كارل زيمر
ترجمه: كاوه فيض اللهي
|
|
اينكه آيا كلمب سيفليس* را به دنياي جديد - يا به دنياي قديم - آورده بود. دست كم ۵۰۰ سال موضوع حدس وگمان هاي گوناگون بوده است. ديرين آسيب شناسان در طول پنج دهه گذشته براي پيدا كردن سرنخ به دنبال اسكلت همه جا را زير پا گذاشتند. اما استخوان ها داستان دو پهلويي را روايت مي كنند. بعضي از آنها ظاهراً به وضوح پاي كلمب يا دست كم خدمه كشتي اش را به ميان مي كشند. استخوان هاي بوميان آمريكا پيش از ورود اروپاييان، آثاري بر خود دارند كه متعلق به سيفليس است و نخستين موارد ابتلا به اين بيماري در اروپا به اندكي پس از بازگشت كلمب از دنياي جديد مربوط مي شود. اما در ژوئن ،۲۰۰۰ گزارش جديدي اين ايده را به چالش طلبيد. پژوهشگران دانشگاه برادفورد در انگلستان كه اسكلت هايي را در يك صومعه در شهر هال از زير خاك بيرون آورده اند، ادعا كردند كه اين اسكلت ها علائم سيفليس را نشان مي دهند. تهيه كنندگان برنامه هاي تلويزيون انگلستان در مورد يكي از اسكلت هاي مورد نظر ترتيب انجام يك آزمايش تعيين قدمت را داده و عنوان كردند كه به زماني بين ۱۳۰۰ و ۱۴۵۰ باز مي گردد. اگر آن راهبان به واقع سيفليس داشتند، نمي توانستند آن را از نهر دريايي كلمب گرفته باشند چرا كه كلمب سال ها پس از مرگ آنها به اين سفر رفته بود. اين الزاماً به آن معنا نيست كه امكان ندارد بيماري آنها از دنياي جديد منشأ گرفته باشد - شايد وايكينگ ها سيفليس را به خانه آورده باشند.
اما پس از انتشار اين گزارش ماجرا گل آلوده تر شده است. به اعتقاد آنتي بويلستون (A.Boylston) كه اين حفاري را رهبري كرده، ممكن است تاريخ گذاري مقدماتي نياز به تنظيم دوباره داشته باشد زيرا ساكنان شهر هال عمدتاً از ماهي تغذيه مي كردند كه مي تواند نتايج راديو كربن را خدشه دار كند و بعضي از منتقدان مي گويند شايد ساكنان شهر هال اصلاً هرگز سيفليس نداشته اند.
|
|
بروس راث شايلد ( B.Rothschild) يكي از طرفداران نظريه منشأ گرفتن سيفليس از دنياي جديد كه در كالج پزشكي دانشگاه هاي شمال شرق اوهايو در روتستاون مشغول است، تشخيص سيفليس در اسكلت هاي صومعه مذكور را زير سؤال مي برد. معمولاً تنها در كسر كوچكي از قربانيان اين بيماري، ضايعات و از شكل افتادگي هاي استخواني مختص به سيفليس پديد مي آيد. در اين صورت چنانچه ۳۰ درصد استخوان هاي موجود در صومعه طبق گزارش علائم سيفليس را نشان دهند، اين بدان معناست كه كل جمعيت راهبان و روستاييان به اين بيماري مبتلا بوده اند. راث شايلد گمان مي كند افرادي كه در گورستان هال مدفون هستند به ياز يا پيان مبتلا بوده اند كه يك بيماري پوستي بسيار شبيه به سيفليس است و معمولاً آثار خود را روي كسر بزرگتري از ميزبانانش برجاي مي گذارد. علاوه بر اين او شواهدي را مطرح ساخته كه نشان مي دهند سيفليس نه تنها پيش از رسيدن كلمب در دنياي جديد وجود داشته، بلكه منطقه شيوع آن درست همان جايي بوده كه او لنگر انداخته بود. راث شايلد در شماره اكتبر ۲۰۰۰ مجله «بيماري هاي واگيردار باليني» علائم سيفليس روي استخوان هاي مربوط به ۱۲۰۰ تا ۵۰۰ سال پيش را كه در جمهوري دومينيكن يافته شده تشريح مي كند. او مي گويد «اين هم تير خلاص». پژوهش هاي جورج وينستاك (G.Weinstock) از كالج پزشكي بيلور در هوستون و همكارانش ممكن است پاياني بر اين مشاجره ها باشد. در سال ۱۹۹۸ آنها ژنوم باكتري مولد سيفليس يعني Treponemo Pallidum Pallidum را تعيين توالي كردند. از آن زمان تاكنون آنها بخش هايي از ژنوم اين باكتري را با ژنوم T.P.Pertenue، باكتري مولد ياز، مقايسه كرده اند. وينستاك مي گويد «اين دو باكتري به طرز چشمگيري شبيه يكديگرند و ما تنها چهار ناحيه از ژنوم را يافته ايم كه تفاوت قابل توجهي را نشان مي دهند. » وينستاك اميدوار است كه اين چهار ناحيه را در سويه هاي مختلف سيفليس و ياز بررسي كرده و سير تحول اجدادي آنها را بازسازي كند. راه ديگر آن است كه DNA باكتريايي را از استخوان هايي كه راث شايلد و ديگران بررسي كرده اند جدا كرده و تعيين كنند كه به چه نوعي تعلق دارند. وينستاك مي گويد «براي حل اين مسئله بايد بتوانيم تعداد زيادي از نمونه هاي سيفليس را از مناطق مختلف جهان به دست آوريم. اين يكي از مواردي است كه مطمئناً در برنامه كاري آينده ما قرار خواهد گرفت».
Science, 11 May.2001
پي نوشت:
* Syphillis مقاربتي نوعي بيماري است كه توسط يك باكتري اسپيروكت شبيه در بطري بازكن با دنباله مارپيچي فشرده و منظم است كه به طور متوسط بين ۸ تا ۱۰ ميكرون طول دارد. اين باكتري براي زنده ماندن نياز به رطوبت دارد، بنابراين پيوستگي رطوبت براي انتقال اين ميكرو ارگانيسم از شخصي به شخص ديگر ضروري است. رايج ترين شكل چنين انتقالي آميزش جنسي است. وابستگي اين باكتري به رطوبت تنها دليل آن است كه سيفليس جزو بيماري هاي جنسي طبقه بندي مي شود. باكتري اسپيروكت تا پايان عمر بيمار در بدن وي باقي مانده و توليدمثل مي كند. درمان موثر سيفليس پني سيلين است كه اسپيروكت را مي كشد (در موارد غيرپيشرفته).
پس از ورود كلمب به اروپا اطلاعات بيشتري درباره سيفليس به دست آمد. درمان با جيوه رواج يافته بود و در سال ۱۸۳۶ يديد پتاسيم معرفي شد. اما نخستين داروي موثر به نام سالوارسان در سال ۱۹۰۹ توسط باكتري شناس آلماني پل ارليش ساخته شد.