متن حاضر گزارش يونيسف را در مورد فقر كودكان شهري سراسر جهان منعكس مي نمايد. در هفتم فوريه سال ۲۰۰۳ همايشي در مورد حقوق كودكان شهري در فلورانس برگزار شد كه گزارش حاضر نيز همزمان با اين همايش منتشر گرديد. در اين همايش شهردار فلورانس، نماينده حقوق بشر، مقامات دولتي ايتاليا، مسئولان محلي،  برنامه ريزان شهري و عده اي از شهروندان حضور داشتند.
يونيسف با بيان اين كه امروزه ميليونها نفر از كودكان شهري در فقر شديد و محيطهاي پر خطر براي زندگي به سر مي برند، مي افزايد: شهرداريها بايد در رأس تصميم گيريهاي خود به كودكان توجه نمايند.
در آغاز گزارشي با عنوان «فقر و محروميت در بين كودكان شهري» كه به وسيله يونيسف منتشر شد، كول گاتمن نايب رييس يونيسف اظهار داشت: دهها ميليون نفر از كودكان شهري كه از خدمات اجتماعي اساسي نظير آموزش و بهداشت محروم هستند، شاهد زنده اي از كساني مي باشند كه جهان حمايت خود را از آنها دريغ داشته است. اين كودكان مستحق زندگي در محيطي ايمن مي باشند و به كسي احتياج دارند تا آنها را از استثمار و سوء استفاده محافظت نمايد. اين موضوع در اجلاس ويژه سران دولتها كه در سال ۲۰۰۲ در مورد كودكان برگزار شد مورد تأكيد مجدد قرار گرفت. ما بايد اين موضوع را به طور جدي در نظر داشته باشيم و آن را به مرحله اجرا درآوريم.
مارتا سانتوس پايس رييس IRC يونيسف گفت: در زماني كه بيماري جهانگير ايدز در حال افزايش است، ميليونها كودك كه در نتيجه اين بيماري پدر و مادر خود را از دست داده اند، براي جست وجوي معيشت خود به شهرها كشيده مي شوند. اين كودكان در برابر انواع بهره كشيها از جمله استفاده از نيروي كار آنها و راه يافتن به كارهاي غيرقانوني، آسيب پذير مي باشند. اين گزارش حاكي از اين است كه بسياري از كودكان شهري در فقر حاد به سر مي برند و در جامعه توجهي به آنها نمي شود؛ بسياري از آنها براي يافتن چيزهايي كه بتوانند آن را به فروش برسانند زباله ها را زير و رو مي كنند و شبها را در حالي مي گذرانند كه احتمال مواجهه با خشونتها و سوء استفاده از آنها بسيار زياد است.
سانتوس پايس مي افزايد: كودكان فقير شهري از داشتن خانه امن محرومند، توانايي دسترسي به بهداشت يا آموزش را ندارند و هيچ جاي سالمي براي بازي كردن در اختيار آنها نيست.
اين گزارش بيان مي دارد كه در طول قرن بيستم جمعيت شهري جهان بيش از ۱۰ برابر رشد داشت و اندازه متوسط ۱۰۰ شهر بزرگ بيش از ۸ برابر افزايش پيدا كرد. نسبت مردم ساكن در مناطق شهري از كمتر از ۱۵ درصد در سال ۱۹۰۰ به حدود ۴۸ درصد در سال ۲۰۰۲ رسيد. اين افزايش، به وسيله توسعه اقتصادي جهان كه بيشتر آن در بخشهاي صنعتي و خدماتي واقع در مناطق شهري متمركز مي باشد وخيم تر شده است. گزارش مذكور در ادامه مي افزايد: به احتمال زياد اين روند ادامه خواهد داشت. در سال ۲۰۰۲ حدود يك ميليارد كودك (نزديك به نيمي از كودكان جهان) در مناطق شهري زندگي مي كردند. بيش از ۸۰ درصد اين كودكان در آفريقا،  آسيا و آمريكاي لاتين ساكن هستند و تعداد آنها به شدت در حال افزايش مي باشد.
بر طبق اين گزارش، در حالي كه عموماً كودكان شهري نسبت به كودكان روستايي داراي زندگي آسوده تر، بهداشت و آموزش بهتر و مسكن مناسب تر هستند و دسترسي بيشتر به خدمات و فرصت هاي گسترده دارند اما واقعيت اين است كه صدها ميليون از كودكان شهري در فقر شديد، بدبختي و فلاكت زندگي مي كنند. در فقيرترين محلات شهرهاي جهان اغلب خدمات و زير ساختهاي مهم وجود ندارد و كودكان از حق خود براي زندگي در محيطي سالم محرومند.
در بسياري از كشورهاي كم در آمد هنوز هم ميزان مرگ و مير كودكان شهري از هر هزار تولد زنده بين ۱۰۰ تا ۲۰۰ مي باشد و درصد بالايي از كودكان فقير شهري به طور جزيي واكسينه مي شوند ويا اصلاً به واكسن دسترسي ندارند. همچنين بسياري از اين كودكان دچار كم خوني و سوء تغذيه شديدي مي باشند.
در حالي كه گزارش يونيسف تصوير وحشتناكي از زندگي ميليونها كودك شهري سراسر جهان را ترسيم مي كند، اما اين را هم مي گويد كه جاي خوش بيني وجود دارد. در اين گزارش مثالهاي زيادي از شهرها نشان داده شده است كه در آنها مسئولان شهرداريها اقداماتي را براي كمك به كودكان انجام داده اند تا حقوق انساني آنها را تأمين كرده و آنها را به عنوان شريك در تصميم گيريهاي شهري به حساب آورند؛ به عبارتي كوتاه، بعضي از شهرداريها نظام حكومتي محلي را براي حقوق كودكان نهادي مي كنند.
اين گزارش هفت ويژگي مهم را ذكر مي كند تا يك شهر محيط جذابي براي كودكان باشد:
* سياستها، تخصيص منابع و فعاليتهاي مقامات محلي به گونه اي است كه بيشترين منفعت را به كودكان مي رساند.
* برابري و عدم تبعيض تشويق مي شود تا به شمول اجتماعي كودكان امكان  دهد و از حاشيه اي شدن آنها اجتناب شود.
* به كودكان بسيار محروم(از جمله آنهايي كه در خيابانها زندگي يا كار مي كنند، قربانيان بهره كشيهاي اقتصادي يا جنسي، آنهايي كه در فقر شديد به سر مي برند و آنهايي كه فاقد حمايت مناسب خانوادگي مي باشند) توجه ويژه اي مي شود.
* دسترسي مؤثر متضمن اين است كه همه كودكان توانايي استفاده از خدمات مهم پزشكي و آموزشي، آب تميز، بهداشت مناسب و غيره را داشته باشند.
* كودكان و جوانان در تصميم گيريهايي كه بر زندگي آنها تأثير مي گذارد مشاركت مي كنند و فرصتهايي را به دست مي آورند تا عقايد خود را از طريق پيوند با شوراي شهر بيان كنند.
* محيطهاي سالم به همراه فرصتهايي براي يادگيري، تعامل اجتماعي، فعاليت فرهنگي و تفريح كودكان مهيا مي شود.
*كودكان از اثرات بلاهاي زيست محيطي و بلاياي طبيعي به طور موثري در امان مي باشند.
منابع:خارجي
ترجمه : مهدي دهقان

اسماعيل عباسي
با پيدايش و توسعه شهرنشيني نوين، اين نظريه قوت گرفت كه آب، راه و انرژي از اسباب اوليه توسعه به شمار مي آيند. اما از دهه هاي پاياني قرن بيستم ميلادي و بافرارسيدن موجي از فجايع زيست محيطي كه محصول توسعه ناپايدار و عنان گسيخته بود، اين ديدگاه در جهان معاصر جا افتاد كه توسعه اگر بر مبناي خرد و آينده نگري نباشد، حاصلي جز خسارت و ويرانگري نخواهد داشت.
بر اين اساس در بسياري از كشورهاي توسعه يافته با توجه به تجارب تلخ آلودگي وسيع محيط زيست در جريان انقلاب صنعتي، اصل آمايش سرزمين، به عنوان شالوده طرحهاي توسعه شناخته شده است.
آنها اين واقعيت را دريافته اند كه ساختار بسيار حساس، ظريف و پيچيده فرايندهاي طبيعي، محصول ميليون ها سال تحول و رفتار قانونمند است و نمي توان به بهانه توسعه، تار و پود اين ساختار ظريف و قانونمند را از هم دريد. لندن در سال ۱۹۵۳ ميلادي فاجعه بزرگ آلودگي هوا را با چند هزار قرباني از سرگذراند، اما اين رخداد تلخ، انگليسي ها را به خود آورد و اگر امروز، هشدارها و برخوردهاي گروهها و تشكل هاي طرفدارمحيط زيست در اين كشور گوش هايي براي شنيدن دارند بيش از همه ناشي از آن روز سياه لندن است.
شهر تهران، در دو دهه گذشته، دستخوش تغيير و توسعه ناپايدار شده است. درنبود طرح جامع و ساز و كارهاي مناسب براي تعيين محدوده قانوني و حريم شهر، شهر از هر سو دامن كشيده است.
علاوه بر اراضي واقع در خارج محدوده شهري در مقطع سالهاي پاياني دهه ۵۰ دو سوي بزرگراه ها در مبادي ورودي و خروجي پايتخت به زير ساخت وسازهاي بي حساب رفته است و تصرف اراضي و ساخت و ساز در ارتفاعات شمال و شمالغربي تهران فراتراز خط ممنوعه ۱۸۰۰ متر، همچنان ادامه دارد. در معادلات اقتصادي، هميشه دست اندركاران ساخت و ساز مسكن مورد تحسين قرار مي گيرند، چرا كه هم توليداتشان در راستاي اساسي ترين نيازهاي جامعه شهري قرار دارد و هم زنجيره اي از مشاغل گوناگون پديد مي آورند كه در كاهش نرخ بيكاري، سهمي ارزنده و در خور توجه دارد.
اما اين بازدهي مثبت زماني حاصل مي شود كه ساخت و ساز در چهارچوب هاي قانوني، حفظ محيط زيست و فضاهاي حياتي شهر باشد.
برشمردن يك يك تخلفاتي كه توسط دست اندركاران ساخت و سازهاي عنان گسيخته صورت مي گيرد، مقدور نيست. اما كافي است به هشدارها و تذكراتي كه از سوي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، شوراي اسلامي شهر،شهرداري تهران و كارشناسان محيط زيست و تشكل هاي زيست محيطي مطرح شده است توجه كنيم.
در وهله نخست نبود طرح جامع و قوانين و ضوابط ناشي از آن ميدان را براي بروز و رشد، توسعه ناپايدار شهري فراهم كرده است. مسئله مهم تر آن است كه بخش مهمي از ساخت و سازهاي غيرمجاز كه به زيان فضاهاي حياتي و محيط زيست شهر انجام مي شود، با هدف هاي صرف تجاري انجام مي گيرد و دست اندركاران اين قبيل تخلفات، تنها سوداي سود خود را دارند و هيچ دغدغه اي بابت حقوق شهروندان و نسل هاي آينده به خاطرشان خطور نمي كند. برخورد قانوني با اين قبيل تخلفات در شهري كه به دليل گسترش بي رويه نياز مبرم به فضاهاي حياتي دارد، ضروري است و ساخت و ساز زيانبار در بالاي ارتفاعات ۱۸۰۰ متر بايد بيدرنگ متوقف شود.
وضعيت بحراني هواي تهران كه تابستان امسال نشانه هاي خطرناك تري را بروز داده است، ايجاب مي كند، اقدامات مربوط به ساماندهي حريم شهر، حفظ پارك هاي جنگلي، رود دره ها و جلوگيري از ساخت و ساز در ارتفاعات، در قالب برنامه هاي متمركز و هماهنگ، به اجرا درآيد.

با نزديك شدن زمان برگزاري يك اجلاس بين المللي محيط زيست در كيوتو، اتحاديه اروپا روسيه را براي تأييد پيمان كيوتو در مبارزه با تغييرات اقليمي به همكاري فراخواند. حركتي كه براي به اجرا در آمدن اين پيمان زيست محيطي
حياتي است.
گرچه به گزارش خبرگزاري رويتر از مونته كاتيني، يكصد وده كشور هم اينك اين پيمان را تأييد كرده اند، يك سيستم پيچيده «اهميت وزني» نشان مي دهد امضاي روسيه، كه مسئول انتشار ۱۷ درصد گازهاي گلخانه اي است، جريان را به سود اجراي پيمان تسريع مي كند.
مارگو والستروم، رئيس كميسيون محيط زيست اتحاديه اروپا طي گفت وگويي در شهر ايتاليايي «مونته كاتيني» جايي كه وي در نشست وزيران محيط زيست و انرژي اتحاديه اروپا شركت كرده بود، گفت: «من فكر مي كنم كه ۱۱۰ كشور تأييد كننده پيمان كيوتو به تأييد روسيه خوشامد خواهند گفت.»
وي با اشاره به نشست زيست محيطي سران درباره آينده اين پيمان گفت: «يك نشست كارشناسان محيط زيست جهان در سپتامبر (شهريور) در مسكو خواهد بود و اميدواريم پيش از برگزاري اين جلسه، روسيه به ما چراغ سبز نشان دهد.
پيمان كيوتو مي خواهد انتشار جهاني گازهاي گلخانه اي كه بسياري از دانشمندان مي گويند مسئول گرمايش زمين است را كاهش دهد.
اين پيمان ضربه بزرگي را متحمل شد، هنگامي كه آمريكا كه بزرگترين آلوده كننده جهان است، در سال ۲۰۰۱ از اين پيمان عقب نشيني كرد.
وزير اقتصاد روسيه در آغاز ماه ميلادي جاري گفت: اين پيمان منافع روسيه را به خطر نمي اندازد، و تأييد آن يك مسأله سياسي است كه نياز به جهت گيري مثبت از سوي كرملين دارد.
پارلمان اروپا در اين ماه لايحه اي را تصويب كرد كه براساس آن نخستين بازار مبادله حق انتشار گازهاي گلخانه اي پيش بيني شده است، يعني به شركتها اجازه مي دهد به اصطلاح «حق آلايندگي» را بخرند يا بفروشند.
اين قانون سنگ بناي كوششهاي اتحاديه اروپا براي اجراي تعهد اين اتحاديه براساس پيمان كيوتو است.
ترجمه: سعيد علوي نائيني