چشم‌اندازي;انديشه در پژوهش‌مداري
قدرتمند و پويا
مسايل بررسي علمي كنفرانس نخستين برگزاري بهانه‌ء به
پاياني بخش - كشور پژوهشي
 
در پژوهش اينكه بدون كرد تصور نمي‌توان:توكل دكتر
يابيم دست معنادار ملي توسعه يك به بگيرد ، پا كشور
:اشاره
نه كه دارد اساسي جايگاه توسعه روند در پژوهش بي‌گمان
بايد بلكه گيرد قرار شناسايي مورد جايگاه اين بايد تنها
نيز ما سياستگزاران و مسئولان عملكرد و باور نگرش ، در
گزارش ، اين نخست بخش در.شود نهادينه قوت با جايگاهي چنين
نظام يك تعيين ضرورت موضوع ، اين اهميت به اشاره با
سطح در تحقيق بخش براي را سياستگزار و مسئول و متولي
را مشخص كوتاه‌مدت و درازمدت برنامه‌هاي بتواند كه -كشور
اين ادامه در.كرديم مطرح نمايد دنبال و كرده پي‌ريزي
بخش دست‌اندركاران موردنظر راهكارهاي و اهداف به بحث ،
.مي‌پردازيم پژوهش
محقق مالكيت موارد برخي در دانشگاه ، استاد يك گفته به
و نمي‌شود شمرده محترم شده ، ارائه پژوهشي طرح به نسبت
پايان‌نامه و پژوهشي طرحهاي از سازمانها از بسياري
مجوزي محقق از اينكه بدون مي‌برند بهره پژوهشگران دكتراي
ميان ، اين در.كنند ذكر را وي نام يا و كرده دريافت
شوراهاي سوي از پژوهشي طرحهاي ارزيابي مدت بودن طولاني
در بزرگ مانع يك عنوان به خود نيز دانشگاهها پژوهشي
بهم باعث و مي‌رود شمار به پژوهش‌ها درست انجام برابر
زيرا.مي‌گردد انگيزه‌ها شدن رنگ كم و برنامه‌ها ريختگي
به مي‌شود پيشنهاد بار نخستين براي كه بكر و نو طرحهاي
گذشت 12 از پس گيرند ، قرار پذيرش مورد سريع‌تر اينكه جاي
.مي‌كنند دريافت ارزيابي مجوز تازه ماه ، تا 18
را پژوهش عرصه ارشد ، كارشناسي دانشجوي دهكردي ، مريم
متداول امري را پژوهشي سرقتهاي و دانسته مرج و هرج دچار
پژوهشي كار يك كه زماني من":مي‌گويد و مي‌كند ارزيابي
مسايل با مي‌كردم دنبال را مطبوعات از حوزه‌اي در گسترده
از واقع ، درشدم روبرو سرقتها نوع اين مورد در عجيبي
نداشتم انتظار بودم ، ديده توجهي قابل تاليفات كه كساني
يافته‌هاي از منبع ، ذكر بدون و كرده چنين هم آنها كه
مساله اين كشف البته.باشند كرده استفاده ديگران پژوهشي
"دقيقا را اشاره مورد مطلب چون بود راحت خيلي من براي
زماني لحاظ به كه ديگري كتاب در تفاوتي كوچكترين بدون
به اول دست منبع واقع در و برمي‌گشت عقبتري دوره به نيز
".بودم خوانده مي‌رفت ، شمار
در زيادي مدت كه نيز من پژوهشي يافته‌هاي":مي‌افزايد وي
به پايان‌نامه‌ها حتي و مطبوعات در بودم آن انجام گير
من شده چاپ آثار از نامي اينكه بدون شده استفاده راحتي
ذكر با مطلب ، بخش‌هاي از برخي تنها نيز گاهي و.شود برده
عنوان خود طرف از فرد را بقيه و شده استفاده محقق ، نام
".است كرده
ثبت موضوع كه مي‌دهد نشان مسايل اين مجموعه هرحال به
اطلاعاتي بانكهاي در پژوهشگران نام به پژوهشي كارهاي
كاري هويت از دفاع در مشخص قوانين تدوين همچنين و جامع
.مي‌نمايد ضروري سرقتها نوع اين برابر در آنان
امكانات حداقل نبود
امكانات اتفاق ، به دانشجويان و دانشگاهها استادان
كاربردي و اول دست پژوهش‌هاي انجام براي را دانشگاه
آموزش در حداقل كه حالي در.مي‌كنند ارزيابي محدود بسيار
شمار به آموزش اساسي اهرم‌هاي از يكي پژوهش بايد عالي
.آيد
مورد در تاريخ ، رشته سوم سال دانشجوي اصل ، كرماني فرهاد
ما":مي‌گويد دانشگاهها در تحقيق اوليه امكانات نبود
روز خارجي نشريات و مهم و ناياب كتابهاي داريم انتظار
كه حالي در.باشد موجود تخصصي كتابخانه‌هاي در حداقل
در مي‌توان سختي به هم را اوليه درسي كتابهاي
و است محدود بسيار آنها تعداد چون.كرد پيدا كتابخانه‌ها
براي.برده‌اند امانت به ديگران مي‌كنيم ، مراجعه وقت هر
تهران دانشگاه مركزي كتابخانه همين با ارتباط در مثال ،
بارها است ، دانشگاهها كتابخانه مجهزترين و قديمي‌ترين كه
كتابخانه اين مخازن برخي بودن غني علت به كه ديده‌ام
از دانشجويان گاهي تخصصي ، و قديمي مطبوعات مورد در بويژه
مسئولين متاسفانه اما مي‌كنند مراجعه اينجا به شهرستانها
.نمي‌كنند دانشجويان نياز و استقبال به توجهي كوچكترين
زيرا است نابودي حال در ناياب منابع اين همه يكسو از
بنابراين و مي‌شوند خرد راحتي به و شده خشك آنها كاغذ
در كسي ديگر سوي از.نمي‌دهند قرار ما اختيار در را آنها
هرحال به زيرا.باشد پاسخگو كه نيست كتابخانه مخزن بخش
نبود صورت در كه دارند لازم مسئول دو حداقل مخزنها اين
طبيعي.باشد پاسخگو مراجعه‌كننده برابر در ديگري يكي ،
مديريتهاي نوع به مستقيم طور به كه بي‌توجهي‌ها اين است
پژوهشي انگيزه‌هاي حداقل آن برمي‌گردد ، دانشگاهها فرهنگي
به ما و مي‌نمايد كم‌رنگ‌تر را دانشجويان كنجكاوانه و
روند شاهد اول دست و كاربردي عميق پژوهش‌هاي گسترش جاي
".هستيم تكراري مطالب از رونويسي فزاينده
در پژوهشي امكانات كمبود درباره تابان محمد دكتر
ما ولي است درست حدودي تا موضوع اين":مي‌گويد دانشگاهها
حداقل يعني.داريم گسترده‌اي پژوهشي امكانات كشور سطح در
و كارگاهها داراي ما آموزشي مراكز جامع ، دانشگاه در
استفاده بازدهي شايد كه است مجهزي بسيار آزمايشگاه‌هاي
روز واقع 6 در و نباشد روز يك از بيشتر آنها امكانات از
امكانات اين از كه حالي در.مي‌مانند استفاده بدون هفته
انجام كشور سطح در كه پژوهش‌هايي براي مي‌توان راحتي به
".نمود بهره‌برداري مي‌شود ،
كه عالي آموزش و فرهنگ وزارت پژوهشي معاون فرهودي دكتر
عهده به را كشور پژوهشي مسايل بررسي علمي كنفرانس رياست
اهداف از يكي اسلامي ، جمهوري خبرگزاري با گفتگو در داشت ،
براي مناسب راهكاري به دسترسي را كنفرانس اين برگزاري
ذكر جامعه در پژوهش فرهنگ شكل‌گيري و كردن‌پژوهش عمومي
.كرد
كه جايي در اما است خوب و مطلوب بسيار هدف اين بي‌ترديد ،
كشور ، سطح در پژوهش بخش در گوناگوني اوليه مشكلات با ما
پژوهش فرهنگ شكل‌گيري هستيم ، روبرو دانشگاهها در ويژه به
مي‌آيد نظر به دسترس از دور و ايده‌آل بيشتر ، جامعه در
با فرصتي در را موضوع ايناجرا قابل مقطعي هدف يك تا
به":مي‌گويد پاسخ در وي مي‌گذاريم ، ميان در فرهودي دكتر
بر مبتني رويكرد يك حقيقت در پژوهش ، كردن عمومي من نظر
يقين به ما.كنيم توجه آن به بايد كه است دورنگري
و نيست تحقق‌پذير سال دو يكي عرض در كار اين كه مي‌دانيم
.است درازمدت حركت يك واقع در
مي‌كنيم صحبت كشور در پژوهش كردن عمومي از ما كه زماني
به.داريم توجه كردن انديشه در پژوهش‌مداري به يعني
مهدكودك دوره از كه بچه‌اي است اين منظور ديگر عبارت
با خانه‌اش در حتي مي‌كند ، يادگيري و تحصيل به شروع
تا روند اين و باشد آشنا فكر پرورش و پژوهشي زمينه‌هاي
.بماند پايدار دانشگاهي سطوح
كه است درازمدتي و گسترده وسيع ، برنامه يك اين ، بي‌ترديد
و دارد اجرايي بخش‌هاي همه هماهنگ برنامه‌ريزي به نياز
".نمي‌دهد جواب مدت كوتاه در
سئوال كنفرانس اين مقطعي اهداف مورد در فرهودي دكتر از
و زيرساخت‌ها بايد ما ابتدا":مي‌گويد وي مي‌كنيم ،
آزمايشگاهي ، منابع مالي ، منابع جمله از پژوهشي شاخص‌هاي
افزايش را شده منتشر كتابهاي و مقالات و محققان تعداد
برنامه‌هاي از يكي كار اين كه كنيم ترويج را آنها و دهيم
سال به نسبت امسال البته.است عالي آموزش و فرهنگ وزارت
نظر از كه هرچند بوده‌ايم ، برخوردار بهتري وضع از گذشته
".نداشتيم مناسبي وضع اعتبارات
بهتر مورد در عالي آموزش و فرهنگ وزارت پژوهشي معاون
تعداد نظر از":مي‌دهد توضيح گونه اين امسال ، وضعيت بودن
نظر از اما داشته‌ايم بهتري وضع آنها ، محصولات و محققين
معنا آن به اين ، .است نبوده رضايتبخش ما وضع مالي ، منابع
در محدودكننده عامل عنوان به مالي منابع تنها كه نيست
مسايل از يكي مالي منابع بلكه است ، كرده عمل پژوهش بخش
صورت موجودبه منابع از بايد ما كه است اين واقعيت.است
خوب ، اطلاعاتي بانكهاي ايجاد با و كنيم استفاده بهينه
تعاون طرح گذشته سال در مانماييم تجهيز را دانشگاهها
با را دانشگاهي و تحقيقاتي مراكز و اجرايي دستگاههاي بين
شما كه گونه همان حال هر به و داديم سامان وزارتخانه چند
پيش در هدف‌هايمان به رسيدن براي درازي راه كرديد ، اشاره
".داريم
مراسم در نيز عالي آموزش و فرهنگ وزير معين ، مصطفي دكتر
بيان در كشور پژوهشي مسايل بررسي علمي كنفرانس پاياني
هيچ حقيقت در امروز":گفت پژوهش مهم بسيار جايگاه
خوش‌فرجام‌تر راهي هيچ و تحقيقات از ماندگارتر سرمايه‌اي
".ندارد وجود كردن اجرا و گرفتن تصميم پژوهش‌مدارانه از
و اهميت به باور كه كرد اشاره نكته اين به همچنين وي
نظام و تفكر متن در بايد تحقيق امر ممتاز اولويت
".شود نهادينه و تثبيت كشور اجرايي و تصميم‌گيري
معضلات ريشه‌هاي
پژوهش بخش در مشكلات و نارسايي‌ها وجود از وقتي "معمولا
مي‌دانند بودجه كمبود را عمده دليل عده‌اي مي‌شود ، صحبت
مي‌دهد نشان مسايل جانبه همه و عميق ارزيابي كه حالي در
بي‌برنامگي‌ها مديريت ، ضعف مثل ديگري اساسي بسيار عوامل
و معضلات بروز در...و متخصص انساني نيروي نبود و
مورد اين در را فرهودي دكتر نظر.هستند دخيل دشواريها
كه نيست گونه اين من نظر به":مي‌گويد وي مي‌شويم ، جويا
سيستم هم مقدار يك كنيم وصل بودجه به را مشكلات همه ما
من البته.كنيم حساس كارها نوع اين براي بايد را مديريتي
نامطلوب وضعيت مورد در شما مطالب اين به پاسخ در
نام دانشگاهي هيچ از دانشگاهها ، برخي كتابخانه‌هاي
اين چوننميكنم محكوم نيز را دانشگاهي هيچ و نمي‌برم
مسئوليت حوزه استقلال به توجه با را مسئوليتها و مسايل
پژوهشي محترم معاون و رئيس از بايد دانشگاهها ، روءساي
به مساله مقدار يك حال هر به.كرد سئوال دانشگاه همان
مسايل به را همه نمي‌توان و برمي‌گردد مديريتي توجهات
ستادي سطح در وزارتخانه ، معاونت در ما.داد نسبت مالي
ضعف به صحبت‌هايم در "قبلا من البته.مي‌گيريم تصميم
مي‌توان حال هر به.كردم اشاره سيستم كل در نظارتي نظام
را زندگي‌اش اول روزهاي ما كشور در تحقيقات گفت
".مي‌گذراند
آموزش برنامه‌ريزي و پژوهش موءسسه رئيس محمدتوكل دكتر
بخش پيشرفت عدم در را تحقيقاتي بودجه كمبود نقش عالي
ما تحقيقاتي بودجه":مي‌كند ارزيابي چنين كشور در پژوهش
درآمد سهم از درصد حاضر 31/0 حال در.است پايين بسيار
كه است جالب.دارد اختصاص پژوهش بخش به ما مالي خالص
كنفرانس رياست ايران كه -اسلامي كشورهاي در بدانيد
/اختصاص 5 آتي ، سالهاي براي هدف -دارد عهده به را اسلامي
رياست خاتمي ، آقاي جناب قول بهاست تحقيقات به درصد 1
به را اسلامي كنفرانس رياست كه خودمان ما جمهور ، محترم
در بايد حداقل موجود ، مشكلات به توجه با داريم عهده
پژوهش به ملي درآمد سهم از اختصاص 31/0درصد آتي ، سالهاي
مهمي بسيار كار صورت اين در كه.برسانيم درصد يك به را
و محترم دولت كه اميدواريم حال هر به.داده‌ايم انجام
را جمهوري رياست نظر اين بتوانند بودجه و برنامه سازمان
بودجه‌اي تنگناهاي زيرا.بخشند تحقق آينده سالهاي در
عدم رمز و مشكلات نمي‌گوييم‌همه البته.است عظيمي مشكل
در بلكه دارد بودجه كمبود در ريشه تحقيقات در ما پيشرفت
و رواني انگيزشي ، مشكلات ساختاري ، معضلات زمينه ، اين
".دارند توجهي قابل سهم همه فرهنگي و اجتماعي تنگناهاي
تنگناها نهايي ارزيابي
پژوهش ، به بخش كنوني وضعيت از خود ارزيابي در معين دكتر
:مي‌كند اشاره نكته چند
منابع سرمايه‌گذاري ، اولويت‌هاي زمره در تحقيقات بخش -
.ندارد قرار جدي اولويت‌هاي و سرمايه‌اي و اساسي
نه مي‌شود شمرده "فضايل" eمجموعه در تنها تحقيق گاه -
."ضرورتها" مقوله در
در سالارانه ديوان فرايندهاي و مختلف ساختاري موانع -
چنين در البته و دارد وجود تحقيقات سامان‌يابي برابر
مقاومت‌هاي شاهد علمي ، فرهنگ سطح نظر از نازلي شرايط
هستيم ساختاري تحول يا و اصلاح هرگونه برابر در سرسختانه
.بود خواهيم و
است معتقد دولت در اجرايي مسئول يك عنوان به نهايت در وي
نگرشي تحول يك نيازمند ما پژوهش ، بخش معضلات حل براي كه
فرهودي دكتر.هستيم زمينه اين در ساختار تغيير همچنين و
:مي‌كند اشاره اساسي تنگناهاي از نمونه چند به نيز
محور تقاضا و است محور عرضه تحقيقات ما ، تحقيقات بيشتر"
سفارش براساس شده انجام تحقيقات چون بنابراين.نيست
در داريم سعي ما كه مي‌ماند استفاده بدون نيست ، مشتري
زنجيره گسستگي.كنيم اصلاح را رويكرد اين سوم ، برنامه
و اجتماعي و اقتصادي فعاليتهاي با فن‌آوري و تحقيق
در كه است ديگري نكته كشور ، فكرساز و اجرايي بخش‌هاي
البته.ندارد وجود آنها بين منسجمي ارتباط هيچ واقع
جمهوري محترم رياست جهت‌گيريهاي با مساله اين خوشبختانه
ستادي و كلان مديركل نبود.است حل روبه اخير سال چند در
هيچ بدون دارم اعتقاد من كه است بعدي بحث پژوهش نظام در
و متولي تشكيلات و نظام يك كشور ، در كه زماني تا تعصبي ،
تحقق عدم برابر در جوابگو و مسئول و تصميم‌گير
مسايل نمي‌توانيم ما نشود ، ايجاد كشور پژوهشي برنامه‌هاي
.بخشيم سامان را پژوهشي
به اشاره با كشور در پژوهش امر تنگناهاي ديگر بيان در وي
كارهاي بر نظارت و ارزيابي كارايي و جامع نظام فقدان
نظارت بدون ما پژوهشي كارهاي بيشتر:مي‌افزايد پژوهشي
.نمي‌گيرد قرار ارزيابي مورد شده انجام تحقيقات يعني است
.است مهمي بحث نيز اطلاع‌رساني كارآمد و جامع نظام نبود
كه حالي در.نداريم كشور در علمي اطلاع‌رساني شبكه يك ما
مناسب ارزيابي در را ما جامع ، اطلاع‌رساني نظام يك داشتن
مي‌توانيم ما ترتيب اين به.مي‌كند كمك تحقيقاتي طرحهاي
نيز را تحقيقات نتايج و كنيم جلوگيري تحقيقات تكرار از
اين در همچنين.دهيم قرار انديشه و علم صاحبان دسترس در
دستاوردهاي آخرين با محققين ارتباط تسهيل امكان صورت
موضوعات پراكندگي آخر ، نكته.مي‌آيد فراهم دنيا علمي
توليد براي تحقيقاتي فعاليتهاي انسجام عدم و پژوهشي
صورت به ما تحقيقات بيشتر چون.است ملي فن‌آوري و دانش
منجربه پژوهش‌ها اين واقع در مي‌شود ، انجام پراكنده
".نمي‌شود دنيا سطح در ملي دانش توليد سهم افزايش
حاضر حال در":است معتقد باره اين در نيز توكل محمد دكتر
مختلف كشورهاي در توسعه قطبهاي و پايه‌ها از يكي پژوهش
همين بر متكي آنها وسيع پيشرفتهاي كه مي‌آيد شمار به
پژوهش اينكه بدون كرد تصور نمي‌توان واقع به.پژوهش‌هاست
.يابيم دست معنادار ملي توسعه يك به بگيرد ، پا كشور در
كه كردند مطرح جاري ، تحصيلي سال آغاز در جمهور رئيس آقاي
تصميم‌گيريهاي و باشد پژوهش‌مدار بايد ما عالي آموزش
پژوهش‌هايي و مطالعات بر مبتني بايد هم اجرايي دستگاههاي
دانشگاهها مشخص طور به و پژوهشي مراكز توسط كه باشد
حسن اين به توجه با اميدواريم بنابراين.است شده انجام
داريم گذشته سالهاي ضعف‌هاي از كه درستي تحليل و نظرها
مشكلات راس در كه را ساختاري مشكلات بتوانيم مجموع در
".سازيم برطرف است عالي آموزش اساسي
عالي آموزش و فرهنگ وزارت ساختار تغيير مورد در وي
سوم برنامه قالب در پيشنهادهايي حاضر حال در":مي‌افزايد
و وزارتخانه در نيز گذشته سال يك در كه مي‌شود مطرح
پايه اين بر پيشنهادها اين.است بوده مطرح مختلف نهادهاي
به اينكه جاي به عالي آموزش و فرهنگ وزارت كه دارد قرار
مراكز و دانشگاهها روزانه امور عمق‌تر كم و متعدد مسايل
تحقيقات مهم مساله به بيشتري توجه بايد بپردازد ، آموزشي
و تحقيقات علوم ، وزارت" به ساختارش و كرده فن‌آوري و
وزارتخانه اين كه معنا اين به.شود تبديل "فن‌آوري
گيرد ، به‌عهده نظارتي و سياستگزاري حد در را كار ساماندهي
فن‌آوري تكنولوژيكي يا تحقيقاتي طرحهاي مجري اينكه نه
كارهاي كشور ، مختلف دستگاههاي ترتيب ، اين بهباشد
خواهند به‌عهده را فن‌آوري انتقال و فن‌آوري پژوهشي ،
يك در حاضر حال در كه پژوهشي سياستگزاريهاي منتهي.داشت
.مي‌كند پيدا متولي جديد ، ساختار در نيست ، متمركز جا
در فن‌آوري و تحقيقات لحاظ به حاضر ، شرايط در متاسفانه
پرسش اين به پاسخ در توكل دكتر ".نداريم قرار خوبي وضعيت
مي‌گيرد ، خود به اجرايي شكل پيشنهاد ، اين زماني چه كه
مختلف محافل در گذشته سال يك طول در پيشنهاد اين":گفت
سعي نيز حاضر حال در و شده مطرح اجرايي و دانشگاهي
كه سوم برنامه قالب در آن از توجهي قابل بخش‌هاي مي‌شود
به قانوني صورت است ، ساختاري اصلاحات رسالت‌هايش از يكي
مجلس و اداري عالي شوراي به مربوط بخش‌هاي و گيرد خود
با البته.گيرد قرار بررسي و بحث مورد خود جاي در نيز
مسئولان و صاحبنظران دست‌اندركاران ، بين كه حسن‌نيتي
".پذيرد سامان مساله اين اميدواريم دارد ، وجود كشوري
كارساز پيشنهاد يك
در را توجهي قابل هزينه‌هاي سميناري هر برگزاري بي‌ترديد
دستاوردهاي كه است مطرح پرسش اين همواره و داشت برخواهد
هزينه‌ها اين پاسخگوي اندازه چه تا گوناگون سمينارهاي
تاثيري چه نظر مورد مسايل بهبود روند در و بود خواهد
اگر":مي‌گويد باره اين در تابان محمد دكتر داشت؟ خواهند
.است خوب خيلي باشد ، مرتب طور به سمينارها اين برگزاري
اينكه يكيدارد جنبه چند واقع در سمينارها اين برگزاري
و تحليل و تجزيه مورد گذشته ، در شده انجام پژوهشي مسايل
سمينار اين در كه ارقامي و آمار و مي‌گيرد قرار ارزشيابي
گذشته فعاليتهاي و عملكرد گوياي مي‌تواند مي‌شود ، ارائه
نوع اين در كه ارتباطاتي و آراء برخورد همچنين.باشد ما
براي جديدي فرصت‌هاي زمينه‌ساز خود مي‌گيرد شكل سمينارها
و تجزيه براساس هرحال بهاست پويايي و پيشرفت
مي‌توانيم داريم گذشته سمينارهاي از كه تحليل‌هايي
حذف را منفي حركتهاي و تقويت را گذشته مثبت راهكارهاي
در را پژوهشي نوين سياستگزاريهاي چارچوب اين در و كنيم
".نماييم دنبال كشور
اشاره مهم و اساسي نكته يك به صحبت‌هايش ادامه در وي
اينكه از بعد كه كنيم توجه ضرورت اين به بايد ما":مي‌كند
سال پايان در مي‌كند ، برگزار را سميناري وزارتخانه‌اي هر
برگزار مجددي سمينار "حتما نيز مشخص ، زماني دوره يك يا
اين اينكه و سمينار نتايج و قطعنامه‌ها بررسي به كه شود
كجاي در اكنون و شده بسته بكار اندازه چه تا يافته‌ها
تكرار از هم ترتيب اين به.بپردازد داريم ، قرار كار
هر از بعد اينكه هم و بود خواهيم برحذر مختلف موضوعات
ارزيابي و نقد مورد را عملكردها و آن نتايج سميناري ،
وزارتخانه‌اي هر كه نيست اين‌گونه و داده‌ايم قرار
و قطعنامه‌ها برابر در هم كس هيچ و كند برگزار سميناري
پاسخگو و نكند مسئوليت احساس سمينار نتايج بكارگيري يا
".نباشد
كيهاني معصومه
|
