توسعه اول درس طبيعت ، با همزيستي
بازتاب
توسعه اول درس طبيعت ، با همزيستي
دارد ادامه كره زيست ذخيرهگاههاي تخريب كننده نگران روند
به زمين كره در ساله هزار چند تكاملي روند و تغييرات محصول طبيعي ، ذخيرهگاههاي ;اشاره
نوزده ، قرن اروپاي در صنعتي توسعه جريان در بي‌جانشين و ارزشمند منابع اين.مي‌آيند شمار
روند زيست‌محيطي ، جامع مديريت و مناسب سازوكار نبود در پس ، آن از.ديدند آسيب شدت به
توسعه حال در كشورهاي در بيشتر و جهان در كره زيست ذخيرهگاههاي بازگشت بدون تخريب
روزي ، كه مي‌كند ويران خود سر پشت در را پل‌هايي بشر ترتيب ، اين به و دارد ادامه همچنان
از را زمين صرف ، اقتصادي اهداف با شدن صنعتي تب.بود خواهد آنها نيازمند شدت به
بخش اوليه مواد و كشاورزي توليدات پشتوانه و زيستي تعادل كننده برقرار كه ذخيره‌گاههايي
باز و زمين باروري خاك ، حاصلخيزي سيرنزولي كه همچنانميكند محروم مي‌باشند ، صنعت
كه مقاله‌اي در.است آمده در صدا به خطر زنگ‌هاي مثابه به زمين كره در شيرين آب توليد
.است شده معرفي اجمال ، به كره زيست ذخيرهگاههاي حياتي اهميت داريد ، رو پيش
مادي محيط.است كرده فراهم مناسب مادي محيط را گياهان و جانوران همه و بشر حيات ادامه
از متشكل مجموعه‌اي محيطزيست ويا اكوسيستم يا و طبيعي مظاهر و عوامل زباني به يا و
يدوسفر ، اتمسفر ، نظامهاي از متشكل محيطزيست علمي زبان به.است معلق وذرات هوا و آب
زيست‌محيطي فضاي خورشيدي نيروي اضافه به نظام‌ها اين مجموعه كه بوده هيدروسفر بيوسفر ،
حاضر حال در ولي.مي‌سازند ميسر دارد كه تنوعي تمام با را حيات بستر و مي‌كنند آماده را
انساني نيروي اثر امروزه.مي‌باشيم انساني عوامل توسط ويژه به محيطزيست تخريب شاهد ما
را طبيعي روند فسيلي انرژي مصرف جمعيت ، سريع رشد و شده جهاني محيطزيست عوامل برروي
.داده‌اند تغيير را جو عناصر تركيب و كرده دگرگون
كه كشاورزي بسط و توسعه كه است واقعيت اين گوياي دانشمندان توسط شده انجام بررسي‌هاي
تالابها و مراتع ، جنگل‌ها ، بر مخربي آثار گرفته صورت غذا به روزافزون نياز پاسخ در
حدود و زمين سراسر در را هكتار ميليارد حداقل 2 سالانه خاك فرسايش پديده.است داشته
از بسياري در شيرين آب.مي‌دهند قرار تاثير تحت را موجود كشاورزي زمينهاي از دوسوم
مصرف را دنيا شيرين آب بهره‌برداري مورد منابع درصد كه 70 كشاورزي نتيجه در كشورها
از درصد فقط 30 كه است حالي در اين و است شده ناياب مايعي به تبديل حاضر حال در مي‌كند
.مي‌رود هدر بقيه و مي‌رسد دام و كشاورزي مصرف به واقع به شده تهيه آب
و گرفته خود به بحراني حالتي غربي آسياي و شمالي آفريقاي در حاضر حال در روند اين
آب كمبود با كه برند به‌سر كشورهايي در جهان جمعيت دوسوم سال 2025 تا كه مي‌رود انتظار
در خوراك تهيه براي بيشتر آب درصد آينده 17 دهه دو در مي‌رود انتظار.مي‌باشند روبه‌رو
گونه‌هاي وضع.يابد افزايش درصد آب 40 كلي مصرف و باشد نياز مورد توسعه حال در كشورهاي
و مي‌باشند انقراض حال در زيستي گونه هزار از 11 بيش.است كننده نيزنگران زيستي
ديگر گونه هزار پنج.شده‌اند نابود خود زيست‌گاههاي دادن دست از علت به نيز گونه هشتصد
آنها جمعيت منفي رشد معكوس‌سازي جهت در آنكه مگر هستند انقراض حال در بالقوه نيز
.گيرد صورت اقداماتي
نيمي و مي‌گيرد انجام اندازه از بيش صيد دنيا ، در ماهيگيري مناطق چهارم يك از بيش در
بعضي و شمالي آتلانتيك مناطق در ساحلي صيد.هستند كامل بهره‌برداري حال در آنها از
مناطق از درصد يك فقط.است رسيده خود بهره‌برداري ظرفيت حداكثر به آرام اقيانوس مناطق
.مي‌آيند حساب به ممنوع صيد مناطق جزء يا و هستند شده حفاظت مناطق دنيا ، اقيانوسي
به تبديل حال در سرعت به طبيعي جنگل‌هاي كه مي‌دهد نشان همچنين دانشمندان اين مطالعات
رقم معادل نود دهه در جنگل‌زدايي نرخ و هستند زمينها ديگر انواع يا و كشاورزي زمينهاي
جنگل‌هاي از درصد نابودي 4 باعث كه است بوده سال در هكتار ميليون بر 6/14 بالغ تخميني
رويش روند.مي‌افتد اتفاق توسعه حال در كشورهاي در بيشتر كه شده گذشته دهه طول در دنيا
ظرفيت كاهش باعث مورد اين كه است كاهش حال در نيز دنيا جنگل‌هاي در درختان رشد و
مقدار به فسيلي سوخت‌هاي جهاني مصرف.مي‌باشد هوايي و آب تغييرات تعديل داراي جنگل‌هاي
يافته توسعه كشورهاي ميان در سرانه مصرف كه يافته افزايش تا 1999 سال 1992 از درصد 10
.داراست را مقدار بيشترين
كره زيست ذخيرهگاههاي ارزش و اهميت دهنده واقعيت‌هاي‌تكان اين به توجه با
چرا چيست؟ آن ويژگيهاي و كره گاه‌هاي‌زيست ذخيره اما.مي‌شود نمايان پيش از بيش
محيطزيست از حفاظت فرهنگ مي‌شوند؟ انتخاب ذخيرهگاهها اين چگونه و نيازمنديم آن به ما
ملي ، پاركهاي نظير جهان در رايج حفاظت شكلهاي و تدابير ساير كنار در سال 1976 از طبيعي
ارزش با مناطق مديريت و حفاظت از نويني مفهوم شده حفاظت مناطق و وحش حيات پناهگاههاي
سپهري زيست اندوختگاههاي ديگر تعبير به يا و كره زيست ذخيرهگاههاي به‌نام را طبيعي
به يا مرسوم حفاظت شكلهاي به مربوط نارسائيهاي رفع و طبيعت و انسان بين تعارض حل براي
.نهادند وجود عرصه
به نزديك طول در ولي نبود آشكار چندان ابتدا در گرچه طبيعي مناطق مديريت نوع اين اهميت
در و گذاشته‌اند تكامل و رشد به رو سرعت به حفاظت ، مضمون در عطفي نقطه عنوان به دهه دو
.كرده‌اند پيدا گسترش فراگيري سطح
واحدهاي در زيستي تنوع از حفاظت شكل مطلوبترين عنوان به كره زيست ذخيرهگاههاي امروزه
كره ذخيره‌گاههاي‌زيست بسياري اعتقاد به علاوه به.مي‌شوند تلقي نمونه اكولوژيكي
حفاظت تحت مناطق مختلف قابليت‌هاي از جانبه چند استفاده مفهوم به بخشيدن عينيت را تنها
منطقه ، كه است لازم كره زيست ذخيره‌گاه عنوان به منطقه يك انتخاب براي.مي‌روند بشمار
نظر مورد منطقه.باشد زيستي جغرافيايي حوزه يا و طبيعي بيوم يك حياتي ، اقليم يك معرف
بايد خود پيرامون در براين علاوه.باشد طبيعت از حفاظت براي ارزش با هسته يك داراي بايد
صحيح روشهاي و علمي كاربردي ، پژوهشي ، فعاليت‌هاي انجام براي خشكي و آب مناسب اراضي از
.باشد برخوردار منابع مديريت
جمعيت بتواند تا باشد كافي وسعت با نخورده دست زيستي جغرافيايي حوزه معرف بايد هسته
جهان گستره.كند حفاظت و تضمين را اكوسيستم غذايي زنجيره سطوح تمامي ارزش با گونه‌هاي
در.شده‌اند تفكيك زيستي جغرافيايي حوزه از 200 بيش و بيوم تيپ و 14 حياتي اقليم به 8
ملي كميته طريق از و انتخاب كره زيست ذخيره‌گاه عنوان به ، منطقه فوق شرايط وجود صورت
ويژگيهاي به مطلب ادامه در.مي‌شود معرفي MAP جهاني هماهنگي شوراي اجرايي كميته به MAP
از استثنايي و فرد به منحصر طبقه ذخيرهگاهها اين.مي‌پردازيم كره زيست ذخيرهگاههاي
هر.شده‌اند وقف محيطي زيست معضلات براي راه‌حلي يافتن منظور به كه شده‌اند حفاظت مناطق
حفاظت نقش ،(توسعه و حفاظت تلفيق) توسعه نقش:است عمده نقش سه داراي زيست‌كره ذخيره‌گاه
نظارت و پژوهش براي جهاني شبكه) لجستيكي نقش ،(اكوسيستم‌ها و ژنتيكي منابع از حفاظت)
.(پيوسته
جهان مناطق از يكي ويژه (اكوسيستم‌ها) سازگانها بوم از نمونه‌اي كره زيست ذخيره‌گاه هر
شامل كره زيست جغرافيايي نواحي ادواري طبقه‌بندي براساس مناطق اين.مي‌كند حفاظت را
.مي‌روند شمار به آن لاينفك جزء بومي مردم كه است دريايي يا و خشكي ساحل ، مناطق
گستره از محلي جوامع كه است اين در حفاظت اشكال ساير با كره زيست ذخيرهگاههاي تفاوت
و مي‌شوند تبديل حفاظت در عمده‌اي عامل به ذخيره‌گاه مديريت تحت بلكه.نمي‌شوند حذف آن
آموزش ، براي كانوني كره ذخيره‌گاه‌زيست هر.هستند سهيم آن فعاليت‌هاي كليه در
.مي‌رود بشمار طبيعي اكوسيستم‌هاي درباره پيوسته نظارت و انساني نيروي تربيت پژوهش ،
مي‌رود شمار به طبيعت با همزيستي چگونگي دادن نشان براي الگويي كره زيست ذخيره‌گاه هر
همين‌طور و طبيعي جوامع و گونه‌ها از حفاظت براي كه است منظوره‌اي چند مناطق واقع در و
كره زيست ذخيره‌گاه.مي‌شود ايجاد محيطزيست از پايدار بهره‌برداري شيوه‌هاي به دستيابي
اجراي و تهيه در محلي جوامع و پژوهشگران مديران ، دولتي ، تصميم‌گيران كه منطقه‌ايست
طبيعي فرآيند حفظ و يكسو از انسان نيازهاي تامين براي خاك و آب مديريت براي الگويي
از نمادي كره ذخيره‌گاه‌زيست هر.مي‌كنند همكاري يكديگر با ديگر سوي از زيستي منابع
در مردم رفاه تامين منظور به منابع از پايدار استفاده و حفاظت براي داوطلبانه همكاريهاي
.مي‌رود شمار به زماني شرايط هر
از يكي عنوان به كره زيست ذخيرهگاههاي نيازمنديم؟ كره زيست ذخيره‌گاه به چرا اما
در كه (MAP) مسكون كره يا و كره زيست و انسان برنامه از حفاظت مضمون تكامل ، دستاوردهاي
همكاري بر مبتني برنامه‌ايست كره وزيست انسان برنامه.است گرفته نشات شده داير سال 1976
وضعيت‌هاي تمامي در محيطزيست ، و انسان بين تعارض حل براي پژوهشگران جهاني مشاركت و
جزاير از استوايي ، نواحي تا قطب از كره زيست جغرافيايي و حياتي اقليم‌هاي از اعم مختلف
.كوهستاني نواحي تا سواحل و
شكلي هر در را حفاظت امكان مختلف شرايط با خود تطبيق در ذخيرهگاهها انعطاف‌پذيري
شرايط از برخورداري صورت در كه دارند نياز كشورها همه دليل چند به حداقلميكند فراهم
.كنند راه‌اندازي را خود كره زيست ذخيرهگاههاي لازم
نظارت زمين ، سنتي كاربري طبيعي ، سيستم‌هاي كار نحوه فراگيري زيستي ، منابع از حفاظت
حل در مشاركت بالاخره و اطلاعات و دانش از استفاده طبيعي ، منابع مديريت بهبود پيوسته ،
.مي‌باشند كره زيست ذخيرهگاههاي ايجاد دلايل جمله از طبيعي منابع مسايل
.است كره زيست ذخيره‌گاه داراي 9 خود اكوسيستمي تنوع دليل به ايران گسترده سرزمين
به.مي‌دهند اختصاص خود به را زيستي جغرافيايي حوزه بيوم‌سه زيست‌كره ذخيرهگاههاي
بيوم در گنو و حرا شده حفاظت منطقه كوير ، ملي پارك توران ، شده حفاظت منطقه كه ترتيب اين
گلستان ، ملي پارك اروميه ، درياچه ملي پارك.مي‌گيرند قرار سرد زمستان كويري اراضي
مختلف سيستم‌هاي بيوم در ارسباران شده حفاظت منطقه و ميانكاله وحش حيات پناهگاههاي
ايران در زيست‌كره ذخيرهگاههاي.مي‌گيرند پيچيده‌قرار ناحيه‌بندي با كوهستاني
ولي كرده‌اند ، دريافت گواهينامه رسما و رسيده MAP دبيرخانه تاييد به سال 1976 در
و نگرفته قرار مديريت تحت كره زيست ذخيرهگاههاي ضوابط مطابق آنها از يك هيچ تاكنون
امروزه.است نيافته تحقق آنها در ذخيرهگاهها چندگانه كاركردهاي و نشده‌اند زون‌بندي
روند در و مي‌دهند ادامه حياتشان به خود گذشته عناوين براساس ذخيرهگاهها اين
خود محدود امكانات با كشور طبيعي محيط تخريب عام روند و اقتصادي و اجتماعي ناهنجاريهاي
.مي‌كنند عرضه را خود قابليت‌هاي از برخي و حفظ را خود موجوديت
يدايي فريبا
:ماخذ و منابع
.تهران 72 -لواساني احمد -ريو در محيطزيست بين‌المللي كنفرانس -
.شهريور 81 -هشتم سال -قشم مجله -
.تابستان 81 -سوم سال -صلح‌سبز فصل‌نامه -
بازتاب
نظري تنگ واين سخاوت آن
تشكيل را اكوسيستم‌هايي مجموع در آن آبادي‌هاي و ايران كوهستاني دامنه‌هاي و ييلاقات
آبادي‌ها اين در كه مردميميرسد قبل سال هزار چند به گاهي آنها پيشينه كه مي‌دهند
طبيعت با هماهنگي است ، رسيده ديگر نسل به نسلي از كه آموزه‌هايي كرده‌اند ، برپايه زندگي
داشتن پاس و زيستن زيباي هارموني از گويايي نماد همواره ، و كرده‌اند حفظ را خود پيرامون
ساخت دسترس از هنوز كه روستاهايي به گذرتان اگر.اند بوده خود محيط ارزشمند موهبت‌هاي
مردم كه درمي‌يابيد اول ساعات همان در بيفتد ، است ، مانده دور مخرب و بي‌ضابطه وسازهاي
و توت ميوه بيد ، سايه سخاوتي ، چه با و داده‌اند خرج به نجابت راه ، ساختن در چگونه
پس‌كوچه‌هاي كوچه در قدم‌زدن هنگام و كرده‌اند هديه رهگذران استراحت براي را چشمه‌ساران
.گشوده‌اند آغوش رهگذران روي بر تنگ‌نظري ، و طمع از فارغ گذرگاهها كه مي‌بينيد آبادي ،
كه است معرفتي و فرهنگ گرانبهاي ذخيره يك روستاها نهادن دربنا ما مردم ريشه‌دار حكمت
تهران ، خيابان‌هاي از بعضي در امروزه.است شده گم شهرها هيولا توي هزار در متاسفانه
تومان ميلياردها گاهي كه بلندمرتبه و نوبنياد ساختمان‌هاي خصوص ، به بناها سازندگان
سختي به نفر يك و است شده پايمال بيرحمي با پياده عابران شده ، حقوق صرف آنها براي هزينه
درختان كند عبور و مانده باقي خيابان حاشيه در كه باريكي بسيار گذرگاههاي از مي‌تواند
كام به نيز را روستاها كم‌كم آزمند ، خوي اين كه دريغا و شده‌اند قمع و قلع قساوت با
پيشينيان حكمت و هنر ساله هزاران دستاورد برنامه بدون و بي‌ضابطه ساز و ساخت و مي‌كشد
را طبيعت و محيط با محض ناهماهنگي و آشفتگي‌ها اين از نمونه‌هايي.مي‌كند منهدم را ما
سازمان شهرسازي ، و مسكن وزارتديد مي‌توان وضوح به...و تنكابن ده ، جواهر كلاردشت ، در
به را شهرها روستاهاي در ساز و ساخت بايد بخشداريها و شهرداري‌ها و زيست محيط حفاظت
به آلوده هواي با و پرترافيك شهرهايي تولد شاهد نزديك آينده در كه دهند سامان گونه‌اي
.نباشيم هوا و خوش‌آب آبادي‌هاي جاي
دشتبان يحيي
|
