مهدي ملكوتي 
ميگو يكي از لذيذترين غذاهاي دريايي است كه در بيشتر نقاط جهان مورد توجه است. در بسياري از سواحل ماهيگيري جهان ميگوي تازه پخته شده را در پاكت ريخته و به عنوان نوعي تنقلات مي فروشند. در كشور ما توليد اين آبزي  پرارزش طي سال هاي اخير از روند پرشتابي برخوردار شده است، اما متأسفانه هنوز اين ماده غذايي مغذي راهي به سفره هاي ايراني پيدا نكرده و همه تلاش مسؤولان و توليدكنندگان ميگوي كشور معطوف صادرات است.
پرورش ميگو در جهان از جايگاه ويژه اي برخوردار است و سالانه بيش از يك ميليون تن ميگو در جهان پرورش داده مي شود. ميگو به عنوان يكي از اصلي ترين غذاهاي دريايي مطرح است و ۲۰ درصد از ارزش معاملات بازار فرآورده هاي دريايي را به خود اختصاص داده است. خوشبختانه ايران در نقطه اي از دنيا واقع شده كه ميگوي آن شهرت جهاني دارد. ميگوي خليج فارس از پرطرفدارترين ميگوهاي دنيا به حساب مي آيد. در آب هاي خليج فارس و درياي عمان تاكنون ۱۶گونه ميگو شناسايي شده است كه ۱۳گونه آن در آب هاي ايران وجود دارد.
توليد ميگوي پرورشي در ايران طي ده سال گذشته از رشد پرشتابي برخوردار شد و سطح زير كشت آن از ۳۳ هكتار در سال ۷۲ به بيش از۳ هزار هكتار در سال گذشته رسيده است و هم اكنون امكان توليد ۸ هزار تن ميگو در ايران فراهم شده است. اين در حالي است كه بيش از ۱۰۰ هزار هكتار زمين مستعد و مناسب براي توليد و پرورش ميگو در كشور وجود دارد و پيش بيني مي شود تا پايان برنامه سوم توسعه، اراضي مستعد و آماده براي پرورش اين منبع غذايي ارزشمند در كشور به ۱۵ هزار هكتار برسد.
ميگوي ارزآور؛ اشتغال زا
ميگو داراي مرغوب ترين پروتئين حيواني است. سرمايه گذاري براي توليد ميگو بسيار اشتغال زا است. به نحوي كه تاكنون بيش از سه هزار شغل مستقيم و پايدار و صدها شغل غيرمستقيم از طريق پرورش ميگو در كشور ايجاد شده است. اشتغال زايي با احتساب يك موقعيت شغلي مستقيم و يك فرصت شغلي غيرمستقيم به ازاي هر ۵۰ ميليون ريال سرمايه گذاري در اين بخش امكان پذير است. بررسي ها نشان مي دهد در مناطقي كه ميگو پرورش داده مي شود جرم و اعتياد كاهش محسوسي داشته است، ضمن آن كه پرورش ميگو با ايجاد اشتغال به فقرزدايي، جلوگيري از مهاجرت روستاييان و توسعه روستايي با جذب اهالي بومي جنوب كشور كه در پايين ترين دهك درآمدي قرار دارند كمك زيادي كرده است.
حفظ امنيت مرزي و جلوگيري از قاچاق با احداث تأسيسات و اسكان جمعيت در اين مناطق، ارزآوري صنعت در حد ۴ دلار به ازاي هر كيلو صادرات، بهره برداري از اراضي لم يزرع و شوره زار، نفوذ در بازارهاي جهاني و باز شدن سرفصلي تازه در صادرات كالاهاي غيرنفتي با توجه به مطابقت كيفيت محصول با استانداردهاي جهاني از ديگر مزاياي پرورش ميگو در كشور است. البته سهم كنوني ايران در توليد ميگوي پرورشي جهان ۵/۰ درصد است. در حالي كه ظرفيت ها و قابليت هاي موجود ايجاب مي كند كه سهم ايران تا ۲۰ برابر توليد كنوني ميگو افزايش يابد. با توجه به وجود ۱۰۰ هزار هكتار اراضي مستعد و شرايط آب و هوايي مناسب براي پرورش ميگو و تمايل شركت هاي سرمايه گذار خارجي و نيز رغبت سرمايه گذاران بخش خصوصي به شرط فراهم بودن امكانات، افزايش سهم ميگوي ايران در توليد جهاني تا ۱۰ درصد به راحتي امكان پذير است.
ارزش معاملات ميگو در سطح جهان بيش از ۱۵ ميليارد دلار است. ميگوي ايران در بازار جهاني حدود ۶ دلار به فروش مي رسد و از نظر استانداردها و ضوابط بهداشتي اتحاديه اروپا هيچ مشكلي ندارد. نوسانات قيمت فروش ميگوي پرورشي در ايران ارتباط نزديكي با بازار جهاني دارد و از آنجا كه سهم توليد ايران در بازارهاي جهاني ناچيز است، توليدكنندگان ايراني نمي توانند بر بازارهاي بين المللي به طور مستقيم تأثيرگذار باشند. در اين مورد مديرعامل شيلات ايران، مهندس يحيي محمدزاده مي گويد: يك بخش از مشكلات ميگو مثل بقيه اقلام صادراتي كشور مربوط به زيرساخت ها است. بالا بودن نرخ تورم، بهره بانكي و قيمت بالاي نهاده هاي توليد از مشكلات عمومي صنعت ميگو به حساب مي آيند.
محمدزاده مي افزايد: ثابت بودن نرخ ارز در مقابل افزايش قيمت نهاده ها و سياست هاي بين المللي باعث شده است اين صنعت نتواند در مجامع اقتصادي منطقه اي و بين المللي حضوري فعال داشته باشد، ضمن آن كه توليدكنندگان ما با دانش و تكنولوژي روز اين صنعت كمي فاصله دارند. همچنين به دليل نوپا بودن اين صنعت حلقه هاي آن با هم هماهنگ نيستند و بعضي از حلقه هاي اين صنعت توسعه بيشتري پيدا كرده اند و خود اين عدم تعادل باعث بروز مشكلاتي شده است.
توليد براي صادرات ريسك است 
مصرف سرانه ميگو در ايران به دليل قيمت بالا، عدم آشنايي ذائقه مصرف كنندگان و عدم توزيع گسترده آن در سطح كشور كمتر از يك دهم كيلوگرم است و در داخل براي مصرف ميگو كمترين بازاريابي صورت گرفته است. به همين دليل كارشناسان معتقد هستند كه يكي از مشكلات توليدكنندگان ميگوي كشور نبود بازاريابي داخلي است و تقريباً توليدكنندگان مجبور به صدور ۱۰۰ درصد توليد خود هستند و هر صنعتي كه هدف آن فقط صادرات باشد قطعاً مخاطرات و ريسك بالايي را بايد بپذيرد چرا كه اگر بازارهاي جهاني به هر دليلي از پذيرش محصول خودداري كنند، توليدكنندگان ضررهاي سنگيني را بايد متحمل شوند. دكتر حسن صالحي، معاون تكثير و پرورش آبزيان شيلات ايران نيز معتقد است براي پايداري توليد يك محصول، بايد ۶۰ تا ۷۰ درصد آن در داخل كشور مصرف شود در غير اين صورت توليد آن ريسك بالايي است.
دكتر صالحي مي افزايد: دليل ركود صنعت پرورش ميگو اين است كه صادركنندگان توان رقابت با رقيبان خارجي را ندارند و در داخل نيز براي مصرف ميگو بازاريابي صورت نگرفته است. شرايط سياسي و اقتصادي كلان كشور بر فعاليت هاي اقتصادي تأثيرگذار هستند و وقتي دولت نرخ ارز را تثبيت مي كند و اين تثبيت نرخ ارز بر صنعت ميگو تأثير منفي مي گذارد بايد خسارت آن را به توليدكننده ها پرداخت.
در مورد مشكلات صنعت پرورش ميگو، ارسلان قاسمي، رئيس اتحاديه آبزيان ايران مي گويد: در دو سه سال گذشته اين صنعت با بحران هاي متعددي روبه رو شده است. اولين بحران كاهش قيمت جهاني اين محصول بود. بحران دوم مربوط به سرماي زودرس خوزستان بود كه باعث شد هزاران تن ميگو تلف شوند، ضمن آن كه سال گذشته قيمت اين محصول در بازار داخلي افت كرد. اين در حالي است كه شايع شدن بيماري ويروسي لكه سفيد نيز خسارت هاي سنگيني به اين صنعت وارد كرده است و به دستور سازمان دامپزشكي تمام ميگوها منهدم شدند.
قاسمي مي افزايد: براي پرورش ميگو شش مرحله مولدسازي، تكثير بچه ميگو، توليد غذا، پرورش ميگو، عمل آوري و صادرات وجود دارد و دولت به جاي اين كه اين مراحل را متوازن و هماهنگ پيش ببرد با واگذاري چند هكتار زمين و مقداري تسهيلات بانكي قسمت آسان كار را انجام داده ولي در بحث عمل آوري، صادرات، توليد غذا و تكثير بچه ميگو كه از قضا مباحثي كاملاً فني نيز هستند هيچ دخالتي نكرده است.
قاسمي مي گويد: اين صنعت كار خود را در سال ۷۳ با متوسط عملكرد ۶۰ كيلوگرم در هكتار آغاز كرد اما در حال حاضر اين عملكرد به ۲ تن در هكتار رسيده است. براي رسيدن به اين مرحله پرورش دهندگان ميگو از روش آزمون و خطا استفاده كرده اند و تمام هزينه هاي آن را نيز خود متقبل شده اند. البته به رغم تمام مشكلاتي كه در اين صنعت وجود دارد بررسي ها حاكي از آن است كه اين صنعت به رغم نوپا بودن از پيشرفت خوبي برخوردار بوده است. افزايش شاخص هاي ميانگين توليد در واحد سطح، ضريب تبديل غذايي و ميانگين تعداد بچه ميگو همگي حاكي از رشد و طي كردن يك روند صعودي در اين صنعت است. در واقع حد فاصل سال هاي ۷۸ تا ۸۱، ميانگين توليد از يك هزار و ۳۷۰ كيلوگرم در هكتار به دو هزار و ۲۷۳ كيلوگرم درهكتار رسيده و ميانگين تعداد بچه ميگو براي توليد هر كيلوگرم ميگو از ۱۶۴ به ۹۹ رسيده است كه نشان دهنده پيشرفت صنعت پرورش ميگو است.
با اين حال به نظر مي رسد كه مسؤولان كشور براي شكوفايي هرچه بيشتر اين صنعت بايد از توسعه اين صنعت جلوگيري كنند و بيشتر توان خود را صرف افزايش كيفيت، بهبود زيرساخت ها و اقتصادي كردن اين صنعت و بازاريابي كنند. برنامه ريزي در زمينه توليد، پرورش، تبليغات و بسته بندي از مواردي هستند كه بايد در زمينه صادرات به آنها توجه كرد. حمايت دولت در بخش اعطاي تسهيلات كم بهره، آموزش مديريت و بازاريابي با توجه به استعدادهاي بالاي بازار جهاني قدرت توليد و ارزآوري اين صنعت را افزايش خواهد داد.

اين مطالعات نشان مي دهد پاكستان در سال ۲۰۲۵ نياز به ۳۳۸ ميليارد مترمكعب آب دارد درحالي كه موجودي آب اين كشور در حال حاضر تنها ۲۳۶ ميليارد مترمكعب است و اين يعني كمبود ۱۰۲ ميليارد مترمكعبي آب و هيچ كدام از سه كشور ديگر با چنين مشكلي مواجه نيستند.
براساس اين گزارش ها وضعيت آب در پاكستان در مقايسه با ديگر كشورهاي جنوب آسيا حادتر است. به نظر مي رسد تا زماني كه معاهده جديد آب «ايندوس» به هر دو كشور هند و پاكستان اجازه مي دهد در مورد حفظ امنيت منابع آب خودشان مستقل عمل كنند بهبود اوضاع ممكن نخواهد بود، چرا كه پاكستان كشوري است كه از نظر آب در مضيقه است و نياز دارد تا از تمام ظرفيت رودخانه ايندوس استفاده كند و اين نيز بدون همكاري هاي بيشتر هند و پاكستان ميسر نيست.
بنابراين پيگيري براي رسيدن به توافقاتي در مورد معاهده آب ايندوس كه در سال ۱۹۶۰ بين دو كشور منعقد شده ضروري به نظر مي رسد.
واضح است كه منازعات بر سر آب بين كشورهاي جنوب آسيا به اندازه تغييرات آب و هوا بر منابع آب منطقه در آينده تأثيرگذار خواهد بود.
بررسي ها نشان مي دهد تنها سه درصد از آب دنيا شيرين است كه حدود يك سوم آن نيز غيرقابل دسترسي است. در بسياري مناطق منابع آب آلوده شده اند و با افزايش جمعيت تقاضا براي آب نيز افزايش مي يابد. جنوب آسيا فقيرترين منطقه جهان تنها با ۳/۱ درصد درآمد جهاني از زماني كه اقتصاد كشورهاي واقع در اين منطقه به طور ناشيانه تنها بر كشاورزي بنا شده با مشكل جدي آب روبه رو است.
پاكستان اساساً كشوري متكي به كشاورزي است اما بيشتر مناطق آن، آب و هوايي خشك دارد. تنها ۷ درصد از مناطق اين كشور از بارش كافي آن هم در فصل بارندگي برخوردار است. پاكستان براي بيشتر مصارفش به آب رودخانه ها و آب هاي زيرزميني تكيه دارد. حدود ۱۸ ميليون هكتار از مزارع اين كشور با روش هاي گوناگون و عمدتاً از طريق آبراه ها و كانال ها آبياري مي شوند.
با توجه به برخوردهاي موجود بر سر آب بين كشورها مي توان رودخانه ايندوس را «خط زندگي پاكستان و غرب هند» ناميد.
براساس گزارش معاهده آب سيستم رودخانه اي ايندوس نه به اشتراك گذارنده ميزان استفاده از آب است و نه معاهده اي است كه سودي را تأمين كند. بلكه در واقع معاهده اي است كه رودخانه ها را بين دو كشور جدا مي كند. بنابراين اين قرارداد يك معاهده است كه رودخانه را بين دو كشور تقسيم و هند و پاكستان را در مديريت منابع آب اين رودخانه در قسمت خودشان مستقل مي كند. در واقع مسأله اي كه در قراردادهاي گوناگون آب در جنوب آسيا بايد به آن توجه كرد اين است كه بايد يك كنترل اصولي در تقسيم آب و منافع بين كشورها به وجود آيد. كشمكش هاي معمولي بالاي رودخانه و پايين رودخانه سهم نابرابري در مباحثات كشورها دارد. بنابراين تعريف و معين كردن قواعدي اصولي براي تقسيم آب، تعيين ارزش پروژه هاي گسترش منابع آب و سودهاي حاصل از آنها در چارچوب معاهده ها ضروري است.

در اين گزارش آمده است وضعيت منابع غذا در اريتره اسفناك است به خصوص به دليل خشكسالي شديدي كه در فصل گذشته كشاورزي رخ داده است. همچنين در اين گزارش آمده كه كشورهاي اتيوپي، موريتاني و زيمبابوه به شدت به كمك هاي غذايي احتياج دارند.
براساس گزارش FAO در خشكسالي سال گذشته اريتره دوسوم جمعيت اين كشور كه
۴/۳ ميليون نفر است با كمبود شديد غذا مواجه بودند كه از اين تعداد ۴/۱ ميليون نفر در شرايط اضطراري براي دريافت كمك هاي غذايي به سر مي بردند. بايد به اين نكته توجه كرد كه دولت اريتره در سال گذشته ۴۷۶ هزار مورد كمك اورژانسي غذايي درخواست كرده است و همچنين به تقاضاي خود از جامعه بين المللي ادامه مي دهد.
در ماه مارس، FAO و سازمان برنامه ريزي غذايي جهاني (WFP) مشتركاً بودجه اي اضطراري به ارزش ۵/۴۶ ميليون دلار آمريكا براي كمك به ۹۰۰ هزار نفر در طول يك دوره ده ماهه از ماه مه سال ۲۰۰۳ تا فوريه ۲۰۰۴ تصويب كردند FAO. هشدار داده است اگر كمك هاي غذايي به سرعت آماده ارائه دادن نشود بحران غذا وخيم تر خواهد شد.
بايد توجه داشت كه نرخ جهاني سوءتغذيه به بيش از ۱۵ درصد رسيده است. به علاوه براي تعداد زيادي از مردم آواره جنگ اخير اتيوپي، مهاجران بازگردانده شده از سودان و ۸۰ هزار كودكي كه توسط WFP براي جمع آوري اعانه به منظور تغذيه گردهم آمده اند نيازمند كمك هاي بشردوستانه هستند.
همچنين گفته مي شود كه ميزان توليدات كشاورزي ۲۰۰۳ هم در اين مناطق با بحران مواجه استFAO. خواستار كمك هاي غذايي بيشتر و تسريع در رساندن آنها به اين كشورها شده است.
بنابر گزارش راديو اريتره اخيراً تعداد ۲۳ هزار و ۷۵۰ مورد كمك غذايي اهدا شده توسط اتحاديه اروپا به بندر «مساورا» رسيده است.

بنابر گزارش آسوشيتد پرس يكشنبه گذشته هشت طرح نمك زدايي و تصفيه آب توسط كويت براي جلوگيري از شيوع وبا به عراق فرستاده شد. جزئيات بيشتري از اين طرح ها كه در نشست هفتگي كابينه دولت كويت به تصويب رسيد منتشر نشده است.
دو بيمارستان در بصره- دومين شهر بزرگ عراق- ۱۷ مورد بيمار مبتلا به وبا گزارش كرده اند. سازمان بهداشت جهاني از موارد بيشتر گزارش نشده نگران است. امكانات آبي عراق در طول جنگ با آمريكا كه منجر به سرنگوني صدام حسين شد صدمات بسياري ديده اند و هنوز با ظرفيت كامل كار نمي كنند. اين امر موجب شده است تا اكثر مردم عراق از آب نوشيدني سالم محروم باشند.
لازم به ذكر است كويت در آگوست سال ۱۹۹۰ مورد تهاجم نيروهاي صدام قرار گرفت و قبل از اين كه آمريكايي ها درجنگ خليج در سال ۱۹۹۱ عراقي ها را بيرون كنند اين كشور ۷ ماه به تصرف عراق درآمد. اما در حال حاضر كويتي ها هيچ اصراري براي اختلاف و جنگ با مردم عراق ندارند. اين كشور كوچك غني از نفت براي مردم عراق كمك هاي غذايي و پزشكي مي فرستد و همچنين براي مردم شهرهاي جنوبي عراق نظير ام القصرآب سالم تأمين مي كند.