دلاري ناگفته‌هاي 5000
اقتصادي يادداشت
جهان 2002
اقتصاد نگاه
دلاري ناگفته‌هاي 5000
عادلي محمدحسين با گفت‌وگو در
مهاجري بهاره _ بيطرف منصور:از گفت‌وگو
آساني چندان كار مركزي بانك سابق كل رئيس عادلي حسيني سيدمحمد دكتر با گفت‌وگو
دلار هزار فروش 5 و سال 1372 ارزي بحران به مربوط گفت‌وگو محور آنكه ويژه بهنيست
بخش در.زد بانكداري سال سه و بيست گزارش را گفت‌وگو جرقه واقع در.باشد موقع آن
را آن عادلي دكتر كه شد مطرح مطالبي مركزي بانك بر عادلي دكتر كلي رياست به مربوط
مدرك بخش در چه و دلار هزار فروش 5 به مربوط بخش در چه.خواند غيرمنصفانه كاملا
.تحصيلي‌اش
خارجه امور وزير اقتصادي معاون اكنون كه عادلي دكتر دفتر وارد وقتي گفت‌وگو روز
گزارش نويسندگان دنبال ايشان كه بود معلوم شدند معرفي مصاحبه‌كنندگان و شديم است
نام با كه گزارش نويسندگان شد مشخص كه وقتي و مي‌گردد "بانكداري سال سه و بيست"
:گفت مزاح به نشسته‌اند برابرش در بودند نوشته را بانكداري سال سه و بيست مستعار ،
".كشيده‌ايد شلاق به جمعيت ميليون برابر 60 در مرا شما"
پشت موارد و دلار هزار فروش 5 چگونگي به مربوط مسائل مصاحبه اين در كه عادلي
افشا بار اولين براي شد سال 1372 آبان _ مهر در ارز قيمت بحران باعث كه را پرده‌اي
پرده پشت در رانت‌خواران" كه بود معتقد و خواند "مظلوم" بار چندين را خودش مي‌كرد ،
".بودند دلاري هزار فروش 5 طرح شكست
روزنامه دور سال‌هاي ستون‌نويس.نمي‌كرد فكر هرگز - اقتصاد گروهمهدوي اميرحسين
مركزي بانك كلي رياست از گرفتن كناره از پس سال نه كه نمي‌كرد گمان وقت هيچ همشهري
ديپلمات عادلي حسين محمد.گيرد لقب "دلاري فروشنده 5000" روزنامه همين سوي از
و تخصص محصول تماما را كشور مديريتي نردبان در ترقي ايراني خوش‌چهره و شيك‌پوش
ميان در است معتقد و دارد خود كارنامه كشيدن رخ به اصرار او.مي‌خواند خود توانايي
انتشار و ارز كردن نرخي تك چون مهمي حركت‌هاي سرمنشا "بي‌تصميم" مديران از انبوهي
دانشجويي اسلامي حركت‌هاي با متحده ايالات در او تحصيل.است بوده مشاركت اوراق
محمد و - متحد ملل سازمان در ايران دائم نماينده _ حسينيان نژاد هادي.بود همراه
.بودند آمريكا در عادلي دانشجويي دوران دوستان - جمهور رئيس مشاور - نجفي علي
پيشنهاد با "اسلامي جمهوري" استقرار آستانه در و شد قطع تحصيلي‌اش بورس سال 56
روز آن اساتيد.شد پايتخت وارد تهران دانشگاه اقتصاد دانشكده رياست پذيرفتن
بعد دهه يك به او پايان‌نامه ارائه و نشناختند "دكتر" را عادلي تهران دانشگاه
مصاحبه ميانه‌هاي در.خورد پيوند هندوستان از مكاتبه‌اي دكتراي ماجراي با و موكول
"مكاتبه‌اي دكتراي" عبارت ياد به كه زماني خارجه امور وزارت اقتصادي معاون با ما
يا بودم آيت‌الله پسر من مي‌كنيد خيال شما:گفت و شد برافروخته چهره‌اش افتاد
شوم؟به مركزي بانك كل رئيس هند از مكاتبه‌اي دكتراي با كه داشتم سياسي پشتوانه
به پيوستن جز چاره‌اي عادلي و بود بسته دكترا اخذ براي آمريكا راه روزها آن رو هر
خارجه امور وزارت اقتصادي كل مدير سال 61.نيافت ديوانسالاري در خود دوستان كاروان
ادامه طباطبايي علامه و تهران دانشگاه‌هاي در اقتصاد تدريس به آن با همزمان و شد
دانشگاه و دولت انتخاب دو بين را او ولايتي علي‌اكبر كه بود هنگام همان در.داد
در نفت وزير مشاور و 66 سال 65 در آن از پس.داد ترجيح را دولت عادلي و قرارداد
در بار اين اما.شد فراخوانده خارجه وزارت به هم باز كه اين تا.بود اوپك امور
به رفسنجاني هاشمي آيت‌الله دولت آمدن كار روي با ژاپن در ايران سفير.توكيو
طراح و كرد امضا را ايراني اسكناس‌هاي دارايي و اقتصادي امور وزير پيشنهاد
.شد سازندگي دوران در پولي آزادسازي سياست‌هاي
ارز انتقال بدون واردات ازممنوعيت عبارت كه ارز نرخ يكسان‌سازي محوري شرط اگر
مي‌رفت جلو راحتي به مذكور سياست مي‌شد رعايت بود
سياست اجراي در ما عملكرد مشاهده با پول بين‌المللي صندوق سال 1372 تابستان در
داشت قصد كه كرد خشنودي اظهار چنان ارز نرخ يكسان‌سازي
آن ، طي و كند برگزار منطقه كشورهاي كليه براي سميناري تهران در سال همان شهريور در
دهد ارائه كشورها ساير براي را برنامه‌ها تنظيم كارو كنترل چگونگي زمينه در خود تجربيات ايران
منفي بحث‌تراز كشيدن ميان به براي فرصتي عادلي حسين محمد با ما همنشيني ساعت در 2
دست افغانستان بازسازي و ايران اقتصادي ديپلماسي واردات ، گسترده حجم ايران ، تجاري
قول عادلي از گرچه.انجاميد طول به دلارها فروش 5000 پرونده درباره صحبت و نداد
او ، ولي بنشينيم بحث به وي با هم را ديگري مباحث گفت‌وگويي در زودي به تا گرفتيم
نگارندگان همراه به.كرد موكول گفت‌وگو اين نتيجه به را بعدي وقت براي هماهنگي
:شديم خارجه امور وزارت قديمي محوطه وارد مركزي بانكداري سال مطالب 23 سلسله
به ايران اقتصاد در ارز نرخ يكسان‌سازي سياست جاري سال ابتداي از دكتر ، آقاي*
بانك بر شما كلي رياست دوره با همزمان كه ديگر بار يك سياست اين.درآمد اجرا
نظر بهنگذاشت جاي بر كشور اقتصاد بر خوشايندي تاثير كه شد اجرا نيز بود ، مركزي
آن طي بانكي نظام كه ارزي دلار هزار فروش 5 به توجه با) سياست اين اجراي چرا شما
نبود؟ موفقيت‌آميز (مي‌فروخت افراد به دوران
اشتباهات از يكي.كنم عرض را نكته‌اي بايد دهم پاسخ شما اصلي سوال به آنكه از قبل
مسائل مي‌دهد ، روي اخيرا كه اتفاقاتي اين مي‌كنند فكر كه است آن عوام ، بين در رايج
در است اصلاحي اقدامات اجراي نتيجه در شده ، شفاف و آمده رو اصطلاح به كه نامناسبي
.است كرده رو را مسائل اين اصلاحات اتفاقا كه حالي
مي‌خواهند كه "اليتي" يا "خواص" اينكه آن و مي‌شود مطرح سوال يك اينجا در *
.بشناسند خوبي به را جامعه بستر بايد كنند ، شروع كشور در را اصلاحات
همان.شوند كار به دست هزينه‌ها _ فايده احتساب با بايد آنها است طور همين قطعا
يكسري شد شروع خاتمي آقاي جمهوري رياست زمان در كه اصلاحاتي مي‌بينيد كه طور
اصلاحات معلول اتفاقات اين مي‌كنند فكر خيلي‌ها كه آورده وجود به را "پديده‌هايي"
خاتمي آقاي منتهي بوده جامعه در مسائل اين.نيست طور اين اصلا كه حالي در.است
.مي‌دهند نشان را خود اينها كه كرده ايجاد را فضايي
.نمي‌دهد رخ مسائلي چنين اقتصادي بستر در اما*
.مي‌دهد رخ چرا
پرده‌ها يكسري مي‌شود موجب سياسي يا اجتماعي حوزه‌هاي در اصلاحات حاضر حال در*
انديشه‌هاي يا بوده جامعه در كه فسادهايي مثلا شود عيان پرده پشت مسائل و رود كنار
درصد تا 90 اينكه 80 به توجه با) اقتصادي بخش در اما.شود آشكار پنهان سياسي
خود مي‌شود ، اتخاذ دولت توسط كه اصلاحي سياست‌هاي (است دولت اختيار در ما اقتصاد
همين به مي‌توان نمونه طور به.مي‌شود قاچاق مانند موازي پديده‌هايي ايجاد باعث
كارشناسان از بسياري شماكه خود زمان دركرد اشاره دلار هزار پنج فروش قضيه
فروش اين جوابگوي نمي‌تواند ايران ارزي ذخاير داشتند اعتقاد زمان همان در اقتصادي
.باشد ارز
اين بايد دهيم ، انجام كارشناسي كار دلار هزار فروش 5 قضيه مورد در بخواهيم اگر
جزو دلار هزار فروختن 5 اينكه نه البته دهيم ، قرار اصلاحي برنامه‌هاي جزو را سياست
زده گره مختلفي امور و محوري شرط با كه بود روندي جزو اقدام اين بلكه بود ، اصلاحات
گره مختلف كارهاي سري يك با سال 1372 در ارز نرخ يكسان‌سازي سياست اجراي.بود شده
.ببرند پيش را برنامه‌ها و كنند حمايت را يكديگر مي‌توانستند آنها كه بود شده زده
.مي‌شود محسوب اداري كار يك پول تبديل قابليت بدون ارز نرخ يكسان‌سازي كنيد توجه
تبديل قابليت آزادانه ملي پول كه مي‌كند پيدا معنا زماني ارز كردن تك‌نرخي واقع در
بخشي هم دلار هزار فروش 5.ارز نرخ يكسان‌سازي مي‌شود اين.باشد داشته را ارز به
در كه را كساني كه است اين ارز شدن تك‌نرخي تاثير.بود ارز نرخ يكسان‌سازي روند از
حركت به را خود تبليغاتي اهرم‌هاي آنها.مي‌آورد صحنه به مي‌كنند ضرر جديد شرايط
كه "پنهان تمايلات" با عده‌اي.مي‌دهند قرار هم برابر در را عواملي و مي‌اندازند
كه جديد محيط در ناگهان مي‌كردند استفاده رانت‌خواري فضاي و موجود شرايط از قبلا
هم زدن‌ها بدل اين در.مي‌كنند زدن بدل به شروع مي‌شود ، سلب آنها از امكان اين
از ناشي نابساماني‌ها مي‌كنند فكر همه وقت آن.مي‌كنند رو را نابسامان مناسبات
سال گذشت 9 علي‌رغم و مي‌گويم قاطع ضرس به من.است اصلاحات و ارز نرخ يكسان‌سازي
موفق سال 1372 در ما اگر كه كنم مناظره كارشناسي هر با حاضرم سياست اين اجراي از
بهره‌مند بيشتري منافع از ما اقتصادي ساختار قطعا مي‌شديم ، ارز نرخ يكسان‌سازي به
شرط دوره ، آن در اگر.آوريم در اجرا به را آن دوباره سال از 9 پس اينكه تا مي‌شد
انتقال بدون واردات ممنوعيت و واردات كنترل از عبارت كه ارز نرخ يكسان‌سازي محوري
جلو راحتي به مذكور سياست نمي‌داد ، رخ ممنوعيت‌ها لغو آن و مي‌شد رعايت بود ارز
.مي‌برد بهره بيشتري منافع از قطعا هم كشور اقتصاد و مي‌رفت
شد؟ لغو ارز انتقال بدون واردات ممنوعيت چرا*
.گفتم را علت مي‌شد كه زباني آن به جوابيه‌ام در من
بدون واردات ممنوعيت لغو از كساني چه بگوييد داريد ، شفاف‌سازي قصد شما اگر*
گفت پيش چندي..آقاي.شدند ارز نرخ يكسان‌سازي مانع و مي‌بردند سود ارز انتقال
ما كه شد وارد فشارهايي اما بوديم مخالف دلار هزار فروش 5 با عادلي دكتر و من" كه
موجب فشارها همين كه چرا بود كساني چه سوي از فشارها اين ".دهيم انجام را كار آن
.رود سوال زير هم ارز نرخ يكسان‌سازي طرح كه شد
به شروع آرام‌آرام سال 1368 دوم نيمه از ما كه بود سياستي ارز نرخ يكسان‌سازي
به كه مي‌ترسيدند نبودند ، موافق سياست اين اجراي با خيليهاكرديم آن اجراي
ايجاد مشكلي است ممكن مي‌گفتيم ما ولي.كند ايجاد مشكل و بينجامد تورم نرخ افزايش
مهار داشت امكان كه جايي تا هم طور همانكنيم مهار را مشكلات مي‌كنيم سعي اما شود
اجرا به را ارز نرخ يكسان‌سازي طرح كه بود ما روز آن حد در كشوري كمتر.كرديم
را همين فقط شما به من خصوص اين در.كند كنترل آن‌قدر را مشكلات بتواند و بگذارد
عملكرد مشاهده با پول بين‌المللي صندوق سال 1372 تابستان در كه بدهم ارجاع و بگويم
(بود نرفته بالا نرخ‌ها آن نتيجه در كه) ارز نرخ يكسان‌سازي سياست اجراي در ما
كليه براي سميناري تهران در سال همان شهريور در داشت قصد كه كرد خشنودي اظهار چنان
و كار كنترل چگونگي زمينه در خود تجربيات ايران آن ، طي و كند برگزار منطقه كشورهاي
اعلام سال 1372 ابتداي در ما.دهد ارائه كشورها ساير براي را برنامه‌ها تنظيم
پيشنهاد دستگاه‌ها از يكي بعدشد هم طور اين شود ، يكسان بايد ارز نرخ كه كرديم
كشور صنعتي واردات و يدكي قطعات واردات براي اشخاص دهد اجازه مركزي بانك كه كرد
.گرفت قرار بحث مورد جلسه‌اي در پيشنهاد اينكنند وارد دلار هزار تا 40 بتوانند
هم‌عقيده من با هم آقايان از ديگر نفر دو يكي.بودم مخالف شدت به بنده طبيعتا
در مركزي بانك رسيد ، دلار هزار به 10 واردات مصوب رقم بررسي و بحث از بعد.بودند
شد قرار وقتي و گذشت مدتينكرد اجرا را مصوبه اين (بودم كل رئيس من كه) موقع آن
هزار آنكه 10 اول.كرديم مشروط مسئله دو به را آن آوريم ، در اجرا به را مصوبه
ارز انتقال بدون واردات عنوان تحت وارداتي آنكه دوم دلار ، هزار بلكه 5 نه ، دلار
نزده حرف آن مورد در كسي و مانده مغفول ما كشور در كه چيزهايي از يكي.شود لغو
تجارت و واردات بحث دارد ، ريشه آن در هم اقتصادي و سياسي مالي فساد تمام و است
دارد بزرگ شاهراه يك دنيا جاي همه مثل ما كشور در خارجي تجارت متاسفانه.است خارجي
است خلوتي و خالي شاهراه بزرگ ، شاهراه اين ايران در اما.كوچك كانال‌هاي يكسري و
بزرگ شاهراه از عبور كه چرا.مي‌رسد نظر به پري كانال‌هاي كوچك ، كانال‌هاي آن اما
آنهايي اما است كرده كار چه مي‌فهمند همه كند تردد آن در كه كس هر و دارد عوارضي
اين از اصلي حجم كه مي‌بينيد شما نتيجه در آزادند ، مي‌گذرند ، كوچك كانال‌هاي از كه
كردن باز مي‌خواهيد اگر مي‌گفتيم زمان آن ما.است خلوت اصلي شاهراه و مي‌گذرد مسير
.شود انجام دلار هزار تا 5 حداكثر كار اين آماده‌ايم كنيد ، آغاز را "سرمايه حساب"
اصلي شاهراه از ما واردات كه باشد شرطي به هم دلار هزار تا 5 سرمايه حساب كردن باز
ثبت بازرگاني وزارت در متقاضي حال اين در.باشد داشته كتاب چاپ ، مثل و باشد كشور
حتما دلار هزار يا 40 دلار هزار دلار ، 10 هزار گرفتن 5 با اينكه اما مي‌كند سفارش
در اگر حتي.نبود ما كنترل در ديگر كند كشور وارد "لي" شلوار يا بياورد يدكي قطعات
داشت وجود هم ديگر راه‌هاي و مرزي بازارچه‌هاي و آزاد مناطق مي‌شد كنترل هم گمرك
امكان آنها طريق از كه هست هم ديگري شيوه‌هاي كشور در.دارد وجود هم هنوز كه
به.شد پذيرفته كه كرديم اعلام را اساسي شرط دو آن دليل همين به.دارد وجود واردات
.كرديم دلار هزار فروش 5 به شروع سال 1372 ماه ارديبهشت اوايل در ما ترتيب اين
ارديبهشت اوايل از مي‌شويد متوجه زمان آن بانك‌هاي و روزنامه‌ها به مراجعه با شما
دلار هزار روزانه 5 فروش ديگر عبارت به.نيفتاد اتفاقي هيچ سال آن آبان اواسط تا
كسي نداشت وجود ارز انتقال بدون واردات چون اما بود شدن انجام حال در فرد هر به
.است واردات ارز ، براي تقاضا مهم‌ترين كه چرا.نبود دلار هزار خريد 5 متقاضي
و پنجره‌ها و سوراخ‌ها از واردكنندگان:مي‌شوند تقسيم دسته دو به هم واردكنندگان
تعداد از كسي اما است كتاب و حساب داراي دوم دست عملكرد.دروازه‌ها از واردكنندگان
را نكته يك ذكر جا همين در) ندارد دقيق اطلاع آنها واردات نوع و حجم و اول گروه
تحت بانكي ، و پولي سمينار در سال 1372 ماه ارديبهشت در من سخنراني كه مي‌دانم جالب
نگراني قضيه همين به نسبت من كه چرا شد ايراد "خارجي تجارت و ارز نرخ رابطه" عنوان
وارد من به را اتهامش عكس مقاله‌تان در شما كه بود چيزي همان درست اين.داشتم
وقتي تا كه هستم و بوده مسئله اين نگران هميشه من.مي‌گرديم بر قبلي بحث به (كرديد
يكسان خارجي تجارت در ما رانتي لابي‌هاي پرپيچ‌وخم و مختلف متنوع ، بسيار كانال‌هاي
هر بهداشت نخواهيم تجاري‌مان و ارزي سياست‌هاي توليد ، كار بر درستي كنترل نشود ،
با بوديم مطمئن و شد شروع كار ما شرايط پذيرش با سال 1372 ماه ارديبهشت از حال
.نمي‌افتد اتفاقي هيچ است ، بسته ارز انتقال بدون واردات راه اينكه به توجه
بحران شروع تا سال 1372 ماه ارديبهشت از كه است موجود زمينه اين در آماري آيا*
شد؟ فروخته دلار هزار چقدر 5
اندازه همان به چوننداشتيم بابت اين از هم نگراني‌اي هيچ و است موجود آمارش بله
بانك‌ها آمار ;اينجاست جالب.مي‌فروختند ارز ما به مي‌شد ، خريداري ارز ما از كه
ارز مي‌خريد ، ارز كه مقداري همان بانك داشت وجود تعادل بخش اين در كه مي‌دهد نشان
به مي‌شد ، فروش رقم از بيشتر بانك‌ها توسط ارز خريد ميزان هم اوقات بعضي.مي‌فروخت
را دلار هر بانك مثلا.بود آزادبالاتر بازار نرخ از بانك نرخ‌خريد اينكه دليل
در نتيجه در.بود ريال آزاد 1610 بازار در خريد نرخ كه حالي در مي‌خريد ريال 1620
حجم.بود فروش از بيشتر دلار هزار تا 200 بانك 100 خريد ميزان روزها از بسياري
نبود آن‌قدر يعني بود دلار ميليون نيم و يك تا يك بين هم بانك‌ها روزانه معاملات
كه مي‌رفت پيش خوب آن‌قدر و داشت ادامه راحتي به روند اين.كند نگران را ما كه
تعجبزده ما موفقيت از پول بين‌المللي صندوق كارشناسان (كنيد نقل من از را اين)
در.شد تشكيل جديد كابينه ماه 1372 مرداد در 25 تا مي‌رفت پيش قضايا.بودند شده
بروز به توجه با.داد جلسه تشكيل ذي‌ربط تصميم‌گيرنده ستاد سال آن ماه شهريور
حذف مقدمه بدون ما محوري شرط ناگهان و كرد تغيير ستاد تركيب طبيعتا سياسي ، اتفاقات
آزاد را ارز انتقال بدون واردات بايد كه كردند اعلام ستاد جلسه در روز يك يعني.شد
.شد ارائه سال 1372 ماه شهريور اول نيمه در پيشنهاد اين كنيم
كرديد؟ مخالفت آن با دارايي و اقتصادي امور وزير و شما*
و بودند سرپرست وهاجي آقاي.نداشت وزير زمان آن در دارايي و اقتصادي امور وزارت
تاريخي جلسه آن در مطلب اين وقتي نتيجه در من نظر به البته.شوك در هم نوربخش آقاي
... شد ، عنوان
بود؟ كرده پيشنهاد وقت بازرگاني وزير آيا شد؟ ارائه كسي چه سوي از پيشنهاد*
كه بود ستاد ناظرين از نفر دو يكي و بازرگاني و صنايع وزيران مشترك پيشنهاد
بسيار جلسه‌اي.دارد حديث‌ها و حرف خيلي جلسه آن.بودند آمده مجلس از طبيعتا
جلسه آن در.شد من نشستن و شدن بلند عزوالتماس ، دعوا ، سروصدا ، به منجر كه طولاني
روحاني چون) كرديم عزوالتماس ايشان به بود نشسته من كنار هست هم هنوز كه آقايي يك
با آقا كه زديم دري هر به كرديم ، كاري هر ما.بكنيد كاري قسم خدا به را تو كه (بود
تمام است ، خطرناك بسيار و مي‌كند منفجر را مملكت اقدام اين نكنيد ، موافقت كار اين
مخالف ما.نرسيديم جايي به مي‌دهد ، هدر به را ما نيم و ماه پنج اين دستاوردهاي
را كشور نظامات از خارج واردكنندگان با مقابله توانايي مي‌دانستيم چون بوديم
.نمي‌شناسيم را آنها و نداريم
دارد ادامه
اقتصادي يادداشت
گرداني اقتصاد سنت خردورزي‌و سنت
زرگر عباس
عملكردهاي و نادرست حرف‌هاي حكايت.است قديمي حكايتي ايران اقتصاد دردهاي حكايت
به گاه ايراني اقتصادگردانان.نادرست عملكردهاي و درست حرف‌هاي حكايت و نادرست
ناقص و كوچك نقشه‌هايي با اما بزرگ اهدافي با كه مي‌مانند دريانورداني آن مانند
گذشت از پس هم آن رسيد آن به مي‌توان كه جايي حداكثر.مي‌شوند اقيانوس‌ها رهسپار
هم ديگر سياست چند بايدنبود كامل اما بود ، درست برنامه‌ها آن":است اين سال‌ها
بخش" يك يا "خاص شخص" يك مختص كه نيست جمله‌اي اين البته "مي‌شد اجرا آن با همسو
گذشته سال‌هاي در كه اقتصادي سياست‌هاي جاي جاي در.باشد "خاص زمان" يك حتي و "خاص
نمي‌كند هم فرقي.ديد سخنان اين‌گونه از اثري مي‌توان شده‌اند روبه‌رو شكست با
و مسكن بازرگاني ، صنايع ، وزارت يا و دارايي و اقتصاد وزارت يا باشد مركزي بانك
بپذيرد نمي‌تواند سليمي عقل هيچ البته.برنامه‌ريزي و مديريت سازمان يا و شهرسازي
مي‌كند پيروي قاعده اين از فوق مراكز در گرفته انجام اقتصادي فعاليت‌هاي تمامي كه
از بسياري در اما.است شده مواجه شكست با شده اجرا اقتصادي فعاليت‌هاي تمامي يا و
آن":كرد خلاصه ساده عبارت يك در را اقتصادي برنامه‌هاي شكست دليل مي‌توان موارد
اينكه يا و ".شدند اجرا ناقص عمل در اما بودند درست تئوريك لحاظ از برنامه‌ها
مركزي بانك پيشين روساي از يكي كه حال اين وجود با.نداشت وجود "لازم هماهنگي‌هاي"
و كند ارزيابي سال گذشت 9 از پس را خود مسئوليت حوزه عمده چالش‌هاي كرده قبول
اقتصاد فعلي سياستگذاران براي مغتنمي فرصت خود بازگويد را روزها آن ناگفته‌هاي
سياست‌هاي با اگر بانك‌ها توسط ارز آزاد فروش و نرخ يكسان‌سازي سياست.است كشور
در مطمئنا مي‌شد ، مواجه تصميم‌ساز نهادهاي و وزارتخانه‌ها ديگر سوي از همسويي
و بودجه و برنامه سازمان سابق روساي از طبيبيان محمد دكتر.نمي‌ماند باز كار نيمه
داشت ايران روشنفكري تفكر بر كه نقدي در ايران اقتصاد خوشنام تئوريسين‌هاي از يكي
آنها.ندارند محض فردگرايانه و علمي تفكر به عادت ايراني روشنفكران كه بود معتقد
مي‌بينيم كه هست هم دليل همين به.نمي‌دهند خود تناقض‌گويي‌هاي به اهميتي هيچ
( همشهري 25/12/80) ".است قاجاريه دوره اواخر مشكلات همان ما مشكلات
سياست‌هاي از بسياري مورد در را طبيبيان دكتر گفته اين بتوان شايد واقع در
كه حالي در نمونه به‌عنوان.راند زبان بر كشور اجراي حال در و شده اجرا اقتصادي
ميان تكراري و عادي محاوره نوعي به دولت اقتصادي گسترده فعاليت‌هاي از انتقاد
كشور اقتصادي سياستگذاران كلي به‌طور و مجلس نمايندگان دولتمردان ، اقتصاددانان ،
اصراري با تلفن و تلگراف و پست وزارت كه مي‌بينيم همچنان اما است شده تبديل
شبكه‌هاي و ارتباطات زمينه در خصوصي بخش فعاليت‌هاي كردن محدود در سعي نامتعارف
.مي‌كند رايانه‌اي
تصميم‌ساز نهادهاي نفتي فرآورده‌هاي مصرف افزايش دليل به كه حالي در سو ديگر از يا
مي‌دهند ، افزايش را بنزين جمله از و نفتي فرآورده‌هاي نرخ هرساله اقتصادي
بازار داخلي توليد از حمايت شعار با صنايع وزارت در ذي‌نفوذ نهادهاي و خودروسازان
هم هيچ‌كس.مي‌دارند نگه تشنه داخلي غيراقتصادي و پرمصرف خودروهاي براي را
بايد مصرف‌كنندگان انتخاب قدرت چرا يابد كاهش بنزين مصرف است قرار اگر نمي‌پرسد
.شود پرمصرف داخلي خودروهاي برخي خريد به محدود
در اروپا اتحاديه تحقيقاتي هيات نهايي گزارش نتايج كه است دليل همين به شايد
نتايج زيرا.مي‌خورد خاك نيرو وزارت از گوشه‌اي در سوخت مصرف كاهش راهكارهاي زمينه
اينكه يا و مي‌برد سر به غريبي تناقض در اقتصادي فعلي متناقض سياست‌هاي با گزارش
چگونگي بر نظارت براي امنايي هيات سرانجام طولاني بحث‌هاي و فراوان تلاش‌هاي با
در بعد چندي امنا هيات همين اما.مي‌آيد وجود به كشور در ارزي ذخيره صندوق مصرف
صندوق از برداشت براي مجوز به نيازي بانك‌ها ديگر كه مي‌كند اعلام مصوبه‌اي
از.دهند افزايش را ارزي وام سقف خود تشخيص به مي‌توانند و ندارند ارزي ذخيره‌اي
.است فراوان ايران اقتصاد در نمونه‌ها دست اين
شكست به منجر كه است پرداخته حوادثي بازگويي به تحسين خور در دقتي با عادلي دكتر
گذشته دهه در شده اجرا اقتصادي سياست‌هاي جنجال‌برانگيزترين و مهم‌ترين از يكي
واقعه اين از نيز ديگري روايت‌هاي گاه و نكات ديگري افراد مطمئنا.است پرداخته
چه روايت‌ها بازگويي اين سرانجام زد حدس هم‌اكنون از بتوان شايد همه اين بادارند
.بود خواهد
جهان 2002
2 يكمي قرن‌بيست‌و ركود
نصير رضايي غلامرضا:ترجمه
بنابراين اقتصادي ، تا داشت خواهد سياسي انگيزه‌اي بيشتر ماليات‌ها كاهش از بسياري
بر ماليات كاهش انداختن جلو تصميم مثال براي.كرد نخواهد عمل سريع محرك يك صورت به
آمريكايي‌هاي نفع به عمدتا بود ، شده برنامه‌ريزي و 2006 سال 2004 براي كه درآمد
كنند ، خرج آنكه جاي به را اضافي مبالغ اين سال 2002 در كه بود خواهد ثروتمندتر
.كرد خواهند پس‌انداز بيشتر
اين ستوده‌اند ، مهمي سياسي واكنش به‌عنوان را بودجه‌اي گشايش اين بسياري آنكه با
شدن خراب سال 2002 طي زيرا.افزود خواهد آنها بر كند حل را مشكلات آنكه جاي به امر
.شد خواهد آشكارتر ديگري زمان هر از آمريكا بلندمدت مالي سلامت
درصد 4) دلار تريليون آمريكا 6/5 بودجه مازاد از كنگره برآورد مه 2001 ماه در
كاهش براي بوش طرح به توجه با سال 2001 اكتبر در.بود (داخلي ناخالص توليد
دلار تريليون به 6/2 برآورد اين هزينه‌ها افزايش و اقتصادي رشد شدن كند ماليات‌ها ،
كاهش بيشتر هم باز برآورد اين سال 2002 در.يافت كاهش (داخلي ناخالص توليد درصد 2)
در بالاتر بهره نرخ‌هاي نتيجه در و بلندمدت بودجه‌اي نظم خسران اين.مي‌يابد
.بود خواهد آن از پس و سال 2002 در آمريكا اقتصاد آشيل پاشنه بلندمدت ،
به جاري حساب كسري.داد نخواهد تغيير را آمريكا ديرينه توازن‌هاي عدم فعلي ركود
نرخ مصرف‌كنندگان ، اعتماد رفتن دست از با.ماند خواهد باقي زياد ناپايدار گونه‌اي
خواهد كمتر لازم ميزان از هم هنوز متاسفانه اما يافت ، خواهد افزايش شخصي پس‌انداز
اما.شد شكوفا ضعف‌ها اين رغم به دهه 1990 پاياني سال‌هاي در آمريكا اقتصاد.بود
سال‌هاي در.شود چنين ديگر بار نيز و 2003 سال 2002 در كه بود مطمئن نمي‌توان
.مي‌كرد جبران را مشكلات ديگر كه بود معجزه‌اي آمريكا بهره‌وري رشد دهه 1990 پاياني
بوده اغفال‌كننده امر اين كه ساخت آشكار سپتامبر از 11 قبل از آماري تجديدنظرهاي
اقتصاد مختلف بخش‌هاي در توازن عدم صورت آن در شود ، كند بهره‌وري رشد اگر اما.است
.داشت خواهد كوتاه عمري سال 2002 چشمگير بهبود و شد خواهد برجسته مطمئنا آمريكا
اقتصاد نگاه
كنيم نقد عادلي‌راعادلانه
صفت جنان صادق محمد
نقشه و برنامه دلار هر كردن هزينه براي جنگ ، زمان در كه دولت‌گرايي چپگرايان
صورت به دلار هزار متقاضي 5 هر به گرفته تصميم مركزي بانك ديدند وقتي داشتند ،
عليه را انتقاد از آتشباري آن از پس و شدند مبهوت ابتدا بفروشد ارز آزاد كاملا
فرصت از ماجرا اين در نيز كشور سياسي راست جناح.انداختند راه به تصميم اين
ويژه به اقتصاد عرصه در دولت كارنامه از را خود كردند تلاش و كرده استفاده
رياست دوران كل از كه شد ايجاد وضعيتي ترتيب ، اين به.بكشند كنار ارزي سياست‌هاي
كه مردمي شد بزرگ‌ماندگار نقاشي تصوير يك تنها مركزي بانك بر عادلي محمدحسين
خارجي معتبر ارز يك به تبديل را خود پول آزادي با دنيا ديگر هرجاي مثل مي‌خواستند
سابق رئيس شد؟ اتخاذ تقسيم يك همين مركزي بانك بر عادلي رياست سال در 5 آيا.كنند
و بودجه و برنامه سازمان رئيس كنار در شجاع تقريبا عنصر يك عنوان به مركزي بانك
شبه اقتصاد بر را آزاد اقتصاد سازوكار روح بود قرار دارايي و اقتصادي امور وزير
.بدمند ايران سوسياليستي
اندازه‌اي به اقتصاد كردن ليبراليزه عليه مقاومت جبهه كه نداشتند باور هرگز اما
نيز دولت رئيس عنوان به رفسنجاني هاشمي تسليم موجب سال 1373 پايان در كه باشد قوي
كه پژوهش و مجلس نشريه به مربوط ميزگرد يك در ماه 1372 دي در عادلي حسين محمد.شود
نبوي ، مرتضي خاموشي ، علينقي باهنر ، محمدرضا اولادي ، عسگر حبيبالله آن طرف يك در
بانك سياست‌هاي از تنهايي به شد ناچار داشتند حضور نجف‌آبادي دري و اسحاق آل يحيي
ولي.كرديم اصلاح را ارز نرخ كه كرديم درستي كار ما":بگويد و كند دفاع مركزي
است اين داريم ما امروز كه اشكالي...نداديم انجام را كارها بقيه كه كرديم اشتباه
بقيه و شد انجام آنها از يكي ولي شود انجام بود قرار كارها يكسري پيش سال از 4 كه
به "قيمت" كردن آزاد مي‌رسد نظر به شود؟ انجام كارهايي چه بود قرار "...نشد انجام
هاشمي دولت كار دستور در ارز و پول و خدمات و كار كالاها ، بازار تنظيم عامل مثابه
از.نشد كار اين اما برساند ، زمين به را اقتصاد بر حاكم "ديوانسالاري" پشت تا بود
اقدام‌هاي صدر در را مداراجويانه روشي ايران خارجي سياست بود ، قرار ديگر طرف
و انديشه‌ها طبق بر فرهنگي سياست‌هاي بود قرار.نشد كه دهد قرار ديپلماسي
را كشور داخلي سياست بود قرار.نشد كه شود اجرا و تنظيم خاتمي سيدمحمد ديدگاه‌هاي
نمي‌كرد پيش‌بيني كسي هرگز سرانجام...نشد كه برد پيش كندو تدوين نوري عبدالله
به منجر يكديگر دست در دست عوامل اين.كرد سقوط كه كند سقوط دوباره نفت قيمت
آزاد اقتصاد تجربه كه مركزي بانك جوان مديريت البته.شد ارزي سياست‌هاي ناكارآمدي
سياست‌هاي است قرار اگر.نبود بي‌تاثير ارزي بد وضعيت شدن پديدار در نيز نداشت را
.كنيم نقد را دوران آن كابينه كه است صواب شود نقد اول برنامه دوران ارزي
حسين آل‌اسحاق ، علي‌لاريجاني ، نعمت‌زاده ، محمدرضا كه كابينه‌اي در عادلي محمدحسين
بيژن زنجاني ، روغني مسعود نوربخش ، محسن هادي‌نژادحسينيان ، كمالي ، حسين محلوجي ،
نظر و راي ارزي سياست‌هاي درباره و بودند آن عضو نيز فروزش غلامرضا زنگنه ،
مناسب.نداشت راي حق ولي داشت نظر حق مركزي بانك كل رئيس درعين‌حال و مي‌دادند
اندازه‌اي به هركس به و كنيم سرزنش كرده كه اشتباهي اندازه به را كس هر كه است اين
واجب البته اول برنامه دوران ارزي سياست‌هاي نقد.دهيم پاداش داشته مثبت فعاليت كه
.اخلاقي شجاعت و علمي انصاف و مي‌خواهد همه‌جانبه نگاه اما است ،
|
