...زينت‌القفسات
در اجتماعي سرمايه‌هاي كاهش آسيبهاي
ايران
نخستين در واقعيات و بين‌انتظارات شكاف
شوراها دوره
...زينت‌القفسات
چگونه و چرا ;شهري جامع طرحهاي
براي نخست گام شايد مي‌كنند تعيين شهري جامع طرحهاي كه ضوابطي و اصول به بازگشت
تفصيلي و جامع طرحهاي داراي ايران شهرهاي اغلب اگرچه.باشد ايران شهرهاي ساماندهي
آنچه عمل در و بوده "زينت‌القفسات" طرحها اين اغلب كه مي‌دهد نشان بررسي‌ها اما هستند ،
مدون جامع طرح يك اجراي كه است آن نكته.ندارد طرحها اين با ارتباطي مي‌گذرد شهر در كه
سطوح در كه است نكته‌اي اين و است ، شهري ثبات با و متمركز مديريت نيازمند فراگير و
انتظار يعني.است نگرفته قرار اعتنا مورد چندان ايران در شهري برنامه‌ريزي بالادست
داشت خواهد عهده به را مسئوليت اين وقت چه تا نمي‌داند خود و آمده امروز كه مديري داريم
و اختيارات حيطه در اصلا جامع طرح در اشاره مورد حوزه‌هاي از بسياري ديگر سوي از و
است قرار آن نهايي اجراي و شده تصويب او از پيش سالها كه باشد طرحي مجري نيست ، او وظايف
.بينجامد طول به نيز اين از پس سالها تا
در آنها اجراي اقتضائات و شهري جامع طرحهاي بررسي و نقد به داريم قصد صفحه اين در
و باره اين در فتح‌بابي مي‌خوانيد ، پي در كه آنچه.بپردازيم شهري مديريت كلان سطوح
.است شهري جامع طرح يك ساختار بر مروري
تراكم چرا اينكهاست جامعه عمومي مباحث از يكي شهري مسائل مورد در بحث روزها اين
مي‌شد؟ تلقي مجاز اخير سالهاي تا تراكم‌فروشي چرا است؟ شده متوقف نواحي از برخي در فروشي
نادرست؟ يا است درست تراكم‌فروشي اصولا آيا و
صورت متعددي ارزيابي‌هاي شهرسازي حرفه‌اي تشكل‌هاي و شهرسازان طرف از تاكنون شايد
معرفي صدد در بلكه نيستيم پيشين ارزيابي به افزودن صدد در مقاله اين در.است گرفته
توسعه طرحها ، اين.هستيم شهروندان به تفصيلي و جامع طرح تهيه فرايند و اهداف
در بتوان را مذكور مباحث از برخي پاسخ شايد و مي‌كند هدايت را شهرها شده برنامه‌ريزي
.يافت آنها
طرح تهيه با كه است سال از 35 بيش سابقه‌اي به مسبوق ايران در شهري جامع طرحهاي
عمران و توسعه طرحهاي عنوان با انقلاب از بعد سالهاي در و آغاز دهه 1340 در تهران جامع
مسكن وزارت متولي‌گري با مذكور طرحهايشد تهيه كشور بزرگ شهرهاي اغلب براي نفوذ حوزه و
عالي شوراي در تصويب از بعد و تهيه معمار و شهرساز مشاور مهندسين توسط شهرسازي ، و
ابلاغ اجرا براي شهرداريها به استان شهرسازي و معماري شوراي يا و كشور شهرسازي و معماري
.هستند ساله زماني 10 افق داراي طرحها اين.مي‌گردد
ساكنين بهره‌وري ارتقاء منظور به محيطي كيفيت‌هاي ارتقاء جامع طرحهاي كلي هدف
:از عبارتند فوق اقدامات اهم مي‌يابد ، تحقق اقدامات از برخي پيگيري با كه است شهرها
عدم علت به كه عمومي تاسيسات يا خدمات ايجاد در عمومي نهادهاي يا دولت مداخله (الف
فوق تاسيسات و خدمات ندارد ، آنها ايجاد در سرمايه‌گذاري به رقبتي خصوصي بخش سودآوري
.شد خواهد زندگي تداوم براي متعددي مشكلات باعث آنها نبود و است جمعي زندگي لازمه
.شهر قديمي محلات نوسازي و بهسازي در دولتي نهاهاي يا دولت مداخله (ب
نحو بدين اين.مي‌گردد شهر نواحي از برخي بيشتر چه هر تخريب باعث بازار كار و ساز
مالكين از يك هر اقدام مي‌باشد قديمي و فرسوده ساختمانهاي شامل كه محله يك در است
هزينه‌اي ميزان كه چرا بود ، نخواهد عقلاني اقتصادي نظر از بهسازي و نوسازي به ساختمانها
اين.نمي‌شود افزوده آنها ساختمان ارزش بر مي‌كند ، صرف خود ساختمان بازسازي براي كه
.نشده‌اند بازسازي هنوز كه مي‌باشد محله آن ساختمانهاي ديگر منفي آثار از ناشي مسئله
نظر از مي‌كنند نوسازي به اقدام ابتدائا محلاتي چنين در كه كساني اين بنابر
امر در قدم پيش مناطقي چنين در كس هيچ مي‌شود باعث امر اين مي‌شوند متضرر اقتصادي
نتيجه در.كند سرمايه‌گذاري نوسازتر محلات در مي‌دهد ترجيح و نشود بازسازي و نوسازي
.مي‌شوند خرابه‌هايي به تبديل شهرها داخل در معمولا و مي‌شود فرسوده‌تر روز هر فوق محله
راس در و دولتي نهادهاي و دولت آگاهانه قدمي پيش و مداخله محلات اين نوسازي و بهسازي
.مي‌طلبد را شهرداريها آنها
به كه است موضوعي مي‌شود قيد عام طور به برنامه‌ريزي براي معمولا كه اهدافي از يكي
و مناسب كيفيت با ساختمانها همه كه محله يك در كنيد فرض.است معروف منفي خروجي‌هاي رفع
شده‌اند ساخته نازل كيفيت با كه دارند وجود ساختمان چند يا يك شده ساخته مناسب قطعات در
يا ساختمان اين هستند (صوتي آلودگي با صنعتي مثلا) نامناسب كاربري داراي يا و
ساكنين كل واقع در و شد خواهند محله كل و مجاور ساختمانهاي ارزش كاهش باعث ساختمانها
.شد خواهند خسارت متحمل بابت اين از محله
(negative externality منفي خروجي‌هاي)منفي آثار اين از كاستن منظور به اين بنابر
و قطعات اندازه طبقات ، تعداد كاربري ، نظر از هماهنگ شكلي به را ساختمانها كه طرحي تهيه
.مي‌گويند زونينگ را نحو بدين برنامه‌ريزي.بود خواهد لازم كند ، دسته‌بندي غيره
ديگري اهداف مي‌شود ياد آنها از اصلي اهداف عنوان به كه فوق عمده اقدام سه بر علاوه
:از عبارتند جمله آن از كه مي‌شود ، قيد شهري جامع طرحهاي براي نيز
آنها به دسترسي و عمومي خدمات توزيع در عدالت رعايت -
شهر در عمومي بهداشت اصلاح و شهر بصري سيماي بهبود -
روان‌گرايي ، گسل ، زلزله‌خيز ، )طبيعي كم‌خطر اراضي در سكونت به جمعيت هدايت -
(...سيل‌گيرو
مكان حس ايجاد جهت در تلاش و شهر ساكنين به آن معرفي و شهرها تاريخي هويت احياي -
.ساكنين در
اقدامات و اهداف تحقق.مي‌شوند تهيه فوق اهداف به نيل براي معمولا شهر جامع طرحهاي
در شهر موقعيت تعيين شامل شهر جانبه همه مطالعه.است شهر همه‌جانبه مطالعه مستلزم فوق
.است شهر متفاوت ويژگي‌هاي در مطالعه و شهر مستقيم نفوذ حوزه تعيين منطقه ،
نفوذ حوزه‌هاي تعيين و منطقه در شهر نقش تعيين هدفش منطقه سطح در مطالعه
.است (روزانه خدمات هفتگي ، خدمات درماني ، خدمات عالي ، آموزش)متفاوت
نفوذ حوزه در واقع سكونتگاههاي وابستگي ميزان تعيين هدفش نفوذ حوزه سطح در مطالعه
.مي‌شود حاصل فوق خصوصيات باره در تفصيلي مطالعات با كه است مادر شهر به
مطالعاتي حوزه‌هاي از يك هر در مي‌گيرد صورت بيشتر تفصيل به كه شهر سطح در مطالعه
.شده‌اند فهرست زير در خلاصه طور به كه است خاصي اهداف پي در
جغرافيايي مطالعات
شيب نظر از شهر توسعه براي نامناسب و مناسب عرصه‌هاي تعيين -1
ارتفاع نظر از شهر توسعه براي نامناسب و مناسب عرصه‌هاي تعيين -2
خاك قابليت نظر از شهري توسعه براي نامناسب و مناسب عرصه‌هاي تعيين -3
چينه‌شناسي نظر از شهري توسعه براي نامناسب و مناسب عرصه‌هاي تعيين -4
پديده‌هاي و گسل زلزله ، نظر از شهري توسعه براي نامناسب و مناسب عرصه‌هاي تعيين -5
زلزله با مرتبط
اراضي سيل‌گيري نظر از شهري توسعه براي نامناسب و مناسب عرصه‌هاي تعيين -6
(بارگذاري قابليت)اطراف نواحي و شهر سطح خاكهاي تحمل قابليت تعيين -7
آلوده‌ساز صنايع استقرار و توسعه مناسب جهات مكانيابي براي باد غالب جهات تعيين -8
اقليمي آسايش نقاط تعيين -9
كل توسعه در آب كمبود از ناشي محدوديت‌هاي كردن مشخص و شهر آب تامين نحوه تعيين -10
.آن متفاوت نواحي و شهر
اجتماعي مطالعات
شهر كالبدي توسعه بر آن تاثير چگونگي و سني گروههاي تفكيك با شهر جمعيت پيش‌بيني -1
(...و تفريحي آموزشي ، مراكز)
توسعه بر آن تاثير و قومي نظر از شهر متفاوت محلات اجتماعي خصوصيات تعيين-2
شهر كالبدي
بر آن تاثير و (مذهب سواد ، سطح)فرهنگي نظر از شهر محلات اجتماعي خصوصيات تعيين -3
شهر كالبدي توسعه
بر آن تاثير و (درآمد ميزان)اقتصادي نظر از شهر محلات اجتماعي خصوصيات تعيين -4
.شهر كالبدي توسعه
اقتصادي مطالعات
توسعه بر آن تاثير و شهر در پايه مشاغل تعيين و شهر اقتصادي غالب نقش تعيين -1
شهر كالبدي
بر آن تاثير و بيكاران و شاغلان ميزان نظر از شهري محلات اقتصادي خصوصيات تعيين -2
شهر كالبدي توسعه
شهر مختلف نواحي در زمين ارزش تعيين -3
شهر مختلف نواحي در ساختمان ارزش تعيين -4
و خانوار درآمدهاي از آن نسبت و (اجاره شده ، تمام قيمت)مسكن به مربوط هزينه‌هاي -5
شهر كالبدي توسعه بر آن تاثير
زمينه در بيني پيش و شهر در خصوصي و محلي ارگانهاي و دولت اقتصادي برنامه‌هاي -6
.شهر در پايه اشتغال ايجاد ميزان
محلي ارگانهاي امكانات مطالعات
آينده در آن بيني پيش و شهرداري اعتباري و مالي امكانات -1
آن پيش‌بيني و شهر كالبدي توسعه در موثر ارگانهاي ساير اعتباري و مالي امكانات -2
آينده در
آينده در آن پيش‌بيني و شهر عمراني فعاليت‌هاي در مردم مشاركت چگونگي و امكانات -3
.شهر كالبدي توسعه بر آن تاثيرات و موجود مقررات و قوانين چگونگي -4
كالبدي مطالعات
گذشته ادوار در شهر كالبدي توسعه روند -1
حاضر حال در شهر كالبدي تقسيمات نظام -2
شهر پيشنهادي كالبدي تقسيمات نظام -3
پيشنهادي ايدوگرامهاي و (شهر شده ساده ساختار)حاضر حال در شهر ايدوگرام -4
حاضر حال در شهر كاربريهاي توزيع نحوه -5
و موجود وضعيت در آن كمبودهاي محاسبه و مختلف كاربريهاي كالبد كيفي و كمي وضع -6
شده پيش‌بيني وضعيت
(تخريبي مرمتي ، استفاده ، قابل)شهر ساختمانهاي كيفي وضعيت -7
... اتاق ، در نفر تعداد مسكوني ، واحد در اتاق تعداد)شهر مختلف محلات مسكن وضعيت -8
(موجود وضعيت در كمبودهاي و
شهر مختلف نواحي در مسكن الگوهاي -9
(...خصوصي عمومي ، )شهر مختلف نواحي در مالكيت وضعيت -10
قابليت و شهر ساكنين تاريخي هويت با آن ارتباط و تاريخي محوطه‌هاي بعضي وضعيت -11
.شهر سنبلهاي عنوان به آنها از مراقبت حفظو
شهري تجهيزات و تاسيسات مطالعات
وضعيت در كمبودهايي و (غيره و گاز تلفن ، برق ، فاضلاب ، آب ، )شهري تاسيسات وضعيت -1
شده پيش‌بيني و موجود
و موجود وضعيت در آن كمبودهاي و (..غسالخانه كشتارگاه ، )شهري تجهيزات وضعيت -2
شده پيش‌بيني
ترافيك مطالعات
آن كمبودهاي و موجود كالبدي تقسيمات نظام با ارتباط در موجود معابر شبكه تحليل -1
آن كمبودهاي و كاربريها توزيع با ارتباط در موجود معابر شبكه تحليل -2
سفر جذب و سفر توليد نواحي تعيين -3
آن كمبودهاي و سفر جذب و سفر توليد نواحي با ارتباط در موجود معابر شبكه تحليل -4
شهر پياده معابر شبكه تحليل -5
معابر شبكه گره‌گاهي و پرخطر نواحي تعيين -6
و جذب مراكز پيشنهادي ، كالبدي تقسيمات نظام با ارتباط در معابر شبكه پيشنهاد -7
پيشنهادي كاربريهاي و شده پيش‌بيني سفر توليد
شامل پيشنهادي برنامه‌هاي و طرحها گروهها ، نظر تبادل با فوق مراحل اتمام از بعد
:مي‌شود تهيه زير موارد
شهري طبقات زون‌بندي -1
شهري كاربريهاي زون‌بندي -2
شهري ناخالص و خالص تراكم‌هاي زون‌بندي -3
.دارند نوسازي و بهسازي طرحهاي به نياز كه نقاط تعيين -4
و زيربنايي پروژه‌هاي از فهرستي شامل كه پنج‌ساله يا ساله يك عمراني طرحهاي -5
.آنهاست اجراي اولويت‌بندي با اضطراري
پيشنهادي كالبدي نظام -6
پيشنهادي معابر شبكه -7
اجرا مقررات و ضوابط -8
و مداخله صورت دو به تفصيلي و جامع طرحهاي پيشنهادي برنامه‌هاي و طرحها
توسط خصوصي بخش وسازهاي ساخت هدايت و (شهرداريها عمده طور به)عمومي بخش سرمايه‌گذاري
.مي‌گردد اجرا طرح زماني افق در شهرداريها
شهرسازي ارشد عسگري ، كارشناس نقي
در اجتماعي سرمايه‌هاي كاهش آسيبهاي
ايران
آن اجتماعي سرمايه‌هاي كاهش نشان‌دهنده جامعه در اجتماعي آسيبهاي بالارفتن - تهرانشهر
.است
مورد در:گفت ايراني مدني جامعه و اجتماعي سرمايه سمينار نخستين در توسلي ، دكتر
كه مي‌كند تاكيد مساله بدين اول ديدگاه دارد وجود ديدگاه سه اجتماعي سرمايه‌هاي
تلاش آنها حفظ در و داشته گذشته از جامعه كه است اندوخته‌هايي اجتماعي سرمايه‌هاي
.مي‌كند
از بسياري خانواده بنيادين ارزش‌هاي دادن دست از دليل به صنعتي جوامع ديدگاه اين براساس
.مي‌دهند دست از را خود اجتماعي سرمايه‌هاي
است ، دوركيم نظريات از برگرفته دوم ديدگاه كه مطلب اين به اشاره با دانشگاه استاد اين
ارزش‌هاي متزلزل‌شدن.ندارند اعتباري و ارزش اجتماعي سرمايه‌هاي ديدگاه اين براساس:گفت
سازمان‌ها ، ايجاد مساله اين با مقابله براي موجود حل راه.است برگشت‌ناپذير جامعه
.است قديمي سنتي نهادهاي با آنها جايگزيني و جديد انجمن‌هاي و مدني نهادهاي سنديكاها ،
نه اجتماعي سرمايه‌هاي كه است عقيده اين بر ديدگاه اين:گفت سوم ديدگاه خصوص در وي
.آينده به مربوط نه و گذشته‌اند به متعلق
همه كه چرا نمي‌شود منجر سرمايه تراكم به الزاما اجتماعي سرمايه:گفت ادامه در توسلي ،
قانون خلاف و فساد سمت به كه گروههايينميشوند تشكيل مثبت انگيزه و هدف با ها گروه
.نمي‌دهند افزايش را جامعه اجتماعي سرمايه مي‌كنند ، حركت
مي ايجاد وزماني است وخيرخواهانه دلخواهانه كار يك اجتماعي هاي سرمايه ايجاد:افزود وي
اجتماعي ، درسطوح تجاري اي‌ازروابط شبكه تحقق براي ، زمينه اعتمادسازي بر علاوه كه شود
.باشد فراهم واقتصادي فرهنگي
نخستين در واقعيات و بين‌انتظارات شكاف
شوراها دوره
مركز مدير رزاقي ، سهراب دكتر.مي‌شوند محسوب مردم‌سالاري كانون‌هاي شوراها ، - تهرانشهر
جامعه در:گفت تهرانشهر به مطلب اين بيان با ايران مدني جامعه سازمان‌هاي توانمندسازي
زيادي قانوني و حقوقي مشكلات و نيست آن مسئوليت‌هاي با متناسب شوراها اختيارات ما
اين قبل دوره در شهر شوراي نقص بزرگترين شايد ديگر سوي از و دارد وجود نهاد اين فراروي
مردم و كند برقرار ارتباط مردم گروههاي و مردم با ارگانيك به‌صورت نتوانست كه بود
مطالعات بازتاب نه شورا و نداشتند مشاركت تصميم‌گيري‌ها در ذي‌نفع گروههاي به‌عنوان
.بود محدود گروه يك خواسته‌هاي بازتاب بلكه مردم ،
مردم مطالبات ارائه براي واسط حلقه‌هاي به‌عنوان مدني نهادهاي مهم نقش به اشاره با وي
زيرا نمي‌كنند ، ايفا را نقش اين ما مدني نهادهاي حاضر حال در متاسفانه:گفت شوراها ، به
اجتماعي پيكارهاي در تا است قدرتمند مدني جامعه يك داشتن نيازمند ميانجي نقش يك داشتن
.باشد داشته تعيين‌كننده نقش بتواند
در مردم.بود زياد واقعيت‌ها و انتظارات بين شكاف شوراها ، دوره نخستين در:گفت رزاقي
و باشند شهري مشكلات از بسياري حلال بتوانند شوراها كه داشتند انتظار پيش سال چهار
و بود اين از غير واقعيت درحالي‌كه زدند ، دامن عمومي افكار در جو اين به نيز مطبوعات
شوراها عملكرد و دارند محدودي قدرت و نقش تصميم‌گيري جايگاه لحاظ از شوراها كه داد نشان
شد دگرگوني دچار ما جامعه سياسي فضاي ديگر سوي از و نبود مثبت بزرگ ، شهرهاي از بعضي در
و كرد مقايسه سياسي ، و اجتماعي فضاي لحاظ از سال 81 با را سال 77 نمي‌توان كه به‌نوعي
.آيد پيش موضوع اين به نسبت بي‌تفاوتي نوعي تا شد موجب عوامل اين تمام
:گفت مي‌آيد ، به‌وجود پروسه و روند يك نتيجه در جلباعتماد اينكه بيان با رزاقي
آوردن دست به اما داد ، دست از مي‌توان را اعتماد مرتبه يك ناشايست ، اقدام يك با اگرچه
.بود خواهد مشكل امري آن
|
