كوير جادويي سراب در شيرين و شور
نقطه گرمترين لوت ، بيابان گردشگري جاذبه‌هاي به نگاهي
زمين
كردواني پرويز دكتر
در مربع كيلومتر هزار از 80 بيش مساحتي با لوت بيابان
سرزمين يا خاك از قسمتي كه است شده واقع ايران شرقي جنوب
تشكيل را بلوچستان و سيستان و كرمان خراسان ، استانهاي
با كوههايي جهات تمام در را لوت بيابان اطراف.مي‌دهد
يك صورت به لوت دشت.است فراگرفته متفاوت ارتفاع‌هاي
با كشور داخلي خشكي نقطه پست‌ترين كه است نامتقارن چاله
.شده واقع آن در دريا سطح از متر ارتفاع 56
به لوت بيابان گياهي پوشش و آب و هوا و آب وضعيت درباره
بيابانهاي ديگر مانند كه گفت مي‌توان اين‌طور اختصار
آن در سالها يا و يكسال طول در كه دارد امكان واقعي ،
هواشناسي ايستگاه لوت بيابان درنگيرد صورت بارندگي
كلي به سال چند كه گفت بتوان دقيق به‌طور تا ندارد وجود
بيابان در بررسي‌ها ولي است بوده جوي ريزش هرگونه فاقد
به آن از بخشي كه داده نشان جنوبي آمريكاي در آتاكاما
يا و است نداشته بارندگي "اصلا سال مدت 29 به پونا ، نام
طول 17 در آريكا بيابان نام به آن مجاور در بياباني در
مي‌توان اما.داشته جوي ريزش ميلي‌متر (./5) نيم فقط سال
بيابانهاي خشك‌ترين جزء نيز ايران لوت بيابان كه گفت
بيابان گرمترين (حرارت درجه) دما لحاظ از ولي است جهان
بيابان هر از گرمتر لوت بيابان ديگر عبارت به دنياست در
بار اولين براي را موضوع اين.است زمين كره نقاط ديگر در
.است كرده ثابت زاور استراتيل نام به اطريشي دانشمند يك
لوت بيابان شرق در ماه خرداد در دهه 1930 اوايل در كه او
سانتي‌گراد درجه./افزايش 7 مبناي بر محاسبه يك با بوده
نتيجه اين به ارتفاع كاهش متر هر 100 ازاء به حرارت درجه
از 57 ماه خرداد در لوت بيابان در هوا دماي كه رسيده
حداكثر از لذا و مي‌كند تجاوز سايه در سانتي‌گراد درجه
اعلام زمان آن تا جهان بيابانهاي گرمترين براي كه دمايي
آمريكا ، مرگ دره براي سانتي‌گراد درجه يعني 57 بود ، شده
ليبي عزيزي بيابان براي درجه و 7/57 عربستان ربع‌الخالي
در آنها همه از لوت بيابان (آفريقا صحراي از قسمتي)
زاور استراتيل اصل همين روي و مي‌شود گرمتر تابستان
يك و ناميده زمين كره حرارتي قطب را ايران لوت بيابان
بعدها اما.است نوشته آلماني به عنوان همين با هم كتاب
دانشگاه بين مشترك طرح يك موجب به(اينجانب) نگارنده كه
به خود همكاران با (فرانسه) پاريس سوربن دانشگاه و تهران
به مي‌كرديم ، تحقيق لوت بيابان در (511346) سال مدت 5
كه است آن از پست‌تر لوت بيابان كه رسيديم نتيجه اين
جاي 250 به دريا سطح از متر 56) كرده فكر زاور استراتيل
اساس اين بر.(بود كرده تصور زاور استراتيل كه متر
مجلات در كه نوشت خارجي زبانهاي به مقالاتي نگارنده
بيابان بين‌المللي كنفرانس در نيز و آلمان علمي معتبر
خيلي لوت بيابان كه كرد ثابت و شد ارائه چين مكان تكله
كرده محاسبه و تصور زاور استراتيل كه مي‌شود آن از گرمتر
فصل در سايه در لوت بيابان در هوا حرارت درجه:است
اگر لذا و مي‌كند تجاوز سانتي‌گراد درجه از 65 تابستان
هستند زمين كره نقاط سردترين جنوب ، و شمال قطبهاي
خود.است زمين كره نقطه گرمترين هم ايران لوت بيابان
لوت بيابان اقليمي استثنايي ويژگي يا موضوع همين
به‌خصوص توريست جلب براي مهم جاذبه‌هاي از مي‌تواند
در گرم و پست نقطه اين ديدن‌شرايط جهت خارجي جهانگردان
.باشد جهان
بالاي حرارت درجه نيز و سالها طول در بارندگي فقدان
گياهي پوشش لحاظ از منطقه اين كه شده سبب لوت ، بيابان
x150) داخلي بخش در آن از وسيعي مساحت حتي و فقير بسيار
بسيار قطعه يك جز) باشد گياه فاقد كلي به (كيلومتر 200
ندارد ، وجود گياهي حيات نه‌تنها قسمت اين در.(كوچك
حتي كه است خشك و گرم آنقدر هوا نمي‌شود ، ديده هم جانور
در مرده گاو يك بدن ماندن سالم.ندارد وجود هم باكتري
به داستان.مدعاست اين بر دلايل بهترين از خود سالها طول
و گاو بيرجند از گذشته در كه است قرار اين از اختصار
از و مي‌بردند شهداد به لوت بيابان داخل راه از گندم
حمل بيرجند به كرده خريداري خرما ، و پرتقال شهداد
گاوها از يكي كه مي‌شوند متوجه راه بين در.مي‌نمودند
كرده جدا زنده و سالم گاوهاي ديگر از را آن لذا و مرده
ماجرا اين از سال چند مي‌داند خدا انداخته‌اند بيابان در
دشت محققان از ديگر برخي همراه به نگارنده كه بود گذشته
مشاهده و كرده برخورد گاو اين به تصادفي به‌طور لوت ،
سالم "گاملا گاو اين بدن شده ، دودي ماهي همچون كه نموديم
و گرمي شدت از بلكه نپوسيده گاو دل در احشاء و امعاء و
است معتقد نگارنده اصل همين روي.است شده خشك هوا خشكي
ماه كره" را لوت بيابان از وسيع منطقه اين مي‌توان كه
وقتي.ندارد وجود حيات "اصلا آن در زيرا ناميد "ايران
نه و لوت بيابان حاشيه در "تقريبا آنهم ماسه ، حرارت درجه
بهمن در ندارد ، وجود حيات آنجا در كه لوت مركزي قسمت در
در خاك دماي كه مي‌داند خدا بود ، سانتي‌گراد درجه ماه 67
حدود 100 به) مي‌رسد ميزان چه به داخلي گرم و پست قسمت
مصرف براي آماده و پخته فوري مرغ تخم كه سانتي‌گراد درجه
(!مي‌شود؟
از لوت بيابان كه شده سبب اقليمي خشك بسيار شرايط اين
عربها كه سراب لحاظ از اما باشد ، فقير بسيار نيز آب لحاظ
.است غني بسيار مي‌گويند ، (شيطان درياي) بحرالشيطان آن به
آنها تمامي آب كه دارد وجود چشمه پنج فقط لوت بيابان در
چشمه‌هاي مانند نمي‌شود جاري كه است كم آنقدر و شور
يك اماغيره و آب مستوفي يلان ، آب آب ، بلوچ نازي‌آب ،
مي‌گيرد سرچشمه بيرجند منطقه از كه دارد وجود دائمي رود
شاخه دهها لوت اوايل در و لوت ، بيابان تا راه طول در و
داخلي قسمت به "تقريبا تا مي‌ريزند آن به شيرين و شور
هوا ، بودن خشك و گرم اثر بر آنجا در كه مي‌رسد لوت بيابان
گود" به كه مي‌گردد ظاهر نمك معدن صورت به شده خشك
با نقاط ، ديگر و كرمان از مردم و است معروف "نمك‌سر
آنجا به (طعام نمك) نمك حمل و استخراج براي كاميون
منبع يك جنوبي لوت در آنهم لوت ، بيابان در اما مي‌روند
چگونگي.است شاهرخ‌آباد قنات آن و دارد وجود شيرين آبي
سكنه از خالي و خشك سراسر بيابان اين در قنات آمدن بوجود
به كرمان ژاندارمري درجه‌دار يك كه است قرار اين از
برخلاف آنجا خاك كه مي‌شود متوجه قاچاقچيان ، تعقيب هنگام
با لذا است مساعد كشاورزي براي لوت ، نقاط ديگر خاك
حفر با سال 1337 در كرماني سرمايه‌دار شريك يك پيداكردن
شاهرخ) مي‌كنند احداث آنجا در آبادي يك قنات ، رشته يك
شيرين ، آب داراي آن از نگارنده بازديد موقع در كه (آباد
.بود غيره و جو حنا ، خرما ، نظير كشاورزي محصولات و
كه بالا در شده ذكر بياباني عوارض و عوامل بر علاوه
و پست‌ترين مانند باشند جالب توريست جلب براي مي‌توانند
چشمه‌هاي گياه ، از عاري و لخت عرصه‌هاي نقطه گرمترين
بستر از بزرگتر وسيع ، بسيار بستري با دائمي رود و جالب
و متعدد حوضچه‌هاي با و مصرف قابل آب فاقد ولي كارون ،
بيابان در موجود آبادي يا واحد تنها خلاصه و نمك وسيع
بسيار مناظر و طبيعي عوارض گرم ، و خشك اقليمي شرايط لوت ،
عنوان به مي‌توانند كه است آورده بوجود را بياباني زيباي
.گيرند قرار بهره‌برداري مورد توريستي جاذبه‌هاي بهترين
آنها از برخي به فقط مطلب ، شدن طولاني از جلوگيري براي
در اما شوند آشنا آن با علاقه‌مندان تا مي‌شود اشاره
فيلم‌ها آنها از بايد امكانات فراهم‌شدن و مناسب فرصت
و ويژگي‌ها خارج ، به آنها صدور با خصوص به و كرد تهيه
معرفي جهانيان به را جهان بيابان گرمترين اين زيبائي‌هاي
در كه بيابان اين از فراوان توريست داشتن با تا نمود
و مي‌رود شمار به نامساعد بسيار مناطق از كنوني شرايط
جالب عنوان به آينده در نمي‌شود برده آن از بهره‌اي هيچ
قرار استفاده مورد ايران توريستي منطقه مهمترين و ترين
شرايط كه را بياباني زيباي مناظر و طبيعي عوارض.گيرد
دوره‌هاي طول در زياد و شديد بادهاي يعني خشك اقليمي
سيل‌آسا و شديد بارندگي‌هاي و (سالها و سال) طولاني خشكي
:از عبارتند جمله آن از آورده‌اند ، بوجود
باد اثر بر آمده بوجود بياباني اشكال و عوارض
(باد ساخته طبيعي زيبائي‌هاي)
فرسايش گياهي ، پوشش فقدان و خاك خشكي و نباريدن علت به
و بوده شديد لوت بيابان در روان ماسه‌هاي حركت و خاك
متناسب كه آمده‌اند ، بوجود ماسه‌اي تپه‌هاي مختلف اشكال
به:مي‌شوند خوانده مختلف اسامي به آنها حجم و شكل با
وشمشيري شكل هلالي يا برخاتي ماسه‌اي تپه‌هاي مثال عنوان
سلسله اينها بر علاوه.هستند پراكنده دشت سطح در شكل
وجود لوت بيابان شرق در ماسه‌اي پيوسته بهم عظيم تپه‌هاي
ريگ اينميگويند "ريگ" آن به محلي زبان به كه دارد
و كيلومتر عرض 52 با وسيع منطقه‌اي يلان ريگ يا لوت شرقي
قله‌هاي يا هرم ارتفاع و پوشانيده را كيلومتر طول 162
اين از عبور.مي‌رسد هم متر به 475 ماسه‌اي كوههاي اين
بيابان كشتي با فقط ماسه‌اي عظيم كوههاي يا تپه‌ها سلسله
و خشكي مقابل در مقاوم و پهن پاي كف داراي كه شتر يعني
امكان‌پذير بيابان اسكي نيز و مي‌باشد ، آب بدون روزهاي
اسب ، ) چهارپايان ديگر نه و موتوري نقليه وسيله نه.است
و عظيم تپه‌هاي سلسله اين از (غيره و قاطر و الاغ
خوبي بسيار محل عنوان به مي‌توان ماسه‌اي بهم‌پيوسته
نواحي ديگر عبارت به كرد ، استفاده (بياباني) اسكي براي
اسكي مرطوب نواحي و ماسه‌اي اسكي امكان داراي بياباني
تپه‌هاي سلسله روي اسكي.است برفي اسكي سرد ، نواحي و آبي
اين.است لذت‌بخش بسيار مهتاب شبهاي در بخصوص ماسه‌اي
زرد كه آفتاب غروب و طلوع هنگام به ويژه به ماسه درياي
هستند زيبا آنقدر خود ثابت و ساكت امواج با مي‌شوند رنگ
آنها خروشان و متحرك امواج با ديگر آبي درياي هر از كه
ماسه‌اي تپه‌هاي سطح كه نقاطي در خصوص به هستند ، زيباتر
خنك ، شبهاي طول در حشرات مختلف انواع كاوش و حركت اثر بر
.مي‌كند توجه جلب قالي زيباي نقش‌هاي همچون
كلي به نوشتيم "قبلا كه همانطوري لوت ، بيابان داخل در
جانوران ديگر و حشرات آن حواشي در ولي ندارد وجود حيات
داخل به را خود شديد گرماي علت به اما دارند وجود كوچك
آن در را داغ روزهاي ماسه‌ها ، دل در و مي‌رسانند ماسه‌ها
مي‌شود خنك هوا كه شبها و مي‌گذرانند خنك بالنسبه محيط
قرار خود تاز و تاخت ميدان را ماسه‌ها سطح آمده بيرون
ماسه‌اي عظيم تپه‌هاي سلسله عرض از سوم دو حدود.مي‌دهند
آن گياهان كه است گياهي پوشش داراي (يلان ريگ) لوت شرق
خوبي بسيار مراتع تاغزارها اين.مي‌دهند تشكيل تاغ را
به آن سطح در شتر هزاران ساله همه كه هستند شترها براي
خوردن براي كه صبحها خصوص به شترها منظره و مشغولند چرا
شرقي ارتفاعات دامنه در نخيله قنات يا چشمه به آب
بسيار هم مواقعي اما است ديدني و زيبا بسيار مي‌روند ،
كه است محل اين در زيرا است ناراحت‌كننده و دلخراش
جدا مادرانشان از كشتن براي را شترها كره "معمولا
ماده‌اي شتر يا اروانه..مي‌برند كشتارگاه به و مي‌كنند
چندين مدت براي كرده‌اند جدا او از آنجا در را بچه‌اش كه
هر) بخورد آب آنكه بدون و مي‌رود آنجا به چراگاه از روز
ناله و مي‌ريزد اشك كه حالي در (است تشنه هم خيلي چند
و مي‌جويد را خود فرزند بوكنان شترها لابلاي در مي‌كند
مشغول همچنان شترها بقيه كه حالي در مي‌شود ، مايوس چون
بچه حيوان اين هستند ، چشمه اطراف در استراحت و آب خوردن
ناله‌كنان همچنان و وار ديوانه و كرده ترك را آنها مرده ،
"مجددا خود ، فرزند يافتن براي و مي‌زند بيابان به سر
.مي‌گردد تاغزار يا چراگاه راهي
غيره و شكل شمشيري شكل ، هلالي ماسه‌اي تپه‌هاي بر علاوه
در ،(ريگها) پيوسته هم به عظيم تپه‌هاي سلسله نيز و
منفرد تپه‌هاي آن غربي بخش در به‌ويژه لوت ، بيابان حواشي
اين به.مي‌شود ديده گياه آنها روي كه دارد وجود ماسه‌اي
آنها نگارنده كه مي‌گويند نبكا گياهدار ماسه‌اي تپه‌هاي
و صاف دشت آن در زيرا است ناميده بياباني گلدانهاي را
همچون گياهدار ، ماسه‌اي تپه‌هاي اين گياه بدون اغلب
اينكه جالب.پراكنده‌اند دشت سطح در زيبا بسيار گلدانهاي
وجود ما لوت بيابان همين حاشيه در جهان نبكاهاي بزرگترين
صحراي در نبكاها ارتفاع كه است آمده كتابها در زيرا دارد
طول در نگارنده اما مي‌رسد متر حدود 5/22 به آفريقا
ارتفاع كه دريافت سال 1375 در ويژه به متعدد سفرهاي
هم متر از 40 آنها محيط و متر از 10 نبكاها اين بعضي‌از
از مخلوطي (نبكاها) گياهدار تپه‌هاي اينميكند تجاوز
اثر بر كه است گز درختچه‌هاي شده خزان برگ و بادي ماسه
به گز برگ بعد و ريخته گز بوته پاي ماسه) آمده بوجود باد
ريخته ، آن روي ماسه باز ريخته ، فرو آن روي خزان هنگام
نبكا يك سالها طول در طريق اين به..آخر الي برگ باز
(.است آمده بوجود
وجود مختلف حجم‌هاي و اشكال به كه ماسه‌اي توده‌هاي
سلسله نيز و شكل شمشيري و شكل هلالي تپه‌هاي) ;دارند
دارند طول كيلومتر دهها كه ماسه‌اي كوههاي يا تپه‌ها
بشمار بياباني نواحي عظيم ثروتهاي و منابع از (ريگها)
و استعمال موارد دهها بادي ماسه‌هاي امروزه زيرا مي‌روند
شدن طولاني‌تر موجب آنها يكايك ذكر كه دارد استفاده
بر علاوه لوت بيابان در باد بنابراين.شد خواهد مطالب
.مي‌آورند بوجود زيبا بسيار طبيعي عوارض و اشكال كه اين
اقتصادي لحاظ از نيز كه مي‌شود ماسه عظيم ذخائر تجمع سبب
.است توجه قابل بسيار
در شد ، ذكر بالا در كه ماسه‌اي توده‌هاي بر علاوه باد
بوجود را زيبائي بسيار و لخت عرصه‌هاي نيز دشت سطح
عبارت به مي‌شوند ناميده بياباني پوشش‌هاي كه مي‌آورد
اينكه به بسته و مي‌برد خود با را خاك ريز ذرات باد ديگر
عرصه‌هاي سنگ ، يا و سنگ قلوه يا باشد ريگ بيشتر آن در
مي‌آيد بوجود سنگي و سنگي قلوه ريگي ، پوشش با زيبا بسيار
مختلف نقاط در زيبا بسيار پوششي قالي ، گل‌هاي همچون كه
.(بياباني مختلف پوشش‌هاي) مي‌كند توجه جلب دشت
دارد ادامه
|
