تنش از پس اندازهاي چشم مصر - ايران
سياسي جغرافياي ارشد كارشناس مومن‌زاده رضا
كشور دو مناسبات بهبودي كه واقعيت اين پذيرش با :اشاره
تنش‌زدايي سياست راستاي در است مساله‌اي مصر و ايران
خارجي روابط در كه تغييراتي و ايران اسلامي جمهوري
است ، پذيرفته صورت جهان و منطقه كشورهاي ساير با كشورمان
به كوتاه نگاهي با تا مي‌كند تلاش ذيل مقاله نويسنده
بويژه مصر حساس و ژئوپوليتيك موقعيت و كشور دو مناسبات
را طرف دو ميان جاري مناسبات و جديد تحولات عرب ، جهان در
ابعاد و كشور دو آتي روابط از چشم‌اندازي كرده ، ارزيابي
.كند ارائه آن امنيتي -سياسي
انديشه گروه
مصر و ايران مناسبات
اسلامي انقلاب پيروزي از قبل
ابعاد داراي كه دارند كهن بسيار تمدني مصر و ايران
دو بين رابطه اسلام ، ظهور از پس.است اجتماعي و فرهنگي
از را مصر ايران ، وقت دولتهاي و شد جديدي مرحله وارد ملت
.كرده‌اند نگاه "غرب و آفريقا به اسلام ورود دروازه" منظر
اولين با برابر) ميلادي هفتم قرن اول نيمه اواسط سالهاي
سرزمينهاي بسط و نفوذ رشد دوره ،(هجري تاريخ سالهاي
به عمر خلافت زمان در مصر ترتيب بدينبود اسلامي قلمرو
به و شد خارج يونانيان و ايرانيان دست از عمروعاص دست
ظهور تا بعد به زمان اين از (1).درآمد مسلمان اعراب تصرف
فراخور به مصر و ايران سرزمينهاي ايران ، در صفويه سلسله
.بودند كشمكش و درگيري شاهد طرف ، دو وقت حكومتهاي قدرت
دو ميان ديپلماتيك و سياسي روابط حوزه به مربوط آنچه اما
زمان به مربوط مي‌شود ، آن جديد شكل به مصر و ايران كشور
وقت دولت ،(ميلادي سال 1848) زمان اين دراست قاجاريه
كه عثماني ممالك شهرهاي از يك هر در گرفت تصميم ايران
سال و 8 نمايد ايجاد كنسولگري است ، تجارتي منافع داراي
اولين براي ميلادي ، سال 1855 در يعني تصميم ، اين از پس
"گذار مصلحت" عنوان به موقت مامور يك اعزام به مبادرت بار
سركنسولگري سال 1921 ، در.نمود قاهره به استانبول از
استقلال سال)گرديد سفارت به تبديل قاهره در ايران
.(مصر عربي جمهوري
پادشاهان ميان زمان اين در كه خانوادگي مناسبات عليرغم
سال در كشور دو ميان سياسي روابط داشت ، وجود كشور دو
رژيم و ايران بين سياسي رابطه برقراري دنبال به و 1960
عبدالناصر جمال درگذشت پي در اما.شد قطع قدس ، اشغالگر
مصر و ايران ميان روابط برقراري پروتكل سال 1970 ، در
يكي) سادات انور عبدالناصر ، جمال مرگ دنبال به.شد امضا
از تدريج به سادات انور.گرديد وي جانشين (معاونانش از
در بالاخره و كرد عدول عبدالناصر ناسيوناليستي سياستهاي
بزرگترين با (ايران اسلامي انقلاب پيروزي سال) سال 1979
"ديويد كمپ"دارد قرار صهيونيستي رژيم يعني اسلام جهان خطر
.نمود امضا را
اسلامي انقلاب پيروزي از پس
ديويد قراردادكمپ امضاي دليل به كشور دو سياسي مناسبات
حضرت فرمان صدور دنبال به و (ش. ه 1357)م سال 1979 در
.گرديد قطع ايران ، وقت خارجه وزير به (ره)خميني امام
كامل به‌طور فوق زماني مقطع از كشور دو روابط چه اگر
گذاشت سر پشت را مختلفي مراحل روابط اين ليكن گرديد ، قطع
در كشور دو بين فيما مناسبات تيرگي در نيز ديگري عوامل و
عوامل اين از پاره‌اي.بودند دخيل و 1990 دهه 1980 طول
:مي‌باشند ذيل شرح به
شاه به مصر دولت ايران ، اسلامي انقلاب پيروزي از پس -
داخل در را وي دفن اجازه مرگش از پس و داد پناه معدوم
.داد مصر كشور
مصر ايران ، اسلامي جمهوري خاك به عراق تجاوز دنبال به -
.ايستاد عراق كنار در توان تمام با
به ديويد ، كمپ قرارداد امضاي با سادات انور آنكه از پس -
يكي ايران اسلامي جمهوري شد ، ترور "خالداسلامبولي" دست
اسلامبولي خالد نام به را تهران شهر خيابانهاي از
.كرد نامگذاري
گانه سه جزاير سر بر امارات ادعاهاي از مصر حمايت -
.ايراني
منطقه در خود امنيتي نفوذ گسترش و حضور براي مصر تلاش -
روبه‌رو ايران اسلامي جمهوري جدي مخالفت با كه خليج‌فارس
.گشت
....مصرو اسلامي جنبش با ايران همكاري از مصر خوف -
در مصر ايران ، عليه عراق تحميلي جنگ يافتن پايان پي در
عراق طلبي‌هاي افزون مشكل با عرب جهان در اول مرحله
با آغازشد ، كويت اشغال با كه بعدي ودرمرحله شد مواجه
را قاهره موضوع اين گرديد ، مواجه سياسي جديد مرزبنديهاي
گام خود منطقه‌اي پيمانهاي هم تغيير درجهت وامي‌داشت
اسلامي جمهوري جايگاه به توجه با رو اين از.بردارد
منطقه‌اي ، و جهاني تحولات در آن نقش و منطقه در ايران
گام ايران با روابط بهبود جهت در كه داشت آن بر را مصر
;برداشت گام مصر با تنش‌زدايي مقام در نيز ايران.بردارد
روند اين كشور دو منافع حفاظت دفاتر افتتاح از پس ليكن
.گرديد مواجه نسبي كندي با
مصر ژئوپوليتيك موقعيت
نقش كشور اين تا شده باعث مصر ژئوپوليتيك موقعيت
تحولات عرب ، جهان و خاورميانه منطقه تحولات در برجسته‌اي
نيز و منطقه با ارتباط در بين‌المللي تحولات آفريقا ،
.كند ايفا ديگران با عربي مجموعه روابط
اروپا و آفريقا آسيا ، قاره سه تلاقي نقطه در مصر كشور
اين تا شده موجب جغرافيايي موقعيت اين.است گرفته قرار
.كند عمل فرهنگها و تمدنها انتقال براي پلي عنوان به كشور
جغرافياي با مستقيمي رابطه مصر ديپلماسي ديگر ، عبارت به
.دارد كشور اين سياسي
در ديگر عوامل برخي جغرافيايي ، حساس موقعيت بر علاوه
:از عبارتند كه مي‌باشند و بوده اثر منشا مصر سياسي رفتار
در كه "سردي صلح" وضعيت و اشغالي فلسطين با همسايگي *
.است حاكم كشور اين و قدس اشغالگر رژيم بين روابط
.آفريقا قاره شمالي دروازه مصر ، *
.تعهد عدم جنبش پايه‌گذاران از يكي به‌عنوان مصر *
كشور اين ;امريكا با بويژه بزرگ قدرتهاي با رابطه *
از نظامي تسليحات زمينه در كمك دريافت‌كننده دولت دومين
.امريكاست
.عرب اتحاديه مقر مصر ، *
در فعال مشاركت و بين‌المللي سازمانهاي اكثر در عضويت *
.تابعه سازمانهاي و ملل سازمان فعاليتهاي
.اقتصاد در توجه قابل پيشرفت *
اين كنوني دولتمردان توسط سكولاريسم سياست از پيروي *
....كشورو
جديد تحولات
اسلامي ، انقلاب از پس مصر و ايران سياسي روابط قطع باوجود
عادي روند آرام ، حدي در كشور دو تجاري -اقتصادي روابط
تحت طرف دو دهه 1990 ، آغاز از اما ;است كرده طي را خود
فيمابين روابط برقراري در سعي نيز فرهنگي عنوان
.داشته‌اند
آرامي پيشرفت شاهد مصر و ايران روابط ميلادي سال 1991 در
دفاتر ايجاد درباره دوطرف تاريخ اين در كه چرا ;بود
پي در وسپس كردند توافق يكديگر پايتختهاي در منافع حفاظت
حاشيه در جمله از سياسي مشورتهاي سطح در ديگر ، تحول چند
سطح ،..و منطقه‌اي بين‌المللي ، كنفرانسهاي برخي
طي كشور دو همچنين.يافت ارتقا جانبه دو مشاوره‌اي
ايجاد را مصر و ايران دوستي غيردولتي انجمن ديگر ، اقدامي
.كردند
برابر 75 ميلادي سال 1997 در طرف دو تجاري مبادلات حجم
روابط تحكيم دنبال به ايران (2).است بوده دلار ميليون
نمايشگاه برپائي با پيش ماه حدود 8 بامصر ، خود تجاري
.برداشت خصوص اين در ديگر گامي قاهره در ايراني كالاهاي
از پس مصر در ايران نمايشگاه اولين اين است ، ذكر قابل
.است بوده كامل روابط قطع
تجاري روابط توسعه دنبال به شد ، اشاره قبلا كه همانطور
قطع را خود وديپلماتيك سياسي تحركات طرف دو اقتصادي ، و
با ايران اسلامي جمهوري سال 1999 ، در كه طوري به ;نكردند
پارلمانهاي اتحاديه رئيس عنوان به مصري يك انتخاب
(3).كرد موافقت اسلامي كنفرانس سازمان عضو كشورهاي
مصر و ايران روابط در تحولات از پاره‌اي عنوان به آنچه
اما پذيرفت ، صورت كند و آرام شكل به اگرچه شد ، عنوان
اقدامات و مواضع بنيان و اساس عنوان به آنها از مي‌توان
محافل در جدي شكل به كشوركه دو رسمي مقامهاي اخير
.كرد ياد شده ، مطرح خبري و مطبوعاتي
منطقه‌اي ، و داخلي رسانه‌هاي و تبليغاتي دستگاههاي اخيرا
عاليرتبه مقامهاي جديد واقدامات مواضع مجموع اعلان ضمن
كامل روابط برقراري زمينه‌هاي عنوان به آن از كشور ، دو
مي‌كنند ياد مصر عربي جمهوري و ايران اسلامي جمهوري ميان
:است ضروري و لازم آنها از پاره‌اي به اشاره اينجا در كه
اقتصادي 15 گروه از رسمي طور به ايران اسلامي جمهوري
عنوان به گروه ، اين اخير نشست در تا است كرده درخواست
.درآيد هجدهم عضو
عضويت پذيرش با لاتين آمريكاي كشورهاي مخالفت عليرغم
حمايت آن از مصر و مالزي كشورهاي گروه ، اين در ايران
.شد پذيرفته عضو هجدهمين عنوان به ايران نتيجه در.كردند
تلفني ، تماس يك در چهارشنبه 30/3/79 ، روز مبارك حسني
رئيس خاتمي آقاي جناب به را گروه 15 در ايران عضويت
.گفت تبريك كشورمان جمهوري
گفتگوي مطبوعاتي ، مصاحبه يك طي مصر خارجه وزير موسي عمرو
دو ميان روابط بهبود نشانه را خاتمي با مبارك حسني تلفني
.دانست كشور
و ايران روابط بهبودي از استقبال ضمن مصر داخلي مطبوعات
ماه شهريور در كشور دو جمهوري روساي آتي ديدار از مصر ،
.خبردادند آينده
محسن رياست به كشورمان از پارلماني هيات يك همچنين
شوراي مجلس خارجي وسياست امنيت كميسيون رئيس ميردامادي
كشورهاي پارلمانهاي اتحاديه نشست در شركت براي اسلامي
قاهره وارد شنبه 11/4/79 روز اسلامي كنفرانس سازمان عضو
.شدند
با ديدار در مصر خلق مجلس خارجي سياست كميسيون رئيس
و تهران گفتگوهاي استمرار":كرد تاكيد ايراني ، هيات
".است ضروري جانبه دو روابط مطلوب سطح به نيل براي قاهره
آينده چشم‌انداز
مي‌توان فوق ، اقدامات و شرايط مجموعه گرفتن نظر در با
دوره يك از پس مصر و ايران اسلامي جمهوري مناسبات گفت ،
به و مي‌نمايد طي را خود مثبت مراحل حاضر حال در تنش ،
نتيجه مهم ، ايناست حركت حال در كامل روابط برقراري سمت
:مي‌شود اشاره بدان ذيل در كه است محورهايي
تنش‌زدايي سياست راستاي در ايران اسلامي جمهوري دولت -
مناسبات در را جديدي فصل منطقه ، بويژه و جهان كشورهاي با
.كرد آغاز خليج‌فارس حوزه عربي كشورهاي با خود
براي سابق راهبردي اهميت آن فاقد است دريافته كه مصر -
اين با رويارويي براي لذا است ، خاورميانه در امريكا
در سياستهايش ، در بازنگري به امريكا واداشتن نيز و وضعيت
حوزه عرب كشورهاي با را خود محوري نقش تا است صدد
.بخشد بهبود خليج‌فارس
فقيد جمهور رئيس اسد حافظ درگذشت از پس كه جديدي شرايط -
و ايران منطقه‌اي نقش است ، آمده وجود به منطقه در سوريه ،
.است داده افزايش را عربستان‌سعودي
منطقه‌اي سياستهاي پيشبرد براي ايران اسلامي جمهوري -
.دارد نياز اسلامي و عربي كشورهاي حمايت به خود ،
پس كه است گونه‌اي به مصر داخلي سياسي و اجتماعي شرايط -
رژيم با ديپلماتيك روابط برقراري از دهه دو حدود گذشت از
.است كرده حفظ را خود ضدصهيونيستي روحيه صهيونيستي ،
و محوري نقش تا كرده آغاز را زيادي تلاشهاي اخيرا مصر -
-امنيتي موضوعات در و گيرد برعهده را عرب جهان رهبري
.باشد تاثيرگذار منطقه در جاري سياسي
كردن نزديك جز چاره‌اي فوق ، اهداف به رسيدن براي مصر -
منطقه در موثر كشورهاي ديدگاههاي با خود سياسي ديدگاههاي
...و (4).ندارد
اقتصادي و تجاري روابط چه اگر مي‌رسد ، نظر به بنابراين
مصر و ايران كشور دو روابط از سطحي مي‌تواند طرف دو ميان
به توجه با مي‌شود پيش‌بيني اما دهد ، اختصاص خود به را
در را مناسبات اصلي محور طرف ، دو نيازهاي و منطقه تحولات
.دهد تشكيل امنيتي سياسي همكاريهاي آينده
:نوشتها پي
و سياسي مطالعات دفتر ،"مصر" سبز كتاب منبع ، -1
خارجه ، 1375 وزارت بين‌المللي
تهران ، 2/4/1379 از فرانسه خبرگزاري گزارش منبع ، -2
سال در اسلامي كنفرانس سازمان پارلمانهاي اتحاديه -3
برگزاري زمان در ايران اسلامي جمهوري پيشنهاد به 1998
.شد تشكيل تهران در اسلامي كنفرانس سران نشست
تاريخ 10/4/79 از كشور ، عصر و صبح روزنامه‌هاي تمامي -4
.است گرفته قرار استفاده مورد لغايت 14/4/79
|
