!شهر سر بر حراج چوب
تراكم فروش حقوقي مسئول
واقعه روز
جهان شهر كلان آلوده‌ترين تهران ،
تهران مهمان روزها غيربومي ، ميليون سه
!شهر سر بر حراج چوب
گوناگون زواياي از تراكم فروش مسئله واكاوي
در تهران شهر اجتماعي مسائل مبرم‌ترين و خبرسازترين از بي‌اغراق تراكم فروش مسئله
.است بوده سال 1381 آغازين ماههاي
آخرين از يكي در مناطق شهرداران با تهران شهردار مشترك جلسه از خبري پخش با ماجرا
فروش" كه بود شده قرار جلسه اين در ظاهرا.مي‌شود شروع جاري سال ماه فروردين روزهاي
موجب ابتدا خبر اين پخش."شود متوقف مشخص سياست اتخاذ زمان تا تا 7 مناطق 1 در تراكم
دولت هيات اعضاي از برخي دخالت نيز آن از پس و شهر شوراي اعضاي تند واكنش شدن برانگيخته
.شد مجلس عمران كميسيون و
بودجه تامين منبع مهمترين گفت بتوان شايد و مهم منابع از يكي كه تراكم مازاد فروش
بايد كه كرده تحميل شهر بر را هزينه‌هايي و ، مشكلات است بوده دهه 1370 طي تهران شهرداري
تهران شهردار عمومي اقدام نخستين اين و مي‌شد انديشيده چاره‌اي آن براي زودتر چه هر
را آن مختلف ابعاد گزارش اين در كرد خواهيم سعي كه برانگيخت مختلفي واكنشهاي و كنشها
.سازيم روشن
شد؟ آغاز چگونه و چيست مسئله
جمعيتي تراكم لحاظ از هم منطقه‌اي ، توازن باعدم اكنون تهران شهر كه است اين واقعيت
جمعيت ميزان شهر از منطقه در 16 كه معني اين به.است مواجه ساختماني تراكم لحاظ از هم و
نفر از 15/1ميليون بيش "اسفند 1370 مصوب) "تهران جامع طرح" در شده تعيين جمعيتي سقف از
-شده ياد مناطق كسري جمعيت و است نرسيده مصوب جمعيتي سقف به نيز منطقه در 6 و است بيشتر
نفر از3/1ميليون بيش اندكي -شهرند حاشيه‌اي و جنوبي مناطق از عمدتا كه
.، 9 ، 12 ، 18 ، 21و 22 مناطق 6:از عبارتند ترتيب به دارند جمعيت كسري كه مناطقي.است
.بود شده پيش‌بيني نفر ميليون تهران 65/7 شهر كلان جمعيتي سقف تهران جامع طرح در
از 75/6 بيش به تهران شهر جمعيت و ساكنان تعداد سال 1375 عمومي سرشماري نتايج طبق
.است شده زده تخمين نفر ميليون حدود 5/7 سال 1380 در رقم اين و است شده بالغ نفر ميليون
بالاتر جامع طرح در مصوب سقف از مسكوني اراضي سقف تهران شهر منطقه در 12 همچنين
بوده درصد از 60 بيش (تا 5 مناطق 1 يعني)تهران شمالي منطقه پنج سهم ميان اين از كه رفته
كه مناطقي در مصوب مسكوني اراضي سقف اعمال صورت در كه مي‌گويند كارشناسان همچنيناست
و مصوب حد از بيش مربع كيلومتر به 50 نزديك تهران مسكوني خالص اراضي دارند ، گنجايش هنوز
و خدماتي سرانه‌هاي مجموع جامع طرح اساس بر كه است حالي در اين و بود خواهد جامع طرح
منطقه‌اي 25 و ناحيه‌اي محله‌اي ، رده سه سرانه‌هاي سهم و مترمربع گذربندي 60 شبكه
حداقل 25 مي‌بايد مناطق سطح در جمعيت افزايش نفر هر ازاي به ديگر ، بيان به.است مترمربع
آبرساني ، شبكه) زيربنايي تاسيسات و خدمات براي مطلوب 60مترمربع صورت به ويا مترمربع
469(1380)سال يك در تنها كه است درحالي اين و شود گرفته نظر در(...و گاز و برق فاضلاب ،
تاسيسات و خدماتي رده‌هاي همه در هكتار از 1400 بيش و ناحيه‌اي و محله‌اي دررده هكتار
.است بوده تراكم مازاد فروش پيامد البته كه است شده ايجاد فضا كمبود زيربنايي
ساختن بسنده خود عمومي رويه واسطه به سال 1368 در كه بود سياستي تراكم مازاد فروش
براي نياز مورد هزينه‌هاي تامين براي تهران وقت شهرداري تلاش قالب در و دولتي نهادهاي
روز آن شايد كه سياستي ;شد اتخاذ تهران شهر خدماتي و عمراني طرحهاي اجراي و شهر اداره
بود سياستي اما مي‌گشود را جنگ سال هشت از بعد تهران شهر فراروي مشكلات از مشكلي
و تهراني شهروندان همه روياروي بارز شكل به آن تبعات امروز كه بحران‌آفرين و كوتاه‌مدت
.است گرفته قرار كشوري و شهري مسئولان و مديران
طبق جديد ، تفصيلي و جامع طرحهاي نبود در تراكم فروش و محاسبه نحوه بر ناظر قوانين
.است شده تعيين و 329 مصوبه‌هاي 269 يعني ماده 5 ، كميسيون و شهرسازي عالي شوراي مصوبه دو
سالهاي 1376 فاصله در تنها كه است بوده اين مذكور مصوبه‌هاي اعمال از حاصل نتيجه
به جمعيت اضافه درصد و 40 ساختماني تراكم مازاد مربع هزارمتر و 875 ميليون ، 14 تا1380
زيربناي كل مساحت مي‌شود گفته كه رسانده جايي به را كار و است شده تحميل تهران
در صادره مجوزهاي زيربناي از سال 1380 در اصفهان شهر در صادره ساختماني پروانه‌هاي
!است بوده كمتر تهران يك منطقه
تاثير گوياي تهران ، شهرداري معماري و شهرسازي معاون پردلي ، غلامحسين مهندس بيان
.است تهران شهرداري مالي منابع بر تراكم فروش سياست
.گردد تامين منبع حدود 40 از بايد شهرداري درآمد جاري ، مقررات و قوانين اساس بر"
سرانه 11800) ريال ميليارد سال 1368معادل 3/71 در تهران شهرداري براي منابع اين اصول
كسب مقررات و نبود تهراني شهروندان و شهر گسترده نيازهاي پاسخگوي درآمد اين.بود (ريال
اين.گرديد مطرح تراكم فروش دفعي سياست مهم ، اين جاي به.مي‌شد دگرگون مي‌بايست درآمد
.داشت همراه به موضعي و نقطه‌اي نامطلوب آثار(دهه 1370 اوايل) آغازين سالهاي در كه سياست
درآمد كه شد موجب سياست اين اعمال تداوم.شد تبديل گسترده بحران يك به اخير سالهاي در
سرانه برابر يا 2/54 ريال سرانه 000/460)برسد ريال ميليارد به 4600 سال 1380 در شهرداري
شهر كلان تحولات با همراه شهرداري مالي منابع بر حاكم مقررات ديگر عبارت به.(سال 1368
به توجه بدون و خودي به خود صورت به)شهر فضاي فروش از شهر مالي نياز بلكه نشد ، دگرگون
دريافتي عوارض سال 1380 ، در اطلاعات ، و آمار اساس برگرديد تامين (آن بحران‌زاي آثار
عوارض سهم كه حالي در داد ، تشكيل را شهرداري درآمد درصد مازاد 54 تراكم فروش از
تنها ،(مي‌رود شمار به درآمد منبع اصلي‌ترين يافته توسعه شهرهاي كلان همه در كه)نوسازي
از 20 تنها فوق عوارض:شود توجه نيز بيماري اين ديگر وجه يك به است جالببود درصد %09
يك حدود تهران محدوده در كه حالي در گرديد ، سال 1380دريافت در شده صادر پروانه هزار
براي مجوز صدور از شهرداري درآمد درصد ديگر ، 54 عبارت به.دارد وجود ملي پلاك ميليون
."است شده تامين شهر املاك درصد دو در اضافي وساز ساخت
مي‌گويد؟ چه تهران شهرداري
توقف يا كاهش بر مبني شهردار برنامه‌هاي اعلام روش و سياستها امر ابتداي در اگرچه
اعضاي سوي از عمدتا كه شد مواجه نيز تندي واكنشهاي با (%از120 بيش)اضافي تراكم فروش
اطلاع‌رساني ميزان بر چه هر ليكن بود ، كشور اداري و مالي مسئول مقامات و شهر شوراي
آنكه جالب.داد تامل به را خود جاي كم‌كم مخالفتها شد افزوده شهرداري در مسئول مقامات
سياست اين جانب ابتدا از نيز حقوقدان يك حي و شهري اقتصاد و شهرسازي متخصصان اغلب
(2).پرداختند آن مختلف جوانب بررسي به و گرفتند را شهرداري
گزارش در مسكن اقتصاد زمينه در كارشناس و اقتصاددان اطهاري ، كمال از قول نقل همچنين
برخي":مي‌خوانيم گزارش اين در.گرفت شهرداري سياستهاي مويد مي‌توان را ايران روزنامه
شجاعانه تصميم را تراكم فروش توقف در شهردار اقدام مسكن و شهري مسائل كارشناسان از
شهردار "هوشياري" نشانه را اقدام اين مسكن ارشد كارشناس اطهاري كمال."كردند عنوان
جلوي قبل سالها و مي‌داد خرج به مي‌بايست سابق شهردار كه هوشياري‌اي ;كرد عنوان تهران
كه شود امري آلوده نخواست ابتدا از مدني ملك ":گفت او..مي‌گرفت را تراكم مازاد فروش
اين وي ، اعتقاد به.است مشكل‌ساز و خطرناك شهروندان و شهري زيست محيط اقتصاد ، براي
توقف اين بازان ، بورس چند هر مي‌شود ، مسكن قيمت حباب به زدن دامن مانع حدودي تا اقدام
نياز قراردادن بهانه مانند مختلف بهانه‌هاي به و قرارداده قيمت افزايش براي بهانه‌اي را
از تراكم مازاد تراكم فروش مي‌خواهند فرزندانشان براي مسكن ساختن براي خانواده‌ها
".شود سرگرفته
شده گفته اگرچه;نبود روشن چندان شهرداري سياستهاي كار ، ابتداي در كه گفتيم باري
امر اين.يابد افزايش ديگر برخي در و كاهش تراكم فروش نرخ مناطق برخي در است ممكن" كه
و شهر جنوبي و قديمي و فرسوده بافتهاي بي‌رونق‌تر ، مناطق در ساز و ساخت رونق منظور به
و بساز هجوم از وحشت و بحثها همين ليكن ".مي‌گيرد صورت شهرداري سياستهاي راستاي در
ملك.بگويد سخن مردم با راسا خود تهران شهردار كه شد باعث شهر ديگر مناطق به بفروش‌ها
:گفت تهران مردم پيامي‌به در مدني
همه توقف و قراردارد بيشتر چه هر گسترش و ساز و ساخت بستر در ناخواه خواه تهران"
براي گام نخستين در و حاضر شرايط دراست ناممكن و محال امري آن در ساختماني فعاليتهاي
ساخت قراردادن و شهر شمالي مناطق در تراكم اضافه واگذاري تعديل پيش‌آمده ، بن‌بست شكستن
.است شهري زيست معيارهاي با متناسب ، و شده كارشناسي علمي ، تازه ، ساختاري در ساز و
شهري وتقدمهاي نيازها به تنها و شده خارج فروشي شهر از بتوانيم آن قالب در كه ساختاري
حفظ را شهر شمال ييلاقي مناطقي و باغات باقيمانده طبيعي بافت ساختار اين دربپردازيم
".آمد خواهد عمل به جلوگيري قاطعيت با بي‌رويه ساز و ساخت از و كرد خواهيم
و توسعه راه در بايد شود جاري‌مي هزينه‌هاي صرف عمدتا كه تراكم اضافه درآمد
.رود كار به ترافيكي گره‌هاي گشودن و تازه معابر پلها ، راهها ، شبكه ساخت شهري ، عمران
در تراكم فروش از حاصل وجوه تمام كه مي‌كنم اشاره نمونه يك به تنها زمينه اين در
شركت يارانه براي بود تومان ميليارد معادل 60 آن مبلغ كه سال 1380 در تهران يك منطقه
.است نرفته كار به آباداني و عمران زمينه در آن از ديناري و شده هزينه واحد
به شهرداري سنگين هزينه‌هاي تامين براي جايگزين درآمدهاي يافتن بحث اثنا همين در
را تراكم قيمت مي‌خواهد شهرداري كه شد شايعه اين رواج باعث خود كه عاملي.آمد ميان
بودجه تامين در مي‌بايست دولت كه گرديد مطرح نيز بحث اين آن ، موازات به.دهد افزايش
اعلام صراحت به شهرداري مسئولان از برخي را اخير نكته البته.كند مشاركت تهران شهرداري
آمدهاي و رفت از ناشي لاجرم‌هزينه‌هاي و است ايران پايتخت تهران چون كه گفتند و كردند
آن به جداگانه بودجه‌اي كه است موظف دولت مي‌شود ، تحميل شهر اين بر هم‌ميهنان همه
در بايد و است رايج جهان پايتخت‌هاي و بزرگ شهرهاي از بسياري در كه امري.دهد اختصاص
.پرداخت آن به ديگر مجالي و فرصت
تكيه بدون كه است مردمي نهادي شهرداري..":مي‌گويد يزداني علي مهندس جهت همين در
در 30...مي‌شود اداره مردم نمايندگان مستقيم نظارت تحت و مردم پول با و دولت بودجه بر
ارائه خدمات بهاي وصول درصد شهرداريها 41 بودجه در دولت سهم آمريكايي و اروپايي كشور
.شهرداري‌هاست بودجه درصد بر 30 بالغ نيز عوارض و محلي مالياتهاي و درصد مردم 20 به شده
سال در نيز مردم از ديگر طرف از.نداريم دولتي كمك هيچ‌گونه تهران در ما كه حالي در
و مجلس كه حالي در داشتيم وصولي درصد تنها 06/0 هنري و فرهنگي ورزشي ، بخش در و 1380
اختصاص هنري -فرهنگي سازمان به را شهرداري درآمد از درصد كه 4 كردند مكلف را ما دولت
(5)".دهيم
وصولي 3/3 به نسبت شهرداري درآمدهاي جمع ترافيك ، و نقل و حمل بخش در يزداني گفته به
و درصد نگهداري 5 و جاري امور در وصولي‌ها مجموع از شهرداري درآمد يا و بوده درصد
.است بوده درصد هزينه‌هايش 50
تن هزار از 7 كيلو هر حمل براي كه گفت زباله حمل هزينه از فقط نمونه عنوان به وي
.(تومان ميليون روزانه 56 يعني)شود هزينه تومان بايد 8 روز در توليدي زباله
اموري شامل را سالهاي 1370تا 1380 طي تهران شهرداريهاي در عمده وصولي رقم‌هاي وي
و پاركينگ اراضي ، تفكيك مازاد ، تراكم فروش پذيره ، پروانه صدور شامل)وساز ساخت نظير
ميزان 9/3 به ساختماني تخلفات يا ماده 100 اجراي از حاصل درآمد درصد ، ميزان 81 به(بالكن
به صنفي واحد هزار حدود 600 از پيشه و كسب عوارض ميزان 83/1درصد ، به ناسازي عوارض درصد ،
نيم ميزان به خودرو هزار نهصد و ميليون يك كل از اتومبيل سالانه عوارض درصد ، ميزان 76/0
.كرد اعلام (!)درصد
جهت تهران شهرداري بودجه در كه كد ميان 91 از:گفت تهران شهرداري مالي -اداري معاون
.است نداشته وصولي گونه هيچ عملا گذشته سال طي 10 كد شده 40 پيش‌بيني درآمد كسب
گفت؟ چه شهر شوراي
فروش توقف قضيه به متناقضي گاه و متفاوت واكنشهاي ابتدا از نيز شهر شوراي اعضاي
كه كردند مقرر ماه ارديبهشت شانزدهم روز فوق‌العاده جلسه در ليكن دادند ، نشان تراكم
.دارد اعلام را نهايي‌اش نظر و كند بررسي را مسئله ده ظرف چهارجانبه كميته‌اي
و تخصصي گروههاي شهرداري ، نمايندگان شهر ، شوراي نمايندگان از متشكل چهارجانبه كميته
خود نيز آن كه كرد ارائه را خود گزارش فرودهايي و فراز از پس و شد تشكيل ارشد مشاور دو
شهرداري از چهارجانبه كميته گزارش در.شد شورا استماع جلسه آرامش خوردن برهم موجب
واريز شهرداري حساب به پول توقف ، اعلام از پيش تا كه درخواستهايي به كه بود شده خواسته
در بوده‌اند نقشه رسيدگي مرحله در كه درخواستهايي باقي و شود داده پروانه بودند كرده
بر همچنين.باشد كميسيون نظر به موكول آن درباره قطعي نظر و شود رسيدگي تخصصي كميسيوني
بلندمدت وظايفي بود شده تاكيد تهران منشور گانه هفت محورهاي درچارچوب تفصيلي طرح تهيه
.بود محول‌گرديده شهرداري به درآمدي منابع جايگزيني برنامه اعلام براي
صورت شورا ، رئيس نايب اصغرزاده ، ابراهيم جانب از تهران شهرداري به حملات تندترين
صريحا كه نمي‌گويد صريحا ليكن مي‌دارد ، روا تهران شهرداري به اصغرزاده‌حملاتي گرفت ،
پشت پنهان اراده‌اي" وجود از همچنين خير؟ يا مي‌رسد نظرش به هم راه‌حلي آيا كه نمي‌گويد
انتقادات است؟ كدام و چيست اراده اين كه نمي‌گويد آشكارا ليكن مي‌گويد ، سخن "تراكم قضيه
آنكه اول..":مي‌كند تعقيب تهران در را هدف سه "اراده" آن كه است آن از حاكي اصغرزاده
با بازي...هدف دومين...شود تبديل قيمت گران فوق‌العاده و لوكس بخشي به تهران شمال
تلاش تهران شهرداري كه است اين سوم هدف و...است آن كردن گران و مسكن و زمين قيمت
كند ، اداره را شهر مالياتي و عوارضي نظام شفاف ، قاعده‌اي اساس بر اينكه جاي به مي‌كند
من دهيد اجازهنميدهد پول من به هم دولت نمي‌كند ، كفايت شما عوارض بگويد مردم به
"...كنم مشاركت هستند ، كثيف پولهاي صاحبان كه كساني با يا و كرده خارجي مشاركت
شهر از تمركززدايي براي قدم يك حال به تا تهران شهرداري":مي‌گويد اصغرزاده همچنين
باشد ، دولت از شهر مطالبات كسب دنبال به تهران شهرداري اينكه جاي به.است برنداشته
و زمين قيمت مسئله سرگرم را همه خطرناك بازي اين كه زده خطرناكي بازي به دست متاسفانه
نبايد شهر شوراي.است بازداشته خود اصلي وظايف از را شهر شوراي و شهرداري و كرده مسكن
.بپردازند تهران اهالي را شهرداري سازمان بي‌عرضگي‌هاي هزينه كه دهد اجازه وجه هيچ به
اينها زيرا شود ، بفروش و بساز و دلال عده‌اي دست آلت تهران شهرداري دهد اجازه نبايد
(6)".است شهر اين در مردمسالاري مرگ تهران ، مرگ شروع نقطه
و توسعه كميسيون رئيس خسروي ، رحمت‌الله اصغرزاده ، تند سخنان ازاين پس روز دو -يكي
اعلام صريحا وي".مي‌كشد كنار تراكم قضيه از شورا" كه كرد اعلام تهران شهر شوراي عمران
كميته گزارش گفت او ".است شهرسازي عالي شوراي به تصميم‌گيري سپردن ما ، نهايي نظر كه كرد
مسئول شهرسازي عالي شوراي قوانين ، و ضوابط اساس بر" و است شده منتفي كاملا چهارجانبه
قيمت مورد در مي‌تواند تنها شهر شوراي.شهر شوراي نه است تراكم فروش درباره تصميم‌گيري
".داد انجام پيش سال دو را كار اين البته كه دهد نظر تراكم
است آن در موجود مختلف ديدگاههاي از حاكي طبعا شهر شوراي اعضاي مواضع حال هر به
ايشان نگراني ظن حادي مسئله چنين قبال در صريح موضع‌گيري به شورا اعضاي بي‌ميلي ليكن
شهر اسلامي شوراي نخستين ساله چند عمر از مانده باقي ماه چند در مسئوليت پذيرش از را
.مي‌زند دامن تهران
مي‌گويد؟ چه مسكن وزارت
مواضع گاه و است نكرده اتخاذ باره اين در روشني موضع شهرسازي و مسكن وزارت متاسفانه
كارهاي با و 329 برانگيز 269 جنجال مصوبه دو تصويب حال تابه.است گرفته متناقضي
اينكه بيان با سال 1378 در نيز وزير شخص و گرفته صورت وزارتخانه اين در كارشناسي
،"است افزوده مشكلات دامنه بر برج‌سازي و بوده بيگانگان معماري از تقليد برج‌سازي"
با سال 1379 در آنكه حال.است كرده اعلام مرتبه‌سازي بلند و تراكم با را خود مخالفت
به خسارت از جلوگيري و بيشتر خدمات عرضه امكان" سازي مرتبه بلند كه نكته اين اظهار
سال در مسكن وزير همچنين.است برخاسته آن با موافقت به دارد پي در را "كشاورزي زمينهاي
شهرهاي در مسكن كمبود مشكل رفع براي راهبرد مهمترين ارتفاع‌سازي" كه مي‌دارد اعلام 1377
مرتبه بلند فرهنگداد كاهش متر تا 100 استاندارد اساس بر را زيربنا سطح بايداست بزرگ
اين "..و كرد اجرا را زمين جاي به مسكوني واحد واگذاري سياست.داد ترويج را نشيني
.است تراكم فروش مستلزم كه دارد مرتبه‌سازي بلند با او توافق از نشان نيز گفته‌ها
شاهد نزديك آينده در" كه كرد اظهار گفت‌وگويي در شهرسازي و مسكن وزير حال هر به
صراحتا بار اين ليكن ".بود خواهيم تهران مركز و جنوب در انبوه‌سازي فعاليتهاي توسعه
فروش منفي پيامدهاي به توجه با كه است اين مجموع در مسكن وزارت نظر" كه داشت اعلام
كه تهران شهري مجموعه طرح در سويي از و نيست شهر و مردم نفع به سياست اين اينكه و تراكم
است ، گرفته قرار تاييد مورد تراكم فروش عدم رسيده ، شهرسازي عالي شوراي تصويب به اخيرا
تهران در كلي طور به تراكم فروش كه بود خواهد سمتي به جمع‌بندي‌ها مي‌كنم ، تصور لذا
(7)"شود متوقف
تير 1381 روز 5 در كه مسكن وزارت معماري و شهرسازي معاون حناچي ، دكتر ديگر سوي از
اينگونه را مسكن وزارت "تخصصي نظر" خبرنگاران با مصاحبه در يافت حضور شهر شوراي جلسه در
استاندارد.شود فروخته بايد سرانه‌ها رعايت با تراكم....":كرد بيان
فضاي متر بايد 25 نفر هر ازاي به منطقه هر در يعني است ، مربع متر شهروند 80 هر سرانه
بتوانيم 100 بايد مي‌كنيم صادر پروانه متر منطقه‌اي 100 در اگر.باشد داشته وجود خالي
بلند بر كماكان ايشان يعني ".است تراكم واقعي قيمت اين.كنيم ايجاد خدمات سرانه متر
پسنديده ليكن نيست ، مذمومي امر البته كه مي‌كنند تاكيد اضافي تراكم فروش و مرتبه‌سازي
.دارند اعلام و بررسي را آن عوارض و جوانب نيز نوعي به كه است
كرد؟ بايد چه
است موضوعي تهران شهر در تراكم فروش توقف يا فروش موضوع مي‌رسد نظر به حال هر در
ربط در كشور اقتصادي و سياسي و اداري ساختار با كه مي‌رود گمان و شهر يك مسايل از فراتر
آن براي مناسب راه‌حلهاي يافتن براي شهر يك عزم از فراتر عزمي بنابراين و باشد نزديك
.مي‌طلبد
روشن چندان موضوع تكليف نيز گزارش اين نگارش لحظات آخرين تا حتي كه نماند ناگفته
نگاه گشوده كماكان را موضوع اين پرونده بنابراين.ماند منتظر همچنان بايد و است نشده
.مي‌داريم
در كه مشكلاتي باب در كارشناسانه ديدگاههاي از برخي كه نيست بي‌مناسبت پايان در
و شود ذكر گرفته را تهراني شهروندان و شهر گريبان تراكم ، فروش پيامد در كنوني شرايط
مشاركت جلب براي شود عاملي كه باشد.گردد بيان نيز مشكل اين از رفت برون راههاي كليات
.تهران شهر گرده از حاد مشكل اين رفع در همگاني
در ساز و ساخت تجمع موجب بي‌برنامه صورت به ساختماني پروانه‌هاي صدور و تراكم فروش *
و جنوبي مناطق بافت و شده (و 5 ، 3 ، 2 مناطق1 مانند) تهران شهر مناطق از برخي
.است نكرده چنداني تغيير شهر قديمي‌تر
كه طوري به است بوده تراكم فروش بر متكي عمدتا تهران شهرداري درآمد گذشته دهه در*
.است آمده دست به تهران شهر در موجود املاك از %كمتراز 5 از درآمد اين از نيمي
كم اقشار بر زيانهايي البته و شده جامعه از كوچكي بخش نصيب سازها و ساخت از حاصل سود *
.است ساخته وارد درآمدتر
ايجاد و عمومي خدمات انجام براي نياز مورد هزينه با تراكم مازاد فروش ميان تناسبي *
.داشت نخواهد جمعيتي ظرفيت با تناسبي شهري خدمات و وجودنداشته زيربنايي تاسيسات
كه داشت توجه بايد و زده دامن مسكن پديده در بازي بورس و بورس ايجاد به شيوه اين*
از بسياري شهر شمالي مناطق در و است آن تقاضاي از بيش تهران شهر در مسكن عرضه
.است سكنه از خالي شده ساخته آپارتمان‌هاي
رويه اين روبه‌روست ، لرزه زمين چون پديده‌اي تهديد با تهران شهر كه آنجا از همچنين *
.شود شهري يا منطقه‌اي بحرانهاي بروز هنگام به خدمات ارائه در اخلال موجب مي‌تواند
بلكه تا داشت چشم پيش در بايد را بارز نكته چند شود ، نگاه مسائل اين به منظري هر از
بي‌رويه سازهاي و ساخت از ناشي كه تهران شهر در موجود بحرانهاي حل راه در قدمي بتوان
:برداشت است
و معوق سالهاست كه امري تهران شهر براي تفصيلي طرح آن با متناسب و جامع طرح تهيه -1
;است معطل
مانند شهر اداره براي مالي منابع تامين مناسب روشهاي يافتن و مالي سياستگذاري -2
;مختلف بخش‌هاي و افراد سرمايه‌گذاري و مشاركت جلب
منابع جايگزيني نحوه بررسي و تراكم فروش به شهرداري درآمد منبع عمده وابستگي قطع -3
به وابستگي عوض به شهرداري درآمد كه مي‌شود باعث روش اين.(نوسازي عوارض مثلا)ديگر
;بشود شهروابسته املاك همه به آنها براي مزيت ايجاد و خاص املاك از برخي
;شهر فرسوده و قديمي بافتهاي ساماندهي نحوه بررسي و سياستگذاري -4
بلندمرتبه براي مناسب مكانهاي انتخاب نحوه تعيين و ضوابط تدوين و معنا تعيين -5
;سازي
افزايش با (اطراف شهرهاي مثلا) شهرها ساير به تهران شهر جمعيت‌پذيري انتقال -6
.آنها در خدمات و امكانات
شهروندمداري:منبع
پاورقي‌ها
(15/4/1381)همشهري از نقل به -1
:كرد اشاره واحدي قدرت‌الله دكتر مقاله اين به مي‌توان مثال براي -2
.(25/3/1381)نوروز ، "است شرعي موازين و مدني قانون ماده 38 صريح مغاير فروشي تراكم"
(25/3/1381)ايران ، -3
(28/1/1381)نو ، حيات تهران ، شهرداري شهري خدمات معاون حقاني ، -4
(29/3/1381) همشهري ، -5
(8/4/1381) نو ، حيات -6
(27/3/81)همشهري ، -7
تراكم فروش حقوقي مسئول
در مازاد تراكم فروش توقف سر بر كه كشمكش‌هايي آغاز و جنجال‌ها بروز ابتداي از
هيچگاه داد ، رخ اسلامي شوراي مجلس حتي و كشور وزارت شهر ، شوراي شهرداري ، همچون مراكزي
تراكم فروش آيا كه نكردند اشاره مساله اين به تراكم فروش مخالفان يا موافقان از طرف هيچ
صراحت به مدني قانون ماده38 كه شرايطي در آيا خير؟ يا است قانوني وجه داراي مازاد
،"رود بالا كجا هر تا است آن محاذي فضاي مالكيت مستلزم زمين مالكيت":مي‌كند تاكيد
فروخت؟ آن مالك به را زمين فضاي مي‌توان
و 329 (پنج ، 8/7/1376 ماده كميسيون) مصوبات269 تراكم ، فروش رسمي مبناي اگر حتي
مصوبات اين اينكه دليل به هم باز باشد (معماري ، 30/11/1379 و شهرسازي عالي شوراي)
مبناي نمي‌توانند ندارند ، را مجلس مصوب قانون با برابري تاب و نيستند قانوني ارزش داراي
به شهرسازي ، عالي شوراي اختيارات و وظايف به توجه با وانگهي ، .گيرند قرار شهرداريها عمل
.باشد آن اختيارات و وظايف حيطه در مصوباتي چنين تصويب نمي‌رسد نظر
معماري و شهرسازي عالي شوراي تاسيس قانون دوم بند در شهرسازي عالي شوراي وظايف
شهرسازي كلي سياست مورد در لازم پيشنهادهاي بررسي -1:است شده تعيين شرح بدين ايران
مقررات و شهرسازي لوايح و پيشنهادها به نسبت اظهارنظر -2;وزيران هيات در طرح براي
مناطق تعيين زمين ، از استفاده نحوه منطقه‌بندي ، شامل كه شهري جامع طرحهاي به مربوط
عمومي نيازمندي‌هاي ساير و سبز فضاي عمومي ، تاسيسات مسكوني ، اداري ، بازرگاني ، صنعتي ،
نقشه‌هاي از خارج آنها وتغييرات شهري جامع طرحهاي نهايي تصويب و بررسي -3;باشد شهر
".شهرسازي آيين‌نامه‌هاي و ضوابط و معيارها تصويب -تفصيلي4
و شهري تفصيلي طرحهاي تصويب و بررسي براي كميسيوني تشكيل نيز قانون همين پنج درماده
.است شده پيش‌بيني آنها تغييرات
زمين فضاي فروش و ازقانون تخطي اجازه مذكور موارد از يك هيچ در شد ذكر كه همان‌گونه
شرايط به توجه با مي‌تواند حداكثر شهرسازي عالي شوراي.است نشده پيش‌بيني آن مالك به
است درحالي اين.سازد محدود را شهرها مناطق بعضي در بلندمرتبه ساختمانهاي احداث منطقه ،
مازاد فروش براي مصوبه‌اي تصويب اجازه شده ذكر قانون بنابر نيز پنج ماده كميسيون كه
فاقد نيز مصوبه همين تصويب از پيش تا شهرداريها اينكه از بگذريم.است نداشته را تراكم
.بوده‌اند تراكم فروش براي قانوني ادله
"اداري عدالت ديوان" نام به مرجعي رخدادهايي چنين به رسيدگي براي قانونگذار آنكه با
اين از شهروندان شكايت بر مبني خبري هيچ گذشته سال يازده در اما است ، كرده بيني پيش را
.است نشده منتشر مرجع اين در آن مخالفت‌با يا و تاييد احيانا يا و سياست
تظلمات شكايات ، به رسيدگي منظور به اداري عدالت ديوان اساسي ، قانون اصل173 براساس
آنها حقوق احقاق و دولتي آيين‌نامه‌هاي يا واحدها يا ماموران به نسبت مردم اعتراضات و
.مي‌شود تشكيل
ديوان اين صلاحيت حوزه‌هاي از يكي اداري ، عدالت ديوان قانون ماده11 (پ) بند براساس
حيث از شهرداريها و دولتي مقررات و نظامات ساير و آيين‌نامه‌ها" از شكايات به رسيدگي
يا اقدامات يا تصميمات كه مواردي در اشخاص حقوق احقاق و قانون با آنها مدلول مخالفت
و تجاوز يا مربوط مرجع صلاحيت عدم يا و آن بودن قانون برخلاف علت به مذكور مقررات
وظايفي انجام از خودداري يا مقررات و قوانين اجراي در تخلف يا اختيارات از سوءاستفاده
.است "مي‌شود اشخاص حقوق تضييع موجب كه
ديوان است ، مدني قانون برخلاف مازاد تراكم فروش سياست آنكه علت به ديگر ، عبارت به
به عالي‌كشور ديوان عمومي هيات رويه وحدت راي و و25 مواد11 براساس اداري عدالت
و باطل را مذكور مصوبات و رسيدگي مردم شكايات به مي‌تواند مورخ10/2/1376 شماره556
.كند جلوگيري مازاد تراكم فروش ادامه از
به توجه با (مي‌توانستند گذشته سال يازده در اينكه كما) مي‌توانند شهروندان حتي
فروش سياست اجراي ادامه از نيز حكم صدور از پيش اداري ، عدالت ديوان قانون ماده15
كشور ، كل بازرسي سازمان تشكيل قانون ماده 2 براساس همچنين.كنند جلوگيري مازاد تراكم
قضايي مراجع به را تراكم فروش در قانوني تخلف بروز اين از پيش بايد نيز سازمان اين
.است نشده منتشر نيز گزارشي چنين وجود از خبري تاكنون لكن مي‌كرد ، گزارش
باشد مشروع راه از كه شخصي مالكيت" اساسي ، قانون اصل47 براساس اينكه به توجه با
مدني قانون ماده38 برخلاف و زمين مالك مالكيت حق به تعرض تراكم فروش و "است محترم
مسئوليت داراي اسلامي مجازات قانون و576 مواد570 براساس تراكم فروشندگان است ،
.هستند نيز جزايي
مامورين و مستخدمين و صاحبمنصبان از يك هر چه چنان" مذكور قانون ماده576 براساس
از...و نموده سوءاستفاده خود مقام از باشد كه مقامي و رتبه هر در شهرداريها و دولتي
جلوگيري باشد شده صادر قانوني مقامات طرف از كه امري هرگونه يا...مملكتي قوانين اجراي
".شد خواهد محكوم سال پنج تا يك از دولتي خدمات از انفصال به نمايد
مامورين و مقامات از هريك":دارد تاكيد اسلامي مجازات قانون ماده570 همچنين
در مقرر حقوق از را آنان يا كند سلب را ملت افراد شخصي آزادي قانون ، برخلاف كه دولتي
مشاغل از سال پنج تا سه محروميت و خدمت از انفصال بر علاوه نمايد محروم اساسي قانون
".شد خواهد محكوم سال سه تا ماه شش از حبس به دولتي
سوي از مي‌بايست تاكنون تنها نه مازاد تراكم فروش مي‌رسد نظر به اينكه آخر سخن
مي‌گرفت ، قرار ارزيابي مورد بودن قانون خلاف جهت به كشور كل بازرسي سازمان همچون مراجعي
حتي كه بود ممكن صورت آن در.مي‌شد متوقف قانوني صراحتهاي به توجه با مي‌بايد بلكه
اميد حال هر در !بگيرند قرار نيز كيفري و قضايي تعقيب مورد نيز مازاد تراكم فروش مجريان
.شود جلوگيري غيرقانوني روند اين ادامه از مازاد تراكم فروش سياست هميشگي توقف با مي‌رود
زرگر عباس
واقعه روز
كرد؟ خواهد چه تهران با زلزله
است عاملي جدي‌ترين ساختمان‌سازي در آن رعايت عدم و استانداردها ناقص اعمال
بپاشد هم از چيز همه تهران لرزش با مي‌شود باعث كه
اثر بر نفر ميليون سال 170 دراين.است شده گزارش سال 2001 حادثه مرگبارترين "زلزله"
.شدند آسيب دچار زلزله براثر آنها نفر ميليون كه 19 ديدند آسيب مختلف حوادث و سوانح
يك از بيش و داده روي جهان در مخرب صورت به زلزله بار هزار اخير قرن يك طي تنها همچنين
لرزه‌هايي زمين درصد كه 6/17 است آن كننده نگران.است كشانده مرگ كام به را نفر ميليون
زلزله از ناشي تلفات درصد و 80 مي‌شود مربوط ايران به داده رخ دنيا در مدت اين طي كه
سالهاي در تنها كه مي‌دهند نشان همچنين آمارها.است ايران جمله از كشور به 6 مربوط نيز
پنهان.شدند كشته هموطنانمان از نفر هزار بر 64 افزون مهم ، زلزله چهار در تا 1369 1351
انساني تلفات بيشترين مسبب زلزله كه دنياست بلاخيز كشور جزو 10 ايران كه كرد نمي‌توان
درياي تا فارس خليج از ;است گرفته بر در را كشور خاك درصد زلزله 90 كمربند.است آن در
و ضعيف‌تر بيش و كم مناطق بعضي در طبيعي بلاي اين كه است اين در تفاوت تنها و مازندران
حدود 8000 با ريشتر قدرت 4/7 با زلزله‌اي كه سال 1288 از.است قوي‌تر مناطق بعضي در
و قائن ريشتري زلزله 1/7 كه ارديبهشت 1376 تا 20 پيوست وقوع به لرستان دورود در كشته
با زلزله پانزده تعداد ، اين از كه داده روي ايران در مهم زلزله لرزاند ، 90 را بيرجند
قدرت با زلزله‌اي وقوع متوسط به‌طور يعني ;است داده تكان را ريشترايران بالاي 7 قدرت
درجه بزرگي5/6 به زلزله مدت 33 همين در اين ، بر افزون.دهه هر در ريشتر بالاي 7
.است كرده تحميل را فراواني خسارات و درآورده لرزه به را كشور نيز ريشتر مقياس در
تهران.است تهران چون كلان‌شهري اسفبار وضعيت است ، اهميت حائز ميان اين در آنچه اما
است تهران و گسل‌ري ژاپني ، كارشناسان مطالعات مبناي بر آنها خطرناك‌ترين كه گسل روي 15
خواهد بار به خسارت دلار ميليارد از 120 بيش ريشتري زلزله 7 بروز صورت در و قراردارد
يك در و لرزيد زدني هم به چشم در (م ش/1830._ه سال 1209 در) پيش سال شهر ، 172 اين.آورد
به توجه با لرزه‌خيزي ، بررسي‌هاي نتايج براساس كه است حالي در اين.شد ويران به‌كلي آن
تهران در ساله دوره 158 يك در ريشتر درجه از 7 بيش بزرگي به زلزله‌اي مشا ، گسل پتانسيل
چنين به توجه با.مي‌بخشد كننده نگران ابعادي مساله به نكته همين و مي‌افتد اتفاق
حدود 7 بزرگي به زلزله‌اي شاهد آتي سالهاي در درصد از 70 بيش احتمال به داده‌هايي ،
از نيز شناسي زلزله بين‌المللي موسسه كه احتمالي.بود خواهيم شهر كلان اين در ريشتر
كرد تاكيد برآن "زلزله برابر در تهران شهر آسيبپذيري" بررسي هنگام به و دهه 1370 اوايل
حداقل همراه به تهران مسكوني ساختمانهاي درصد از 95 بيش براي درصد بالاي 60 خسارات و
كميته كارشناسان گفته به كه آماري.است كرده پيش‌بيني را كشته و 400000 زخمي 1200000
بيشتر بسيار تهران ، در ريشتر قدرت 7 با زلزله‌اي بروز صورت در طبيعي ، بلاياي كاهش ملي
برجاي مجروح ميليون و 5/3 كشته ميليون اوليه 5/1 دقايق در تنها احتمالا و بود خواهد
اين بروز هنگام در بدانيم كه مي‌شود غم‌انگيز زماني پايتخت در زلزله فاجعه.گذاشت خواهد
محدوده يك در عمدتا كه تهران بيمارستان‌هاي درصد و 50 آتش‌نشاني مراكز درصد حادثه ، 55
منهدم نيز دولتي و اصلي ادارات و ساختمان‌ها از بسياري و شده تخريب شده‌اند واقع
.مي‌شوند
باعث...شهر در جمعيت غيريكنواخت تراكم":بود آمده موسسه اين گزارش در همچنين
شمالي مناطق در مساحت %در 52 جمعيت %مي‌گردد240 پرتراكم مناطق در آسيبپذيري افزايش
در مساحت %در 37 مانده باقي %و 49 غربي جنوب منطقه در مساحت %در 11 تنها ديگر %و 27 شهر
مربع كيلومتر در نفر تراكم 40000 با تهران غربي بخشساكناند شرق و شرقي جنوب و مركز
شهر منطقه آسيبپذيرترين و شهري تاسيسات و خانه‌سازي استانداردهاي ضعيف‌ترين داراي
است؟ كرده تغيير نسبت‌ها اين گذشته ، گزارش اين تهيه از كه دهه‌اي يك طي آيا ".است تهران
صورت در فاجعه عمق كه دارد ازآن حكايت ژاپني كارشناسان مطالعات نتايج اين ، بر علاوه
خواهد رقم را تاريخ فجايع مخربترين از يكي كه بود خواهد عظيم چنان زلزله‌اي چنين بروز
مركز" و (جايكا) "ژاپن بين‌المللي همكاري‌هاي آژانس" مشترك مطالعات از حاصل نتايج.زد
برابر در تهران آسيبپذيري خصوص در (1380) "بزرگ تهران زيست‌محيطي و زلزله مطالعات
هنگام در مطالعات ، اين براساساست درصد آسيبپذيري 55 اين ميزان كه مي‌دهد نشان زلزله ،
و 383 تخريب ساختمان هزار ريشتر ، 483 زلزله 7/6 با گسل‌ري منطقه در تنها زلزله وقوع
نفر هزار و 126 شده تخريب ساختمان هزار شمال 313 گسل منطقه در و مي‌شوند كشته نفر هزار
.مي‌شوند كشته نفر هزار و 120 تخريب ساختمان هزار نيز 113 مشا گسل در.مي‌بازند جان
:است آمده تهران خطرآفرين گسل‌هاي شدن فعال خصوص در يادشده ، پژوهش گزارش خلاصه در
اغلب كه مناطقي يعني شهر ، جنوبي بخش‌هاي در زلزله شدت شود ، فعال ري گسل چنانچه"
در ديده آسيب ساختمانهاي تعداد بيشترين.بود خواهد شديد آسيبپذيرند ، آن ساختمانهاي
%حدود 80 در تا 20 و 16 مناطق 11 ، 12 در ديده آسيب ساختمانهاي تعداد.است منطقه 15
شهر شمالي بخش‌هاي در تا 5 ، مناطق 1 در ديده آسيب ساختمانهاي درصد.مي‌شود پيش‌بيني
اين در جمعيت تراكم دليل به منطقه 15 در تلفات شمار.است %حدود 30 در و كمتر نسبتا
ديگر سوي از.رسيد خواهد %تا 20 به 15 و 12 مناطق 11 در تلفات درصد بالاست ، بسيار منطقه
.بود خواهد %حدود 2 در تا 5 مناطق 1 يعني شهر ، شمالي بخش‌هاي در تلفات درصد
ساختمانهاي كه شمالي ، مناطق در زلزله شدت شود ، فعال تهران شمال گسل چنانچه
ساختمانهاي درصد مناطق ، اين دربود خواهد شديد نيستند ، غالب درآنجا آسيبپذير
شهر جنوبي بخش‌هاي در ديده آسيب ساختمانهاي درصد و %حدود 50 تا 5 مناطق 1 در آسيبديده
شهر جنوبي و شمالي مناطق بين وارده آسيبهاي ميزان تفاوتميگردد برآورد %از 30 كمتر
در شهر ، شمال مناطق در تلفات درصد.نيست مي‌رود انتظار گسل‌ري مدل در آنچه بزرگي به
".بود خواهد %حدود 1 در و كم نسبتا جنوبي مناطق در و %حدود 3 در و زياد تا 5 مناطق 1
از مجلس رئيس به نامه‌اي در تهران شهردار پيش چندي كه بود مطالعات همين به اتكاي با
در آينده سال ده در زلزله وقوع احتمال و دهنده بررسي‌تكان اين نتايج
شهر ، سازه‌هاي نامطلوب وضعيت به توجه با":نوشت و كرد نگراني ابراز و خبرداد تهران
مستلزم سوانح گونه اين با مقابله آب ، و برق گازرساني ، شبكه‌هاي و ارتباطي شريان‌هاي
وزير گذشته سال كه نگراني‌اي ".است شهري برنامه‌ريزي و مديريت زمينه در بزرگي چالش‌هاي
زلزله بروز صورت در":كرد تاكيد برآن غيرمترقبه حوادث ستاد رئيس به نامه‌اي طي نيز نفت
اين از ناشي خسارات و تلفات كه شد خواهد منفجر تهران در گاز علمك هزار از 300 بيش
از برخي آنكه مهم‌تر همه از ".بود خواهد زلزله تلفات از بيش آتش‌سوزي و انفجارات
بروز صورت در شده ، ساخته تهران در كه برج‌هايي مجموعه با كه دادند هشدار صاحبنظران
وجود زدگان زلزله استقرار و زدن چادر براي جايي هيچ شهر ، از وسيعي مناطق در زلزله ،
"اميد نقطه" تهران 100 شهرداري پيش سال شش حدود كه مي‌شود گفته حال همين در.داشت نخواهد
از بي‌رويه سازهاي و ساخت براثر اكنون كه بود كرده شناسايي زلزله بروز صورت در را
.است نمانده برجا اثري آنها از بسياري
مساله اين اهميت در كرد؟ بايد چه است ، غيرممكن طبيعي بلاياي مهار كه وضعيتي در اما
سازمان ،(IEC) الكترونيك بين‌المللي كميسيون ميلادي ، سال 2000 آستانه در كه بس همين
جهاني روز (ITU) دور ارتباطات بين‌المللي اتحاديه و (ISO) استاندارد بين‌المللي
بسياري در و كردند نام‌گذاري "استاندارد برمبناي ساختمان‌سازي" عنوان تحت را استاندارد
ترويج را جهاني استاندارد فرهنگ خود ، اعضاي توسط ويژه مراسم برگزاري با جهان كشورهاي از
خسارات و تلفات بالاي حجم علت به نيز متحد ملل سازمان كل دبير عنان ، كوفي حتي.نمودند
زمينه در را شديدي مقررات تا است خواسته جهان دولت‌هاي از پيش چندي طبيعي ، فجايع براثر
آنچه حال عين دربگذارند اجرا مرحله به و كنند ايجاد زلزله برابر در مقاوم ساختمانهاي
و مقاوم‌سازي همانا مي‌كنند ، پيشنهاد زلزله از ناشي خسارات كاهش براي صاحبنظران
بناهاي ساخت براي شهرسازي ايمني آيين‌نامه‌هاي رعايت و استاندارد مصالح از استفاده
كارشناسي ملاحظات بدون آنها %ايران 80 در مي‌شود گفته كه بناهايي.است تجاري و مسكوني
مقاوم زلزله برابر در آن ميليون يك تنها ساختمان ، ميليون مجموع 10 از و مي‌شوند ساخته
.است
باعث كه است عاملي جدي‌ترين ساختمان‌سازي در آن رعايت عدم و استانداردها ناقص اعمال
معضلات از يكي":سازه كارشناسان گفته به.بپاشد هم از چيز همه تهران لرزش با مي‌شود
.است كشور در ساز و ساخت توسعه با ساختماني مصالح هماهنگي عدم كشور ، ساز و ساخت در موجود
در فني مشخصات بدون يا و نيستند استاندارد يا ساختمان‌ها مصالح از بسياري كه به‌طوري
انواع شامل داخل ، توليد يا و وارداتي از اعم مصالح اين.مي‌شوند فروش و خريد بازار
جدا تيغه‌هاي آجر ، تيرچه ، آماده ، بتن‌هاي ماسه ، شن ، سيمان ، فولادي ، مقاطع آرماتورها ،
در ضمانتي و فني مشخصه هيچ بدون معمولا...و سيم كابل ، فاضلاب ، آب ، لوله‌هاي كننده
سال 1363 از مقاوم ، ساختمانهاي ساخت براي هرچند ".مي‌گيرند قرار استفاده و فروش معرض
نيز جديدي ويرايش و شد تصويب زلزله برابر در مقاوم‌سازي منظور به استاندارد آيين‌نامه
كامل ضوابط آن در و -است معروف "آيين‌نامه 2800" به كه -گرفت صورت آن روي سال 1379 در
و ساختمان اسكلت مي‌شود ، احداث آن برروي بنا كه زميني ويژگي‌هاي جمله از سازي ساختمان
برابر بنادر از ملاحظه‌اي قابل درصد آن رعايت صورت در كه شده مشخص طبقات كاربري نوع
با":تهران دانشگاه ژئوفيزيك موسسه استاد عكاشه ، دكتر اعتقاد به اما مي‌شود مقاوم زلزله
زميني نوع و ژئوتكنيك متولي سازماني هنوز ما شهرهاي در بنا ، استحكام در زمين اهميت وجود
ساز ، و ساخت ايمني آيين‌نامه براين ، افزون ".مي‌شود ساخته آن روي بر ساختمان كه نيست
كارشناسان كه است انتقادي اين و نمي‌شود اجرا روستاها در و است شهري مناطق خاص
.مي‌دانند وارد آن بالاي ارزش رغم به برآيين‌نامه 2800 ،
رعايت عدم و زلزله برابر در لازم استاندارد فاقد سازهاي و ساخت افزايش به رو روند
احتمال كارشناسان كه شهري تهران ، در ماهر انساني نيروي نگرفتن كار به و آيين‌نامه 2800
برابر در را پايتخت كرده‌اند ، گوشزد كرات به را آن در فاجعه‌آميز زمين‌لرزه‌اي وقوع
از بسياري در كه بالا مقاومت با بتن‌هاي مثال ، براي.است كرده آسيبپذير بسيار زلزله
فاصله ما كشور ساختماني صنعت در وسيع استفاده تا مي‌گيرد ، قرار استفاده مورد كشورها
.دارد بسياري
سازي سبك":مي‌گويد كشور لرزه‌خيزي بر تاكيد ضمن سازه ، مهندس يك خصوص اين در
سازه‌ها ايمني حاشيه و دهد كاهش توجهي قابل مقدار به را زلزله از ناشي نيروهاي مي‌تواند
پيدا شروعي نقطه كشور ساز و ساخت در تنها نه مقوله اين متاسفانه اما.بخشد وسعت را
در و معمولي ساختمانهاي مصالح با كشور در بلند ساختمانهاي از بسياري بلكه است ، نكرده
علمي هيات عضو مقدم ، دكتر سخنان ، اين تكميل در ".مي‌شود ساخته فرهنگ همان محدوده
روز به روز و ماست كشور گريبانگير امروز كه معضلاتي از يكي":دارد اعتقاد شريف ، دانشگاه
كشورها بعضي از غلط به كه است قالبي بتني روش به بنا ساخت مي‌شود ، گسترده‌تر آن ابعاد
اتصال روش اين در كه چرا روشهاست ، ساير از بيش ساز و ساخت نوع اين خطر.مي‌شود تقليد
".ندارند خصوص اين در اطلاعاتي صنعتگران متاسفانه كه است شكننده بسيار ستون و تير
.شود واقع مفيد مي‌تواند زمينه اين در كشورها ديگر تجربيات از استفاده بي‌ترديد
كه ساختمان‌هايي طراحي براي مهندسان آمريكا ، زمين‌شناسي مطالعات مركز گزارش يك براساس
مطلع زمين خوردن تكان از ناشي فشارهاي از بايد كنند ، مقاومت زلزله برابر در بتوانند
زمين نزديكي در و سازه‌ها در را خاصي ابزار مهندسان ، و دانشمندان منظور اين بهشوند
در زلزله ، يك اثناي در سازه‌ها كه كنند محاسبه ترتيب اين به تا مي‌گذارند كار نظر مورد
زمين سال 1984 ، در.مي‌دهند نشان واكنش چگونه زمين ، زيرين لايه‌هاي در حركات مقابل
كه را "ولي وست كالج" محوطه كاليفرينا ، هيل مورگان در ريشتر درجه بزرگي 2/6 به لرزه‌اي
در شده نصب ابزار.لرزاند داشت زلزله‌قرار مركز كيلومتري حدود 30 در
فرو نزديكتر ، يا شديدتر لرزه زمين يك با ورزشگاه اين سقف كه داد نشان كالج ورزشگاه
ساختماني معيارهاي در را تغييراتي آمريكا ، مهندسي نظام سازمان آن ، از پس.ريخت خواهد
ساختمان آمريكا ، در سانفرانسيسكو شهر بودن خيز به‌زلزله توجه با.كرد اعمال
جالب.است شده ساخته زمين تكان‌هاي برابر در مقاوم سازه‌هاي با "آمريكا ترانس" طبقه 49
كيلومتري حدود 100 در آن مركز كه درجه بزرگي 1/7 به لرزه‌اي زمين سال 1989 ، در اينكه
از 30 بيش آمريكا ، ترانس شكل هرمي برج آن ، نتيجه در كه پيوست وقوع به بود ، ساختمان اين
گذشته سال كه بدانيم نيست بد هم را اين.نشد وارد آن به خسارتي اما خورد تاب سانتي‌متر
كه داد رخ ژاپن در ريشتر قدرت 3/7 با زلزله يك و ريشتر از 6 بيشتر قدرت با زلزله 12
.زد حدس مي‌توان راحتي به را آن دليل....شد نفر مرگ 2 به منجر تنها
رضايي محمد
ايران در زلزله سال 90
(آن از بيش و ريشتر قدرت 7 با زلزله‌هايي)
|
(ريشتر) شدت |
وقوع تاريخ |
زلزله وقوع محل |
|
4/7 |
دي 1288 |
لرستان دورود -1 |
|
2/7 |
مهر 1308 |
خراسان شمال -2 |
|
7 |
ارديبهشت 1309 |
سلماس جنوب -3 |
|
7 |
خرداد 1313 |
سراوان -4 |
|
2/7 |
مهر 1327 |
خراسان شمال -5 |
|
4/7 |
تير 1336 |
لاريجان -6 |
|
7 |
آذر 1336 |
همدان غرب -7 |
|
7 |
شهريور 1341 |
بوئين‌زهرا -8 |
|
3/7 |
مرداد 1347 |
بياني دشت -9 |
|
7 |
اسفند 1356 |
بندرعباس -10 |
|
7/7 |
شهريور 1357 |
طبس -11 |
|
3/7 |
آبان 1358 |
قائن شمال -12 |
|
7 |
مرداد 1360 |
كرمان گلبافت -13 |
|
3/7 |
خرداد 1369 31 |
زنجان و گيلان -14 |
|
1/7 |
ارديبهشت 1376 20 |
بيرجند و قائن -15 |
جهان شهر كلان آلوده‌ترين تهران ،
.دارد را شهري زيست محيط آلوده‌ترين دنيا پايتخت‌هاي از بسياري با مقايسه در تهران
تمركز دليل به و است داده جاي خود در را ايران جمعيت درصد كه 15 است شهري تهران
شهرهاي بزرگترين از يكي به حاضر حال در...و آموزش اجتماعي ، اقتصادي‌و سياسي ، قطبهاي
.است شده تبديل دنيا شهرهاي آلوده‌ترين حال عين در و دنيا
و معضلات جمله از فاضلاب ، و زباله معضل ترافيك ، آلودگي‌صوتي ، آب ، هوا ، آلودگي
اين در ساكن جمعيت بالاي تراكم نتيجه در كه مي‌شود محسوب شهر كلان اين بزرگ دشواري‌هاي
.است شده حادث شهري مديريت ضعف و شهر
تورم جرائم ، روزافزون رشد اشتغال ، مسكن ، معضل جمله از موارد ساير كنار در عوامل همين
در شهروندان براي زندگي سختي نظر از دنيا بزرگ شهر بين 130 در تهران تا شده باعث..و
.گيرد قرار يازدهم جايگاه
دليل به كه مي‌كند تردد تهران در فرسوده خودروي دستگاه هزار حدود 400 حاضر حال در
اثر در نفر هزار سالانه 17مي‌كند هوا وارد آلاينده گازهاي زيادي حجم بنزين بالاي مصرف
دو بر بالغ و زباله تن روزانه 6500.مي‌دهند دست از را خود جان تهران در هوا آلودگي
شهروندان سبز فضاي سرانه سهم.مي‌شود توليد تهران در فاضلاب ليتر ميليون و 500 ميليارد
و دفع مناسب سيستم فقدان.دارد زيادي فاصله جهاني استانداردهاي متوسط با هم هنوز تهران
حالي در اين و است ساخته تهران زيرزميني آب منابع متوجه را جدي تهديدات فاضلاب تصفيه
از.نيستند امان در آلودگي اين از نيز سدها پشت در شده جمع و سطحي آبهاي حتي كه است
از كمتر مي‌دهد تشكيل تر زباله‌هاي را آن درصد از 70 بيش كه توليدي زباله‌هاي كل مجموع
.مي‌شود دفع سنتي روشهاي با هم هنوز بقيه و مي‌شود تبديل كمپوست كود به درصد 10
انباشت.است زباله پراكندگي تهران شهر سطح در بزرگ دشواري‌هاي از يكي هم‌اكنون
از ناشي دشواري‌هاي بروز بر علاوه آبگذرها و معابر در مواد گونه اين غيراصولي
جاري‌شدن و آبگذرها انسداد باعث موذي ، جانوران تكثير و زباله از حاصل شيرابه‌هاي
نيز شهري ترافيك معضل به زدن دامن و ترددي نابساماني‌هاي و عمومي معابر در سطحي آبهاي
.مي‌شود
نظافت خيابان‌ها يكبار ساعت هر 12 شهري مسئولان از بعضي گفته به كه است حالي در اين
و معابر نظافت صرف تومان ميليارد سالانه 5/1 تهران شهرداري يك منطقه در تنها مي‌شود ،
در زباله سطل‌هاي نصب صرف مبلغ اين از درصدي اگر كه حالي در مي‌شود ، زباله جمع‌آوري
در جاري فاضلاب با روزه همه كه زباله‌هايي حجم از شك بدون شود خيابان‌ها و معابر حاشيه
.شد نخواهد حادث نيز...و گرفتگي آب معضل و شد خواهد كاسته مي‌شوند جابه‌جا آبگذرها
به شهروندان آسيايي حتي و شمالي آمريكاي اروپايي ، كشورهاي پايتخت‌هاي از بسياري در
در مي‌شوند جريمه هنگفتي مبالغ با زمين روي بر آدامس و سيگار ته دهان ، آب انداختن خاطر
به را شده روب و رفت زباله‌هاي هم هنوز شهري نظافت امور متصديان حتي تهران در كه حالي
!مي‌كنند هدايت آبگذرها و جوي‌ها داخل
شهروندان مشاركت با تنها...هوا آلودگي زباله ، معضل همچون شهري مشكلات از بسياري رفع
هنگامي و است شهري زندگي الزامات از يكي شهري امور در شركت حاضر حال در.است حل‌شدني
درآمده مي‌كنند زندگي تهران در صرفا كه فردي حالت از تهراني شهرنشينان كه مي‌يابد تحقق
.شوند تبديل واقعي شهروند يك به و
و حقوق از شهروندان آگاهي عدم و تهران شهر امور اداره در شهروندان غيبت و فقدان اگر
شهر يابد ، ادامه هم باز مقوله اين به شهري مديران آگاهي عدم نيز و شهروندي‌شان وظايف
با مقايسه در كلانشهر اين تميزبودن" بر مبني مسئولان بعضي اظهارنظر برخلاف تهران
هيچ يا كمافي‌السابق و نمي‌گيرد قرار جايگاه اين در هرگز "دنيا پايتخت‌هاي از بسياري
شود گرفته نظر در هم اگر يا و نمي‌شود گرفته نظر در جهاني جدول‌هاي در آن براي جايگاهي
.ماند خواهد باقي جدول انتهاي در
تهران مهمان روزها غيربومي ، ميليون سه
.است نفر ميليون از 3 بيش تهران شب و روز جمعيتي تغييرات
و شهرها از عمدتا كه است غيربومي ساكن نفر ميليون از 3 بيش پذيراي روزانه تهران
.مي‌كنند ترك را آن شبها و شده شهر وارد اطراف اقماري شهرك‌هاي
در اصولي زيرساخت‌هاي به توجه عدم و تهران شهر حومه اقماري شهرك‌هاي بي‌رويه گسترش
نيز و اجتماعي اقتصادي ، فرهنگي ، بهداشتي ، از اعم شهري خدمات ارائه همچون شهرسازي نظام
به شهرها اين ساكن جمعيت از بالايي درصد سرازيرشدن باعث جديد شهرهاي در اشتغال‌زايي
.است... و هوا آلودگي تهران ، شهر ترافيكي بار افزايش آن پيامد كمترين كه است شده تهران
كه شده تبديل خوابگاهي‌اي شهرهاي به تهران اطراف شهرك‌هاي و شهرها حاضر حال در
رفت كه طوري به مي‌كنند ، سپري آنجا در را محدودي ساعات تنها شبانه‌روز طول در آن ساكنان
به و كاسته شهرها اين جاري خدمات هزينه از تهران به شهرها اين ساكنان روزانه آمد و
.مي‌افزايد تهران شهرداري هزينه‌هاي مجموع
ساماندهي و كنترل منظور به بزرگ شهرهاي حومه در جديد شهرهاي و اقماري شهرك‌هاي تاسيس
شهرها اين عمودي و افقي گسترش و بي‌رويه رشد از جلوگيري و شهرها كلان
شهري مديريت و توسعه برنامه‌ريزان توجه كانون اصولي راهكار بهترين عنوان به كه سالهاست
.است داده اختصاص خود به را دنيا سراسر در
براي شهري خدمات ساير و تجاري و آموزشي تفريحي ، درماني ، مراكز اشتغال ، مسكن ، تامين
شاخصه‌هاي مهمترين از كلان‌شهرها به آنان هجوم از جلوگيري منظور به جديد شهرهاي ساكنان
.شود پرداخته آن به مي‌بايست كه است جامع و ساماندهي طرحهاي
در تهران شهر پايداري به توجه عدم و شهري مديريت ضعف و جامع طرح فقدان اما
تهران شهر در موجود ، امكانات تمامي تا شده باعث اخير دهه دو در شهري توسعه برنامه‌هاي
هزينه‌هاي تمامي و رفته بين از تدريج به جديد شهرهاي خوداتكايي قابليت و شود متمركز
ناپايدار گسترش وجود با كه است درحالي اينها همه و شود تحميل تهران به آن ساكنان
!است نشده متوقف تهران شهر بي‌رويه توسعه هم باز اقماري شهرك‌هاي
به است ، شهري توسعه موفق الگوي بهترين پاريس شهر بوم‌شناسي ، متخصصان از يكي گفته به
حال در كنترل‌شده و قانونمند نظامي از برخورداري دليل به آن جغرافيايي گستره كه طوري
سرعت با اخير دهه دو در تهران كه حالي در نكرده چنداني تفاوت قبل سال با 2520 حاضر
.است يافته گسترش بيشتر هرچه
بسيار شهر اين معضلات ساماندهي و كنترل در را پاريس اطراف در جديد شهرهاي تاسيس وي
خدمات ساير و مسكن و شغل تامين نظر از جديد شهرهاي:مي‌افزايد و مي‌كند ارزيابي مثبت
در كاسته‌اند زيادي حد تا پاريس شهر به مهاجرت نرخ از و مي‌كنند عمل مستقل كاملا شهري
به حيث هر از شهرك‌ها ، اين ساكنان و است معكوس كاملا تهران درباره موضوع اين كه حالي
.وابسته‌اند تهران
ميليارد حدود 200 سالانه و تومان ميليون حداقل 600 معادل رقمي روزانه حاضر حال در
تحميل تهراني شهروندان خدماتي هزينه‌هاي مجموع به مسافران اين خدماتي هزينه تومان
.مي‌شود
|
