سه شنبه ۲۴ تير ۱۳۸۲ - شماره ۳۱۰۷- July, 15, 2003
تاريخ جدا سازي دوقلوها
اولين دوقلوها ي به هم چسبيده در سال۱۶۸۹ جدا شدند
000535.jpg
مرگ غم انگيز لاله و لادن بيژني در بيمارستاني در سنگاپور، نشان دهنده چالش خطرناك جداسازي دوقلوهاي به هم چسبيده بود. در اين عمل جراحي، به همان اندازه كه شجاعت جراح بالا بود، امكان موفقيت نيز اندك بود.
دوقلوهاي به هم چسبيده زماني پديد مي آيند كه يك نطفه پس از لقاح به يك دوقلوي شبيه هم تبديل مي شود، اما به علتي فرايند جدا شدن تا پايان هفته دوم متوقف مي شود و جنين به رشد خود ادامه مي دهد. در اين حالت، دو جنين توليد مي شود كه به هم چسبيده اند.
امكان تولد دوقلوهاي به هم چسبيده، بسيار اندك است: اين احتمال بين يك تولد در هر يك ميليون تا دو ميليون تولد است. اكثريت اين دوقلوها دختر هستند، يعني حدود ۷۵ درصد. ۲۵ درصد بقيه پسر هستند. اين پديده در چين و آفريقا و نيز در ويتنام شيوع بيشتري دارد. استفاده آمريكا از عامل نارنجي در جريان جنگ ويتنام، باعث تولد چند دوقلوي به هم چسبيده شناخته شده است.
امكان بقاي اين دوقلوها پس از تولد اندك است. حدود نيمي از دوقلوهاي به هم چسبيده مرده به دنيا مي آيند. عمر يك سوم آنان حدود فقط يك روز است.
اينكه آيا اين دوقلوها بايد عمل جراحي شوند، بستگي به محل چسبيدگي دارد. اگر دوقلوي مورد نظر هر كدام داراي اندامهاي مجزا باشند. امكان جراحي موفقيت آميز بيشتر است تا اينكه مثلا در قلب، كبد يا اندام حياتي ديگري شريك باشند.
نخستين مورد شناخته شده عمل جراحي موفقيت آميز در سال ۱۶۸۹ در سوئيس صورت گرفت كه در آن پزشكان توانستند قطعه پيوندي ۱۲ سانتيمتري را كه دو نوزاد دختر را به هم متصل كرده بود، ببرند. اما هنگامي كه اندامهاي مشترك وجود داشته باشد، همان گونه كه در اكثريت موارد چنين پيش مي آيد، جداسازي به مرگ يك يا دو نفر از دوقلوها مي انجامد. و حتي زماني كه جداسازي موفقيت آميز باشد، ممكن است لطمه جسمي دائمي بر تندرستي دوقلو وارد شود.
با وجودي كه گروههاي جراحي امروزه مجهز به وسايل تشخيصي هستند كه تا دو دهه پيش تنها مي شد به خواب ديد، هنوز چالشهاي غيرقابل حلي در راه جراحي وجود دارد، از جمله يافتن جايگزين براي اندامهاي حياتي، مواجهه با پارگي اعضا و بند آوردن خون ريزي.
لادن و لاله كه از سر به هم چسبيده بودند، داراي شبكه خونريزي مشترك به مغز بودند. اين حالت يك بار در هر ۵۰ مورد تولد دوقلوهاي به هم چسبيده رخ مي دهد. مخاطرات همراه اين جراحي جنجالهاي اخلاقي جدي ايجاد مي كند، به خصوص در حالتي كه دوقلوها كودك باشند. در برخي مواقع والدين و پزشكان بايد تصميم بگيرند كه كدام بچه فدا شود تا ديگري امكان زندگي داشته باشد.
آليس درگر مورخ پزشكي در دانشگاه ميشيگان در آمريكا از وجود تمايل فزاينده پزشكان براي انجام عمل جداسازي به هر شكل ممكن سخن مي گويد. وي در مقاله اي كه سال ۱۹۹۷ در نشريه مطالعات تاريخ و علوم زيست پزشكي به چاپ رساند، نوشت: «بسياري از دوقلوهاي به هم چسبيده آشكارا پذيرش حالت غيرعادي خود را اعلام كرده اند و بسياري حتي گفته اند نمي توانند جدا از هم زندگي كردن را تصور كنند. در واقع بسياري از دوقلوهاي بزرگسال اظهار تمايل مي كنند كه هرگز از هم جدا نشوند، چرا كه اين امر تغيير عميقي در هويت آنان ايجاد مي كند يا حتي ممكن است به مرگ يكي از آنان بيانجامد.»

از هر ۲۰ پسر، يك نفر!
بيضه هاي نوزادان پسر سالم به هنگام تولد در داخل كيسه بيضه قرار دارد. اما در برخي مواقع چنين امري اتفاق نمي افتد و بيضه هاي نوزاد پسر در داخل شكم باقي مي ماند. چنين حالتي در هر ۲۰ تولد پسر، يك بار اتفاق مي افتد. اگر بيضه ها تا شش ماهگي پايين نيايد، نوزاد به جراحي نياز دارد تا بيضه در جاي مناسب خود در داخل كيسه بيضه قرار بگيرد.
بيضه هاي پايين نيامده چيست؟
در داخل رحم، بيضه هاي جنين پسر در داخل شكم او شكل مي گيرد و سپس پايين مي آيد و داخل كيسه بيضه قرار مي  گيرد. بيضه هاي بيشتر پسر بچه  هايي كه ۹ ماهه به دنيا آمدند، در داخل كيسه بيضه قرار دارد. اما اگر يك يا هر دو بيضه در داخل كيسه بيضه قرار نداشته باشد، اين حالت را بيضه هاي پايين نيامده مي گويند.
اين مشكل گاه خود به خود در طول سه تا شش ماهگي برطرف مي شود و بيضه ها پايين مي آيند.
پس از آن بيضه ها ديگر حركت نخواهند كرد و جراحي براي جا به جايي آنها مورد نياز است. بدون جراحي توانايي بيضه براي رشد و توليد اسپرم كمتر مي شود. در مرداني كه دچار عارضه بيضه پايين نيامده هستند، خطر ناباروري و سرطان بيضه بيشتر است.
درمان اين عارضه چگونه است؟
عمل جراحي پايين آوردن بيضه ها (اوركيد و پكسي) همراه با بيهوشي انجام مي شود و بيمار گاه همان روز و گاه پس از يك شب بستري شدن در بيمارستان مرخص مي شود. سن بهينه براي انجام اين عمل بين شش ماهگي تا يك سال است.
در اين عمل، برشي كوچك در كشاله ران و برشي ديگر در كيسه بيضه انجام مي شود. بيضه ها به داخل كيسه بيضه هدايت و سپس با بخيه به طور مطمئن قرار مي گيرد. اگر وجود بيضه محسوس نباشد، پزشك از لاپاروسكوپ- نوعي ابزار در جراحي تلسكوپي- استفاده مي كند تا محل آن را در شكم پيدا كند. آنگاه مي تواند آن را به داخل كيسه برد و با نخهاي جذب شدني محل را بخيه كرد.
محل پارگي ها را نيز معمولا با نخهاي جذب شدني مي دوزند و روي آن گاز مي گذارند. اين عمل حدود يك سا عت طول مي كشد.
خطرات عمل چيست؟
كودك ممكن است نسبت به داروي بيهوشي حساسيت داشته باشد، دچار عفوت در محل پارگي و يا خونريزي شديد شود. اگر نتوان بيضه ها را در حالت مناسب قرار دارد، ممكن است نياز به جراحي ديگري باشد. اغلب در اين حالت فتق تشخيص داده و معالجه مي شود. در اين حالت زمان عمل و دوره بهبودي طولاني تر است. در برخي موارد نادر، بيضه ها كوچك مي شوند و بخشي از كاركرد خود را از دست مي دهند. گاه لازم مي شود بيضه  ها برداشته شود.
بهبودي
پس از عمل جراحي، به پسربچه داروي مسكن كودكان داده مي شود. بسياري از بچه ها پس از عمل جراحي گريه مي كنند اما اين كار ممكن است علت ديگري به غير از درد داشته باشد، مانند گرسنگي يا قراردادن در محيطي ناآشنا. بيشتر بچه ها وقتي به خانه مي روند، آرام مي گيرند. اگر از زخم خون بيايد يا بچه تب بكند، مراجعه به پزشك ضروري است. تا سه هفته پس از جراحي، بچه نبايد بازيهاي پرجست و خيز يا دوچرخه سواري كند. پس از اين مدت مي تواند تمام كارها را انجام دهد.

اعداد تاكسي
000550.jpg
زماني كه رياضيدان انگليسي هاردي، براي عيادت رياضيدان شهير هند رامانوجان به بيمارستان رفته بود، به اين موضوع اشاره كرد كه شماره تاكسي كه به وسيله آن به بيمارستان آمده، عدد بي ربط و بي خاصيت ۱۷۲۹ بوده است. رامانوجان بلافاصله ضمن رد ادعاي هاردي به او يادآور شد كه اتفاقا ۱۷۲۹ بسيار جالب توجه است. خود ۱۷۲۹ عدد اول است. دو عدد ۱۷ و ۲۹ هركدام عدد اول هستند. جمع چهاررقم تشكيل دهنده آن مي شود ۱۹ كه اول است.
جمع دو عدد اوليه و دو عدد آخري مي شود ۸۱۱ كه باز هم عدد اول است دو عدد ابتدايي (سمت چپ) اگر جمع شوند؛ عدد ۸۲۹ مي شود كه باز هم عدد اول است. دو عدد اوليه اگر از هم ديگر كسر شوند؛ عدد ۶۷ ساخته مي شود كه باز هم عدد اول است. سه عدد سازنده آن عدد اول است (۱ و ۷ و ۲).
عدد اول؛ عددي است كه فقط بر يك و خودش تقسيم مي شود به نحوي كه نتيجه تقسيم عددي كسري نباشد (خارج تقسيم نداشته باشد).
جمع عددي اعداد تشكيل دهنده ۱۷۲۹ يا ۱+۷+۲+۹ است=۱۹ است، عكس ۱۹ عدد ۹۱ است؛ اگر ۱۹ضرب در۹۱ بشود نتيجه برابر ۱۷۲۹ مي شود. اين هم يكي ديگر از اختصاصات ۱۷۲۹ است كه در هر عددي ديده نمي شود. عدد ۱۷۲۹ اولين عددي است كه مي توان آن را به دو طريق به صورت حاصل جمع مكعب هاي دو عدد مثبت نوشت:
۱۲ به توان ۳ به علاوه ۱ به توان ۳ و ۱۰ به توان ۳ به علاوه ۹ به توان ۳ هر دو برابر ۱۷۲۹ هستند. اولين مطلب موجود در رابطه با اين خاصيت ۱۷۲۹ به كارهاي «بسي» رياضيدان فرانسوي قرن هفدم بازمي گردد، حال اگر كمي مانند رياضيدان ها عمل كنيد، بايد به دنبال كوچك ترين عددي بگرديد كه به سه طريق مختلف حاصل جمع مكعب هاي دو عدد مثبت است.
اين عدد ۸۷۵۳۹۳۱۹ است كه در سال ۱۹۵۷ توسط ليچ كشف شد: ۴۱۴ به توان ۳+۲۵۵ به توان ۳ و ۴۲۳ به توان ۳+۲۲۸ به توان ۳ و ۴۳۶ به توان ۳+۱۶۷ به توان ۳ هر سه جوابشان برابر ۸۷۵۳۹۳۱۹ است.
امروزه رياضيدانان عددي را كه به n طريق مختلف به صورت حاصل جمع مكعب هاي دو عدد مثبت باشد، nامين عدد تاكسي مي نامند و آن را با Taxicab نمايش مي دهند. جالب تر از همه اين كه، هاردي و رايت ثابت كردند براي هر عدد طبيعي n ناكوچك تر از ۱، nامين عدد تاكسي وجود دارد!
هرچند، چهارمين تا هشتمين اعداد تاكسي نيز كشف شده اند، ولي تلاش ها براي يافتن نهمين عدد تاكسي تاكنون ناكام مانده است. متأسفانه اطلاعات زيادي درباره اعداد تاكسي موجود نيست. در ضمن مي توان مسئله را از راه هاي ديگر نيز گسترش داد. مثلا همان گونه كه هاردي در ادامه داستان ياد شده از رامانو جان پرسيد و او قادر به پاسخگويي نبود، اين پرسش را مطرح كنيد: كوچك ترين عددي كه به دو طريق حاصل جمع توان هاي چهارم دو عدد مثبت است، كدام است؟ اين عدد توسط اويلر يافت شده است: ۶۳۵۳۱۸۶۵۷ حاصل جمع توان چهارم ۵۹ و ۱۵۸ همچنين توان هاي چهارم ۱۳۳ و ۱۳۴ است. براي اطلاعات بيشتر در مورد اعداد تاكسي به اين سايت رجوع كنيد:
http://euler.free.fr/taxicab.htm
* برگرفته از بلاگ ملاصدرا

دنياي شگفت انگيز ماهواره ها -۱
توانمندي ماهواره
مترجم: وحيدرضا نعيمي
ماهواره ها به عنوان دستگاه هايي كه براي بيشتر جهانيان ناشناخته هستند، مي توانند كارهاي حيرت انگيز و خطرناكي انجام دهند. اگر به تلاش عظيمي كه از سال ۱۹۵۷ صرف فن آوري ماهواره اي شده است، بيانديشيم، اين امر تعجب آور نيست. در اين سال بود كه ماهواره اسپوتنيك شوروي به فضا پرتاب و باعث وحشت در آمريكا شد. ماهواره جاسوسي مي تواند تمام حركات شخصي را زير نظر داشته باشد، حتي زماني كه وي در محيطي سرپوشيده يا در اعماق داخل ساختماني است يا سوار بر ماشين در هر هوايي (ابري، باراني و توفاني) به سرعت در حال حركت است. در پهنه زمين جايي نيست كه در آن پنهان شد.
براي پوشش كامل سطح زمين، توانايي فقط سه ماهواره كافي است. افزون بر رديابي هر حركت شخص و انتقال داده ها به كامپيوتري روي زمين، توانايي هاي شگفت آور ماهواره شامل خواندن ذهن شخص، شنود گفتگوها، دستكاري ابزار الكترونيك و حمله فيزيكي به شخص با پرتو ليزر است.
خواندن ذهن شخص از طريق فن آوري ماهواره از راه دور كاملا غريب است، اما اين كار صورت مي گيرد. اين امر در حال حاضر صورت واقعيت دارد.
براي كساني كه توصيف من از شناسايي ماهواره را باور نمي كنند، فقط يك مثل رومي را يادآوري مي كنم كه آزموده وصدق آن ثابت شده است: زمان همه چيز را نشان مي دهد.
000545.jpg

توانايي هاي ماهواره به هر اندازه كه فوق العاده است پنهاني است. با اين حال كاربرد فن آوري  عادي ماهواره در زندگي روزانه بسيار روشن است. براساس گزارشها شركتهاي ماهواره  در سال ۱۹۹۸ ، ۲۶ ميليارد دلار درآمد داشتند. ما مي توانيم از طريق ماهواره برنامه هاي تلويزيوني را كه از وراي قاره ها مي آيند، ببينيم، ارتباط تلفني راه دور برقرار كنيم كه با ماهواره تقويت مي شود، از تصاوير ماهواره اي در تلويزيون به پوشش ابر و وضعيت آب و هوايي پي ببريم و به كمك ماهواره هاي فعال در شبكه موقعيت يابي جهاني (GPS) از مختصات محل جغرافيايي خود آگاه شويم.
اما در پشت نماي فن آوري سودمند ماهواره اي، جعبه اي از فن آوريهاي پنهاني وجود دارد كه هر چيزي ممكن است از آن بيرون بيايد. ماهواره هاي جاسوسي بر خلاف ماهواره هاي پخش برنامه هاي راديو و تلويزيوني و اكتشاف فضا، استفاده غيرنظامي زيادي ندارند، مگر فقط مورد شناسايي قراردادن دشمن يا تبهكاري شناخته شده.
فورد روان نويسنده كتاب جاسوسهاي تكنو درباره رديابي اجسام از فضا نوشت: برخي ماهواره هاي نظامي آمريكا به حس گرهاي زير قرمزي مجهز هستند كه مي تواند حرارت توليدشده روي زمين توسط كاميون، هواپيما، موشك و خودرو را ثبت كند به نحوي كه حتي در روزهاي ابري اين حس گرها مي توانند به زير ابرها نفوذ كنند و الگوهاي تصاعد حرارت را روي صفحه اي مانند صفحه تلويزيون نشان دهند. در خلال جنگ ويتنام حس گرهاي زير قرمز درآسمان مورد استفاده قرار گرفت كه مي توانست تك تك سربازان دشمن را كه روي زمين راه مي رفتند شناسايي كند. با توجه به اين ارجاع، مي توانيم سال ۱۹۷۰ را تاريخ تقريبي آغاز شناسايي ماهواره اي و پايان امكان خلوت گزيني براي افراد در نظر بگيريم.
سازمان طرحهاي پژوهشي پيشرفته (ARPA) كه وابسته به پنتاگون وزارت دفاع آمريكا است، بيشتر از هر شركت ديگري درگير فن آوري شناسايي ماهواره  اي است. كار ناسا به ماهواره هاي غيرنظامي مربوط مي شود، اما خط تمايز مشخصي بين ماهواره هاي نظامي و غيرنظامي وجود ندارد. ناسا تمام ماهواره ها را چه ماهواره هاي نظامي، ماهواره هاي سيا، ماهواره هاي شركتها و چه ماهواره هاي خود را از پايگاه هاي كيپ كندي در فلوريدا يا پايگاه هوايي و ند نبرگ در كاليفرنيا پرتاب مي كند. پرتاب ماهواره به فضا هزينه عمده اي دارد. تمايز قايل شدن بين ماهواره هاي دولتي و بخش خصوصي راحت نيست. ناسا يا آريا هيچكدام ماهواره نمي سازند. بلكه هزينه توليد فن آوري را مي پردازند و شركتها سخت افزار واقعي را مي سازند.
شركتهاي فعال در عرصه ماهواره ها عبارتند از: لاكهيد، جنرال دايناميكس، آرسي اي، جنرال الكتريك، وستينگ هاوس، كاست، بوئينگ، هيوزاركرافت، راكول اينترنشنال، گرانمن كورپ، سي اي اي الكترونيكس، تريمبل نويگيشن و تي آردبيلو.
در چاپ چهاردهم (۱۹۹۲) راهنماي جهاني ماهواره  فهرست حدود يك هزار شركت قيد شده است كه به نحوي با ماهواره سر و كار دارند. بسياري فقط در پخش برنامه هاي راديو و تلويزيوني هستند، اما در اين عرصه مفاهيمي همچون تصويربرداري حسي از راه دور وجود دارد كه شركتهاي ديگري در آن فعال هستند.
پنج محصول ديگر نيز وجود دارد كه به ترانس پاندرهاي ماهواره مربوط مي شود. سرفصلهاي ساير محصولات شامل ايستگاه هاي زميني، محصولات و شبكه هاي نظامي، تجهيزات مايكرويو، پردازشگرهاي ويديويي، تجزيه كننده طيف است.

كوتاه از جهان علم
خواب مورد نياز كودكان
000530.jpg

هر نوزاد حدود ۱۶ ساعت در روز مي خوابد. اما اين ميزان اندازه مشخصي ندارد. برخي كودكان ممكن است چند ساعت بيشتر يا كمتر بخوابند. هر بچه در چرخه هاي چهار تا پنج ساعتي چه در شب و چه در روز مي خوابد. اگر كودك از هر جهت به نظر عادي مي آيد، جاي هيچگونه نگراني از ساعات خواب وي وجود ندارد. در شب بدن مقدار بيشتري از هورموني را ترشح مي كند كه براي رشد لازم است. بنابراين خواب شب براي رشد بچه حياتي است.
در هر ماه تغييري تدريجي در طول و الگوي خواب كودك پديد مي آيد. مدت خواب مانند زمان راه رفتن آنها طولاني تر مي شود. بيشتر كودكان شب بيشتر و روز كمتر مي خوابند. نوع خواب بچه با خواب بزرگسالان فرق دارد. بزرگسالان معمولاً شش ساعت عميق و دو ساعت سبك مي خوابند، در حالي كه بچه ها معمولاً بيشتر مي خوابند اما چرخه خوابشان كوتاهتر است.

كم خوابي و بيش فعالي بچه ها
000540.jpg

بچه هايي كه در خواب خرناس مي كشند، بيشتر در معرض بيش فعالي و ناهنجاريهاي يادگيري و رفتاري هستند. پزشكان معتقدند مجراي تنفسي بچه هايي كه خرناس مي كشند، نرمتر است و هنگام خواب پايين مي آيد.
بچه هاي بين ۶ تا ۹ ساله بايد روزي ۱۰ تا ۱۱ ساعت بخوابند، اما خرناس كشيدن مانع از برآورده شدن نيازشان مي شود.
بزرگسالاني كه خرناس مي كشند يا در شب دچار گرفتگي مجراي تنفسي مي شوند، به ميزان كافي نمي خوابند و ممكن است روز بعد در مواقع نامناسب چرت بزنند. در مورد بچه ها اين حالت باعث بيش فعاليت مي شود. در اين موارد گاه تصور مي شود بچه دچار بيماري بيش فعالي و نقصان توجه است و به وي داروي اين بيماري داده شود.

چرا عرق مي كنيم؟
بدن براي جلوگيري از افزايش دماي بدن عرق مي كند. ۹۹ درصد حجم عرق را آب تشكيل مي دهد. اوره، نمك و برخي تركيبات ديگر اندكي از اين مايع را تشكيل مي دهند. اگر بدن در هواي گرم بيشتر عرق كند، معمولاً  توصيه مي شود مصرف نمك قدري افزايش يابد تا ميزان نمك از دست رفته جبران شود.
تعريق بيش از حد باعث پوسته انداختن پوست يا تورم پوست مي شود. در اين مورد جاي نگراني نيست.
برخي افراد بيشتر و برخي كمتر عرق مي كنند. علت اين امر ارثي و تركيب مواد موجود در بدن است. تعريق بيش از حد به علاوه ممكن است علامت ديابت، كم خوني و پركاري تيروئيد باشد.
000555.jpg

نور مورد نياز چشم ها
چشم چنان عضو تطبيق پذيري است كه ما را قادر مي كند در روشنايي نزديك به تاريكي تا روشنايي روز ببينيم. شدت نور مهتاب به حدود ۱/۰ لوكس و نور خورشيد به ۰۰۰/۱۰۰ لوكس بالغ مي شود. براي آنكه بر چشم فشار وارد نشود، بهتر است روشنايي ۳۰ برابر حداقل مورد نياز براي انجام كار موردنظر باشد.
ميزان نور مورد نياز براي برخي كارها بدين شرح است:
* مطالعه عادي: ۱۰۰ لوكس
* كار دفتري ۰ : ۴۰۰ لوكس
* مونتاژ: ۹۰۰ لوكس
* ساعت سازي: ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ لوكس

علم
ادبيات
اقتصاد
انديشه
زندگي
فرهنگ
ورزش
|  ادبيات  |  اقتصاد  |  انديشه  |  زندگي  |  علم  |  فرهنگ   |  ورزش  |
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |