در ايران انزواي سياست فروپاشي و آمريكا
خزر درياي
(دوم بخش)خزر درياي در آمريكا تجاري و سياسي منافع اختلاف
ناناي جوليا :نويسنده
خاورميانه 1998 سياست :منبع
بيژني مهدي :ترجمه
است طرحي تنها آذربايجان بين‌المللي عمليات شركت پروژه
آذربايجان همچنين.مي‌باشد شده شناخته ذخاير داراي كه
داراي كه كشوري عنوان به آينده در كه است آن خواهان
شركت نيز آينده در.شود شناخته مي‌باشد گازي منابع
حفاري به شروع دنيز شاه كرانه‌اي حوزه در توليد همكاري
ارائه آينده دوماه يكي در حفاريها نتيجه.كرد خواهد
مشتاقانه آذريها و (است سال 1997 به مربوط) شد خواهد
گزارشات به توجه با اگر.مي‌باشند تحقيقات نتايج منتظر
خوشيهاي از لذا باشد داشته وجود گازي دنيز شاه حوزه در
شد ، خواهد كاسته ديگر حوزه‌هاي در نفت وجود از ناشي
عمليات شركت "بعدا و آموكو -پتروليوم بريتيش ابتدا
را شقوق هزينه‌ترين كم و بهترين آذربايجان بين‌المللي
جهاني متنوع بازارهاي به آذربايجان نفت انتقال براي
و غرب شمال ، از كه را مختلفي خطوط آنهانمودند تعيين
-تركيه به گرجستان راه از نه "ضرورتا -مي‌گذشت جنوب شايد
بيشتري نفت آينده در اگر.گرفتند نظر در نفت انتقال براي
وجود است ممكن گردد ، استخراج توليد همكاري شركتهاي توسط
مقررات گاز به راجع اماكند پيدا ضرورت ديگر راههاي
غربي سرمايه‌هاي براي تا بود ، خواهد صورتي به قرارداد
امر اين زيرا.گردد ايجاد جذابيت ذخاير اين توسعه جهت
.دارد ضرورت صادرات همچنين و آذربايجان داخلي مصرف براي
مثل تركمنستان و آذربايجان گاز صدور زمينه در بهرحال
گاز آنجائيكه از.شد خواهند هم رقيب روسيه و ايران
مي‌گردد ، تركمنستان گاز جايگزين آينده در آذربايجان
براي خزر درياي ميان از گاز لوله خط ساخت بنابراين
.داشت نخواهد زيادي اهميت تركمنستان
حضور براي آمريكا متحده ايالات روزافزون تلاشهاي عليرغم
و باغ قره ناگورنو مثل منطقه‌اي اختلافات حل در فعال
اين جيهان -باكو لوله خط مسير در آرامش ايجاد و آبخازيا
همه كه مي‌رسد نظر به و است نداشته چنداني پيشرفت تلاشها
اينكه بعلاوه.كردند سخت‌تر را مواضعشان درگير طرفهاي
در اختيا و جا ارمني‌نشين ناحيه مثل نيز جديدي مناقشات
خط امتداد در اختيا و جا ناحيه.است ظهور حال در گرجستان
با مذكور لوله خط كه طوري.قراردارد جيهان -باكو لوله
خواستار اختيا و جاميرود تركيه به منطقه اين از عبور
روسيه نظامي نيروي كنترل تحت و است گرجستان از استقلال
كه لوله‌اي خط ساخت براي تا است ضروري همچنين.دارد قرار
ميان موجود اختلافات-مي‌گذرد خزر درياي ميان از
و حل دوطرف دريايي ميادين سر بر تركمنستان و آذربايجان
اندكي موفقيت با مسئله اين حل در متحده ايالات.گردد فصل
كشور اين كه مي‌رسد نظر به بعيد و است بوده روبه‌رو
علي‌اف و (تركمنستان) نيازف بين اختلافات بتواند
.نمايد حل را (آذربايجان)
در نسبي امري صورت به ايران انزواي متحده ايالات طرف از
امنيت گزارش انتشار بدنبال كشور اين كه زيرا.است آمده
به پتروناس و پروم گاز توتال ، تحريم از مي 1998 ، در ملي
چشم‌پوشي جنوبي پارس گازي ميدان در سرمايه‌گذاري خاطر
نيز خزر درياي در ايران نمودن استثناء سياست همچنين.كرد
شركت دو بعد به زمان آن ازاست فروپاشي حال در
ايران در مراكزي به تركمنستان از را نفت حمل غيرآمريكايي
تهران پالايشگاه به نفت اين.نمودند شروع مبادله جهت
ايران به شده عرضه نفت جاي به شركتها اين.مي‌گشت منتقل
نفت اندازه همان به خارك يعني ايران جنوبي بندر در
بريتانيا كشتيهاي سپتامبر 1998 در.مي‌كردند دريافت
از را تركمنستان نفت از بشكه‌اي محموله 250000 اولين
خاتمي آقاي ديدار نيز سپتامبر در 2219.نمودند حمل خارك
باعث انگلستان مقامات با آمريكا در ايران جمهوري رئيس
.گرديد انگلستان و ايران بين ديپلماتيك كامل روابط تقويت
جهت انگليسي شركتهاي راه بازشدن باعث امر اين
.گرديد ايران در سرمايه‌گذاري
شده مشكلاتي بروز باعث خزر لوله خط ساخت در اختلاف هرچند
بين‌المللي عمليات شركت طرح گريبانگير كه عوارضي ولي است
قزاقستان در كه بود مشكلي از كمتر بسيار شد ، آذربايجان
.آمد بوجود نفت صادرات براي
شوراويل تنگيز شركت امريكا و ايران رابطه تيرگي وجود با
.است شده سياسي مسائل درگير كمتر ايران از دوري واسطه به
ايران و قزاقستان بين سوآپ قرارداد انعقاد امريكا نظر از
به تنگيز خام نفت عرضه جهت سال 1997 در كوتاهي مدت به
نفت اينميرفت شمار به آشكار خطر تنها تهران پالايشگاه
دولت سهم از و است نبوده لازم كيفي مشخصات داراي خام
ايران با سوآپ براي شوراويل تنگيز شركت در قزاقستان
دست در را نفت سوآپ اينكه به‌خاطر شوروي.شد داده اختصاص
امريكا خزانه‌داري خارجي دارائيهاي كنترل دايره از گيرد
مثبت پاسخ درخواست اين به اما.نمود مجوز صدور درخواست
نفت عرضه كه فرض پيش اين وجود با صورت هر درنشد داده
پذيرفتني متحده ايالات نظر از ايران به قزاقستان خام
در حتي.است بوده بي‌مورد نيز تقاضا اين خود به خود نيست
ايالات در مجوز اخذ قانوني فرايند نيز ، نفت سوآپ مورد
شركتهاي دلسردي باعث كه بود مسائلي ديگر از متحده
كمپانيهاي عوض در.گرديد ايران با معامله از امريكايي
.نبوده‌اند مورد اين در مجوزي دريافت محتاج غيرامريكايي
با قزاقستان نفت سوآپ توانستند شركتها اين بنابراين
سوآپ متحده ايالات نظر از.گيرند دست در را ايران
مورد نفت آن بوسيله كه مي‌گردد ، تلقي مكانيسمي به‌عنوان
.مي‌كند تامين را غرب -شرق آينده لوله خط نياز
راههاي مذاكرات فرايند در شركتها ساير نسبت به شوروي
خود به را حمايت بيشترين جهاني بازارهاي به نفت انتقال
شقوق طرح در اينكه بخاطر شركت اين.بود داده اختصاص
وانمود چنين است بوده پيشقدم گاز و نفت انتقال مختلف
گاز و نفت نمودن صادر براي راه يك به تكيه كه مي‌كرد
خود نوبه به و گردد صادرات كار در تاخير باعث مي‌تواند
كه داشت اصرار شوروي.مي‌باشد نيز بالقوه‌اي عيوب داراي
است الزامي گاز و نفت صادرات براي متعدد لوله خطوط وجود
.نمود اكتفا غرب -شرق لوله خط به تنها نبايد و
(Aioc) آذربايجان بين‌المللي عمليات شركت و آذربايجان
عمليات شركت توسط ميدان سه توسعه طرح امروز ، تا
در ديگر موفقيتي جنوبي خزر در آذربايجان بين‌المللي
انعقاد از بعد سال يك "دقيقاميآيد حساب به خزر منطقه
بين‌المللي عمليات شركت تنگيز ، در شوروي قرارداد
را توليد همكاري قرارداد سپتامبر 1994 در نيز آذربايجان
امضا گونشلي و چراغ آذري ، ميادين از نفت استخراج براي
سرمايه‌گذاري شركت كه شد متذكر بايد به‌هرحال.نمود
هم اگر و است تجاري "كاملا پروژه‌اي شوراويل تنگيز مشترك
خاص روابط خاطر به فقط گرديد ، سياسي اندازه‌اي تا
عمليات شركت مورد در ولي.مي‌باشد روسيه و قزاقستان
جنبه‌هاي از جداي امري ، هر (Aioc) آذربايجان بين‌المللي
سياسي امري صورت به نفت عظيم منابع وجود خاطر به و تجاري
ماهيت شدت به آذربايجان نفت بخش حقيقت در.است درآمده
.است يافته منطقه در سياسي
و دريا در توليد همكاري قرارداد دوازده آذربايجان تاكنون
سيزده از شركت هفت و بيست با خشكي بخش در نيز قرارداد سه
جمهور رئيس اف حيدرعلي.است رسانده امضا به جهان كشور
دنبال به فوق قراردادهاي از يك هر امضاي در آذربايجان
از بعضي آوردن با او است بوده سياسي خاص منافع به رسيدن
به نسبت را بين‌المللي حمايت توانست آذربايجان به شركتها
هم به چنان شركتها گسترده منافع دهد افزايش خود حكومت
.مي‌باشند او قدرت حفظ راستاي در كه شده‌اند تنيده
تنها آذربايجان بين‌المللي عمليات شركت پروژه به‌هرحال ،
شناخته منابع داراي كه است (كرانه) دريا در واقع پروژه
دو به‌همراه توليد ، همكاري قراردادهاي بقيه.مي‌باشد شده
.است شده بنا تخميني گزارشهاي براساس همه جديد قرارداد
چهارم و دوم قراردادهاي دنبال به كه كاوشهايي به توجه با
به مايوس‌كننده نتايج گرفت ، صورت كرانه در توليد براي
مربوطه ميادين در كه بود آن بيانگر گزارشها.مي‌رسيد نظر
كه نفت از ولياست داشته وجود استحصال قابل گاز ميزاني
اين.است نبوده خبري باشد اقتصادي آن از بهره‌برداري
از را آذربايجان نفت راجع‌به اوليه خوش‌بيني‌هاي گزارشها
پيچيده‌تر را متحده ايالات سياسي برنامه‌هاي و برده بين
.نمود
داراي (Aioc) آذربايجان بين‌المللي عمليات شركت پروژه
(دريا) كرانه در كه است شده اثبات نفت بشكه ميليارد چهار
درگير شدت به را آذربايجان واقعيت اين.مي‌باشد واقع
با آذربايجان.است كرده خزر درياي حقوقي رژيم تعيين
.دارند اختلاف آذري و گونشلي نفتي ميادين سر بر تركمنستان
شريك امريكايي كمپاني سه آن در كه شوراويل تنگيز برخلاف
بين‌المللي عمليات شركت در بودند ، روسي كمپاني يك
روسيه ، امريكا ، كشورهاي از مختلف شركت هفت آذربايجان
علت.دارند حضور انگلستان و ژاپن نروژ ، عربستان ، تركيه ،
آن سهم 5درصد دادن دست از و كنسرسيوم در ايران حضور عدم
ترغيب را آذربايجان امريكا كه است بوده اين سال 1995 در
كنسرسيوم اين به را امريكايي شركت يك ايران بجاي تا نمود
در خود مواضع بر ايران تا شد باعث امر اين.نمايد دعوت
يك استفاده و نمايد پافشاري خزر درياي حقوقي رژيم تعيين
اين.دهد قرار اعتراض مورد را خزر انرژي منابع از جانبه
كرانه‌اي ميدانهاي توسعه در آذربايجان شد ، تا موجب امر
سياسي اهداف كه بود موردي اين.بماند مردد همچنان خود
اما.نداشته‌اند سازگاري هم با آن در امريكا و آذربايجان
به تا است مصمم آذربايجان جمهور رئيس حيدرعلي‌اف باز
.بدهد مثبت پاسخ امريكا درخواستهاي
آذربايجان ، بين‌المللي عمليات شركت رهبري آگوست 1998 تا
و امريكا دست در پتروليوم بريتيش و آموكو مديريت بواسطه
.كرد پيدا تداوم نيز بعدها وضعيت اين.است بوده انگلستان
كنسرسيوم رهبري شركتهايش از يكي مي‌خواست امريكا كه زيرا
بريتيش و آموكو كه زماني ولي باشد داشته اختيار در را
گرفتند بدست را شركت سهام درصد رفته 34 هم روي پتروليوم
سهم آن به‌همراه و نمود تغيير كنسرسيوم اين ساختار
و پنزاويل اكسون ، آمراداهس ، شامل) امريكايي شركتهاي
به‌دنبال.كرد پيدا تنزل درصد به 24 درصد از 40 (يونوكال
.افتاد انگلستان بدست نيز شركت رهبري "طبيعتا آن
شركت سهامداران طرف از دلار ميليارد حدود 2 تاكنون
به نزديك و گرديد هزينه آذربايجان بين‌المللي عمليات
سرمايه است ممكن.كردند توليد روز در نفت بشكه 75000
شركت در شده هزينه سرمايه با شوراويل تنگيز در شده هزينه
دو توليد لحاظ از ولي باشد ، قياس قابل بين‌المللي عمليات
همين به.است داشته توليد مزبور شركت از بيشتر برابر
پايين‌تر بسيار شوراويل تنگيز اجرايي هزينه‌هاي خاطر
كه است مشكل نفت فعلي قيمت به توجه باميباشد
.باشد سودآور بين‌المللي عمليات شركت در سرمايه‌گذاري
به روسيه خاك طريق از آذربايجان نفت حاضر حال در
اين كه است ذكر به لازم.مي‌گردد صادر جهاني بازارهاي
نووروسيسك روسي بندر به و گذشته داغستان و چچن از خطوط
با نفت محل اين در.مي‌گردد ختم سياه درياي كنار در
مخلوط خام نفت با (تنگيز نفت شبيه) آذربايجان برتر كيفيت
مبادله است پايين‌تر قيمت و كيفيت داراي كه اورال
شركت صادراتي نفت حجم كه دارد تمايل روسيه.مي‌گردد
از) شمالي لوله خط از كه آذربايجان بين‌المللي عمليات
افزايش روز در بشكه به 000/200 مي‌گردد حمل (روسيه خاك
سياسي ثبات ايجاد به بسته امر اين در موفقيت البته.يابد
.مي‌باشد چچن و داغستان در
داراي امريكا براي قزاقستان تجاري منافع وجود بخاطر
نفت توليد همكاري قرارداد اولين شورون.مي‌باشد اهميت
جهت شوروي ازفروپاشي بعد يعني سپتامبر 1993 در را (PSC)
و نمود امضا كورولف -تنگيز ميدان نفت از بهره‌برداري
.نمود تاسيس را شوراويل تنگيز مشترك سرمايه‌گذاري شركت
بزرگترين ذخاير ميزان لحاظ به است توانسته شورون حال تا
در شوروي فروپاشي از بعد را توليد همكاري قرارداد
موءسس شركت يك عنوان به شورون شركت.نمايد منعقد قزاقستان
طبق.نمود شناسايي بدرستي را تنگيز گاز و نفت منابع مهم
حدود 6 تنگيز ميدان دسترسي قابل نفتي منابع شورون برآورد
از 10 فراتر نيز آن گاز منابع و بشكه ميليارد تا 9
بزرگترين از يكي تنگيز اكنون.است بوده مكعب فوت تريليون
ادامه صورت در و مي‌آيد حساب به دنيا نفتي ميادين
وجود نيز بيشتري گاز و نفت منابع كشف امكان اكتشافات
اختيار در را سهام درصد قرارداد 45 اين در شورون.دارد
قزاق‌اويل ، و لوكاركو موبيل ، مثل نيز شركتها بقيه.دارد
خود به را سهام درصد و 25 درصد درصد ، 5 25;ترتيب به
امريكايي شركت با قرارداد اين رهبري.داده‌اند اختصاص
نفت بشكه تنگيز 180000 ميدان از روزانه.مي‌باشد شورون
نفت سوم يك از بيشتر كه (آمار 1997) مي‌گردد استخراج
تنگيز نفت توليدبرميگيرد در را قزاقستان در شده توليد
.كرد خواهد تجاوز روز در بشكه از 240000 سال 2000 تا
منطقه در لوله خط بازي وارد كه بود شركتي اولين شورون
را بازي اين شركتها ساير از بهتر "احتمالا و است شده خزر
.نمود امضا را مذكور قرارداد شورون كه زماني.مي‌كند درك
تجاري و سياسي لحاظ از كه راهي عنوان به را روسيه راه
.نمود تعيين است مناسبتر تنگيز خام نفت كردن صادر براي
خاطر به نه اما.بود مناسب سياسي جهت از انتخاب اين
كه جهت اين به بلكه ;متحده ايالات سياسي منافع تامين
و ريشه‌دار روابط و است بوده قزاقستان همجوار روسيه
از هريك براي همجواري كه هرچند.داشت قزاقستان با عميقي
دو روابط كه گفت بايد ولي است برداشته در منافعي طرف دو
مجبور شورون اين بنابر.مي‌باشد تيره اندازه‌اي تا كشور
بهره‌گيري با و كند استفاده تاريخي تجربه اين از كه شد
از رهايي براي تلاش يعني -استقلال از قبل جريانات از
.گردد مذاكره وارد كشور اين با -سابق اتحاديه
دارد ادامه
|
