روز سه شنبه ۱۵ بهمن سفير ساحل عاج آقاي تيه تي رك داسمپسيون به همراه نفر دوم سفارت، كاردار و وابسته نظامي ساحل عاج در ايران سرزده وارد تحريريه روزنامه شدند، اين بازديد ظاهرا به دليل درج مطلبي در شماره روز قبل روزنامه صورت گرفت كه در آن گزارشي از جنگ داخلي بين دولت و شورشيان ساحل عاج و اوضاع كنوني اين كشور ارائه مي كرد. ابتدا تصور بر اين بود كه سفير و همكاران از درج اين گزارش ناراحت شده اند ولي پس از صحبت هاي اوليه مشخص شد كه به جز جزئيات آماري درباره تعداد مهاجران خارجي، انتقاد خاصي از اين گزارش ندارند. اولين نكته اي كه سفير ساحل عاج «كت ديووار» بر آن تأكيد كرد، ترجمه ناپذير بودن نام كشورش است كه به فرانسه «Cote-dصIvoire» مي شود. مطلب زير چكيده اي از بيش از دو ساعت گفت وگو با سفير كت ديووار است.
كت ديووار كشور مهاجر پذيري است و در حدود ۲ هزار ايراني كه از ۲۰ سال پيش به آنجا مهاجرت كردند در اين كشور زندگي مي كنند
در «كت ديووار» ۶۰ گروه قبيله اي داريم و هيچ كدام از اين گروه ها به تنهايي بالاي ۲۰ درصد اكثريت را ندارند.
هيچ گروه و يا قومي نمي تواند به تنهايي اكثريتي را تشكيل بدهد و بخواهد قدرتي به دست بگيرد. اگر در «كت ديووار» مسيحي ها و مسلمان ها را در كنار هم بگذاريم، دوتايي هم اكثريت را تشكيل نمي دهند. ۵۰ درصد مردم آنجا حداقل «آنيميست» هستند. يك «آنيميست» كسي نيست كه به خدا اعتقاد نداشته باشد، به خدا اعتقاد دارد. اما در واقع بت پرست اند. مثلا اشيايي را مي گيرند و مي گويند: «خدايا كمك كن. » يك آنيميست تلويزيون را دعا مي كند و حتي از طريق يك فنجان به خدا مي رسد و به مسجد يا معبد نمي رود. يكي از نشانه هاي آنيميست بودن در آفريقا وجود ماسك ها است. در اين مورد يعني در مورد كشور «كت ديووار» فيلمي وجود دارد كه چگونگي استفاده اين ماسك ها را نشان مي دهد. در سال ۱۹۶۰ كه به استقلال رسيديم، تصميم گرفته شد كه كشورمان به صورت لائيك اداره بشود. البته لائيك بودن نه به معني اينكه مردم به خدا اعتقادي ندارند، بلكه منظور اين است كه تمامي احزاب در اين كشور آزادي دارند و همه آنها آزادانه فعاليت مي كنند. شما كليساهايي را در كل كشور مشاهده مي كنيد. حتي مساجدي را در تمام نواحي كشور مي بينيد. آيا شما تا به حال در اين شورش هايي كه ايجاد شده است، شنيده ايد كه بگويند مسجد يا معبدي را آتش زده اند؟!
• • •
• عمدتا شورش هاي جاري از كدام قبايل هستند؟
همان طور كه مساجدي در كشور ديده مي شود؛ جنگل، ساختمان، زمين و يا رودخانه هاي مقدس هم ديده مي شود كه آنيميست ها به آنها اعتقاد دارند. يك پديده ثابت اين كشور مهاجرپذير بودن آن است. خيلي از كشورها مهاجر دارند ولي وقتي ورودي ها و خروجي هاي اين كشور ـ «كت ديووار» ـ را مشاهده مي كنيم مي بينيم كه ورودي آنها بيشتر از خروجي آنهاست و اين يك پديده سنتي از قبل ها بوده و به عنوان يك كشور مهاجرپذير معروف است. ۲۶ درصد مردم «كت ديووار» مهاجر هستند كه در سال ۹۸ تاييد شده است. حتي ايراني هايي هستند كه چندين سال است، در اين كشور زندگي مي كنند . درحدود دو هزار ايراني در آنجا مستقرند. ۲۰ هزار فرانسوي در اين كشور هستند كه حدود ۴ هزار نفر از آنها به كشورشان برگشتند. ۴۰ هزار نفر لبناني، حداقل ۳ ميليون بوركينافاسويي، ۲ ميليون ماليايي هم وجود دارند.
• آيا اين تعدادي را كه مي گوييد مهاجرند يا قبايلي اند كه در اين كشورها پخش شده اند؟
اين كشور با همسايگانش مشكلي دارد يا نه؟! آيا اين شورش و بحران فعلي به شرايط جغرافيايي يا به يكي از كشورهاي همسايه بستگي نداشته است؟ از سال ۱۹۶۰ كه كت ديووار به استقلال رسيد تا به حال با هيچ يك از كشورهاي همجوار مشكلي نداشته است. حدود ۲۶ درصد از جمعيت كشور ما را خارجيان تشكيل مي دهند، كه از تمام اقصي نقاط جهان هستند. به عنوان مثال من در غرب كشور و نزديك به مرز ليبريا هستم. رئيس جمهوري هاي ما از چه مناطقي بوده اند! هر كدام از يك ناحيه. رئيس جمهور فعلي از مركز و حدودهاي غرب كشور است. دو رئيس پيش هم از مركز كشور بوده است و يكي از رئيس جمهورها كه حدود ۱۰ ماه رياست كرد و نظامي هم بوده است، از غرب كشور بود. رئيس مجلس شمالي است، رئيس شوراي اقتصادي و اجتماعي از شمال كشور است. وزراي ديگر هم از نواحي گوناگون كشور هستند. اگر دليل بحران فعلي را بپرسيد، خودمن هم علت آن را نمي دانم. تا حالا شما شنيده ايد كه هيچ گروه قومي از گروه هاي شورشي تعريف و يا حمايت بكند؟! كشور «كت ديووار» حدود ۳۲۲ هزار كيلومترمكعب مساحت دارد. شهر كواكه در شمال كشور است. در اين ناحيه شورشي ها هستند و آقاي لويي داكوري هم در نزديكي شهر رئيس جمهوري مستقر است و جزو يكي از سخنگويان شورشيان و مسيحي است.
• ما نسبت به اينكه اين درگيري ها بين مسلمانان يا مسيحيان است، هيچ گونه حساسيتي نداريم...
شما در مقاله اي نوشته ايد كه به آقاي «العسان كاتارا» حمله شده است. اگر توجه بكنيد متوجه مي شويد كه تمام سخنگوهاي آنها مسيحي هستند. اگر شورشي ها مربوط به مسلمانان باشند، پس چرا اين سخنگوها مسيحي هستند؟!
• پس اين شورش، شورش مسيحي است؟!
نه اينكه اين گونه باشد. اين گونه نيست كه كشور به دو قسمت تقسيم شده باشد و مسلمانان شمال و مسيحيان كه در جنوب زندگي مي كنند، درگير باشند.
• ببخشيد موضوع صحبت ما در مورد زندگي شخصي و مسائل ديگر نيست. اما اين بحران ها ممكن است قومي، فكري، مذهبي و. . . باشد. به هر حال بايد اين شورش ها و بحران را از ديدي تقسيم بندي كرد كه منشاء آن را پيدا كنيم.
دليل اين بحران را نمي دانيم. به خاطر اينكه آنها حتي مشخص نكرده اند كه مسيحي اند يا مسلمان...
• تحليل خود آقاي سفير چيست؟
در بين شورشي ها كساني وجود دارند كه از كشور ليبريا و يا از كشور سيرالئون هستند و اسير شده اند. و اين واقعيتي است كه آنها را نمي شود رد كرد. در سال ۲۰۰۰ انتخابات برگزار شد و در نحوه راي گيري و يا انتخابات هيچ مشكلي رخ نداده است. مشكل اصلي پس از اعلام نتايج به وجود آمد. يك ژنرال آمد و گفت كه مي خواهد انتخاباتي برگزار كند، ولي خودش در آن شركت نكند. اين مسئله در چهل سال اخير زياد به وجود آمده است و باعث به وجود آمدن مشكلاتي هم شده اند. هنگامي كه انتخابات برگزار شد، و بعد از انتخابات آنها اعتراض كردند، خود ژنرال اعتراض كرد كه اين آرا را قبول ندارد و مردم هم اين آرا را باطل كردند. در اين انتخابات ۱۵ نامزد وجود داشت. و ديوانعالي كشور با بررسي پرونده هاي نامزدها، ۱۰ نفر را رد كردند و ۵ نفر باقي ماندند. ديوانعالي كشور نامزدي «العسان كاتارا» و رئيس جمهور پيشين را هم رد كرد. ۵ نفر ماندند، از آن جمله آقاي «رونالدو وانگو» و رئيس جمهور فعلي.
• مبناي رد صلاحيت آن ده نفر چه بود؟
كساني كه به دولت بدهكار بودند، كساني كه پرونده شان ناقص بوده، و رد صلاحيت «العسان كاتارا» مربوط به عدم تابعيت اش بوده است. در اين ميان آقاي كاتارا مشكل تابعيت داشتند.
• در اين حوزه به نظر شما تا چه اندازه كشورهاي ديگر مي خواهند بيشتر نقش ايفا كنند يا تصميم هايي بگيرند كه تا حالا نداشتند (به طور مشخص آمريكا)
كشورها: بوركينافاسو، ليبريا، مالي، اينها كشورهايي هستند كه با خودشان ارتباط دارند. با خارجي ها ارتباطي ندارند. وابسته خارجي ها نيستند، وابسته فرانسوي ها و آمريكايي ها نيستند. اين كشورها به دريا راه ندارند، و اينها چون زبان شان فرانسوي است، معادلاتشان با فرانسه انجام مي شود، اينها مجبور هستند از بندر «اوي جان» كت ديووار استفاده كنند. تمامي راه هاي بين المللي حمل كالا، از دومين شهر كشور كه كواكه است مي گذرد. زماني كه كواكه نتواند اين حمل و نقل را انجام بدهد مطمئنا كشورهاي مالي و بوركينافاسو و نيجريه دچار مشكل هستند.
براي اين كشورهايي كه مي خواهند كالا وارد بكنند، يا خارج كنند، مطمئنا راهي انتخاب مي كنند كه به اينجا مرتبط شود و مشكل زبان هم نباشد. مثلا «غنا» و نيجريه انگليسي زبان هستند و دچار مشكل مي شوند. كشور ساحل عاج، «ليدر» يا رهبر ۱۴ كشور مستعمره قبلي اين كشور است.
ما اولين توليدكننده كاكائو در دنيا هستيم و سهم توليد ما در دانه ۴۰ درصد است. ما در گذشته دومين يا سومين كشور توليدكننده قهوه در دنيا بوديم. ولي به خاطر نوسانات قيمت ها الان ششمين توليدكننده قهوه هستيم. و اولين توليدكننده كائوچوي طبيعي در بين كشورهاي آفريقايي هستيم. اولين كشور توليدكننده انرژي، و صادركننده انرژي به كشورهاي همجوار هستيم. ما انرژي به صورت گاز در منطقه توليد و صادر مي كنيم و اخيرا منابع نفتي رسمي را كشف كرديم كه اين منابع مي تواند ما را در منطقه خيلي آسيب پذير نمايد. اگر به ۸ كشور فرانسه زبان منطقه نگاه كنيد كه پول مشترك دارند مي بينيد كه كشور كت ديووار تنها ۴۰ تا ۶۰ درصد، گردش پولي يا حجم پولي را داراست.
• با توجه به اينكه ارتباطي با دريا ندارند الان ارتباطشان چه طور است؟
مجبورند از راه هاي ديگري استفاده كنند، اين كشورها راهي ندارند. مجبورند كت ديووار را دور بزنند. از بوركينافاسو بگذرند بروند مالي.
• پس به اين ترتيب با توضيحاتي كه آقاي سفير مي دهند احتمالا اين درگيري ها اگر نتوان تحليلي مشخص و عيني از آن ارائه داد احتمالا نبايد مدت زيادي ادامه داشته باشد. همين طور است يا نظر ديگري داريد؟
۴ ماه است كه درگيري داشتيم، بحران شديد داشتيم. دو گروه شورشي هستند يك گروه اصلي، گروه شورشي است كه آن مناطق را گرفتند و حدود دو ماهي است كه، دو گروه ديگر كه مي گويند اينها درصدد انتقام خون آقاي ژنرال «گويي» هستند. گويي كساني هستند كه بلند مي شوند و مي گويند كه ما اسلحه را در دست مي گيريم و مي خواهيم انتقام خون اين يا آن را بگيريم. كساني كه مي گويند ما انتقام شان را مي خواهيم بگيريم، رهبرشان جاي ديگري است. مثلا يك نفر را در شيراز مي كشند، كسي از تبريز بلند مي شود، مي رود آنجا مي گويد مي خواهد انتقام بگيرد.
• با توجه به اينكه منطقه، منطقه بسيار ثروتمندي است، و در واقع نقطه تماس تعداد قابل توجهي از كشورها با درياست به نظر مي رسد بشود فاكتورهاي خارجي را وارد معادله محاسبات كرد. توزيع مجدد حوزه هاي اقتصادي ممكن است علت اين درگيري ها باشد.
شايد اين طور باشد. اساس را نمي دانم. اسلحه هايي كه اينها استفاده مي كنند اسلحه هايي نيست كه اين كشورها توليد مي كنند، اسلحه هايي كه اينجا استفاده مي كنند خيلي مدرن تر از اسلحه هايي است كه ما داريم.
• مدتي پيش گزارشي منتشر شد كه آمريكا تلاش مي كند از اتكاي خودش به نفت خليج فارس كم كند، بخشي از اين موضوع به خاطر محدود كردن سازمان اوپك بود، به همين دليل دنبال منابع جديد نفتي مي گردند كه از قضا به آن منطقه جنوب غرب آفريقا، يا غرب آفريقا و كت ديووار توجه خاص دارند آيا آمريكايي ها در تلاش نيستند رژيم سياسي خاصي در آن منطقه روي كار بياورند.
نمي دانم. يك درصد تحولات جاري ممكن است جنگ اقتصادي ـ فرهنگي باشد. در حالي كه تمام جنگ هاي ديگر مشخص است يا اقتصادي، يا سياسي يا اجتماعي است.
در حال حاضر تمام جوامع بين المللي، وضعيت فعلي شورشيان را در ساحل عاج محكوم مي كنند هر نماينده از يك كشوري جمع شدند، رفتند به غنا. سنگال، و بعد رفتند به فرانسه، جلسه تشكيل دادند تا موضوع را به نحوي حل كنند. ولي موفق نشدند و در آخر هم حتي انگار حق را به شورشي ها دادند. بعد اين نيروهاي نظامي فرانسوي باشند كه بروند آنجا و مشكل را حل كنند. حتي خود اين شورشي ها از ژاندارم ها گرفته تا ارتشي ها، همه را به گلوله بستند، حالا آمده اند و از اينها دارند وزير دفاع انتخاب مي كنند. وزير ارشد يعني بعد از رئيس جمهور، نخست وزير بعد وزير ارشد، بعد وزير ساده. به هر حال جنگ هر چه هم كه باشد باعث مي شود كه كشوري مثل ساحل عاج خيلي چيزها را از دست بدهد، ما طرفدار صلح هستيم، اين كشور دموكراسي است. درست است كه خيلي ها هم مخالفند ولي به هر حال نظر اكثريت مردم است. با اين حال رئيس جمهور ما درصدد ايجاد تحولاتي در كشور است كار ديگري كه رئيس جمهور در اين دو سالي كه آمده انجام داده موضوع تحصيل دانش آموزان است كه كتاب هايشان مجاني شده. حدود چهل و دو سالي كه كشور ما استقلالش را به دست آورده به خاطر سازماندهي غلط كساني كه روي كار بودند دچار مشكلات متعددي شد. در كشور ما اخيرا قانون بيمه تصويب شده و از ژانويه و فوريه همگاني مي شود كه همه بتوانند بيمه داشته باشند مثل همين حالتي كه در ايران همه بايد دفترچه بيمه داشته باشند. براي ۵۸ بخش رسمي كشور بودجه تعيين كردند كه بتوانند آب و برق و الكتريسيته روستاهايشان را تامين كنند. اگر نگاه كنيد در واقع از وقتي كه رئيس جمهور آمده، يعني قبل از اين كه رئيس جمهور روي كار بيايد اين طور بود كه به اونيفورم خيلي اهميت مي دادند تا به درس و كتاب بچه ها. يك عده خاصي فقط به مدرسه مي توانستند بروند. ما خودمان همه بچه هاي فقير هستيم به خاطر اين كه ما كشورمان مستعمره بوده است اين خارجي ها بودند كه به ما مي گفتند چه كار كنيم. ولي از وقتي كه رئيس جمهور آمد گفت اونيفورم آن قدر اهميت ندارد كه وضعيت تحصيلي بچه ها. تا قبل از اين كه رئيس جمهور فعلي بيايد، برق و گاز و تلفن ساحل عاج دست فرانسوي ها بود يعني آن ها سرمايه گذاري مي كردند و بهره اش را خودشان مي بردند. ولي از وقتي كه رئيس جمهور جديد آمد گفت: نه، همه مي آيند در خواستشان را مي دهند، قرارداد متعلق به كسي است كه كمترين سود را طلب كند. «لوران باپو» مردي سياسي است و با اين كه خودش مسيحي است ولي گفت چرا نبايد در عربستان سعودي سفارت داشته باشيم به خاطر اين كه مسلمان ها بتوانند بروند به مكه و زيارت بكنند. بعد سفارت در ايران و ليبي گشايش يافت. در سال ۱۹۹۵ بانك جهاني اتحاديه اروپا تمام ارتباطات اقتصادي شان را با ساحل عاج قطع كردند. امروز وقتي كه كودتا شد مردم ساحل عاج خيلي خوشحال شدند. به خاطر اين كه رئيس جمهوري را كه نه در زمينه سياست، نه در زمينه اقتصاد مهارت داشتند مي خواستند بركنار كنند. به لطف «لوران باپو» ما عضو كنفرانس كشورهاي اسلامي و عضو بانك اسلامي شديم. يعني كشور در حال پيشرفت بود كه اين مشكل شورشيان به وجود آمد. امروز شما مي بينيد مهم ترين سفارت فرانسه در دنيا سفارتي است كه در ساحل عاج وجود دارد. شاخه لبناني ها، مالي، گينه يا كشورهايي كه گفتم در آن جا مهاجر هستند به خاطر چشمه هاي زيباي ساحل عاج يا به خاطر چيزهاي ظاهري نيامدند بلكه به خاطر ثروتي است كه در آن جا نهفته است و اين ناشي از اهميت كشور ما است. با وجود چنين بحراني كه داريم از ۲۰ هزار فرانسوي شايد ۴ هزار نفرشان از كت ديووار رفتند، ولي ۱۶ هزار نفر ديگر هنوز باقي مانده اند.
