Hamshahri Newspaper

محمد امين
۱- طبق روال چند سال اخير، هنوز كنكور سال جاري تمام نشده، تبليغات براي كنكور بعدي شروع شده است. از همين حالا، هم دانش آموزان سال سوم دبيرستان و هم والدين شان عزيز و محترم شده اند و هر مؤسسه و مدرسه اي با خطاب دانش آموزان عزيز و والدين محترم سعي در جلب مشتري دارد. نهايت قضيه هم اين است كه شما پولهايتان را به ما بسپاريد تا موفقيت فرزندتان قطعي شود. در روزهايي كه امتحانات سال سوم متوسطه برگزار مي شد، در مقابل حوزه هاي امتحاني، انواع كالاهاي تبليغي بين دانش آموزان توزيع شد، از جزوات نمونه سؤالات گرفته تا سي دي، نايلكس، بروشور و پوستر و غيره؛ و بيچاره كارگران شهرداري و مستخدمان مدارس كه مجبور بودند بعد از هر جلسه امتحاني، انبوه كاغذهاي پاره شده و زباله هاي توليدي را جمع آوري كنند.
۲- متأسفانه هر سال دريغ از پارسال. آنچه در موضوع كنكور پيشرفت مي كند، روش ها و ابداعات آموزشي و تخصصي نيست، بلكه ترفندهاي حرفه اي در جذب مخاطب است. مدرسان معروف كه تقريباً افراد ثابتي هستند، كنكورهاي آزمايشي، كتب كمك درسي، خدمات مشاوره اي و ساير موارد هم كه فرق چنداني نمي كنند، فقط اين مؤسسات و آموزشگاه ها هستند كه در تبليغات حرفه اي تر مي شوند. همه هم سعي دارند القاء كنند كه بدون استفاده از خدمات آنها، امكان موفقيت وجود ندارد.
۳- - يكي از مدعيان جدي كنكور، مدارس و مراكز پيش دانشگاهي غيرانتفاعي هستند. امسال حداقل هزينه هاي دروس پيش دانشگاهي به اضافه برنامه هاي كنكور در مدارس غيرانتفاعي از ۵/۱ ميليون تومان شروع و تا ۵/۲ و بالاتر پيش مي رود. هر مدرسه به اندازه كلاسي- با كلاس هاي مدرسه اشتباه نشود!- كه براي خود قائل است و ادعايي كه دارد، شهريه اي تعيين مي كند و البته براي هزينه اي كه دريافت مي نمايد، توجيهي هم دارد. رشد هزينه هاي امسال به نسبت سال هاي قبل بسيار قابل توجه است. متأسفانه مدارس بر مبناي الگوبرداري و بهتر است بگوييم كپي برداري از روي كارهاي يكديگر، هر سال به نوعي حجم خدمات را افزايش مي دهند و به همين مبنا از والدين پول بيشتري طلب مي كنند. يك سال اردوي درسي عيد باب مي شود، يك سال كلاس هاي تابستان، يك سال كلاس هاي فشرده نكته و تست، يك سال كلاس هاي مبحثي، يك سال كنكورهاي آزمايشي، يك سال آزمون هاي مشترك با مدارس اقماري و به همين ترتيب هرساله چيزي به مجموعه خدمات اضافه مي شود و طبعاً قرار نيست كه مدارس پول اينها را از جيب خودشان بدهند، بنابر اين والدين محترم بايد همه هزينه ها را تقبل كنند و در غير اين صورت فرزندشان براي ثبت نام پذيرفته نخواهد شد. نكته جالب اينجاست كه مدارس مي گويند كه استفاده از اين خدمات اجباري نيست، ولي به نحوي عمل مي كنند كه اگر كسي حتي با يك مورد موافق نبود، براي خودش فكر جاي ديگري را بكند. اين كه قديمي ها ضرب المثل با پنبه سربريدن را ابداع كرده اند، بي دليل نبوده است!
۴- يكي ديگر از طرفداران كنكور، آموزشگاه ها هستند. اينها هم دو نوعند- البته از جنبه اي كه مدنظر ماست وگرنه انواع و اقسام آموزشگاه داريم!- يكي آموزشگاه هايي كه حتي شده در ظاهر، تعرفه هاي رسمي را رعايت مي كنند، ولي در كلاس ها ۵۰ ، ۶۰ ، ۷۰ و خلاصه تا حدي كه جا بگيرد، دانش آموز مي چپانند. دوم آموزشگاه هايي كه با مجوز يا بدون مجوز، هرچقدر كه بخواهند مي گيرند. در اين آموزشگاه ها مدرس براي هر جلسه از ۲۰ هزار تومان تا ۵۰-۴۰ هزار تومان مي گيرد و خوب حساب كنيد اگر درسي ۵۰ جلسه باشد، چقدر مي شود و اين پول را چه كساني بايد بپردازند؟
۵- يك سهم عمده از بازار گرم و تنور داغ كنكور به دبيران خصوصي اختصاص دارد. دبيراني كه صبح علي الطلوع تا بوق شب، از اين خانه به آن خانه و يا از اين آموزشگاه به آن آموزشگاه مي روند و با اين همه كار، اصلاً هم از كيفيت كارشان كاسته نمي شود! بالاخره جلسه اي ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان اين ارزش را دارد كه آدم اين همه خودش را بكشد. چه كسي مي گويد علم درآمدزا نيست، اين يك نمونه بارز از درآمدزايي علم است. اصول كلي كار اين دبيران چيست؟ چه چيزي ملاك موفقيت آنان را تعيين مي كند؟ البته كسي منكر تجربه كاري و فنون حرفه اي آنها نيست ،ولي آيا تناسبي بين اين تجربه با دريافت ۴۰-۳۰ هزار تومان براي هر جلسه وجود دارد؟
۶- يكي ديگر از سوژه هاي رايج، كنكورهاي آزمايشي هستند. تبليغ و جلب دانش آموزان براي شركت در آزمون هاي پي درپي، منافع مالي بسيار خوبي داشته است. بعضي از مؤسسات حتي اين مسأله را با سرنوشت زندگي دانش آموزان پيوند زده اند! اين مهم نيست كه كدام نظريه يادگيري و يا كدام پژوهش علمي ثابت كرده باشد كه ارتباطي بين شركت دانش آموز در كنكورهاي آزمايشي با موفقيت در كنكور وجود داشته باشد، مهم اين نيست كه ما ثابت كرده ايم چنين ارتباطي وجود دارد، باور نمي كنيد به حجم تبليغات بعد از پايان كنكور مراجعه كنيد.
۷- و يكي ديگر از زمينه هاي فعاليت كنكور كتب كنكوري هستند. كتاب هاي رنگارنگ، مؤلفين متنوع، انتشاراتي هاي گوناگون، زمينه هاي متفاوت و... بالاخره دانش آموزاني كه بين اين همه كتاب سردرگم مي شوند و البته اين از آن نوع سردرگمي هايي است كه حداقل به نفع بعضي هاست! بگذريم از ايرادها و اشكالاتي كه خود مؤلفان و دست اندركاران اين كتاب ها به يكديگر مي گيرند، اگر مرجعي براي نظارت به اين كتاب ها وجود مي داشت، چه مي شد؟!
۸- دانش آموزان عزيز! والدين محترم! واقعاً چه خبر است؟ اين همه پول را براي چه و با چه هدفي خرج مي كنيد. (البته آنهايي كه دارند، آنهايي هم كه ندارند!)؟ كم نداريم خانواده هايي را كه براي كنكور فرزندشان چندين و چند ميليون تومان خرج مي كنند تا آيا نتيجه بگيرند يا نگيرند؟ بياييد واقع بين باشيم. اين پول ها هزينه چه چيزهايي است؟ هزينه خدماتي كه ارايه مي شود يا هزينه راضي كردن خود؛ كه فكر كنيم بالاخره هر كاري از دست ما برمي آمد، انجام داديم. نمي گوييم كه اين كارها تأثيري در موفقيت كنكور ندارد، اما مي خواهيم بگوييم كه بسياري از اين هزينه ها، به تلافي سلب مسئوليت از خودمان است يعني:
بزرگترين نياز هر فرد چه براي كنكور و چه براي درس خواندن و هر نوع فعاليت فكري ديگري، انگيزه براي يادگيري و به عبارت بهتر لذت بردن از يادگيري است. يك انگيزه قوي مي تواند معادل ميليون ها تومان پول ارزش داشته باشد. بله! براي كسي كه باري به هر جهت در كنكور شركت مي كند، بايد ميليون ها تومان پول خرج شود تا شايد كمبود انگيزه را جبران نمايد.
- يك نياز مهم ديگر در كنكور آرامش است. همه خواسته و ناخواسته سعي مي كنيم آرامش دانش آموز را به هم بزنيم، تا بعد به او كمك كنيم كه آرامش داشته باشد! به دانش آموز القاء مي كنيم كه اگر از مدرسه يا آموزشگاه خوب، دبير خصوصي، كنكورهاي آزمايشي و كتب كنكوري استفاده نكند، كلاهش پس معركه است. وقتي به حد كافي دانش آموز را به نگراني و اضطراب انداختيم، آن وقت متاع خود را عرضه مي كنيم. در حالي كه آرامش چيزي است كه با تسلط بر خود به وجود مي آيد نه با تلقين پذيري.
- كم كاري و تنبلي دانش آموزان- حال به هر دليلي كه باشد- نيز منجر به هزينه ها و خرج هاي آنچناني مي شود. دانش آموز كار نمي كند و بعد والدين را وادار مي نمايد و يا خود والدين وادار مي شوند كه به جبران اين تنبلي و كم كاري، سركيسه را شل كنند.
- يك دليل ديگر براي پول خرج كردن، هياهو و سروصداي مستقيم و غيرمستقيم و آشكار و پنهان، دست اندركاران كنكور است. وقتي من پدر يا مادر توسط فرزندم قانع مي شوم كه اگر كلاس فلان دبير را نرود و يا فلان كتاب ها را نخرد و يا... ،موفق نخواهد شد، شايد نتوانم تشخيص دهم كه آيا اين نياز واقعي فرزند من است و يا او تحت تأثير حرف هاي دوستان و اطرافيان و تبليغات وسيع كنكوري قرار گرفته است.
۹- درست است كه كنكور يك كار حرفه اي و تجاري شده است، اما به نظر مي رسد اين تجارت بيش از آن كه به نفع طرفين باشد، سود يك طرفه دارد. ظاهراً از نظر خيلي ها كنكور چيز خوبي است، ولي درآمدش خوب تر است! و حتي باور كنيد خيلي ها هم به كاري كه مي كنند، اعتقاد چنداني ندارند؛ ولي از درآمد آن نمي توانند بگذرند. نمي دانم در اين هياهو و آشفته بازار كنكور كه گوش همه از شعارها و تبليغات پر شده است، كسي مي تواند به اين نكته فكر كند كه اين هزينه ها بهاي چه چيزي است؟ حداقل منطق حكم مي كند كه دانش آموزان و والدين با آگاهي و شناخت بيشتر، خدمات مورد نظر را انتخاب و براي آن هزينه كنند. هم دانش آموزان و هم والدين در مورد نحوه انتخاب خدمات نياز به راهنمايي دارند.
۱۰- اگر نتوان به مؤسسات و آموزشگاه ها و انتشاراتي ها چيزي گفت، حداقل مي توان از مدارس غيرانتفاعي كه وجهه فرهنگي بيشتري دارند، انتظار داشت كه بيشتر رعايت حال مردم را بنمايند. به جرأت مي توان گفت كه بسياري از هزينه هايي كه توسط مدارس محاسبه مي شود، بيشتر خرج تراشي است. مدارس كاستي هاي خود را در ايجاد و تقويت انگيزه، آرامش، تسلط به خود و تأمين پيش نيازهاي درسي، با طراحي و اجراي برنامه هاي متعدد جبران مي نمايند. يعني واقعاً درس خواندن اين قدر كار سختي است؟ مگر چقدر بايد خواند؟ چقدر بايد تست زد؟
وقتي ما استانداردهايي براي آموزش و ملاك هايي براي موفقيت نداشته باشيم، هركس به خود جرأت مي دهد اين استانداردها و ملاك ها را تعيين كرده و براساس آن خود را ارزيابي كند. هر مدرسه اي هر كاري مي كند، آن فعاليت را ملاك پيشرفت و موفقيت به حساب مي آورد. به نمونه هايي از باورهاي كنكوري ايجاد شده توجه كنيد: فرصت تابستان را از دست ندهيد، تا قبل از عيد بايد دروس پيش دانشگاهي به اتمام برسد، فرصت طلايي ايام عيد بايد به صورت اردوي درسي مورد استفاده قرار گيرد و نمونه هاي ديگري كه فراوان است. به راستي چرا؟ چرا بايد كنكور را تا اين حد كار سختي جلوه دهيم؟ اگر كنكور كار سختي هم باشد، سختي آن در جاي ديگر است نه در تعداد و تنوع خدمات. قبول شدن در كنكور كار دشواري است، ولي نه تا آن حد كه حتماً با بهره گيري از خدمات متنوع آسان گردد. كنكور بيش از هر چيز نياز به انگيزه، اراده و آرامش دارد. در كنار اينها مي توان از بعضي خدمات مورد نياز هم بنا به ضرورت استفاده كرد.
به هرحال مدارس غيرانتفاعي با روند افزايش هزينه هايي كه در پيش گرفته اند واقعاً مردم را در مضيقه هاي مالي و رواني قرار مي دهند. اگر كسي توان متوسطي داشته باشد، با هزار بدبختي بالاخره اين پول را جور مي كند تا شرمنده فرزندش نباشد و كسي هم كه ندارد يا بايد براي گرفتن تخفيف به التماس بيفتد و يا از خير موضوع بگذرد. اي كاش براي اين حرف ها گوش شنوايي وجود داشته باشد.
۱۱- براي چندمين بار متأسفيم كه كنكور هيچ متولي مشخصي ندارد. درست كه اقتضاي كار خصوصي، حرفه اي گري است، ولي يادمان باشد كنكور مقوله اي علمي و فرهنگي است. يادش بخير استادي را كه مي گفت علم نبايد وجه المصالحه قرار گيرد و فقط مي توان تأسف خورد كه چنين بلايي بر سر كنكور مي آيد. كنكور موجودي معلق و سردرگم است. از اين فضا چه كساني سود و چه كساني زيان مي برند؟
۱۲- و در آخر سخن مي رسيم به آموزش و پرورش؛ آيا برگزاري كلاس هاي كنكور در مدارس غيرانتفاعي كه تا اين حد هم گسترش پيدا كرده است، مجوزي دارد؟ چرا به رغم مخالفت هاي كم و بيش اوليه، آموزش و پرورش در برابر كنكورهاي آزمايشي بعضي مؤسسات مربوطه كوتاه آمد؟ چرا آموزش و پرورش نمي تواند آموزشگاه هاي بدون مجوز و با هزينه هاي آنچناني كاري بكند؟ چرا چاپ و نشر كتب كنكوري اين همه بي در و پيكر است؟ و دهها و صدها سؤال ديگر كه زماني قابليت طرح دارند كه كسي حوصله اي براي پاسخ دادن داشته باشد!