در حوزه فرهنگ ايران فرصتي درخشان پيدا خواهد كرد براي مبادله كالاهاي فرهنگي خود و يافتن سهمي در خور، در بازار كالاهاي فرهنگي و ايفاي نقش در عرصه ميراث پربار معرفتي فرهنگي و ادبي خود در جامعه جهاني
۶- ديجيتالي شدن فرايندها و سيستم ها با هدف بهبود بهره وري، كيفيت و رقابت پذيري طراحي و اجرا و هدايت شود. ديجيتالي شدن بدون هدف، و صرفاً با انگيزه همگامي با جهان پيشرفته پرهزينه و بي ثمر خواهد بود.
نمودار زير، مدلي ارائه مي دهد كه مي تواند راهنماي تدوين برنامه هاي اجرايي طرح هاي ملي مانند تكفا باشد.
با توجه به اين نكات و نيز وضع موجود سازمان ها و ساختارها در ايران است كه به نظر مي رسد طرح هاي ملي چون تكفا در ايران به مديريت و رهبري پيچيده و ويژه اي نياز داشته باشند. اين طرح بايد خود را به عنوان طرح تحول استراتژيك تلقي كند و تيم هايي مركب از صاحب نظران مجرب داراي دانش و تجربه نوين مديريت تحول استراتژيك اجراي آن را رهبري كنند. اين تيم ها بايد بتوانند هم زمان با ايجاد زيرساخت سخت افزاري و راه اندازي شبكه ديجيتال، ظرفيت و توانمندي لازم را در ساختار سازماني ، فرآيندها، سيستم ها، نيروي انساني و فرهنگ سازماني پديد آورند و نهادها و سازمان ها را براي مواجهه با اين تحول آماده سازند. بدون اين ظرفيت سازي و توانمندسازي، طرح با صرف هزينه بسيار از نظر مالي و وقت، و اثربخشي نه چندان مطلوب، اجرا خواهد شد و به سرنوشت ساير طرح هاي ملي دچار مي شود. به هر حال بايد توجه داشت كه ديجيتالي شدن جوامع تحت فشار دو دسته نيرو جريان دارد:
* جبر زمانه و آهنگ طبيعي تحولات ،اجبار طبيعي افراد، سازمان ها و جوامع به همگامي با نيروهاي پر فشار تكنولوژيكي كه از درون بسته ترين مرزها راه خود را به درون كشورها باز مي كنند و اقبال طبيعي مردم به ويژه جوانان، راه را براي استفاده و جذب نوآوري هاي زمانه به ويژه اين تكنولوژي ها در زندگي هموار مي سازد.
* برنامه ريزي سنجيده و مدبرانه و دورانديشانه رهبران جامعه در سطح كلان و رهبران سازمان ها در سطح خرد براي جذب اين تكنولوژي ها و استفاده سنجيده از فرصت هاي باارزشي كه ارائه مي دهند و كاهش آثار تهديدآميز آنها.
به هر حال انقلاب ديجيتال فرصت هاي بسياري براي توسعه ايران دارد. درحوزه اقتصاد، سه بخش صنعت، كشاورزي و خدمات به خوبي مي توانند از مزاياي اين تحول بهره مند شوند. صنعت ايران به تدريج وارد فضاهاي پررقابت جهاني مي شود و بدون ديجيتالي شدن فرايندها و سيستم ها و نوسازي ساختار و جذب الگوهاي سازماني جديد، صنايع ايران نمي توانند رقابت پذير شوند. كاهش قيمت تمام شده و بهبود كيفيت و نوآوري جز از اين طريق ممكن نيست. در بخش خدمات فعاليت هايي چون  آموزش، پژوهش، تجارت، بانك داري، بيمه، خدمات مالي، توريسم، خدمات بيمارستاني و ساير فعاليت ها بدون ديجيتالي شدن حتي در شرايط موجود نيز قادر به ادامه حيات نيستند. تجارت الكترونيكي براي ايران يك الزام است و بحث مفصلي دارد كه در اين نوشتار نمي گنجد. در بخش كشاورزي نيز تكنولوژي هاي ديجيتال به بهبود بهره وري در فرآيندهاي كاشت و داشت و برداشت و نگهداري وبسته بندي و صادرات محصول كمك خواهد كرد و محصولات كشاورزي ايران را رقابت پذير خواهد كرد. به طور كلي، مهم ترين فرصت انقلاب ديجيتال براي ايران، مواجهه با الزام مهندسي مجددساختارها وفرايندها والگوهاي سازمان دهي و از آن مهم تر پارادايم هاي ذهني است. در واقع ايران، مانند بسياري از كشورهاي ديگر، تحت چنين فشاري خود را از زير بار سنگين ديوان سالاري لخت وبي خاصيت و سيستم هاي ناكارآمد و روش هاي عقب مانده و فرايندهاي غيرضروري و الگوهاي فكري عقب مانده رها خواهد ساخت.
در حوزه فرهنگ، ايران فرصتي درخشان براي مبادله كالاهاي فرهنگي خود و يافتن سهمي در خور، در بازار كالاهاي فرهنگي و ايفاي نقش در عرصه ميراث پربار معرفتي، فرهنگي و ادبي خود در جامعه جهاني پيداخواهد كرد. انقلاب ديجيتال اين فرصت را از طريق اينترنت و پخش ماهواره اي و ساير ابزار ديجيتال فراهم آورده است و در عين حال، با چنين حضور فعالي است كه فرهنگ ايران در معرض آميزش با فرهنگ هاي ديگر خود را باز مي شناسد و عناصر نامناسب وبازدارنده پيشرفت و توسعه خود را پالايش مي كند و در مسير تكامل توسعه اي گام برمي دارد.
افزون بر آن، با اشاعه امكانات يادگيري و آموزش الكترونيك، جمعيت جوان، باهوش و نوجوي ايران خود را در معرض فرصت هاي بي شمار انواع يادگيري ها و آموزش هاي رسمي و غيررسمي جهان قرار مي دهد و از اين طريق راه براي تشكيل سرمايه انساني مجهز به دانش و مهارت هاي نوين هموار مي شود و احساس زهرآگين عقب ماندن ايرانيان از جهان پيشرفته و عقده حقارت ناشي از آن به تدريج از بين مي رود.
در عرصه سياسي، انقلاب ديجيتال فرصت هاي بي شماري دارد براي تمرين دموكراسي و مشاركت آگاهانه همه مردم در عرصه هاي اجتماعي و سياسي و فرهنگي. مردم ايران به دليل سابقه طولاني زندگي تحت حكومت هاي غير دموكراتيك، با وجود هوش سرشار و آگاهي زيركانه در مواردي نمي دانند چگونه درباره مسائل صاحب نظر شوند و نظر خود را با توجه به منافع جمع ابراز دارند و قوانين را به خاطر حفظ منافع عمومي رعايت كنند و در تيم و گروه و حزب و تشكل  گردهم آيند و با تحمل آراي ديگري و زندگي در كنار ديگران متفاوت با خود، حيات جمعي خود را اداره كنند. عرصه هاي مجازي و ديجيتال فرصت خوبي فراهم مي آورد براي يادگيري و تمرين اين رفتارها و الگوهاي فكري.
و اما، انقلاب ديجيتال براي ايران چالش هايي نيز دربردارد. مهم ترين چالش ، همان گونه كه گفتيم، شكاف ديجيتال است. مردم ايران ديگر نمي توانند عقب ماندن از جهان پيشرفته را بيش از اين تحمل كنند. انتشار آمار و ارقام اين عقب ماندگي چه بسا باعث برانگيختن مردم بشود.
چالش ديگر آن است كه ايران، مانند هر جامعه ديگري كه ريشه در سنت دارد و هنوز سنت ها بخش مهمي از نيروهاي اجتماعي- فرهنگي- سياسي آن را تشكيل مي دهند، با بازشدن مرزهايش به روي تكنولوژي هاي ديجيتال، بسياري از اين عناصر سنتي در معرض خطر قرار خواهد گرفت. الگوهاي فكري و رفتاري مردم از منشأ ديگري به جز سنت تغذيه خواهد كرد.
انقلاب ديجيتال براي دولت ايران نيز چالش هايي دارد. از جمله مسئله ناامن شدن سيستم هاي اطلاعات دولتي و حكومتي و پخش اطلاعاتي كه تاكنون اسرار تلقي مي شده است. با پيشرفت نرم افزارهاي hacking و دسترسي جوانان كامپيوترباز به راه ورسم اين كار، حفظ امنيت سيستم هاي اطلاعات دولتي از اهميت بالايي برخوردار مي شود و معلوم نيست دولت بخواهد در اين زمينه سرمايه گذاري كند. در يك سوي قضيه نظام حكومت وجود دارد كه با ناامن شدن سيستم هاي اطلاعاتي اش مورد تهديد قرار مي گيرد و درسوي ديگر مردمي كه با از دست رفتن حريم خصوصي شان و دسترسي افراد غيرمسئول به اطلاعات شخصي آنان كه در فايل هاي اطلاعات دولتي موجود است، چه بسا از اين مسئله آسيب ببينند. درباره اين چالش  ،بحث بسيار است.
به هر حال، بر انقلاب ديجيتال همان گونه كه گفته شد، نوعي جبر حاكم است. در برابر امواج آن هيچ كشوري نمي تواند مقاومت كند. چه بهتر كه با برنامه ريزي سنجيده فرصت هاي از دست رفته براي بهره گيري از مواهب آن جبران شود و با مديريت و رهبري خردمندانه، با چالش ها روبه رو شده و اين تحول را به اهرم توسعه همه جانبه و پايدار تبديل سازد.
دكتر شهيندخت خوارزمي

پانوشتها:
۱- مراجعه كنيد به گزارش زير: «برنامه توسعه و كار بري فن آوري ارتباطات و اطلاعات ايران» (تكفا)، دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني، سازمان مديريت و برنامه ريزي، خرداد ۱۳۸۱