا و طاق  هاي ديدني، بازار هشت گوش و وسيع قيصريه را زيباترين بخش بازار عنوان كرده است و ابن بطوطه مي نويسد: بازار تبريز يكي از بهترين بازارهايي بود كه من در همه شهرهاي دنيا ديده ام. تنوع وسيع سازه هاي آجري به هم پيوسته، سبك معماري، كثرت سراها و تيمچه ها، وجود مدرسه و مسجد همه از اهميت و امتيازات خاص اين بازار به شمار مي روند.
زلزله سال 1193 هجري قمري علاوه بر خساراتي كه بر ديگر آثار باستاني تبريز وارد كرد، بازار را نيز با خاك يكسان نمود و اين همان سالي بود كه كريم خان زند وفات يافت. اما معماران زبردست آن را بازسازي كردند و بازار كنوني مربوط به اواخر حكومت زنديه و عصر قاجار است. بازار تبريز از چندين راسته و تيمچه و سرا تشكيل شده كه تيمچه امير از اين ميان بزرگترين گنبد و تيمچه مظفريه با شكوه ترين معماري را داراست.

مصرف انواع نوشابه در بطري هاي پلي استر(PET) به سرعت در حال افزايش است. تبليغات سنگين براي متمايل ساختن مردم به مصرف اين گونه نوشيدني ها( كه به نظر مي رسد توليد، نگهداري و عرضه آنها سودآور و ساده است) و نبود برنامه هاي آموزشي مناسب براي ترويج مصرف آب، شير دوغ و ديگر نوشيدني هاي سودمند، ذائقه مردم به ويژه كودكان و نوجوانان را به نفع نوشابه هاي گازدار(كولاها) تغيير داده است. ترويج افراطي روحيه راحت طلبي و هزينه دار نكردن مصرف بطري دورانداختني هم سبب شده كه مردم به جاي خريد نوشابه در بطري شيشه اي، به خريد آنها در بطري هاي يكبار مصرف روي آورند.
اين در حالي است كه توليد كنندگان، در كشور ما هيچگونه مسئوليتي در جمع آوري بطري هاي خالي ندارند و فقط با افتخار از افزايش توليد، كارآفريني و در زمينه مسايل زيست  محيطي، حداكثر از گرفتن گواهينامه ها و تقديرنامه هاي رسمي و درخت كاري در اطراف كارخانه سخن مي گويند،
همچنين به طرح بسيار ريزي كه روي برچسب بطري ها چاپ شده و فردي را نشان مي دهد كه بطري را در سطل زباله مي اندازد، اشاره مي كنند!
مصرف كنندگان، بطري هاي يكبار مصرف را با ديگر زباله ها مخلوط مي كنند، يا آنها را در شهر و طبيعت رها مي كنند. آنان چون هزينه هاي مشخص و برگشت پذيري را براي بطري خالي نپرداخته اند، انگيزه مادي براي جمع آوري آن ندارند و چون بيشتر آنان از حداقل آموزش زيست محيطي بهره نبرده اند، احساس مسئوليت اخلاقي هم در رهاسازي آزادانه آن ندارند، از سوي ديگر چون كارخانه هاي بازيافت پي.اي.تي در كشور نيست(يا در همه جا و با ظرفيت كافي نيست) مصرف كننده دليلي براي جداسازي اينگونه بطري از ديگر زباله ها نمي بينند.
مشكلات
بطري هاي پي.اي.تي تجزيه نشدني هستند و فضاي زيادي را اشغال مي كنند و از اين رو به هيولايي براي محيط زيست كشور بدل شد ه اند. در بيشتر دره ها و دامنه هاي كوهستاني، گردشگاه ها، ساحل ها، كناره جاده ها و بسياري نقاط ديگر، ريخت و پاش اين بطري ها چشم انداز بسيار زننده اي ايجاد كرده است.
در مسير رودخانه ها، به ويژه در پايين دست، اين بطري ها باعث گرفتگي زير پل ها و كانال هاي آبياري مي شوند(براي مثال اين وضعيت در مسير رودخانه هاي جاجرود، رودشور، كرج، كن و... در جنوب تهران به چشم مي خورد) و در طغيان رودخانه ها و پديد آمدن سيل و اختلال در آبياري مؤثرند. در درياچه پشت سدها(مثلاً در سد كرج) گاه انبوهي از اين بطري ها ديده مي شود. در تالاب ها و درياچه ها، بطري ها به چشم انداز طبيعي آسيب مي رسانند و احتمالاً باعث ترسيدن و اختلال در مهاجرت و زادآوري پرندگان مي شود. پايين آمدن ارزش بصري پهنه هاي آبي به دليل رها كردن اين بطري ها را مي توان در تالاب بندعلي خان و نهرها و رودهاي منتهي به آن در جنوب ورامين، در درياچه  اروميه (به ويژه در امتداد پل ميان گذر) و درياچه  زريوار در نزديكي مريوان ديد.
حجم زياد اين بطري ها هزينه حمل آنها را بالا برده، شهرداري ها و پيمانكاران نمي توانند زباله هاي حجيم شده با آنها را به مناطق دوردست ببرند. كساني كه پياده روي و گردش مي كنند نيز بازگرداندن بطري هاي جاگير را دشوار مي يابند و رغبتي به اين كار نشان نمي دهند.
افزون بر اين، دورريختن و بازنگرداندن بطري هاي پي.اي.تي به چرخه توليد، هدردادن آشكار و پراسراف منابع تجديدناپذير نفت است.
بر اين اساس درگيرساختن كساني كه در توليد و پخش بطري هاي پي.اي.تي ذي نفع هستند وبا اين هدف كه هر كس كه در چرخه توليد و مصرف بطري ها نقش دارد، بايد سهم مسئوليت خود را در بازيافت آنها بپذيرد، مي تواند در بازيافت اين بطري ها كارساز باشد. تحقق اين امر ذيل سه موضوع امكان پذير است:
-متمايزكردن مصرف نوشيدني با مصرف بطري.
- هزينه داركردن دورريخت بطري.
- اقتصادي كردن جمع آوري و بازيافت بطري.
تحقق بازيافت
بازيافت بطري ها، در پاره اي كشورها با تعيين قيمت(و گرفتن گرويي )آغاز مي شود. كسي كه بطري را بازگرداند، پول كمتري براي مصرف آن
مي پردازد و هر كس كه بطري را دور بيندازد، هزينه اي در مقابل آلود ه سازي پرداخته است. روشن است كه مصرف چيزي كه قيمت نداشته باشد، با اسراف و ريخت وپاش همراه است.
در بازيافت، مي توان از بطري هاي مصرف شده، بطري نو يا منسوج پلي استر و... توليد كرد. اگر امكان مصرف تمام بطري هاي بازيافت شده به علت پرهزينه بودن تأسيس كارخانه هاي بازيافت در كوتاه مدت ميسر نباشد، مي توان در كارگاه ها و كارخانه هاي كوچكتر و ساده تر آنها را خرد و براي صادرات آماده كرد.
هزينه ها
امروزه در ايران ميانگين بهاي يك بطري نوشابه 3000ريال براي مصرف كننده است. اگر اين بها به 3500ريال افزايش يابد(17 درصد) و 400ريال آن با بازگرداندن بطري خالي به فروشنده برگشت داده شود، هيچ فشاري به مصرف كننده وارد نمي شود و هيچ تغييري هم در مقدار مصرف اين نوشابه ها به وجود نمي آيد. 100ريال اضافه كه مصرف كننده پرداخته است(فقط 3/3درصد قيمت نوشابه) به اضافه 100ريال كه توليد كننده بايد از محل سود خود پرداخت كند، جمعاً  200ريال مي شود. اين مبلغ بايد صرف جمع آوري بطري ها شود.
اگر هزينه حمل يك بطري را كه در حدود 50گرم وزن دارد، با توجه به حجم آن معادل حمل 200گرم هم بگيريم، براي حمل 50000بطري خالي(معادل 10تن؛ ظرفيت يك كاميون معمولي) به فاصله اي در حدود 100كيلومتر، يك ميليون تومان دريافت شده است. اين مبلغ، در حدود سي برابر هزينه حملي است كه امروزه در ايران براي حمل ده تن كالا در مسافت 100كيلومتر دريافت مي شود. بنابراين، هيچ كارخانه اي نمي تواند بگويد كه جمع آوري و حمل بطري ها به يك نقطه مشخص، از نظر هزينه حمل و خدمات جانبي آن (دستمزد كارگر همراه كاميون، فشرده سازي اوليه بطري ها در محل فروشگاه يا در داخل كاميون و...) توجيه اقتصادي ندارد.
از محل۲۰۰ ريال ياد شده، علاوه بر هزينه حمل، قطعاً مي توان مبلغي را صرف پرداخت اجاره محل انبار كردن بطري ها، تهيه دستگاه هاي فشرده كردن يا خردسازي بطري ها، تغيير قالب بطري ها براي ساده تر شدن فشرده سازي، راه اندازي كارخانه بازيافت و انجام تحقيقات كرد.
شهرداري ها مي توانند به دليل كم شدن حجم زباله ها، در اجراي اين طرح به كارخانه هاي نوشابه سازي يا بازيافت كنندگان زمين ارزان واگذار كنند. دولت و شركت هاي پتروشيمي، مي توانند  به دليل جلوگيري از ريخت و پاش موادي كه براي تهيه شان ارز مصرف شده و به دليل ايجاد شغل جديد، تسهيلاتي براي مجريان طرح در نظر بگيرند.
در پايان مي توان نتيجه گرفت يك توليدكننده با چشم پوشي از 3/3 درصد سود- در كوتاه مدت- و يك مصرف كننده با پرداخت فقط 3/3 درصد اضافه بها براي يك كالا( كه جزء كالاهاي ضروري زندگي هم نيست) هزينه رفع آلودگي اي را كه خود، به نوعي مسبب آن هستند، مي پردازند.
قيمت دار شدن بطري خالي پي.اي. تي مصرف كننده را از دور ريختن آن باز مي دارد و موقعيتي را نيز فراهم مي آورد تا بازيافت گران (جويندگان اشياي به درد خور در زباله ها) به جمع آوري بطري هاي رها شده بپردازند.

گروه شهري - نجات كوهستان در گرو ايجاد پوشش گياهي است و نگاه فرصت طلبان به عرصه هاي توسعه جنگل در اين مناطق رو به رشد است.
محمد علي هدايتي، مديركل دفتر جنگل كاري و پارك هاي سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري كشور كه در اولين همايش توسعه و احياي جنگل هاي شمال، ضرورت ها، تنگناها و راهكارها در مجتمع منابع طبيعي كلارآباد تنكابن سخن مي گفت، با بيان اين مطلب به ايسنا گفت: يكي از راهكارهاي اساسي براي جلوگيري از تجاوز به اين عرصه ها بستن كمربند سبز در ارتفاعات است.
تاكنون حدود 26 هزار هكتار توسعه جنگل در مناطق كوهستاني و روستاهاي كمتر از 20 خانوار صورت گرفته است.
وي با اشاره به اين كه توسعه جنگل شمال از سابقه كوتاه پنج ساله برخوردار است، عمده مشكلات پيش رو را مشكلات اجتماعي، اقتصادي، كوتاه بودن طول دوره رويش، فرسايش خاك و دسترسي نداشتن به كارگر در مناطق كوهستاني اعلام كرد و افزود: با نگاهي به فعاليت هاي صورت گرفته در اين مدت تا حدودي از تجاوز به عرصه هاي منابع طبيعي در اين مناطق جلوگيري به عمل آمد.
مديركل دفتر جنگل كاري و پارك هاي سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري كشور در ادامه هشدار داد: امروزه عرصه هاي كوهستاني شمال در معرض تهاجم افسار گسيخته گردشگري قرار دارد.
هدايتي پيامد اين افسار گسيختگي را توليد انبوه زباله، مهار چشمه هاي كوهستاني و مصرف آن در ويلاهاي كوهستاني در اين مناطق عنوان كرد.
توسعه و احياي جنگل با هدف توسعه و افزايش سطح جنگل در مناطق منهدم شده جنگلي و در مناطق بالابند و كوهستاني، دره هاي خشك و نيمه خشك، فضاي باز مانند دام سراها و در جنگل هاي نيمه مرطوب گسسته و پراكنده در عرصه هاي نيمه خشك صورت مي گيرد.

گروه شهري ـ مراسم بزرگداشت محيط بانان كشور در سالن سبز سازمان حفاظت محيط زيست، برگزار شد.
در اين مراسم معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان حفاظت محيط  زيست، دبير كميته ملي طبيعت گردي، معاون و رؤساي مختلف سازمان حفاظت محيط زيست و سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و كارشناسان و محيط بانان مختلف حضور داشتند.
در مراسم ياد شده محيط بانان نمونه ملي، افسران محيط دار، خانواده شهداي محيط بان، محيط بانان جانباز، بازنشستگان سازمان حفاظت محيط زيست و نمايندگان محيط بان نمونه كل كشور تقدير شدند.
فاطمه واعظ جوادي، معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان حفاظت محيط زيست در مراسم بزرگداشت محيط بانان گفت: با پيگيري هاي انجام شده از سوي معاونت مديريت توسعه سازمان حفاظت محيط  زيست، در آينده نزديك اقدامات لازم براي اجراي بيمه محيط بانان انجام مي شود.
وي افزود: همچنين از سوي سازمان حفاظت محيط زيست، 20 محيط بان شهيد نيز به عضويت بنياد شهيد درآمده و خانواده هاي آنها مي توانند از تسهيلات اين بنياد استفاده كنند.
جوادي تأكيد كرد: در حال حاضر محيط بانان سازمان حفاظت محيط  زيست براي ارتباط بهتر با گردشگران طبيعت آموزش مي بينند؛ چرا كه نگرش نگهباني بايد عوض شود.
رئيس سازمان حفاظت محيط زيست، به تعامل مناسب با سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و به خصوص كميته ملي طبيعت گردي اشاره كرد و گفت:  براي برنامه  ريزي هاي دقيق به منظور توسعه طبيعت گردي در كشور، تعاملات بسيار خوبي با كميته ملي طبيعت گردي برقرار شده است و در يك تعامل مناسب با جوامع محلي، بايد گردشگري طبيعي را به دغدغه اصلي محيط بانان و بوميان مناطق  مختلف
تبديل كنيم.