عكس ها از:عباس جعفري
اشاره:
به منظور پايداري توريسم، بايد در چارچوب ظرفيتهاي بارز نواحي مختلف و در نظر گرفتن
محدوديت هايي كه در تغيير نظام زيستي قابل توجه است برنامه ريزي سازماندهي شده ارائه كرد، چرا كه حفاظت از تنوع زيستي باعث تقويت توريسم مي شود.
توريسم يكي از صنايع دنياست كه همواره رشد فزاينده و چشمگيري دارد و به عنوان بزرگترين منبع درآمد ارزي و اشتغال زايي براي بسياري از كشورهاي در حال توسعه به شمار مي رود و البته تمركز آن بر روي محيط هاي طبيعي قرار دارد. به هر حال، توريسم فعاليتي دو وجهي است؛ در جايي كه مي تواند دستاوردهاي اجتماعي- اقتصادي مثبتي در بر داشته باشد، گاه به دليل عدم كنترل صحيح، يكي از عوامل مهم تخريب محيط زيست عنوان مي شود كه مي تواند منجر به از دست دادن هويت و ارزشهاي بومي و فرهنگ هاي كهن گردد.
منابع زيستي و طبيعي در واقع نعمت هايي هستند كه توريست ها را جذب خود مي كنند. ولي به هر حال اين نكته حائز اهميت است كه فشار ناشي از فعاليت هاي بي رويه و كنترل نشده توريست ها بر گونه هاي زيستي شكننده، باعث تسريع و تشديد از بين رفتن آنها مي شود.
برخي بر اين عقيده اند كه تقويت توريسم منجر به متلاشي شدن محيط زيست طبيعي شده و با كاهش منابع طبيعي، جذابيت هايي كه زيربناي اكوتوريست به حساب مي آيند دچار ركود مي شوند.
تقويت توريسم، اقتضاي منافع اقتصادي است؛ پيشرفت و گسترش اقتصادي مربوط به فعاليت هاي توريسم به ويژه در كشورهاي در حال توسعه، حدود ۵/۱ درصد به توليد ناخالص ملي اين ممالك در دنيا كمك مي كند. همچنين توريسم يك منبع درآمد و اشتغال مهم به  شمار مي آيد. توريسمي كه بر پايه محيط زيست طبيعي (اكوتوريسم) بنا شده، بخش حياتي و روبه رشد صنعت توريسم است. علي رغم اثرات منفي، اين واقعيت وجود دارد كه توريسم بخش عظيمي از درآمد هر كشور را به  وجود مي آورد و فعاليت هاي متكي به طبيعت با سرعت در حال رشد است و منافعي كه از حفاظت تنوع زيستي و استفاده پايدار از مؤلفه هاي آن حاصل مي شود دلايل قابل توجهي دارد.
يكي از اين منافع، درآمدهاي مستقيم است كه از طريق مالياتها، حق الزحمه ها (يا وروديه ها) به دست مي آيد. از سويي پرداخت هاي داوطلبانه جهت استفاده از منابع زيست شناختي به رشد اين منافع كمك مي كند. اين عايدات مي تواند در راه ترميم و حفاظت نواحي مختلف طبيعي هزينه شوند و يا به عنوان كمك توريسم در توسعه اقتصادي مورد استفاده قرار گيرند. از جمله مي توان به مقوله مهم اشتغال زايي اشاره كرد.
توريسم پايدار مي تواند نگهداري و حفاظت از تنوع زيستي را بهبود بخشد، به ويژه موقعي كه مردم بومي منطقه به طور مستقيم با مسئولان مربوطه رابطه نزديك تري پيدا كنند. اگر بوميان هر منطقه، از يك مؤسسه توريستي به طور مستقيم، عايدي دريافت كنند، ارزش منطقه مربوطه را بيشتر درك خواهند كرد و ذخاير طبيعي را منبع درآمد خود مي بينند كه اين به بهبود وضعيت حفاظت آن مي انجامد.
علاوه بر اين، توريسم پايدار به عنوان فرصتي بزرگ در جهت آموزش محسوب مي شود كه باعث ارتقاي دانش و احترام نسبت به گونه هاي زيستي و ذخاير زيست شناسي مي شود. مزيت ديگري كه مي توان به آن اشاره كرد؛ تقويت زمينه هايي جهت انگيزه بخشيدن به ابقاي هنر و صنايع سنتي هر ناحيه است.
- با توجه به نقش توريسم، در استفاده از ذخاير پايدار زيستي و تنوع آنها، مي توان علل تخريب گونه هاي مختلف را مورد بررسي قرار داد و به دو بخش صدمات محيطي و اجتماعي- اقتصادي تقسيم كرد كه عموماً بخش دوم آن به بوميان تحميل مي شود. البته اندازه گيري و بررسي دقيق چنين آسيب هايي به ذخاير زيستي بسيار دشوار است، حداقل داراي همان اهميتي هستند كه اگر مهم تر از آسيب هاي محيطي در درازمدت نباشند، برابرند.
- استفاده مستقيم از منابع طبيعي، اعم از منابع قابل جايگزين يا غيرقابل جايگزين، به جهت فراهم آوردن تسهيلات توريستي، يكي از مهم ترين صدمات مستقيم توريسم در يك ناحيه است. استفاده از زمين براي اسكان و ديگر تداركات زيربنايي مانند: انتخاب محل، استفاده از مواد ساختماني، همگي از عوامل اساسي هستند؛ جنگل زدايي و استفاده بي رويه از زمين باعث فرسايش و زوال و در نتيجه، از دست دادن تنوع گونه هاي زيستي مي گردد.
امكان صدمه مستقيم به تركيب گونه هاي گياهي و جانوري كه ناشي از رفتارهاي نادرست و فعاليتهاي توريستي غيرمتعارف است، افزايش پيدا مي كند. (براي مثال رانندگي در خارج از جاده، كندن گياهان، شكار كردن، تيراندازي، ماهيگيري، غواصي با ماسك اكسيژن). ديگر اينكه توريست ها و وسايل حمل و نقلشان خطر پديد آمدن گونه هاي زيستي ناسازگار را افزايش مي دهند و حتي امكان دارد رفتار و حضور مكرر انسان باعث آشفتگي رفتار حيوانات گردد. ساخت و سازهاي نابجا كه در رابطه با توريسم انجام مي گيرد باعث تغييرات عظيمي در گونه هاي گياهي و جانوري مي شود.*
- از جذب توريسم به مناطق ساحلي و كوهستاني سالهاي زيادي مي گذرد. ضايعاتي كه اين گونه توريست ها بر منابع طبيعي وارد كردند بسيار متنوع و بيش از اندازه بود؛ فرسايش و آلودگي ناشي از ساخت و سازهاي مسيرهاي پياده رو، پل هاي ساخته شده بر فراز كوه هاي بلند، اردوگاههاي توريستي، خانه هاي ييلاقي و هتل ها، نمونه هاي بارز اين ضايعات هستند. برخي توريست ها نيز با رعايت نكردن فرهنگ طبيعت، آسيب زيادي به آن وارد مي سازد. از عمده ترين دلايل آسيب شناسي اين اماكن مي توان؛ عدم برنامه ريزي مناسب، رفتار غيرمسئولانه برخي توريست ها و تورليدرها، فقدان آموزش كافي و عدم آگاهي از عواقب تخريب را برشمرد.
توريسم مناطق ساحلي متكي به آب است،ولي با مصرف بالاي آب، توليد زباله كاهش پيدا نمي كند و همچنان بسان يك معضل به قوت خود باقي است. استخراج آبهاي زيرزميني در اثر فعاليت انسانها باعث خشكي و در نتيجه، از دست دادن برخي گونه هاي گياهي و جانوري مي شود. علاوه بر اين ريزش فاضلاب هاي مختلف، (صنعتي، شهري و...) به رودخانه ها، درياچه ها و درياها باعث فعل و انفعالاتي مي گردد كه در نهايت ميكروب هاي بيماري زاي بسياري توليد و زندگي آبزيان را با مشكل مواجه مي سازد.
- هجوم جمعيت و تابعه قرار دادن اهالي محلي به سنتها و ارزش هاي فرهنگي ايشان لطمه مي زند كه از آسيب هاي فرهنگي و اجتماعي- اقتصادي به شمار مي رود.
- فعاليت هاي مرتبط با امور توريست در بعضي مواقع باعث هجوم جمعيت و مهاجرت هاي بي رويه مي شود؛ برخي جهت سرمايه گذاري و برخي جهت يافتن شغل مناسب به مناطق توريستي مهاجرت مي كنند و بالطبع كساني كه در يافتن شغل مناسب ناكام مي شوند به بزه روي مي آورند. اگر شالوده و زيربناي ساختاري اقتصاد را توريسم اشباع كند و ديگر فعاليت ها كم رنگ تر جلوه كند، در هنگام روي دادن حوادث غيرمترقبه و پيش بيني نشده، دچار ركود و در نهايت از دست رفتن موقعيت هاي شغلي و عايدات شاغلين مي شود. در مواردي كه سرمايه گذاري به صورت مستقيم و از خارج كشور صورت مي گيرد، بخش عمده سود به كشور سرمايه گذار باز مي گردد. ضمن اينكه امكان به مخاطره افتادن ارزش هاي فرهنگي داراي ضريب بالايي مي شود، مگر اين كه اهالي بومي نسبت به اين ارزش ها آن قدر شناخت و آگاهي داشته باشند تا تحت تأثير فرهنگهاي وارده قرار نگيرند.
- اگر فرض را بر مبناي بازديد عمده توريست ها از اماكن مشهور فرهنگي- طبيعي بدانيم سرمايه هاي زيادي مي توان جذب كرد كه به وسيله آن مي توان گونه هاي گياهي و جانوري را تقويت كرد.
براي تقويت هرچه بيشتر توريسم يك برنامه ريزي جامع و مديريت پايدار لازم است تا بتوان اكوسيستم هاي زميني، دريايي، ساحلي و كوهستاني را مراقبت نمود و فرهنگ ترويج و حمايت از تنوع زيستي را بنيان نهاد.
* همشهري: مانند كلاردشت و... در ايران

مدير كل ارشاد استان كرمان گفت: با توجه به بضاعتهاي موجود در استان كرمان، اين استان يكي از مناطق هنرخيز كشور است.
علي ملانوري كه در آستانه برگزاري جشنواره فرهنگي، هنري كرمان گفت وگو مي كرد، افزود: استان كرمان در زمينه هنرهاي تجسمي و موسيقي داراي استعدادهاي درخشاني است به طوري كه حداقل ۵۴۰ گروه فعال و ثبت شده موسيقي در آن وجود دارد و در زمينه هنرهاي تجسمي نيز فقط در قرن اخير ۳ مجسمه ساز مطرح و چندين سينماگر زبردست از اين استان برخاسته اند، با توجه به اين كه پيشينه ادبي كرمان را نيز نبايد فراموش كرد.
ملا نوري به وجود كانون هنر استان اشاره كرد و گفت: اين كانون يك موسسه فراگير هنري است كه در هر شهرستان يك شعبه دارد و انجمنهاي هنري فعال و متعددي زيرپوشش اين شعبات فعاليت مي كنند به طوري كه در هر انجمن حدود ۶۰ هنرمند به فعاليت مشغولند.
مدير كل ارشاد استان كرمان سپس با اشاره به برنامه هاي هنري جشنواره شهريور كرمان گفت: در اين جشنواره كه يكي از برنامه هاي «كرمان ۸۵» است قصد داريم بستر مناسبي براي ديداركنندگان از استان تاريخي، فرهنگي كرمان فراهم كنيم. به همين منظور با هدف توسعه هنر كرمان و اتصال و ارتباط آن با هنر ملي، برنامه هاي متنوعي در جشنواره شهريور تدارك ديده شده است.
وي افزود: با دعوت از ۲۰ گروه فعال استان در زمينه هاي موسيقي محلي مقامي و سنتي نواحي مركزي از استانهاي سيستان و بلوچستان، بوشهر،  هرمزگان، خراسان، كردستان و لرستان اجراهاي جذابي خواهيم داشت كه يكي از آنها هنرنمايي هنرمند ارزنده بسطامي با گروه مشكاتيان است و هنرهاي تجسمي براي هر يك از جشنواره هاي ده گانه شهريور يك نمايشگاه آثار تجسمي برگزار خواهد كرد.
مدير كل ارشاد استان كرمان اضافه كرد: همچنين اجراي تئاترهاي خياباني توسط گروههاي سيرجان، بم و كرمان به اضافه دعوت از هنرمندان و بازيگران شاخص كشور براي حضور در جشنواره از ديگر برنامه ها است.
به گفته ملانوري در ايام جشنواره، مجموعه سينماهاي استان كرمان با حمايت مالي اداره كل ارشاد بليت خود را با ۲۰ تا ۵۰ درصد تخفيف ارائه مي كنند. ضمن اين كه ديگر كالاهاي فرهنگي در سطح شهر به صورت رايگان به گردشگران اهدا مي شود.

نوشته ارنست تامپسون ستون
برگردان: حميد ذاكري
بعضي از كشاورزان از نقاط خيلي دور به گوردون پير پيغام داده بودند كه اگر شب ها سگش را در خانه نگه ندارد، ممكن است از تفنگ استفاده كنند و با تير بزنندش و وحشت بينگو از اسلحه آتشين نشان مي داد كه تهديدها چندان هم بي اساس نيست. يكي از كشاورزان به نام «پترل» كه در نقطه خيلي دوري زندگي مي كرد گفت كه يك گرگ سياه بزرگ و قوي جثه را ديده كه در يك شب زمستاني، كايوتي را روي برف كشته است، اما بعداً  حرفش را عوض كرد و گفت آن حيوان سياه بايد يكي از سگ هاي «رايت» (بينگو) بوده باشد. (كايوت، نوعي گرگ كوچك است- م).
هر وقت لاشه گاو يا اسب از سرما مرده اي پيدا مي شد، بينگو مطمئن بود كه شب سراغ آن خواهد رفت وگرگ هاي مرتع را براي جشن گرفتن بر سر لاشه، از آن حوالي دور خواهد ساخت. (گرگ مرتع يا گرگ چمنزار، از گونه هاي گرگ است كه كمي از گرگ هاي معمولي كوچكتر و از كايوت بزرگتر است-م.)
گاهي اوقات هدف از شبروي، صرفاً ادب كردن يكي از سگ هاي همسايه بود كه در فاصله اي دور يا نزديك زندگي مي كرد. به تدريج مشخص مي شد كه بينگو زندگي گرگ وار را در پيش گرفته و البته با جثه نيرومند و هوش سرشار خود سرآمد همه هم قبيله هاي خود مي باشد. يك نفر حتي اظهار كرد كه يك گرگ مرتع را ديده كه همراه سه گرگ جوانتر، كه ظاهراً  توله هايش بوده اند، مي گذشته است، البته آنها خيلي بزرگ و سياه بوده و يك حلقه سفيد دور پوزه خود داشته اند. حدس زدم كه آن توله ها، فرزندان بينگو و يك ماده گرگ باشند.
صحت اين موضوع را اواخر ماه مارس همان سال، وقتي با سورتمه در دشت مي رفتيم و بينگو به دنبالمان يورتمه مي آمد، دريافتم؛ يك گرگ مرتع از حفره اي بيرون آمد و بينگو به تعقيب او پرداخت، اما گرگ چندان شتابي نداشت كه خود را از دسترس بينگو دور كند و در حقيقت ترسي در رفتارش ديده نمي شد. كمي بعد بينگو به كنارش رسيد و حيرت آور اين كه بين آنان هيچ گونه درگيري و نزاعي روي نداد.
برعكس، بينگو با الفت و مهرباني در كنار گرگ يورتمه مي رفت و بيني او را مي ليسيد.
ما گيج شده بوديم، داد زديم تا بينگو را متوجه كنيم ولي سروصداي ما باعث شد كه گرگ بر سرعت خود بيفزايد و بينگو هم به دنبالش، تا سرانجام او را گرفت، اما وقتار و نرمش او كاملاً مشهود بود.
من كه واقعيت را دريافته بودم بانگ برآوردم: «آن يك ماده گرگ است، بينگو به او صدمه نمي زند.» و گوردون گفت: «عجب، لعنتي!»
بالاخره سگ را كه علاقه اي به آمدن نداشت، صدا زديم و به راه افتاديم. چند هفته بعد از اين جريان، سروكله يك گرگ مرتع غارتگر و مزاحم در اطراف خانه ما پيدا شد كه مرغ هايمان را مي كشت، تكه هاي گوشت را از پستوي خانه مي دزديد و چندين بار وقتي مردها خانه نبودند، با نگاه كردن از پنجره به داخل كلبه بچه ها را ترسانده بود.
به نظر مي رسيد بينگو در مقابل اين حيوان نقش نگهباني خود را ايفا نمي كند. عاقبت آن گرگ، كه ماده بود، كشته شد و از آن به بعد بينگو خصومت پايدار خود را با «اوليور»، مردي كه گرگ را كشته بود، به روشني نشان داد و هيچ وقت دلش با اوصاف نشد.
***
شگفت و تماشايي است كه چگونه مرد و سگ با يكديگر پيوند مي يابند و در طول زمان با هزار رشته نامريي ضخيم و نازك به هم وابسته مي شوند. «باتلر» داستاني از يك قبيله تجزيه نشده سرخپوست در شمال دور تعريف مي كند كه چگونه در اثر دشمني و كينه توزي خانوادگي كه بر اثر كشته شدن سگ يك مرد توسط همسايه اش بين آنها بوجود آمد، به كلي نابود شدند!  ما هم بين خودمان مرافعه، جنگ ها  و كينه هاي مرگباري داريم كه همه براين اصل اخلاقي قديمي استوار است: «من را دوست داري، سگم را دوست داشته باش.»
يكي از همسايه هاي ما يك سگ تازي خيلي خوب داشت كه فكر مي كرد بهترين و عزيزترين سگ دنياست. من او را دوست داشتم، بنابر اين سگش را هم دوست داشتم و وقتي يك روز «تن» بيچاره را ديدم كه تكه پاره شده و توسط دوستم به خانه حمل مي شود در جا خشكم زد و از همان لحظه پابه پاي او در پي انتقام برآمدم.

در پي طرح بهبود شرايط اكوتوريستي درياچه تار و هوير و غني كردن آن از نظر تعداد ماهي از بيست و هشتم مردادماه، فروش پروانه براي ماهيگيران در اين درياچه شروع شد. درياچه هاي تار و هوير در ۱۷ كيلومتري شمال شرق شهرستان دماوند در دره اي بين كوه هاي زرين كوه و قره داغ واقع شده اند كه در حال حاضر توسط بخش خصوصي زير نظر سازمان حفاظت محيط زيست اداره مي شود. طبق نظرات كارشناسان و دست اندركاران اين بخش، وضعيت ماهي قزل آلاي رنگين كمان در اين درياچه مناسب توصيف شده و ظرفيت آن جهت برداشت اين ماهي به روش قلاب بالاست.

صفحه «سفر و طبيعت» در نظر دارد ستوني را به معرفي تازه هاي كتاب در زمينه طبيعت، محيط زيست و مسائل مربوط به آن اختصاص دهد؛ از همين رو، از ناشران، مؤلفان و مترجمان محترم دعوت مي شود در صورت تمايل، دو نسخه از كتاب هاي نو انتشار خود را براي معرفي، به آدرس ذيل ارسال فرمايند:
تهران، خيابان آفريقا، كوي تنديس،پلاك ۱۰، روزنامه همشهري، بخش ضميمه، گروه سفر و طبيعت. تلفن: ۲۰۴۱۰۷۸ .