محمد اميري
اشاره:اغلب مخاطبان تلويزيوني بزرگسال در روزگار خاطره انگيز دهه فجر با انبوهي از برنامه هاي تلويزيوني در قالب هاي گزارشي، خبري، تحليلي و داستاني مواجه مي شوند كه به صورت شهابي زودگذر صرفا ذهن آنها را لحظه اي روشن مي كند اما با گذشت زمان دوباره چنين رويدادهايي از حافظه مخاطبان تلويزيوني به فراموشي سپرده مي شوند. علاوه بر آن، توليد چنين برنامه هايي براي نسل كودك و نوجوان كه حافظه اي از چنين رويداد سياسي - اجتماعي ندارند، بدون پرداختن به پيش زمينه هاي مناسب تصويري، كارايي مطلوبي در تاثيرپذيري مخاطبان خردسال ندارد. در اين مطلب سعي شده است نحوه پرداختن به برنامه هاي دهه فجر در تلويزيون مورد كنكاش قرار گيرد.
نوشتن هنرمندان درباره وقايع و رويدادهاي انقلاب اسلامي ظاهرا از به تصويركشيدن اين رخدادهاي انقلابي آسان تر است چون اگر به اسناد مكتوب موجود در كتابخانه ها سرك بكشيم كتابهاي مختلفي در زمينه تاريخ نگاري، خاطره نويسي، تحليل وقايع انقلاب اسلامي و در نهايت روزشمار و قصه هايي متنوع در زمينه هاي مختلف قيام انقلاب اسلامي را شاهد هستيم.
اغلب ما در طول ده روز از يادمان دهه فجر به تناوب، شاهد تصاويري ناواضح از تظاهرات گسترده مردم و درگيريهاي خونين روزهاي ۲۱ و ۲۲ بهمن از صفحه شبكه هاي مختلف تلويزيوني ايران هستيم تكرار پي در پي چنين تصاوير مشابه و بدون تدوين متنوع و مناسب، موجب مي شود كه بيننده به نوعي از تصاوير و مضمون انقلاب اسلامي دلزده شود. متاسفانه عليرغم گذشت ۲۵ سال از وقايع انقلاب اسلامي هنوز اين واقعه تاريخي جهان در محاق تبليغي قرار دارد.
حال اگر با كنكاش كارشناسي به اين موضوع بپردازيم، متوجه مي شويم كه عد م تهيه تصاوير يا توليد برنامه هاي متنوع در حوزه وقايع انقلاب اسلامي در تلويزيون از روي عمد نبوده، بلكه اغلب برنامه سازان ومديران تلويزيوني آنچنان درگير مقوله تپش آنتن در تلويزيون هستند كه گاهي براي يادمان برخي از مناسبت هاي ملي و مذهبي هم با دشواريهايي روبرو مي شوند.
به طور مثال چندي قبل در روز ۱۷ دي ماه تلويزيون برنامه اي براي يادبود تختي، اسطوره جوانمردي اين مرز و بوم پخش كرد كه از نظر كيفيت تصاوير و تنوع آن اشكالاتي داشت، كسي انتظار ندارد كه تلويزيون براي يادمان اين شخصيت اجتماعي - ورزشي ايران برخي از وقايع آن زمان از قبيل زلزله بوئين زهرا و يا مسابقات كشتي او را بازسازي كند ولي انتظار دارند تصاوير و برنامه قبلي و تكراري اورا از تلويزيون مشاهده نكنند.
اين برنامه دقيقا يكبار در سالهاي آغاز دهه ۶۰ از تلويزيون منتشر شده بود.بي گمان در آن دسته از علاقمندان به تاريخ انقلاب اسلامي اين انتظار وجود دارد كه تلويزيون بتواند با توجه به امكانات موجود خود در زمينه ارتقاء فرهنگ انقلاب اسلامي در ميان نسل جوان، كوشش هاي قابل توجهي را از خود بروز دهد. البته اين انتقاد تنها به اين دوره از فعاليت تلويزيون ختم نمي شود و متاسفانه بحران هاي سياسي - اجتماعي پي در پي موجود در جامعه نيز در طول دو دهه مانع از آن شده كه تلويزيون ايران بتواند به شكل اصولي به وقايع انقلاب اسلامي به صورت خاص بپردازد.
حمله آمريكايي ها به طبس، ماجراي لانه جاسوسي در سالهاي گذشته ، وقوع جنگ تحميلي و ساير رخدادهاي داخلي و خارجي عملا مديران و برنامه ريزان تلويزيون را از پرداختن به اين مسائل باز داشت .به باور برخي از هنرمندان وقايع انقلاب اسلامي در حيطه هنري دچار جوانمرگي شده به گونه اي كه هم اينك، شنيداري و ديداري متنوعي از وقوع جنگ تحميلي در حوزه هاي فرهنگي وجود دارد، اما متاسفانه در زمينه پاسداشت قيام انقلابي مردم ايران در طي چند دهه اخير اطلاعات شنيداري و ديداري اندكي وجود دارد، اين موضوع تنها به حوزه فرهنگ محدود نمي شود، چندي قبل متوليان وزارت اطلاعات با بازگشايي زندان توحيد به شكل موزه اطلاعات بعد از ۲۵ سال از وقوع انقلاب اسلامي تازه توانستند گوشه اي از ظلم و تعدي رژيم پهلوي را براي مخاطبان جامعه به نمايش بگذارند. ولي آيا با گذشت اين سالها بدون داشتن حافظه تاريخي در نسل نوجوان و جوان امروزي مي توان وجود چنين اسنادي به آنان باوراند؟
شايد اين نوشتار در شرايطي ارائه مي شود كه دست اندركاران توليد برنامه هاي تلويزيوني دهه فجر تاكنون توليد و تهيه آن را به سرانجام رسانده اند، ولي مي توان با بازنگري تجربه هاي قبلي و فعلي، از همين حالا به فكر توليد برنامه هاي سال آتي بود. ديررسيدن يا بي تفاوت گذشتن از كنار موضوعات مهمي چون وقوع انقلاب اسلامي، جنگ تحميلي و دهها مسئله مرتبط با تاريخ اين مرز و بوم مي تواند نوعي بي خبري و سردرگمي را در نسل جوان رقم زند.
همه مسئولان فرهنگي با اينكه قبل از شروع ايام دهه فجر در تكاپوي آن هستند كه با يك سازماندهي منسجم كار تبليغاتي و اطلاع رساني را به شكل مطلوبي ارائه دهند، اما در بيشتر مواقع با بمباران برنامه هاي فرهنگي و تبليغي شرايط تاثيرگذاري را بر مخاطبان تنگ تر مي كنند به گونه اي كه در ۱۰ روز متوالي تمامي برنامه هاي فرهنگي - موسيقي، تئاتر، سينما، برنامه هاي تلويزيوني و جشن هاي شادمانه در مدارس به صورت اشباع شده عرضه مي شود، در حالي كه مي توان بخشي از چنين برنامه هايي را بدون توجه به زمان اجراي آن، در طول روزهايي از سال در قالب جشنواره فجر موسيقي، تئاتر، سينما ويا حتي توليد مجموعه هاي تلويزيوني اجرا كرد.
همه مخاطبان تلويزيوني پذيرفته اند كه در كنار جنگ هاي تصويري، برنامه هاي زنده، مجموعه هاي داستاني و در نهايت ساير شيوه هاي مختلف تلويزيوني شاهد تصاوير يكسان، گفتار تكراري و غيرمتنوع درباره يادمان انقلاب اسلامي در جعبه هاي جادو باشند.
شايد در كنار چنين شيوه هاي تبليغي مخاطب گريز مي توان از روشهاي زير نيز بهره مند شد. عليرغم تلاش دست اندركاران تلويزيون علاقمند به خاطرات وقايع انقلاب اسلامي در طول دهه فجر، مي توان با بازنگري در روشهاي فعلي آنان نسبت به تغيير روش توليد، ارائه محتوا و فرم، كارهاي متنوعي را ارائه كرد. شايد اين گزينه براي برنامه هاي تلويزيوني توليدي و آماده در شرايط فعلي قابل پسند نباشد ولي مي توان در برنامه هاي زنده نيم نگاهي به آنها كرد. تهيه كنندگان تلويزيوني يك بار اين شيوه ها را بيازمايند شايد مخاطبان نگاه ديگري را مي طلبند.
برنامه هاي كودك و نوجوان
در اغلب برنامه   هاي توليدي شبكه اول و دوم سيما و يا حتي شبكه تهران، مجري كودك به همراه تعدادي تصاوير يا نشانه هايي از وقوع انقلاب اسلامي با استفاده از مسابقه تلفني، گفت وگو با بچه ها، نقل خاطره و يا قصه در تكاپوي آن هستند كه بخشي از حماسه عظيم مردم ايران را به نمايش بگذارند، اما متاسفانه گاهي در انتقال پيام دچار خطا مي شوند.
طرح واژه هايي چون ظلم و ستم رژيم پهلوي به مردم ايران و مبارزان راه آزادي، القاي مفهوم تظاهرات گسترده و ميليوني مردم، مقابله ارتش و پليس با تظاهركننده ها و در نهايت برخورد مردم با مظاهر ظلم و ستم در قالب مبارزه مسلحانه و كوكتل مولوتف از زبان مجري برنامه هاي كودك ،كمي براي مخاطبان كودك و نوجوان مشكل خواهد بود.
اخيرا نيز به دلايل نامعلوم برخي از مديران پخش در تلويزيون براي پالايش ذهنيت منفي مخاطبان نسبت به پليس و ارتش، سعي مي كنند تصاوير تقابل مردم با آنها را پخش نكنند و يا حتي آتش زدن اماكن عمومي و تانك ها نيز كم كم از صحنه هاي انقلاب اسلامي حذف مي شود. بنابراين نبايد انتظار داشت كه با اين شير بي يال و اشكم، نوجوان ۱۴ الي ۱۵ ساله امروزي كه بعد از ۱۰سالگي حكومت انقلاب اسلامي متولد شده، تعريفي از ظلم رژيم پهلوي و يا تظاهرات ميليوني مردم داشته باشد.
از مخاطبان كودك و نوجوان بپرسيد چه تصويري از چنگيز يا ساير ظالمان تاريخ را در ذهن كوچك خود ثبت كرده اند؟ شايد به اين پاسخ هم برسيد كه چگونه بايد تصوير انقلاب اسلامي را براي آنها ترسيم كرد. ما قصد نداريم با گفت و گوي انتقادي در اين زمينه، كاركرد مثبت تمامي دلسوزان تبليغاتي انقلاب اسلامي در رسانه  ملي را مورد ترديد قرار دهيم، ولي انتظار داريم كه رسانه ملي در كنار ساير حوزه هاي فرهنگي، تصويري شفاف و روشن از انقلاب اسلامي به مخاطبان خردسال ارائه دهد.
برنامه هاي بزرگسال
تصور اين نكته كه نسل ميانسال و يا افراد شاهد وقوع انقلاب اسلامي صرفا با ديدن چند تصوير رنگ پريده و كليشه اي از انقلاب اسلامي، بتوانند درك درستي از اين نهضت مردمي داشته باشند كمي دشوار است. اما برنامه سازان تلويزيوني مي توانند با گريززدن به نقاط عطف انقلاب اسلامي، از جمله برگزاري نمازجمعه قيطريه، ورود امام (ره) به تهران، مكان هاي تاريخي خاطره انگيز، مبارزان صاحب نام، انقلاب اسلامي روزهاي به يادماندني هفده شهريور و سيزده آبان و دهها رويداد خاطره انگيز ديگر، نوعي وحدت كلمه را در ميان علاقه مندان و دلسوزان نظام ايجاد كنند و يا با تحليل مسائل مختلف انقلاب اسلامي از جمله رهبري امام(ره) شيوه هاي ارتباطات مبارزان، نحوه سازمان دهي تظاهرات، هسته هاي انقلابي درون ارتش و ساير قضاياي ماندني انقلاب اسلامي در گفت و گو با كارشناسان، رهبران انقلابي و تاريخ نگاران به چالش بكشند. همچنين با دست يازي به دستاوردهاي انقلاب اسلامي در زمينه هاي فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و صنعتي مي توان در قالب برنامه هاي گفتگو و تحليل به اين نوع مسائل پرداخت.
عليرغم توليد برنامه هاي داستاني در زمينه انقلاب اسلامي براي همسان سازي فكري در زمينه وقايع انقلاب اسلامي در طول دهه فجر براي مخاطبان، مي توان چنين مجموعه هايي را در طول سال پخش كرد و كمتر آنها را در طول ده روز از دهه فجر قرباني نمود چرا كه بيشتر شبكه ها در تمامي برنامه هاي خود به نوعي به مسائل دهه فجر گريز مي زنند.

«سفر مشهد» در پاكستان
فيلم مستند «سفر مشهد» به مناسبت ايام سالگرد ولادت با سعادت ثامن الحجج حضرت امام رضا(ع)، از شبكه سراسري تلويزيون پاكستان پخش شد.
به گزارش ايسنا، اين فيلم به زبان اردو و به مدت تقريباً  يك ساعت، براساس تحقيقي پيرامون اماكن زيارتي استان خراسان بويژه حرم مطهر امام رضا(ع) و مقابر مشاهير مختلف تهيه و تنظيم شده است.اين برنامه تلويزيوني كه بيننده بسياري داشت، با شعر زيبايي در مدح حضرت ثامن الائمه(ع) به زبان اردو پايان يافت. گفتني است، اين فيلم با هماهنگي و حمايت خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران در كراچي از شبكه سراسري تلويزيون پاكستان پخش شد.
ابوترابي به روايت «پدر خاكيان»
فيلمبرداري مستند داستاني تلويزيوني «پدر خاكيان» با مضمون زندگي مرحوم حجت الاسلام سيد علي اكبر ابوترابي آغاز شد.
به گزارش ايسنا، اين مستند داستاني كه به سفارش گروه حماسه و دفاع مقدس شبكه اول سيما توليد مي شود، ابعاد شخصيتي و زواياي پنهان زندگي حجت الاسلام سيد علي اكبر ابوترابي را در قالب حدود صد مصاحبه به تصوير مي كشد. اين مجموعه صد دقيقه اي، همچنين به داستان  آشنايي دختري نوزده ساله با حجت الاسلام ابوترابي مي پردازد. اين دختر كه خبر شهادت پدرش را در اسارت شنيده بود با مراجعه به ستاد آزادگان با زندگي مرحوم حجت الاسلام ابوترابي آشنا مي شود. گفتني است مرحوم حجت الاسلام علي اكبر ابوترابي، سالها در سلولهاي انفرادي صدام در كشور عراق زنداني بوده است.
جام جم، پرمخاطب ترين شبكه فارسي زبان
شبكه جهاني جام جم شبكه اي برون مرزي است و با وجود امكانات رسانه اي متعدد در آن سوي مرزها، جايگاه ويژه اي در ميان ايرانيان و فارسي زبانان خارج از كشور پيدا كرده است.
به گفته مدير شبكه جهاني جام جم در گفت وگو با ايسنا نظرسنجي ها نشان مي دهد كه جام جم پربيننده  و مخاطب ترين شبكه فارسي زبان موجود در دنياست. سعيد فانيان افزود: حوزه پخش كانال جام جم يك، حوزه اروپا و شمال آفريقا، جام جم دو قاره آمريكا و كانادا و جام جم سه آسيا و اقيانوسيه را پوشش مي دهد.وي در پاسخ به اين سؤال كه تناسب برنامه ريزي و هدف گذاري در كانال هاي سه گانه شبكه جهاني جام جم چگونه است، يادآور شد: پاسخگويي به نيازهاي مخاطبان ايراني و فارسي زبان خارج از كشور، توجه به فرهنگ ايراني- اسلامي، حفظ ارتباط ايرانيان خارج از كشور با داخل، اطلاع از رويدادها و به طور كلي اين كه ايراني با همه مشخصات فرهنگي اي كه دارد ايراني و براي ايران بماند، اهداف اصلي شبكه جام جم را تشكيل مي دهد.

بهرام كوهيار
در جهاني كه آدمي سوداي قدم گذاشتن به سياره مريخ را در سر مي پروراند، رسانه هاي بسي مدرن و روز آمد، بر «راديو» ،كه يكي از قديمي ترين رسانه هاست، پيشي گرفته اند، اما راديو هنوز جاذبه هاي كم نظيري دارد و مخاطبان بسياري را در سراسر جهان براي خود محفوظ داشته است. در ايران بيش از ۵۰ سال از عمر راديو مي گذرد، اما هنوز اين رسانه با برنامه هاي متنوع، مورد علاقه طيف وسيعي از جامعه است. در طول دهه هايي كه از پيدايش راديو در كشور ما سپري شده، نمايشنامه ها و هنرمندان و پرورش يافتگان اداره نمايش راديو در ميان چند نسل از شنوندگان اين رسانه از محبوبيت كم نظيري برخوردار بوده اند و در اين عرصه نام هاي سرشناس و ماندگاري در حافظه ها مانده است. اين اوج خلاقيت هنرمندان راديو است كه بدون برخورداري از جاذبه ها و چشم اندازهاي بصري، مي توانند شنوندگان را به فضاهاي جذاب و پركشش داستاني ببرند و همراه با رخدادهاي تلخ و شيرين اين قصه ها، اشك از ديدگانشان جاري كنند و يا آنها را از ته دل بخندانند.
هفته گذشته با انتشار خبر تعطيل شدن اداره نمايش راديو، بسياري از شنوندگان راديو و خانواده ها بر اين رخداد تأسف خوردند، زيرا اين اداره ذخيره كم نظيري از تجربه ها و خلاقيت ها در عرصه  هنرهاي نمايشي در طول چند دهه را با خود داشت و همچنان اين دستاوردهاي ارزشمند را به نسل هاي جديد انتقال مي داد. اداره نمايش راديو را اگر آن طور كه گفته شده به علت مشكلات مالي تعطيل شده، مي توان با حمايت هاي مالي، دوباره برپا كرد و از تجارب عظيم و گرانقدر هنرمنداني كه مي توانند اين تجربه ها را به استعدادهاي جوان انتقال دهند بهره برد. كافي است، با نگاهي ژرف تر و اندكي صرفه جويي، اين مهم را به انجام رساند.
توقف فعاليت الجزيره در سودان
شوراي مطبوعات سودان از قوه قضاييه و سازمان امنيت اين كشور خواست موضوع توقف فعاليت دفتر تلويزيون الجزيره قطر در خارطوم را مورد بررسي قرار دهد. به گزارش شبكه خبري «اس.ام.سي» سودان، شوراي مطبوعات در اعتراض به انتشار خبرهاي مغاير با واقعيت از سوي شبكه تلويزيوني الجزيره از سازمان امنيت سودان خواست نسبت به متوقف كردن فعاليت اين شبكه تلويزيوني اقدام كند.
سازمان امنيت سودان ماه گذشته «اسلام صالح» گزارشگر تلويزيون الجزيره را به اتهام انتشار اخبار مغاير با واقعيت و گمراه كردن افكار عمومي دستگير و دفتر الجزيره در خارطوم را تا اطلاع بعدي تعطيل كرد.