سلطه ساختار و تكنولوژي
( بخش واپسين ) اي رسانه گرايي جبر
محدوديت‌هايي قطعا انسان وسيله به تكنولوژي كنترل كه باورند اين بر مفسران از برخي
كه پيامدهايي و (تكنولوژيك تا باشند اجتماعي بيشتر است ممكن محدوديت‌ها اين اگرچه)دارد
مساله اما ، نيستند ، شده طراحي پيش از هميشه شد خواهند همراه تكنولوژي از استفاده با
انتخاب آزادي از توجهي قابل ميزان به تكنولوژي كنترل و استفاده در ما كه است اين
.هستيم برخوردار
:اشاره
.پرداخت مخاطبان و رسانه‌اي فن‌آوري ميان نسبت بحث به نويسنده حاضر ، مقاله بخش نخستين در
.كرد اشاره حوزه اين در فيلسوفان و انديشمندان از برخي ديدگاه تبيين به ميان اين در وي
و پيموده‌اند اغراق راه مخاطبان و رسانه‌اي تكنولوژي ميان نسبت خصوص در برخي وي نظر به
گونه‌اي دو اين ميان بايد كه صورتي در شده‌اند ، قائل تعيين‌كننده‌اي نقش رسانه‌ها براي
.كرد مشاهده را متقابل پيوند
.مي‌خوانيم هم با.مي‌پردازد حوزه اين در نظريه‌ها از ديگر برخي به مطلب ، اين پاياني بخش
انديشه و فرهنگ گروه
فرد اما ، ;مي‌گشايد را در تنها جديد وسيله يك" دارد اعتقاد مورخ ، ،"لين‌وايت"كه همانطور
مي‌دارد اظهار "دوسولاپول ايتل"و (ص 28 وايت ، 1978 ، لين) "نمي‌كند شدن وارد به ملزم را
"واسطه‌اي عوامل" ،"نمي‌كند مشخص را نتايج همه اما ، مي‌دهد ، شكل جنگ ساختار به تكنولوژي"
ارتباط ديدگاه اين با اغلب تكنولوژيك اقتصادي ، جبرگرايي و دارند دخالت نيز ديگر
و پذيري تعميم قابليت از قوي جبرگرايي رويكرد به نسبت خفيف جبرگرايي رويكرد.مي‌يابد
رايج‌تري طور به و دارد بيشتري تطابق موجود شواهد با اما ، است برخوردار كمتري آراستگي
.است شده پذيرفته اجتماعي علوم محققان سوي از
است قوي تكنولوژيك جبرگرايي به متعلق آنها ديدگاه آيا كه نمي‌كنند مشخص مفسران از برخي
فينگان راث كه همانطور.(مي‌دهند انجام عامدانه را كار اين اوقات گاهي بي‌گمان)خفيف يا
از مي‌كند حركت سمت كدام به دقيقا كه مساله اين شناخت بدون فردي كه اين":مي‌شود متذكر
.(ص 105 فينگان ، 1975 ، ) ".است آساني كار مي‌دهد ، موضع تغيير ديگر نظريه به نظريه‌اي
باور آزاد اراده به بايد ما":مي‌دارد اظهار لهستاني ، نويسنده "سينگر شويس با ايزاك"
آزاد ، فعل بر تكيه با اراده اصالت فلسفي ديدگاه ".نداريم ديگري چاره هيچ ماباشيم داشته
اصالت طرفداران.مي‌پردازد مخالفت به باجبرگرايي آگاهانه انتخاب و جست‌وجو فردي ، اراده
همواره آنان.عاجز و مكانيكي آدمهايي نه مي‌كنند ، معرفي فعال راعاملاني مردم اراده
اراده اصالت.باشند داشته كنترل دگرگوني بر و دهند انجام آگاهانه انتخابهايي قادرندكه
كه (اگزيستانسياليست‌ها)وجود اصالت به معتقدان و گرايان انسان سوي از كه است ديدگاهي
تبيين فردي باورهاي و مقاصد ترجيحات ، قالب در رامي‌توان انساني كنش‌هاي دارند اعتقاد
.است شده برگزيده كرد
-پوزيتيويسم يا رفتارگرايي به خود نظري فرض‌هاي در كه اجتماعي علوم دانشمندان از دسته آن
اراده اصالت ديدگاه هستند معتقد -ندارد نقشي آنها در آزاد اراده كه ديدگاه‌هايي يعني
وسيله به كه مي‌پندارند موجوداتي را انسان‌ها ساختارگرا ، نظريه‌پردازان.مي‌كنند رد را
ساير و فرهنگي قراردادهاي خانوادگي ، روابط زبان ، همانند موجودي پيش از ساختارهاي
.مي‌گيرند شكل هستند ، آنها علت ونه معلول افراد شخصي مقاصد و باورها كه اجتماعي نيروهاي
كه ديدگاه‌هايي كه مي‌ورزد اصرار است ، تكنولوژيكي جبرگرايي به معتقد كه ،"وايت لسلي"
وايت ، )هستند مدار انسان مي‌گيرند ، نظر در رويدادها سلسله در اوليه محرك عنوان به را فرد
(و 143 و 168 ص 330 ص 1949 ،
نشده پيش‌بيني و ناخواسته پيامدهاي مساله كه نظر آن از را اراده اصالت حامي ديدگاههاي
تصور مي‌تواند سليمي عقل كدامدانست لوح ساده تاحدودي مي‌توان مي‌انگارند ، ناديده را
برخي كه طور همان هستند؟ پيش‌بيني قابل هميشه و نمي‌روند خطا به هيچ‌گاه نظام‌ها كه كند
به كه آنهايي پيامدها ، و داريد انتظار كه هستند همان‌هايي نتايج":گفته‌اند طبعان شوخ از
كنترل كاملا آزمايشگاهي شرايط تحت حتي كه مي‌دانند درستي به آزمايشگران ".مي‌آوريد دست
.مي‌كنند رفتار است خوشايندشان كه طور آن پديده‌ها شده ،
انتخاب براي ما از بزرگي اكثريت"كه مي‌دارد اظهار بامخالفت نيز "ماندر جري"
(ص 351 ماندر ، 1978 ، )".نداريم اختياري هيچ آنها بر كنترل يا تكنولوژي‌ها
گزينه هيچ مدرن دوره در كه مي‌گويد تكنولوژي ، بر انسان كنترل از دفاع در "ملمان سيسمور"
ص ملمان ، 1972 ، )ماست روي پيش انتخابها از آرايه‌اي بلكه ندارد ، وجود واحدي تكنولوژيك
معين را خود تكنولوژي.نمي‌دهد تغيير و نمي‌كند خلق را خود تكنولوژي ، يا تكنيك يك.(57
جامعه‌شناس ، فينگان ، راث.(ص 58)دهد انجام كاري چنين نمي‌تواند البته و نمي‌كند
چيزي چنين باشد ، داشته پي در اجتماعي پيامدهاي نمي‌تواند خود خودي به رسانه":مي‌افزايد
صرف بي‌شك ، .(ص 108 فينگان ، 1975 ، ) ".گيرد قرار استفاده مورد رسانه كه است آن نيازمند
مورخ يك ،"گراف هاروي".نمي‌شود آن از استفاده به منجر ضرورتا تكنولوژي وجوديك
.نيستند "تغيير عامل" تنهايي به كدام هيچ چاپ ، نوشتن‌ونه نه":مي‌كند تاكيد سوادآموزي ،
زمينه‌اي در را آنها وسيله بدان انساني عامل كه است شيوه‌اي به وابسته آنها تاثيرات
.(ص 19 گراف ، 1987 ، ) ".مي‌گيرد كار به خاص
گرفتن نظر در با قراردارد ، رسانه‌اي جبرگرايي مقابل در كه اراده طرفداران‌اصالت ديدگاه
مي‌گيرد ، قرار اشاره مورد مخاطب جبرگرايي عنوان با اوقات گاهي جمعي ارتباطي رسانه‌هاي
كه است آن بر تاكيد شوند ، معرفي مردم بر تاثيرگذار رسانه‌ها آنكه جاي به آن موجب به كه
.مي‌گذارند تاثير رسانه‌ها بر مردم
كرده‌اند اختيار را اجتماعي يا فرهنگي جبرگرايي ديدگاه جامعه و تكنولوژي مفسران از برخي
معين اجتماعي و سياسي عوامل وسيله به كاملا تكنولوژي‌ها و تكنيك‌ها آن اساس بر كه
تكنولوژيك جبرگرايي كه كمي ميزان همان به اوقات گاهي فرهنگي -اجتماعي جبرگرايي.مي‌شوند
.است قائل ارزش فردي عامل براي مي‌دهد ، بها اجتماعي كنترل به بسيط
مي‌شود ، اما ، مقيد اجتماعي جنبه از تكنولوژي كه است آن معتدل‌تر و فراگيرتر ديدگاه يك
.(ص 7146 نبتال ، 1976 ، به كنيد نگاه) نمي‌پذيرد تعين جنبه اين از كاملا
هيچ اما ، است ، واقعي اجتماعي فرآيند يك جبرگرايي" كه است باور اين بر "ريموندويليامز"
عوامل از مجموعه‌اي(مي‌شود ماركسيستي‌عنوان برداشت‌هاي از برخي در كه طور آن)وقت
زمينه‌اي جبرگرايي واقعيت عكس ، بر بلكه.نمي‌باشد كننده وپيش‌بيني كننده كنترل كاملا
طرز به زمينه اين از متغير اجتماعي كردارهاي كه است فشارها واعمال محدوديت‌ها از
را جبرگرايي نبايد ما.نمي‌شوند كنترل آن وسيله به ضرورتا اما مي‌شوند ، عميقي‌متاثر
را آن بايد بلكه بگيريم ، نظر در نيروها از منفرد انتزاعي يا منفرد ، نيروي يك عنوان به
يا فيزيكي وراثت سرمايه ، يا قدرت توزيع -واقعي كننده تعيين عوامل كه بدانيم فرآيندي
و ايجاد را محدوديت‌هايي آن طريق از -گروه‌ها ميان اندازه و مقياس روابط اجتماعي ،
اين كنار در يا درون در پيچيده فعاليت از حاصل نتيجه اما ، مي‌كنند ، اعمال را فشارهايي
پيش‌بيني كاملا نه و كنترل كاملا نه را آنها عليه يا فشارها اين تحت و محدوديت‌ها
.(ص 130 ويليامز ، 1990 ، )مي‌كنند
محدوديت‌هايي قطعا انسان وسيله به تكنولوژي كنترل كه باورند اين بر مفسران از برخي
كه پيامدهايي و (تكنولوژيك تا باشند اجتماعي بيشتر است ممكن محدوديت‌ها اين اگرچه)دارد
مساله اما ، نيستند ، شده طراحي پيش از هميشه شد خواهند همراه تكنولوژي از استفاده با
انتخاب آزادي از توجهي قابل ميزان به تكنولوژي كنترل و استفاده در ما كه است اين
.هستيم برخوردار
از استفاده هنگام به فعال گزينه‌هاي كارگيري به در ضعف:مي‌گويد "ونير لانگدان"
به تكنولوژيك گرايش مقداري است ممكن پيچيده و متقابل كنش از برخوردار تكنولوژي‌هاي
.مي‌دانند ممكن را "تصادف" نقش نيز مفسران از برخي.باشد داشته همراه
سازماندهي و تغيير تسهيل در مهم عاملي عنوان به عموما ارتباطي تكنولوژي كه حالي در
از يكي عنوان به را آن دانشگاهي مفسران بيشتر اينك است ، گرفته قرار تصديق اجتماعي‌مورد
انسان‌شناسان ، مورخان ، هم به نزديك مطالعات.مي‌گيرند نظر در زمينه اين در موثر عوامل
پيچيده‌تر اجتماعي تغيير كه داده نشان خاص اجتماعي بافت‌هاي در سايرين و جامعه‌شناسان
.كرد تبيين ارتباطي رسانه‌هاي تغييرات قالب در تنها را آن بتوان كه است آن از حساس‌تر و
اجتماعي تغيير.مي‌انگارند ناديده را اجتماعي -تاريخي زمينه‌هاي اهميت كلان نظريه‌هاي
علمي و تكنولوژيك تاثيرات همچنين و فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ، نيروهاي از متقابل كنشي
هر مورد در كامل تاريخي تحليل يك" كه است باور براين "نبتال جاتان"دربرمي‌گيرد را
به يا"دهد قرار مطالعه مورد را تكنيكي و اجتماعي عوامل ميان متقابل كنش بايد تكنولوژي
نبتال ، ) "رادربرمي‌گيرد اقتصادي و سياسي قانوني ، فرهنگي ، اجتماعي ، عوامل عوامل عبارتي
در جامعه يك ويژگي‌هاي" شده‌اند ، متذكر "واجكمن"و مكنزي همان‌طوركه.(ص 145 1976 ،
مكنزي)".مي‌كند بازي مهمي نقش شوند ، برگزيده تكنولوژي‌هايي چه كه آن سر بر تصميم‌گيري
(وواجكمن ، 1985 ، ص6
دارد ، اهميت تكنيكي جنبه‌هاي از بيش آنچه كه باورند اين بر تكنولوژيكي جبرگرايي منتقدان
شيوه‌هاي توليد ، شرايط:مي‌شوند مربوط زير موارد به كه هستند اجتماعي و سياسي مسائل
چه"فينگان زبان به يا دستيابي ، و كنترل انتخاب ، سبك ، مهارت ، اهداف ، ارزش‌ها ، استفاده ،
استفاده منظوري چه به مي‌كند ، كنترل آنهارا كسي چه مي‌گيرد ، كار به را تكنولوژي‌ها كسي
چه تا آنها گسترش ميزان و مي‌يابند تطبيق قدرت ساختار با چگونه تكنولوژي‌ها مي‌شوند ،
طبقاتي ، منافع سياسي ، كنترل قبيل از مسائلي داريم نياز ما (فينگان ، 1988) ".است اندازه
در را عمومي ديدگاههاي و تربيتي و زمينه‌آموزشي جغرافيايي ، دستيابي اقتصادي ، فشارهاي
نظريه‌پردازان براي بيشتر ايدئولوژي و تضاد توليد ، روابط كنترل ، قدرت ، .بگيريم نظر
.هستند مطرح كليدي مسائل عنوان به ماركسيست‌ها ديدگاههاي از متاثر انتقادي
مبني مك‌لوهان مارشال جبرگرايانه ديدگاه با شديد تقابل در جامعه‌شناس ، ،"هال استوارت"
كنترل را آن و مي‌دهد شكل انساني پيوستگي هم به و كنش قالب و به‌مقياس رسانه" اينكه بر
به اجتماعي نظام به كه را تبعيت /ساختارسلطه رسانه‌ها"كه است كرده استدلال ".مي‌كند
".مي‌كنند توليد باز مي‌بخشند ، هويت كل يك عنوان
اينترنت:منبع
چاندلر دانيل
آزاده خليل -شاكري شهاب:از ترجمه
|
