خسارات از پيشگيري راه سرزمين ، آمايش
طبيعي حوادث
از پيشگيري براي فني و علمي روش‌هاي بر مروري
لرزه زمين خسارات
زلزله ، كمربند روي بر ايران داشتن قرار به توجه با
احداث در فني و علمي اصول رعايت و درست مكان‌يابي رعايت
است اجتنابناپذير تازه بناهاي و شهرها
:اشاره
مختلف مناطق در شهر چهار گذشته ماه خرداد لرزه زمين
غربي جنوب اسفراين ، سبزوار ، شهرهاي جمله از كشورمان
زلزله‌ها ، اين جريان درلرزاند را طبس حومه و شيراز
اما.آمد وجود به اندكي خسارات فارس استان در تنها
ايران بين‌المللي ، تحقيقات و كارشناسي پژوهش‌هاي برپايه
از بيش مورد اين در و دارد قرار زلزله اصلي كمربند برروي
خسارات و آينده در احتمالي زمين‌لرزه‌هاي نگران آنكه
پيشگيري براي را لازم راهكارهاي بايد ، باشيم آن از ناشي
از.بنديم كار به آنها كاهش دستكم يا و خسارات اين از
مقدم و مسكوني بناهاي ساخت‌وساز و مكان‌يابي در جمله
.كنيم مراعات را ايمني و فني نكات شهرها ، احداث در برآن
روش‌هاي از بهره‌گيري بر تاكيد بيشترين حاضر گزارش در
.است زلزله زيان‌هاي از پيشگيري براي مفيد و فني و علمي
نيرو ساختي زمين صفحات كشش از كه است پديده‌اي زمين‌لرزه
قرار براي و مي‌شوند درگير يكديگر با صفحات اين.مي‌گيرد
.مي‌كنند برخورد باهم جديد وضعيت در گرفتن
انرژي از درصد كه 15 جهان زلزله‌خيز مناطق از يكي
خليج از كه است كمربندي مي‌دهد ، تشكيل را زمين زلزله‌اي
.دارد امتداد مديترانه و خزر درياي هيماليا ، سوي به بنگال
جان حلقه اين اطراف زلزله‌هاي گذشته سده‌هاي طول در
كرده ويران را شهرها از بسياري و گرفته را نفر ميليونها
ژاپن "تانگشان" در سال 1976 در لرزه زمين بزرگترين.است
زلزله اين قدرت.باختند جان نفر هزار آن 260 طي و داد رخ
سال 1923 در و توكيو شهر در همچنين بود ، ريشتر 8/7
مرگ 142000 موجب كه پيوست وقوع به شدت 9/7 با زلزله‌اي
.شد نفر
جمله از زلزله ، خط روي بر گرفتن قرار علت نيزبه ايران
در و دارد قرار لرزه زمين وقوع معرض در كه است مناطقي
آخرين و بوده‌ايم لرزه‌هايي زمين شاهد نيز اخير سالهاي
اتفاق فارس و خراسان استانهاي در امسال بهار در آنها
مالي سنگين زيان‌هاي باعث زمين‌لرزه‌ها ، از بعضي.افتاد
شدن زياد:مي‌گويند زلزله‌شناسان.شده‌اند جاني و
و هيماليا كوهپايه‌هاي نواحي در زيرزميني فعاليتهاي
.است بوده ما كشور اخير سالهاي زلزله وقوع علل البرز
مختلف مناطق در زلزله وقوع احتمال به توجه با و بنابراين
كاهش و طبيعي حادثه اين با مقابله براي بايد ايران
.آوريم عمل به را لازم پيش‌بيني‌هاي ازآن ناشي خسارات
بيشترين با اخير دهه برآمار 5 تكيه با خراسان استان
در زلزله و زمين رانش سيل ، مقابل در آسيب و خطر ميزان
سال 47 ، در خراسان جنوب زلزلهاست بوده روبه‌رو كشور
گذشته ، سال در خراسان شمال زلزله سال 57 ، در طبس زلزله
موجب خراسان ، جنوب اخير زلزله و غربي آذربايجان زلزله
بوده كشور از بخش اين در گسترده‌اي جاني و مالي تلفات
.است
ريشتر از 7 بالاتر زلزله‌هاي
زمين ويژه به كشور در زلزله روند به گذرا نگاهي با
با دورود در دي 1288 در كه ريشتر از 7 بالاتر لرزه‌هاي
ريشتر ، قدرت 3/7 با خراسان مهر 1308 ريشتر ، قدرت 4/7
مهر ريشتر ، قدرت 4/7 با سلماس و ديلمان ارديبهشت 1309
لاريجان تير 1336 ريشتر ، قدرت 3/7 با خراسان شمال 1327
قدرت 3/7 با بياض دشت مرداد 1347 ريشتر ، قدرت 4/7 با
آبان 1358 ريشتر ، قدرت 7/7 با طبس شهريور 1357 ريشتر ،
قدرت با ديلمان خرداد 1362 ريشتر ، قدرت 3/7 با قائن شمال
ريشتر قدرت 3/7 با زنجان و گيلان خرداد 1369 و ريشتر 3/7
اتفاق ريشتر قدرت 1/7 به خراسان جنوب در كه آنها آخرين و
مختلف استانهاي در زلزله وقوع كه دريافت مي‌توان افتاد
.است محتمل امري همواره كشور
.مي‌دهد رخ گسل‌ها فعاليت اثر بر كه است حادثه‌اي زلزله
زلزله برروي كه پژوهشهايي و تحقيقات با دانشمندان
آهنگ يك زلزله هر كه رسيده‌اند نتيجه اين به داشته‌اند
زلزله‌اي امواج كامل طيف يك.مي‌فرستد خود مخصوص شناسايي
شتاب و سرعت كه مي‌شود پخش مختلف جهات در گسل‌ها نقطه در
آنها ميان از امواج اين كه است موادي نوع به بسته آنها
زلزله‌نگاري دستگاه برروي شده ثبت نشانه‌هاي.مي‌گذرند
دست رابه لرزه زمين اندازه‌هاي و عمق مبدا ، از اطلاعاتي
كه مي‌شود ثبت زلزله‌نگار صفحه برروي علائم اين و مي‌دهد
روندي داراي زلزله كارشناسان گفته به.است تشخيص قابل
انفعالات و فعل پي در و طولاني زمان يك طي در يعني است
.مي‌دهد زمين‌لرزه‌رخ زمين ، پوسته داخل
-آلپ" زلزله كمربند روي قرارگرفتن دليل به ايران سرزمين
تاريخ مطالعه.است زلزله‌خيز چشمگيري نحو به ،"هيماليا
گذشته ، قرون طي كه مي‌دهد نشان ايران فلات در ساله دوهزار
به زلزله ، كمربند از قسمت اين در متعددي قوي زلزله‌هاي
اين بيانگر جاري قرن زلزله‌هاي بررسي.است پيوسته وقوع
هفت از بيش بزرگي با زلزله ايران ، 13 در كه است حقيقت
البرز پرجمعيت خطه در آن زلزله سه كه داده رخ ريشتر درجه
ريشتر ، از 6 بيش بزرگي با زلزله‌هايي مورد در.است بوده
زلزله‌اي چنين وقوع سال دو هر آماري ، و ميانگين به‌طور
در كشورمان شهرهاي كه است حالي در اين و دارد احتمال
اين.آسيبپذيرند جدي به‌طور زلزله‌هايي چنين برابر
.است بغرنج‌تر مسئله و بيشتر روستاها مورد در آسيبپذيري
آموزش درست شيوه‌هاي
اشاره با برجسته زلزله‌شناس و دانشگاه استاد عكاشه دكتر
كارگاه و سمپوزيوم كنفرانس ، كنگره ، صدها برگزاري به
ارتباط سمينار يك:مي‌گويد ايران در زلزله درباره آموزشي
در را دانشجو و مي‌كند بيان را استاد و دانشجو ميان
ساير كه حالي در مي‌دهد قرار كشور علمي فعاليتهاي جريان
مي‌شوند ، ناميده "همايش" "اخيرا كه گردهمايي‌ها و نشست‌ها
وي.ندارند آموزشي بار و دارند اطلاع‌رساني جنبه بيشتر
بهره‌گيري با آموزشي كارگاههاي ميان اين در:مي‌افزايد
.همايش‌هاست ديگر از مفيدتر بسيار كارشناس و استاد چند از
مستقيم طور به روز هر كه افرادي كارگاهها ، اين در زيرا
و كارشناسان اطلاعات از هستند ، روبه‌رو اجرايي مسايل با
نوع اينمييابند آگاهي علم جديد يافته‌هاي و استادان
خود مخاطبان بر كاراتري و بهتر تاثير خاص ، رساني اطلاع
.دارد
فني علمي ، روش‌هاي
زمين‌لرزه از ناشي زيان‌هاي و خسارات از پيشگيري براي
به‌كار مي‌باشد تجربه و علم حاصل كه را روش‌هايي مي‌توان
به‌شرح و كارشناسي روش‌هاي قالب در كه پيشنهادهايي.بست
خسارات تكرار از جلوگيري براي مي‌گذرانيم ، ازنظرتان زير
:است شده ارائه زلزله‌خيز منطقه يك در
تهيه تاييد مورد افراد تنها را ساز و ساخت نقشه‌هاي -1
.كنند كنترل را نقشه‌ها اين مختلف ، مراحل طي و كنند
با بودجه و برنامه سازمان تاييد مورد پيمانكاران -2
مناطق خاص اجرائي موازين مراعات و تعهدنامه سپردن
ساخت‌وساز از و كنند ساز و ساخت به اقدام زلزله‌زده ،
.شود جلوگيري "جدا حقيقي افراد توسط
مشخصات كاهش به نسبت ترتيب و شكل هر به چشم‌پوشي از -3
استفاده مانند) دورافتاده و محروم مناطق در اجرائي فني
.شود جلوگيري (ابتدائي وسائل يا دستي بتن از
يا سقف پوشش براي به‌ويژه مصرفي ، مصالح در -4
انجام كلي تجديدنظر كشور ، سطح در جداكننده پارتيشن‌هاي
اين براي مشابه مصالح يا چوبي فوم آلومينيومي ، سبك.گيرد
.شود استفاده كار از بخش دو
فلزي پيش‌ساخته به‌صورت ساختمان اسكلت امكان ، صورت در -5
شود ساخته دارد وجود كامل كيفيت كنترل امكان كه محلي در
و پيچ با و حمل محل به (Package) بسته‌بندي به‌صورت و
.شود نصب مهره
بر بودجه و برنامه سازمان تاييد مورد مهندسي گروه‌هاي -6
گزارش‌هاي و باشند داشته دقيق نظارت كار گوناگون مراحل
.گيرد قرار مرحله‌اي بازبيني مورد شده تهيه
محل در پيمانكاران و مجري طراح ، مهندسان نام‌هاي -7
.شود درج و ضبط منطقه بازسازي سازمان
آن گزارش و انجام منطقه از كامل ژئوفيزيك جامع بررسي -8
قرار طرح محاسب مهندسان اختيار در ديناميكي طراحي براي
ارتعاشي وضعيت بررسي بر علاوه گزارش‌ها ، اين.گيرد
مبناي سرعت ، و شتاب طيف ، شامل غيرفعال ، و فعال گسل‌هاي
.خواهدبود منطقه طرح
و انجام بازسازي تحت مناطق از ژئوتكنيك جامع بررسي - 9
.گيرد قرار طرح محاسب مهندسان دراختيار نتايج
منطقه در غيرمسئولانه و غيرقانوني سازهاي و ساخت از -10
.شود خودداري "اكيدا
سرزمين آمايش نقش
"سرزمين آمايش":مي‌گويد شهرسازي ارشد كارشناس يك
كلان ساماندهي به دستيابي و اساسي پژوهش‌هاي دربرگيرنده
جمعيت ، جابجايي جديد ، سكونتگاههاي ايجاد زمينه در
اقتصادي فعاليت و اشتغال زيست ، محيط آلودگي از جلوگيري
بهره‌برداري شهرها ، بي‌رويه گسترش.مي‌باشد كشور يك
تجديدناپذير ، منابع به‌ويژه طبيعي منابع از بي‌رويه
دهه‌هاي در مسكن بحران و زيست محيط آلودگي جمعيت ، افزايش
توسعه درحال كشورهاي به‌ويژه بين‌المللي مشكلات از اخير ،
تخريب است ، بوده
ناشي خسارات طبيعت ، ساختار در دگرگوني ايجاد و زيست محيط
داده افزايش اخير دهه دو در را طبيعي بلاياي و حوادث از
اساسي و كلان راه‌حل‌هاي به دستيابي دليل ، همين به است ،
مطرح مبرم ضرورت يك به‌عنوان كنوني معضلات كاهش به‌منظور
به كشوري هر در درستي به اگر "سرزمين آمايش".است شده
پيشگيري كنوني مسايل توسعه و رشد از دستكم درآيد ، اجرا
سالم و طبيعي مواهب از نيز را آينده نسل‌هاي و مي‌كند
روزافزون مهاجرت به توجه با.ساخت خواهد برخوردار زيستن
طرح‌هاي شهرها ، گسترش و افزايش و روستاها از جمعيت
.مي‌شود محسوب سرزمين آمايش آماج نخستين شهرسازي ،
به تجاوز از اجتناب طبيعت ، قوانين رعايت درست ، مكان‌يابي
همچنين و جنگل‌ها تخريب از جلوگيري رودخانه‌ها ، حريم
ساخت در گسل‌ها ، حوزه در سكونتگاه ساز و ساخت از خودداري
.است ضروري جديد شهرهاي ساز و
مطرح كشورها محدوده در تنها "سرزمين آمايش" آينده در
محيط حفظ براي جهاني ضرورت يك به‌عنوان بلكه بود ، نخواهد
الهي موهبت از پاسداري و طبيعت قوانين با همخواني زيست ،
.خواهدبود توجه مورد سالم‌زيستن ، نهايت در و
پهناور جلگه در مكان‌يابي
و موجود شهرهاي گسسته و پيوسته گسترش براي مكان‌يابي
اصلي هدف‌هاي از يكي جديد ، شهرك‌هاي و شهرها ايجاد
گفته به.است منطقه‌اي و ملي كالبدي طرح‌هاي اجرايي
تا كه شود بررسي زمينه اين در بايد ازهم‌اكنون كارشناسان
كجا در جمعيت اين و داشت خواهيم جمعيت چقدر ما افق 1400 ،
كالبدي طرح‌هاي اجراي ديگر هدف.كند پيدا استقرار بايد
به‌ويژه شهري جمعيت اسكان سياست تدوين منطقه‌اي ، و ملي
نفوذ حوزه مراتب ، سلسله ازلحاظ شهري شبكه ايجاد پيشنهاد
تمام نمي‌توان كشور شهرهاي تمامي در.است خدمت‌رساني و
ما بنابراين.كرد ايجاد را سطوح تمامي در خدمات
چه در و خدماتي چه شهري شبكه در كه مي‌كنيم تقسيم‌بندي
ديگر هدف.كند پيدا استقرار شهرهايي نوع چه در و سطح
و ساخت براي مقررات كلي چارچوب تعيين كالبدي مطالعات
كشور سراسر در زمين گوناگون كاربردهاي در شهري سازهاي
در بلكه شهر محدوده در نه‌تنها كاربري‌ها اين تعيين.است
در شهرها حدفاصل و شهرها حريم و قانوني محدوده از خارج
يعني منطقه‌اي و ملي مقياس در كالبدي طرح‌هاي.است كشور
سطح در و دارد سياست‌گذاري و راهبردي حالت كلان ، سطح
در مثال بهطورميكند پيدا ميل اجرايي كارهاي به محلي
و عالي مدارس و دانشگاه‌ها ايجاد سطح تا منطقه‌اي مقياس
.مي‌شود بررسي و بحث مدارس ايجاد مورد در محلي سطح در
منطقه‌اي و ملي سطح يعني بالا از هرچه مطالعات بنابراين
سوي به بيشتر مي‌آيد ، محلي سطح يعني پايين به‌طرف
.مي‌كند پيدا سوق اجرايي برنامه‌ريزي
دارد ادامه
|
