خودروسازاني كه نتوانستند خودشان را با استانداردهاي ما منطبق كنند يا خط توليدشان را اصلاح يا متوقف كردند و يا در حال انجام مراحلي هستند تا به استانداردهاي تصويب شده دست پيدا كنند
گروه اجتماعي،مريم خورسند: آنها صدهزار نفر بودند، وقتي تصميم گرفتند سواحل كشورشان اسپانيا را از بقاياي نفتي نفت كش غرق شده نجات دهند. آنها بيشتر از صد هزار نفر بودند آنقدر كه مقامات دولتي و مسئولان مرتبط با مسائل حوزه محيط زيست اسپانيا خود را موظف كردند پاكسازي سواحل اسپانيا را از آلودگي هاي نفت جزو نخستين اقدامات ضربتي خود قرار دهند.آنها هزار نفر بودند وقتي ميانه جاده هاي ترانزيتي آلمان دراز كشيدند و براي چند روز جاده ها را بستند تا زمين مجبور نباشد محموله هاي راديواكتيوي را به اجبار قورت دهد.
آنها فقط دويست نفر بودند وقتي در اجلاس زمين پلاكاردها را آنقدر محكم در هوا تكان دادند و رئيس جمهور آمريكا را براي نقض قوانين اجلاس كيوتو ـ گازهاي گلخانه اي ـ زير سوال بردند تا سخنگوي دولت را وادار كردند در اين خصوص توضيح دهد. هر چند توضيحات او مورد قبول اعتراض كنندگان قرار نگرفت اما وقتي در ايران اعلام شد خليج فارس و درياچه خزر جزو آلوده ترين آب هاي جهان هستند، هيچ كس سرش را بلند نكرد تا قطره هاي نفتي رها شده در خليج فارس و درياچه خزر را تماشا كند، وقتي كه ماهيان گرم آبي، آرام آرام آب را رها كردند و تن شان را به خورشيد سپردند تا بي صدا، مرگ محيط زيست آبي كشور را به نمايش بگذارند.هنوز هم آسمان ايران از شاهين ها و عقاب ها پاكسازي مي شود تا به جاي آنها دلارها و يا ريال هاي سعودي را در آسمان آبي ايران نصب كنند. مجوزهاي شكار هنوز براي حيواناتي كه ديگر نيستند، صادر مي شود و پروانه هاي قطع براي درختاني كه ديگر يافت نمي شوند تمديد مي شود. شما مي دانيد «راش» چگونه درختي است؟ تالاب هاي ايران نرم و آهسته، بي صدا، نيست مي شوند. فاضلاب هاي شهري هنوز ميان بستر رودخانه دربند تهران موج مي زند.
كارخانه سيمان تهران، نيروگاه بعثت و پالايشگاه تهران هنوز هواي تهران را مي گزند. مي گويند صحبت كردن درباره آلودگي اين سه حوزه اقتصادي و اشتغال زا كار درستي نيست، شرايط اقتصادي را بايد مورد توجه قرار داد، همانطور كه شرايط اقتصادي و اشتغال زايي يكي از كارخانه هاي كاغذسازي مازندران مورد لحاظ واقع شد و هيچ كس جرأت نكرد از خشك شدن دو رودخانه اي كه اطراف اين كارخانه بود، حرفي بزند. اكنون ما هستيم و يك سازمان كه وظيفه اش حفاظت از محيط زيست ايران است. رئيس آن اعلام مي كند گذشته را رها كنيم و از اين به بعد همه تلاش خود را به كار بنديم تا بيش از اين محيط زيست ايران آسيب نبيند.
دكتر معصومه ابتكار كه به قدمت دولت جمهوري اسلامي ايران در سازمان حفاظت محيط زيست حضور داشته، از توان و قدرت اجرايي سازمان حفاظت محيط زيست دفاع مي كند و از همه كارهايي كه انجام شده و قرار است انجام شود، سخن مي گويد. از ضرورت يك برنامه ده ساله و زمان ده ساله براي حل مشكلات آلودگي تهران مي گويد، اما چرا فراموش كرد بگويد آيا تهران بزرگ تا ده سال ديگر توان مقاومت و ايستادگي را براي بازسازي دارد يا نه! فرصتش براي پاسخ گفتن كم است. آنقدر كه اول نيم ساعت زمان مي گذارد و وقتي همراهش اعلام مي كند وقت مصاحبه نيم ساعته به يك ساعت كشيده شده، تعجب مي كند. اما در اين فرصت كوتاه يك ساعته فقط به يك سوم سوالات ما پاسخ داده شد. سوالاتي كه شايد براي پاسخ دادن به آن زماني ده ساعته را مي طلبيد. به نظر مي رسد زيرورو كردن همه چالش هاي زيست محيطي در ايران فرصتي هزار ساله را مي طلبد، البته فرصتي كه ديگر وجود ندارد.
• وقتي دكتر حجت معاونت انساني سازمان حفاظت محيط زيست اعلام كرد بنا به دلايل زيست محيطي، توليد و شماره گذاري پژو ۲۰۶ و سپند به طور كلي متوقف شده است، اين سازمان كه همواره از افزايش آگاهي هاي مردم در خصوص حوزه هاي زيست محيطي صحبت مي كرد، باعث شد با عدم توقف اين خط توليد و استمرار شماره گذاري اين خودروها، مردم نگاه ديگري داشته و از قدرت خودروسازان در قبال عدم قدرت سازمان حفاظت محيط زيست صحبت كنند. آيا واقعاً سازمان حفاظت محيط زيست قدرتي در مقابل خودروسازان ايراني دارد؟
|
|
|
با سوال خوبي شروع كرديد. با تضمين استانداردهاي ملي براي خودروسازان داخلي و اعلام و تصويب آن استانداردها در شوراي عالي حفاظت محيط زيست و دولت باعث شد تا از حدود سه سال و نيم گذشته اين كار يعني استانداردسازي خودروهاي توليدي شروع شود و سازمان يك نظام مستمر كنترل و نظارت بر خط توليد همه خودروسازان داخل داشته باشد. در وهله اول استاندارد ۱۵۰۴ ECE اعمال شد. بر اساس اين استاندارد، خودروسازان موظف بودند در موعد مقرر خودشان را به محورهاي اين استاندارد برسانند. بعد از اينكه طرح جامع كاهش آلودگي هوا مطرح شد، و استاندارد كردن بنزين و حذف سرب از آن محقق شد، فاز بعدي، اجراي استاندارد ۸۳ ECER بود كه به عبارتي يك استاندارد سخت گيرانه تر بود. براي رسيدن به اين استاندارد، همه بايد از نوعي مبدل كاتاليك استفاده كنند تا امكان دستيابي به اين استاندارد محقق شود. به همين دليل سازمان حفاظت محيط زيست از همان سه سال پيش، نظام پايش و كنترل را روي همه خطوط توليد خودروسازان اعمال كرد و به شكل مستمر از خط توليد نمونه گرفته و مورد سنجش و بررسي قرار مي دهد. در نهايت اتفاقي كه رخ داده اين است كه خودروسازان ما توانستند به استانداردهاي ۸۳ ٍِECER دست پيدا كنند. آنهايي هم كه نتوانستند يا مجبور شدند خط توليدشان را عوض كنند يا متوقف كنند، درباره اين استاندارد اين فرايند هنوز وجود دارد. در حال حاضر نيز همه خودروهاي توليد داخل از مبدل كاتاليك استفاده مي كنند. به همين دليل اگر ميزان آلودگي خودروها در حال حاضر با چهار سال گذشته مورد بررسي قرار گيرد، با بيش از ۵۰ درصد كاهش مواجه هستيم كه در برخي از انواع نيز اين كاهش به يك هشتم نيز رسيده است.
• پس با استفاده از برنامه هاي پيشنهادي سازمان به خودروسازان آلودگي خودروها كاهش پيدا كرده است؟
ما دستاوردهاي خوبي داشتيم. خودروسازاني كه نتوانستند خودشان را با اين استانداردها منطبق كنند يا خط توليدشان را اصلاح كردند يا متوقف كردند و يا در حال انجام مراحلي هستند تا به استانداردهاي تصويب شده دست پيدا كنند. اما مبحث فقط توليد خودرو نيست ما تأكيد داريم كه خودروسازان داخلي، امكانات مورد نياز را براي تعمير و نگهداري خودروهاي توليد شده فراهم كند. اگر بخواهيم بحث استانداردها را كماكان داشته باشيم بايد به مباحث خدمات پس از فروش نيز توجه كنيم. در حال حاضر تأكيد داريم خودروسازان داخلي در كنار افزايش كيفيت محصولات خود به فكر بازيافت و چرخه توليد نيز باشند. هر فرآورده اي كه توليد مي شود بايد به گونه اي باشد كه چرخه توليد آن به چرخه زيست محيطي آسيبي وارد نكند. يا وقتي به مرحله دفع شدن مي رسد، محيط زيست را آلوده نكند و شرايط حذف يا بازيافت را داشته باشد. قبلاً تصور مي شد هرگاه بخش صنعت، فرآورده اي را توليد كرد و به دست مصرف كننده رساند، كل مسئوليت از توليدكننده رفع مي شود اما در دنياي امروز اين توليدكننده است كه بايد امكان مراحل بازيافت را در كالاي توليد شده رعايت كند. به هر حال اين مباحث را با خودروسازان شروع كرديم و ضوابط، استانداردها و حساسيت هاي سازمان حفاظت محيط زيست را همواره به آنها يادآوري كرديم، اگر اين ضوابط رعايت نشود، سازمان از اختيارات قانوني خودش استفاده خواهد كرد.
• توان سازمان در قبال عدم تعهد خودروسازان براي رعايت اين ضوابط چقدر است؟
ما هيچ مشكلي براي متوقف كردن خط توليدي نداريم. يا مي توانيم به راهنمايي و رانندگي اعلام كنيم يك نوع خودروي خاص شماره گذاري آن ممنوع است. به هر حال از تعطيل كردن يك خط توليد صنعت خودروسازي يا ممنوعيت شماره گذاري هيچ مشكلي نداريم و اين كار تاكنون در برخي موارد اعمال شده است.
• بر اساس تحقيقات طرح كاهش آلودگي هوا كه در حال حاضر در حال اجرا است، ۶۵ درصد خودروهاي پيكان و ۴۶ درصد خودروهاي غيرپيكاني كه برگه معاينه فني خودرو را نيز دارند CO و HC را بيش از حد مجاز منتشر مي كنند. با توجه به اينكه بحث استانداردسازي و اجراي نظارت بعد از توليد را مطرح كرديد، اين نتايج چه منظوري را مي رساند؟
|
|
|
برنامه معاينه فني بر اساس مطالعاتي است كه در ساير كشورهاي جهان بر مبناي طرح كاهش آلودگي هوا صورت گرفته، انجام مي شود. هيچ كلان شهري وجود ندارد كه براي خودروهايش معاينه فني مستمر نداشته باشد. البته طيف وسيعي از خودروهاي شهر تهران هنوز معاينه فني خودرو نشده اند و ممكن است اين رقم اعلام شده به اين دليل باشد البته ما اين اعداد را تأييد نمي كنيم چون اصلاً تا به حال در اين خصوص چيزي نشنيديم، اما ما يك كميته سه جانبه داريم كه بر عملكرد مراكز فني خودرو نظارت مي كند. اين كميته با حضور نماينده شهرداري، راهنمايي و رانندگي و يك نماينده از سازمان حفاظت محيط زيست است. اگر اين مراكز تخطي كنند يا دستگاه هايشان استاندارد نبوده و همراه با اشكال باشد، اين ستاد سه نفره وظيفه دارد تا جلوي اين گونه اشكالات را بگيرد. به هر حال ما معتقديم معاينه فني خودرو يا تدابيري مثل شست وشوي موتور خودرو، در كاهش آلودگي هوا نقش بسيار موثري دارد. اما درصد بسياري از اين آلودگي هاي ناشي از خودروها به خودروهاي فرسوده بازمي گردد. ما بحث از رده خارج شدن خودروهاي فرسوده را با تدابير مختلفي همچون بحث عوارض يا قيمت گذاري و. . . داريم تا در نهايت براي صاحب خودرو صرف نكند تا از خودرويش در قبال مسائل موجود استفاده كند. به عبارتي اگر قيمت بنزين واقعي بود و صاحب خودروي فرسوده متوجه مي شد كه سه يا چهار برابر يك خودروي جديد بنزين مصرف مي كند و اگر بحث عوارض مطرح بود و شهرداري عوارض خودرو را هر سال بر اساس سن خودرو تعيين مي كرد، به طور طبيعي براي صاحب خودروي فرسوده نگهداري آن به صرفه نبود، اما مسئله اينجاست كه ما اين فرآيند را به طور طبيعي طي نكرده ايم و همين طور قيمت بسيار بالاي خودروهاي نو منجر شده تا اين جايگزيني به شكل طبيعي اتفاق نيفتد. به همين دليل ناچاريم كه از يك طرح متمركز براي خارج كردن خودروهاي از رده خارج فرسوده داشته باشيم. دولت اين طرح را به تصويب رسانده و آيين نامه هاي اجرايي آن هم در دست تدوين است و اميدواريم به زودي قابليت اجرا پيدا كند.
• از سوي كارشناسان شركت كنترل كيفيت هوا اعلام شده كه بعد از گذشت چند سال از اجراي برنامه طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران فقط ۱۵ درصد پيشرفت وجود داشته است. آيا براي آلودگي هواي تهران اين ميزان پيشرفت كافي است؟
اين طرح بعد از گذشت سه سال در برخي از بخش ها موفقيت صددرصد داشته است. به عنوان مثال حذف سرب از بنزين كل كشور يكي از بندهاي اين طرح بوده كه صددرصد انجام شد. همچنين اجرا و احداث شش مركز معاينه فني خودرو توسط شهرداري تهران بود كه محقق شد. بحث استانداردهاي خودروهاي توليد داخل كشور است كه اشاره شد. اما در بخش ديگري مثل اتوبوس هاي گازسوز ما با يك سري مشكلات فني و اعتباري مواجه شديم. البته در حال حاضر بخش صنعت به فناوري توليد اتوبوس گازسوز در داخل كشور دست پيدا كرده است.
ما در يك بخش عقب مانديم اما در يك بخش ديگر توانستيم موفق عمل كنيم و آن محدودسازي توليد اتوبوس هاي ديزلي و ممنوعيت شماره گذاري آنها بود. محدوديت هاي تردد و شماره گذاري در سال هاي قبل اعمال شد. به عبارتي از ابتداي سال ۸۵ ديگر هيچ اتوبوس ديزلي در شهر تهران وجود نخواهد داشت. در اين زمينه با سازمان بهينه سازي صحبت شده است. آنها هم برنامه هايي براي ايستگاه هاي گاز طبيعي در دست اجرا دارند. در شرايط حاضر نيز صنايع كشور، امكان توليد اتوبوس هاي گازسوز را دارند و اينها از جمله فعاليت ها و برنامه هايي است كه اجرا شده اما هنوز اتوبوس گازسوز بسيار كم داريم. قبول داريم كه يكي از محورهاي هفت گانه طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران افزايش حمل و نقل عمومي بوده است كه بايد اين بخش را به شدت پيگيري كنيم. در هر حال ما معتقديم اگر قرار است طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران به طور كامل اجرا شود، ما حداقل به ده سال وقت و فرصت نياز داريم و نمي توانيم يك شبه راه صد ساله را برويم. ما در شرايطي براي كاهش آلودگي هواي تهران برنامه ريزي داريم كه روزانه ۱۲۰۰ خودرو در شهر تهران شماره گذاري مي شوند. اما با اين وجود، البته شرايط جوي هم بسيار كمك كرد، تا در سال گذشته افزايش آلودگي هوا به نسبت سال هاي گذشته نداشته باشيم. حذف سرب از بنزين بسيار در اين طرح به ما كمك كرد. البته در ساير شهرهاي بزرگ هم طرح كاهش آلودگي هوا را در دست اجرا داريم، فعاليت هايي شروع شده تا در شهرهايي همچون شيراز، اصفهان، مشهد، تبريز، اهواز و اراك اين طرح اجرا شود.
• البته اين شش شهر هم به جرگه آب و هوايي تهران پيوستند و جزو شهرهاي آلوده ايران محسوب مي شوند، آيا برنامه اي براي پيشگيري آلودگي هواي ساير شهرهاي ايران وجود دارد؟
به ساير شهرها اعلام كرده ايم كه اين خطر براي همه شهرها وجود دارد و خواستيم كه از هم اكنون تدابير لازم را پيش بيني كنند. به عنوان مثال همين حذف سرب از بنزين كل كشور يك اقدام ملي است يا طرح هاي استفاده از گاز طبيعي قطعاً تأثيرات خود را در سراسر كشور باقي مي گذارد.
• ظاهراً وزارت نفت در خصوص حذف گوگرد از سوخت گازوئيل نتوانسته موفق عمل كند و خودروهاي سنگين هنوز از اين سوخت كه ۱۴ برابر استاندارد جهاني گوگرد دارد، استفاده صحبت مي كنند؟
بله، بحث سوخت گازوئيل است و اينكه گوگرد گازوئيل قابل مصرف در كشور بالاتر از استانداردهاي جهاني است. قرار بود وزارت نفت اين مشكل را حل كند، اما ظاهراً انجام اين كار هزينه بسيار سنگيني دارد و شايد در حال حاضر هيچ راهي براي سوخت خودروهاي سنگين و كاميون ها وجود ندارد. البته تدابيري انديشيده شده كه دستيابي به نتايج آن كمي طولاني است، ضمن اينكه قرار است براي خودروهاي سنگين، كاميون ها و موتورسيكلت ها مراكز معاينه فني راه اندازي شود. خودروهايي از اين دسته كه در همان مراحل توليد با مشكل هستند از گردونه خارج شوند تا مشكل به حداقل برسد.
ادامه دارد
