آزمايش بوته در فردي آزادي
( 42) بحران از عبور
آزمايش بوته در فردي آزادي
(دوم بخش)ليبراليستي آزادي نقد
تعريف فردي وظايف انجام را واقعي آزادي گرايان ، آرمان
.بود خواهد خوب همواره و بوده مثبت تعريف اينميكنند
به مايل آنچه راه سر بر كه است مانع از شكلي نيز وظيفه
اين آرمان‌گرايان ، زعم به اما مي‌شود ، سبز هستيم ، انجامش
آزاد غير خود وظايف انجام در كه نيست معنا بدان امر
واقع در مي‌دهيم ، انجام را وظيفه‌اي وقتي چون ، .هستيم
.است آزادي واقعي شكل كه مي‌كنيم اعمال را انتخاب آزادي
تمايلات اسير و مي‌داند مانع را وظيفه نداي كه انساني
آزادي كه جايي يعني خود ، برتر خود به نتوانسته است خود
دفاع مقام در رافائل.يابد دست كرد ، جستجو بايد را كامل
بين تفكيك در انتقاد ، اين كه مي‌دارد اظهار خود تعريف از
مانده ناكام انتخاب ، آن عملي تحقق آزادي و انتخاب آزادي
آزادي با را انتخاب آزادي انتقاد ، اين علاوه به است ،
كه مي‌يابد در انسان وقتي.است كرده خلط دروني هماهنگي
با تعارضي هيچ‌گونه متضمن خود ، تعهدات و وظايف از پيروي
دست تمايل و وجدان بين هماهنگي يك به نيست ، تمايلاتش
هيچكدام "طبعا نيست ، آنها بين تنشي هيچ چون.است يافته
از رها و آزاد كدام هر از پيروي و نيست ديگري براي مانعي
نيز انتخابي معنا ، يك به صورت اين در.است دروني مانع
و وجدان كه مي‌دهد انجام كاري "ضرورتا فرد.ندارد وجود
اما نيست محدود وي.مي‌رانند سمت آن به را او تمايل ،
تعبير به كه انساني يعني مهذب ، انسان.ندارد نيز انتخابي
منشي چنين يك از است ، مقدس اراده از برخوردار كانت
مي‌كند ، اعمال را كامل آزادي از شكلي او.است برخوردار
توصيه و توصيف را آن مذهبي مكاتب "معمولا كه آزادي نوعي
نوع اين كه داشت توجه نكته اين به بايد اما.مي‌كنند
مقدس ، اراده چون.است متفاوت انتخاب ، آزادي با آزادي
آزادي كه حالي در مي‌كند ، تبعيت خاص مسير يك از "ضرورتا
.است ممكن مسيرهاي چند يا دو از يكي انتخاب آزادي انتخاب ،
.است غلط يا درست امر انتخاب آزادي اخلاقي ، انتخاب آزادي
كه ناميده‌اند كامل جهت آن از را دروني هماهنگي آزادي
در آزادي مفهوم از منظور اما نيست ، بد هيچگاه آن اعمال
آزادي.نيست آزادي اين سياسي و اجتماعي زمينه‌هاي
اين براي موانعي لذا و نيست خوبي چيز هميشه اجتماعي
آزادي "معمولا ما كه واقعيت اين.است اساسي آزادي ،
اين همواره كه نيست معنا بدين مي‌دانيم ، خوب را اجتماعي
نظر مورد آزادي با را اجتماعي آزادي نبايد.است چنين
آرماني و اخلاقي مفهوم البته.دانست يكي مذهب و اخلاق
به توجه آن و است اهميت با تاملي يادآور آزادي
شرايطي عمل در.است انسان ذاتي بالقوه‌هاي و توانمنديها
شخص ، بالفعل تمايلات كه شد مدعي نمي‌توان كه دارد وجود
وضعيت بگيريد نظر در.است آزادي از او بهره‌مندي بيانگر
را آزادي اگر و است راضي خود موجود وضع از كه برده‌اي
كنيم ، تعريف بالفعل خواسته‌هاي ارضاي در بند و قيد فقدان
كه ناراضي‌اي برده.نيست آزاد غير نظر مورد برده "طبعا
چون است ، آزاد غير يابد ، رهايي موجود وضع از دارد تمايل
راه دو.است آرزوهايش به او دستيابي از مانع موجود شرايط
اين راه يك.دارد وجود خواسته يك ارضاي مانع رفع براي
آشكارنيست ، چندان كه ديگر راه اما.شود برطرف مانع كه است
ارضايش به نمي‌تواند كه تمايلي از انسان كه است اين
باقي خود قوت به مانع حالت ، اين در.شود منصرف آيد ، نايل
تلقي فرد خواسته ارضاي براي مانعي گذشته همانند اما است ،
را آنچه "طبعا و است راضي وضع اين از فرد.نمي‌شود
مدعي نمي‌توان براين ، وصف با.دارد اختيار در مي‌خواهد
.مي‌برد سر به آزادي در خود موجود وضع از راضي برده كه شد
رهايي و آزادي طعم راضي برده اگر كه است اين اساسي فرض
انتخاب را وضع كدام شود ، سئوال وي از سپس و بچشد را
حال هر به.داد خواهد ترجيح را رهايي "طبعا مي‌كني ،
تعريفي دارد ، اذعان نيز خود كه همانگونه فائل ، را تعريف
استاندارد ، الگوي اين.است معمولي انسان با متناسب كه است
.است عادي شرايط در و عادي انسانهاي طبيعي منش به مربوط
( Lbid: 122)
جمعي مفهوم با آزادي فردي مفهوم خلط به ديگر انتقاد:سوم
از غفلت و فردي آزاديهاي فوق ، تعريف محور.برمي‌گردد آن
آزادي گروهي ماهيت ديگر عبارت به يا و اجتماعي آزاديهاي
نظر مورد "عمدتا كه فردي آزاديهاي بين بايد.است
جنبشهاي.شد قائل تفاوت اجتماعي ، آزاديهاي و ليبرالهاست
طلبانه ، استقلال حركتهاي محلي ، ملي ، ديني ، آزاديخواهي
همه غيره و جنسي نژادي ، قومي ، گروهي ، طبقاتي ، جنبشهاي
نيز آنها به بايد كه است بيشتر آزادي براي تلاش بيانگر
دستيابي به نهايت در مذكور جنبشهاي چند ، هر.داشت توجه
به توجه اما مي‌انجامد ، فردي آزاديهاي از خاصي انواع به
در آزادي كه مي‌سازد برملا را واقعيت اين جمعي آزاديهاي
وابسته اجتماعي نهادهاي از تركيبي به خود معناي عامترين
.مي‌سازند را اجتماعي نظم از خاصي نوع مجموع در كه است
ليبرالها ، عقيده خلاف بر كه داشت توجه نكته اين به بايد
روابط از شبكه‌اي در آنها نشده‌اند ، آفريده آزاد انسانها
خاص ، طبقه خاص ، قبيله خاص ، مليت در عضويت قبيل از اجتماعي
و روابط "طبعا.مي‌آيند دنيا به..و خاص دين و جنس
.مي‌آورند وجود به وي آزادي براي محدوديتهايي فوق ، شرايط
شهروندي حقوق به دستيابي نتيجه در مدرن جوامع ترديد بدون
از گذشته با مقايسه در (اجتماعي و سياسي مدني ، حقوق)
توجه نيز نكته اين به بايد اما برخوردارند ، بيشتري آزادي
رفاه ، حق) اجتماعي حقوق به دسترسي مثال ، براي كه داشت
و دولت روزافزون مداخله بهاي به (اجتماعي مشاركت و امنيت
يك به خود كه است شده تمام ديوانسالاري رشد نتيجه در
رشد.مي‌كند اعمال افراد آزادي براي محدوديتهايي معنا
وبر ، زعم به اجتماعي ، زندگي شدن واداري عقلاني فرايند
قابل كه است فردي هويتهاي و استقلال براي آهنين قفسي
اينكه ديگر توجه مورد نكته.نيست گذشته با مقايسه
فردي آزاديهاي گسترش منظور به كه اجتماعي‌اي دگرگونيهاي
آزادي بسط به "الزاما گرفته‌اند ، صورت اجتماعي و
تندروانه‌اي اصلاحات و انقلابها بسا چه.نيانجاميده‌اند
گرفته‌اند ، شكل آزادي گسترش و بخشي رهايي انگيزه با كه
جوامع.شده‌اند ختم استبدادي نظامهاي به سرانجام اما
به.مي‌برند رنج اكثريت ديكتاتوري خطر از نيز غربي مدرن
يا افراد آزادي كه است آشكار واقعيتي اين علاوه ،
ديگران آزادي براي محدوديتهايي مستلزم جامعه در گروههايي
كه؟ براي آزادي سئوال به است پاسخي اخير نكته اين و است
آزادي از ديگري گروههاي چه بهاي به و گروههايي چه عمل در
گروههاي ارزشهاي و هنجارها منافع ، برخوردارند؟ بيشتري
محروم آزادي از گروههايي چه چيست؟ آزادي از بهره‌مند
مي‌شوند؟
باتومور ، زعم به و است اجتماعي "الزاما انسان ، زندگي
به رو "دائما توازن شكل ، بهترين به مي‌توان را آزادي
فرض وسيعتر جامعه درون رقيب ، گروههاي متضاد مدعيات تغيير
بسط انساني حقوق دوشادوش آن ، مرزهاي و دامنه كه كرد
تحليل ترتيب ، بدين( Bottomore, op.cit, 236).مي‌يابد
نظريه‌هاي از چهارچوبي درون بايد را آزادي از مفهومي
منفي بعد هم كه چهارچوبي داد ، جاي گسترده‌تر اجتماعي
طرق به را افراد آزادي كه نيروهايي به توجه با -آزادي
به ناظر كه را آن مثبت بعد هم و -مي‌سازند محدود مختلف
جاي خود در است ، شخصي خوداصلاحيهاي و خوديابي به دستيابي
.دهد
چه و فردي سطح در چه اجتماعي و سياسي آزاديهاي عمل ، در
ملت -دولت رابطه با گونه‌اي به جمعي و گروهي سطح در
در كه اهرمهايي با كه است دولت اين.مي‌خورد پيوند
و قانونگذاري دستگاه از استفاده قبيل از دارد ، اختيار
در را محدوديتهايي اجبار ، يا تحكم ابزارهاي از استفاده
كه اهدافي و دولت "طبعا.مي‌كند اعمال نظم ايجاد جهت
ساير در آن دخالت ميزان و تصميم‌گيري شيوه مي‌كند ، دنبال
و نخبگان رفتار آن ، گستره و ابعاد غيرسياسي ، عرصه‌هاي
آزاديهاي در نوساناتي باعث عمل در...و آن كارگزاران
و افراد از قانون طريق از دولت.مي‌شود اجتماعي و فردي
اين غير در كه دهند انجام كارهايي كه مي‌خواهد گروهها
در كه بردارند كارهايي از دست يا و نمي‌دادند انجام صورت
قانوني محدوديتهاي.مي‌دادند انجام صورت اين غير
از مراقبت يا و ديگران آزادي از حفاظت جهت در مي‌تواند
عمومي رفاه و عدالت اجتماعي ، نظم قبيل از ديگري ارزشهاي
ازاقتدار بخواهد دولت كل ، اگر در.باشد اينها امثال و
بايد شود ، برخوردار فرمانهايش از پيروي منظور به لازم
وجود آن به نسبت سياسي تعهدات براي اخلاقي زمينه‌هاي
كه اهدافي در مي‌توان نيز را زمينه‌ها اينباشد داشته
قبيل از اهدافي دولت اگركرد جستجو مي‌كند ، دنبال دولت
ما مستقل اخلاقي تعهدات كند ، دنبال را خيرعمومي و عدالت
ابزارهاي قبول به نسبت تعهدي متضمن اهداف ، اين تعقيب در
همان نظر مورد ابزار.است اهداف اين به نسبت ضروري
جهت در قانوني محدوديتهاي حال هر به.است حقوقي دستگاه
از عدالت و نظم برقراري با ديگران آزادي از حفاظت
هميشه امااست جامعه‌اي هر ضروري و مطلوب محدوديتهاي
در زيادي مناقشات.است همگان توافق مورد محدوديتها اين
وجود دولت قلمرو و اجتماعي و فردي آزادي بين مرز مورد
دولت ، اختيارات به مربوط قلمرو چهار در حداقل.دارد
:مي‌شود محدود آزادي
شمار به جامعه براي جدي خطري "معمولا كه اعمالي:جرم -1
كارگيري به عدم صورت در يا سرقت ، قتل ، قبيل از مي‌روند
مخل و يابند گسترش كه مي‌رود آن بيم اجرايي ضمانتهاي
كنترل قانون توسط و شده شناخته جرم باشند ، غايي اهداف
توسط نيستند ، جدي چندان كه زيان‌آور اعمال ساير.مي‌شوند
اعمال از دسته اين كنترل.مي‌شوند مهار غيردولتي نهادهاي
نفوذ و مدارس مذهبي ، نهادهاي يا خانواده تعليمات به
.مي‌شود واگذار عمومي افكار
دارد ادامه
(42)
اسفند يكشنبه 2
جاري مسائل در مشورت آقاي‌خامنه‌اي دفتر در شب ...
امام ديدن به نخست‌وزير اتفاق به فردا شد قرار .داشتيم
خانه به خامنه‌اي آقاي هداياي از گز جعبه دو .برويم
...آوردم
خارج ، بچه‌هاي .كردم صحبت تلفني بلژيك در محسن با شب آخر
شوفاژ .كردم تكذيب بودند ، نگران امام مريضي شايعه از
.خوابيديم دوازده ساعت .است سرد منزل و است نامرتب
اسفند دوشنبه 3
بد و بودم شده بيدار شوفاژ كردن روشن براي بار چند ديشب
اردبيلي ، [موسوي] خامنه‌اي ، آقايان اتفاق به صبح.خوابيدم
براي رسيديم ، امام خدمت احمدآقا و موسوي [ميرحسين]
امام كسالت شايعه رفع براي شود ، منتشر ملاقات فيلم اينكه
و شهري اراضي مساله .كردند صحبت امام منظور همين به و
تشخيص فرمودند امام شد مطرح هم نگهبان شوراي مخالفت
و است معتبر خبره اهل نظر با داده‌اند ، مجلس به كه ضرورت
شد ، قرار .ندارد اظهارنظر حق تشخيص اين در نگهبان شوراي
.كنم اعلان را اين من
تاكيد خطر كم زندانيان از زيادي تعداد كردن آزاد بر امام
...كردند
بحث مطالبي به راجع و كردند تلفن منتظري آقاي شب آخر..
منتظري احمد كه كردم پيشنهاد.داشتند تذكراتي و كرديم
اجراي حسن بر نظارت براي باشند ، ايشان بيت در فرزندشان
.امور
اسفند سه‌شنبه 4
پايان براي شدن ميانجي براي و آمد كاپوچي اسقف آقاي...
ما شرايط گفتمكند اقدام مي‌خواست جنگ ، به دادن
مدارس براي تسهيلاتي و ;كرده‌ايم اعلان كه همانهاست
...مي‌خواست مسيحيان
در بودند نگران.آمدند موءتلفه هيات مغرب ، نماز از بعد
...شوند آزاد خطرناك عده‌اي امام ، فرمان تعقيب
من با مصاحبه‌اي بود قرار وزير ، نخست فرهنگي مشاور
نقاط خاطر به كه باشد داشته نوري فضل‌الله شيخ درباره
....آمدم خانه به شب آخر.انداختم تاخير به ابهام
اسفند چهارشنبه 5
و وزير نخست با.بوديم خامنه‌اي آقاي مهمان را شام..
و اقتصادي و خارجي سياست مورد در فراواني مطالب احمدآقا
.گرفت قرار رسيدگي مورد نظامي
اسفند پنجشنبه 6
آمده پاسدارانم از بعضي تعويض براي سپاه طرف از...
...دارند اصرار آنها و نيستم راضي من بودند ،
فرزندش ، امير و عراقي شهيد خانم.بودم خستهآمدم خانه به
شكايت مسئولان از بعضي بدرفتاري از.بودند ما مهمان
در شركت خاطر به را عراقي خانم برادر "اخيرا.داشتند
حال عين در و است ناراحت ;كرده‌اند اعدام محارب گروهكهاي
امام سهم و خمس تومان هزار بيست و انقلابند به وفادار
.آوردند
اسفند جمعه 7
اخوي مهمان بچه‌ها و بودم غرضي مهندس مهمان ناهار..
.بودند ديگر سران و وزير نخست آقايانفاميل جمع در محمد
و خبرگان مجلس انتخابات به رسيدگي داشتيم ، كه بحثهايي از
شخص روي توافق بيشتر كه بود رهبري شوراي يا رهبر انتخاب
.رسيديم تصميماتي به.بود منتظري [حسينعلي] آقاي
اسفند شنبه 8
گزارش.كردم شركت دفاع عالي شوراي جلسه در شب..
پيشنهادات و ضروري مهمات تهيه درباره بحث و جبهه‌ها
مذاكره.پذيرفته را عراقيها خروج پالمه.بود پالمه
حضور و مي‌خواهد "رود اروند" جمله من مرزها درباره
جنگ غرايم پرداخت و مرزها در بين‌المللي ناظران نيروهاي
...داوطلب دولتهاي طرف از طرف دو به
اسفند يكشنبه 9
[علي‌اكبر] دكتر و رفيق‌دوست [محسن] آقايان ظهر بعداز
گرفتن و ليبي به رفيق‌دوست مسافرت درباره.آمدند ولايتي
خدمت در كه آنهايي نفتي منافع خصوص در ليبي طرح و مهمات
.كرديم مذاكره گرفته‌اند ، قرار استعمار و آمريكا
.كرديم شركت اسلامي جمهوري حزب مركزي شوراي جلسه در عصر
از مراقبت خبرگان ، و مجلس دوره‌اي ميان انتخابات درباره
...كرديم بحث منتظري آقاي رهبري
اسفند دوشنبه 10
اسلامي انقلاب مجاهدين سازمان اعضاي از گروهي عصر...
احتمال و سازمان درون در شديد اختلاف از خبر و آمدند
بهزاد آقاي جمله من عدهايميدادند انشعاب يا انحلال
اقتصاد در و ندارند قبول را فقيه ولايت كه متهمند نبوي
و اتحاد براي كردم نصيحت‌شان;دارند غيرفقاهتي تند مواضع
.نيروها حفظ
اسفند سه‌شنبه 11
رئيس قضايي ، عالي شوراي با داشتيم مشورتي جلسه شب...
كه زندانياني شرايط درباره مجلس ، در وزير نخست و جمهور
...گيرند قرار عفو مورد بايد امام دستور به
اسفند چهارشنبه 12
[محمدرضا آيت‌الله‌العظمي] آقاي كه رسيد خبر...
خصوص در مجلس عليه انتقاداتي درس ، جلسه در گلپايگاني
آقاي.بدهيم جواب گرفتيم تصميم.داشته‌اند اراضي لايحه
شنيدن با "بعدا).كند تهيه جواب شد قرار خوئيني‌ها موسوي
بلكه نبوده ، اعتراض كه شد معلوم ايشان صحبتهاي نوار
خطبه در شد قرار.شديم منصرف جواب ازكردهاند هم تاييد
بهزاد آقاي.ماندم مجلس در شب.(كنم تشكر من جمعه نماز
سازمان در خط دو شديد اختلافات از خبر و آمد نبوي
سازمان انفجار به نزديك كه داد اسلامي انقلاب مجاهدين
...است
اسفند پنجشنبه 13
درباره توضيحاتي و آمد نفت وزارت از هنردوست آقاي..
يك به را فروش و كرده‌اند ارزان دلار چهار.داد نفت فروش
نفت توليدكنندگان رقابت.برسانيم مي‌توانيم نيم و ميليون
.آمدم خانه به شب.آورده پيش قيمتها در بدي وضع عرضه در
.نداشتيم مهمي خبر
اسفند جمعه 14
آيت‌الله‌العظمي] آقاي سخنان نوار و آمد احمدآقا عصر..
مرگ" شعار به.داديم گوش و آورد را گلپايگاني [محمدرضا
در كه مي‌خواهد مجلس از و دارند اعتراض "فقيه ضدولايت بر
داشته وسواس و دقت ثانويه ، احكام موضوعات و ضرورت تشخيص
در هم من.كرده‌اند صحبت احترام و خضوع با ولي باشد ،
امام با مشورت با شد قرار.كردم تشكر ايشان از جمعه نماز
.موافقند امام كه داد اطلاع احمدآقا.شود پخش ايشان سخنان
اسفند شنبه 15
راجع و آمد افضلي ناخدا.داشتم ملاقاتهايي عصر و ظهر...
كه داد اطلاع.داد توضيحاتي مين‌روبي و مين‌گذاري به
منطقه نفت‌خيز كشورهاي :گفته ايتاليا نظامي وابسته
به صدام طرف از را جنگ خسارت دلار ميليارد شصت مايلند
منصرف است ، صدام كيفر كه سوم شرط از ايران و بدهند ايران
آمريكا در ما كه اجناسي از كانتينر چهل كه داد خبر .شود
:گفت و شده ايران بنادر وارد داشته‌ايم انقلاب از پيش از
به.نگرانند ايران به شوروي توسط اسلحه تحويل از غربيها
.وهم و خيال صرف
|
