Hamshahri Newspaper

* براي شروع بحث مقدماتي راجع به سازمان بين المللي غيردولتي مجمع جهاني اقتصاد (داووس) ، زمان پيدايش، تحولاتي كه تاكنون پشت سر گذاشته، ميزان تأثيرگذاري بر اقتصاد بين الملل و جايگاهي كه سازمان در اقتصاد بين الملل و كشورهاي در حال توسعه دارد ،بيان بفرماييد.
- در محافل سياسي و فكري سياسي و فكري بين المللي واژه اي به نام Net working مصطلح است. معني اين واژه اين است كه افراد و سازمان هايي كه در يك حوزه اقتصادي كار مي كنند بايد با يكديگر هماهنگ باشند و از فعاليت هاي همديگر مطلع باشند. براي مثال، اگر تمام صنعتگران ايران هر سال با هم اجلاسي داشته باشند و از برنامه ها، روش ها و سياست هاي يكديگر آگاهي داشته باشند، اينها در يك كار شبكه اي قرار گرفته اند. اين كار در زبان فارسي مي تواند تحت عنوان ايجاد شبكه اي براي هماهنگي هاي فكري و برنامه اي تعريف شود.مجمع جهاني اقتصاد نيز با چنين ديدگاهي در سال ۱۹۷۱ ايجاد شد و عمدتاً هم بر پايه اقتصادي بود. يعني رؤسا و صاحبان شركت هاي بزرگ صنعتي، خدماتي، تجاري و علمي در كنار يكديگر جمع شوند و نسبت به برنامه ها و سياست هاي آينده خود با يكديگر تبادل نظر كنند و بين خود نوعي همكاري و هماهنگي به وجود بياورند. به همين دليل هم اجلاس سالانه اين مجمع هميشه در ماه ژانويه يعني ابتداي سال ميلادي است. اين اجلاس فراز و نشيب هاي زيادي را تاكنون طي كرده است.
با گذشت زمان با توجه به اينكه ماهيت نظام بين الملل اقتصادي - سياسي است، اين مجمع بيش از ۳۰ درصد از مباحث و برنامه هاي خود را به مسائل سياسي اختصاص داده است. اين سهم به طور خاص پس از حوادث ۱۱ سپتامبر از عينيت بيشتري برخوردار است. در اين زمينه، مباحث اسلام و غرب و نوع رابطه بين اين دو حوزه بسيار مورد توجه اين مجمع بوده است.
زير ذره بين
درحالي كه هيأت ايراني با ۵۵ نفر شركت كننده بزرگترين سايت به شمار مي آمد بيشترين دغدغه برنامه ريزان هيأت ايراني مسائل حاشيه اي از قبيل تشريفات و پشتيباني و حفاظت بود. مدير تشريفات اجلاس نيز هيأت ايراني را از نظر گرفتن وقت و انرژي از او پردردسرترين هيأت توصيف مي كرد.
در اجلاس سالانه داووس صدها نفر از مديران صنعتي، تجاري، خدماتي، توليدي، سياستمداران و مقام هاي سياسي كشورها اساتيد دانشگاه ها و متخصصين به همراه حتي نويسندگان رمان ها در مدت ۵ روز گردهم مي آيند و در بيش از ۲۰۰ ميزگرد تخصصي مسائل اقتصادي و حتي سياسي جهان را بررسي مي كنند. در ۵ سال اخير كشورهاي درحال توسعه از اجلاس داووس بيشتر استقبال كرده اند به اين دليل كه بعد از فروپاشي شوروي كشورها متوجه شدند كه جهان، جهان به هم تنيده اي است و همه بر هم تأثير مي گذارند وتا حد زيادي از طريق تعامل هست كه كشورها رشد مي كنند. بنابراين در اين اجلاس كشورهاي در حال توسعه به دليل نيازهاي اقتصادي كه دارند نقش فعالتري را ايفا مي كنند.
آنها به دنبال اين هستند كه روندهاي سرمايه گذاري را دنبال كنند زمينه ها و بخش هاي خراب سرمايه گذاري را بفهمند و جريان هاي سياسي مؤثر را بين تحولات اقتصادي درك كنند. در اين اجلاس كشورهايي مثل هند، برزيل، مالزي بسيار فعال بودند.
در اين زمينه حضور هندي ها به عنوان كشوري كه پيشرفت هاي مهمي در صنعت الكترونيك داشته، هم به لحاظ حضور رهبران و هم صاحبان شركت هاي صنعتي بسيار چشمگير بوده است. عمده حضور در اين اجلاس، مربوط به كشورهاي غربي است.
* بحثي وجود دارد مبني بر اينكه صاحبان صنايع و سرمايه كشورهاي غربي در سال هاي اخير آگاهانه يا ناآگاهانه حضورشان در اين اجلاس كمرنگ شده است آيا اين بحث از نظر حضرتعالي كه در اجلاس اخير حضور داشتيد ملموس است؟
- در اجلاس داووس بيش از ۹۰ درصد ۸۰۰ شركت بزرگ جهاني يا در سطح مديران ارشد يا نمايندگان حضور دارند. مثلاً رئيس شركت بوئينگ، بيل گيتس رئيس شركت ماكروسافت، شركت آي.تي.تي، دويچ بانك آلمان يا مديران كارخانه هاي بزرگ خودروسازي ژاپن اينها حضور داشتند. بنابراين بسياري از شركت هاي بزرگ در اين اجلاس حضور داشتند و اين نشان مي دهد كه اين اجلاس همچنان براي كشورهاي غربي از اهميت و جايگاه بالايي برخوردار است. مبلغ وروديه اين اجلاس ۳۲ هزار دلار است. علاوه بر اينها امسال حدود چهارده رئيس دولت و تعداد زيادي وزير در اين اجلاس بودند. البته در سال هاي گذشته تعداد رؤساي دولت پيش از اين بود.
* به نظر مي رسد كه اجلاس داووس فرصت خوبي براي كشورهاي در حال توسعه است كه با حضور فعالي سعي در شناساندن امكانات و توانايي هاي خود به حاضران و تلاش در جهت رايزني براي جذب سرمايه، تكنولوژي و حضور شركت هاي بزرگ صنعتي در كشور خود باشد. بنابراين بايد با برنامه ريزي و اهداف مشخص وارد اين اجلاس شوند.
- اجلاس داووس همچنان كه شما مطرح نموديد يك فرصت است. برگزاركنندگان اجلاس افرادي را دعوت مي كنند از نويسندگان، دانشگاهيان و دولتمردان، روزنامه نگاران مهم با هزينه ها خود اجلاس و از آنها مي خواهند كه در ميزگردهاي تخصصي نظرات و ديدگاه هاي خود را پيرامون مسايل مهم اقتصادي - اجتماعي و سياسي جهان مطرح نمايند. تعداد قابل توجهي از اساتيد مشهور دنيا در اين اجلاس حضور دارند كه آنها در مسائل مهم اقتصاد جهان بويژه سرمايه گذاري، سيستم بين المللي تجارت، توسعه اقتصادي، همكاريهاي تجاري و اقتصادي منطقه اي، فقر، مديريت، بحث و تبادل نظر مي كنند. بقيه افراد كه اكثريت را تشكيل مي دهند با ثبت نام و پراخت هزينه هاي حضور در اين اجلاس حاضر مي شوند.اين باعث منحصر به فرد شدن اجلاس داووس در جهان شده است.
بنابراين در چنين فضايي كشورهاي در حال توسعه اين امكان را مي يابند كه خود را بشناسانند و در جذب سرمايه، تكنولوژي جهاني را جذب كنند.
* تعامل و رابطه ايران با اين سازمان تاكنون چگونه بوده است؟
- در طول ده سال گذشته برگزاركنندگان داووس تلاش داشتند كه نمايندگاني نيز از ايران در اين اجلاس حضور داشته باشند و از مديران اقتصادي بلندمرتبه ايران دعوت كردند تا در اين اجلاس حضور پيدا كنند و در طول چندسال گذشته حضور ايران در اين اجلاس پررنگتر شده است و نمايندگاني در سطوح مختلف در اجلاس هاي سالانه شركت داشته اند. اما اين حضور در مقايسه با ساير كشورهاي در حال توسعه بسيار ناچيز و كمرنگ ارزيابي مي شود. در واقع ايران بهره برداري لازم را از داووس تاكنون نكرده است. حتي بعضاً در كشور ديدگاه هاي منفي نسبت به اين مجمع بوده است و برعدم حضور در اين اجلاس تأكيد شده است. اما با شدت گرفتن تعامل اقتصاد ايران با اقتصاد جهان، ديدگاه ها در راهروهاي قدرت در ايران عوض شده است. نمونه عيني اين تغيير حضور جناب آقاي خاتمي رئيس جمهور بوده است كه در نوع خود بي سابقه است.

* به اجلاس اخير اشاره كرديد، با توجه به اين كه شما به عنوان تنها ايراني خارج از هيأت رسمي، مدعو اين اجلاس براي سخنراني بوديد، بفرماييد كيفيت حضور ايران در اين اجلاس، لحاظ تركيب افراد و نوع فعاليت در اجلاس چگونه بود؟ در داخل كشور در طول روزهاي گذشته نسبت به اين حضور انتقاداتي شده است.
- حضور ايران بسيار كمرنگ و محدود بود. انتظار مي رفت از بخش خصوصي شركت هاي بزرگ صنعتي، خدماتي و تجاري در اين اجلاس حضور داشته باشند اما تا آنجا كه من اطلاع دارم اين حضور وجود نداشت.
اين برمي گردد به اين مسئله مهم كه كشور ما هنوز گره اساسي با اقتصاد جهان دارد. ما تا مدتها جهان را بعنوان يك فرصت و بستري براي بهره برداري نمي ديديم ما جهان را جهان سياسي مي ديديم بدون آن كه به فرصت هاي اقتصادي و تكنولوژيك آن توجه داشته باشيم. اين نوع ديدگاه باعث مي شد كه ما تعامل بسيار محدودي با جهان داشته باشيم. بازمانده اين تفكر در اجلاس اخير هم خود را نشان داد. هيأت ايراني وارد بحث ، گفت وگو و لابي كردن با حاضران در اجلاس نشد. به همين دليل براساس برخي نظريات كه از افراد صاحب نام كشورهاي مختلف شركت كننده در اجلاس شنيدم ارزيابي سخنراني ها و بحث هاي هيأت ايراني به نحو شايسته و قابل انتظاري قوي نبود. افرادي كه در اين اجلاس هستند عمدتاً اقتصادي هستند و به دنبال رقم و عدد و برنامه هاي اقتصادي كشورها مي باشند تا بتوانند نوع رابطه خود را با اين كشورها برنامه ريزي كنند. سخنان آقاي رئيس جمهور در اين اجلاس عمدتاً مسائل فلسفي بود و در رابطه با مباني فلسفي قدرت و ثروت بود كه به نظر مي رسد انتظار حاضران را كه به دنبال سياست ها و برنامه هاي اقتصادي ايران و به طور كلي ترسيم تصويري از اقتصاد ايران بودند برآورده نكرد. اين جمع حاضر داووس مطالب و مباحث فلسفي را برنمي تابيد. سخنان وزير خارجه نيز چيز زيادي بر معلومات مستمعين نيافزود و آقاي دكتر خرازي حتي از دادن پاسخ به برخي سئوالات نيز به شيوه كلاسيك مرسوم در محافل سنتي و قديمي ديپلماسي استنكاف نمودند.
ما هنوز ماهيت و كاركرد اجلاس داووس را متوجه نشده ايم به اين دليل هدفگذاري و برنامه ريزي مشخصي هم نداريم. همچنين نتوانستيم تأثيرگذاري مطلوبي بر اجلاس داووس داشته باشيم و جو اين اجلاس را تحت الشعاع قرار دهيم.
در مقابل، كشور كوچكي مثل اردن كه در مقايسه با اقتصاد ايران بسيار ضعيف تر است، پادشاه اين كشور يك سخنراني رقمي و ملموس از اقتصاد جهان، منطقه خاورميانه و كشور اردن ارائه داد و اين زمينه بحث و گفت وگوي حاضران را با هيأت اردني به همراه داشت.
تركيه، برزيل و هند نيز چنين كاري را انجام دادند. عربستان سعودي و امارات هم اين كار را كردند. به طور ويژه عراقي ها در اين اجلاس بسيار فعال بودند و هياتي قوي راهي داووس كرده بودند. بنابراين من اميدوارم كه دولتمردان ما توجه بيشتري به اين محافل بين المللي داشته باشند و ارزش يك دولتمرد به اين است كه بين المللي فكر كند و اين به نفع كشور است. دنيا يك دنياي رقمي است. من فكر مي كنم در سال هاي آينده، هيأت ايراني متشكل از نمايندگان بخش خصوصي و مديران دولتي با يك برنامه مشخص و اهداف مشخص در اين اجلاس حاضر شوند. در اين اجلاس به طور مثال يك ميزي قرار داشت كه كشورها، بولتن ها و نماگرهاي خود را بر روي آن قرار مي دادند تا به صورت مكتوب كشور خودشان را معرفي كنند. مثلاً شهرداري ابوظبي در اين زمينه بسيار فعال بود . اكثر كشورهاي حاضر اين كار را كرده بودند.
من اميدوارم در سال هاي آينده از اين فضاي فلسفي بيرون آييم و به دنبال واقعيت ها باشيم و سعي كنيم جهان را آنگونه كه هست بشناسيم.
* از ابتداي طرح حضور هيأت ايراني به رياست رئيس جمهور، ترديدهاي زيادي نسبت به كميت و كيفيت اين حضور وجود داشت. حتي در يك هفته به آغاز اجلاس، حضور آقاي خاتمي قطعي نبود. پس از حضور نيز به نظر مي رسد كه انتظار محافل اقتصادي اعم از بخش خصوصي و سياست گذاري برآورده نشد. به عبارت ديگر، اين حضور بازتاب گسترده و مثبتي در داخل كشور نداشت و محافل مختلف و رسانه هاي گروهي گذرا از كنار موضوع گذشتند. بازتاب حضور ايران در داووس در محافل بين المللي و رسانه هاي گروهي دنيا چگونه بود؟
- كشور ما به لحاظ سياسي، اقتصادي و فرهنگي مورد توجه جهان است. بنابراين علاقه اي بين المللي براي تعامل با ايران وجود دارد. بي دليل نيست كه برگزاركنندگان اجلاس داووس هر سال سعي مي كنند كه يك هيأت قوي ايراني حضور داشته باشد؛ در حالي كه شايد اين اهتمام را نسبت به خيلي از كشورها نداشته باشند.
انتظارات برگزاركنندگان و حاضران اجلاس داووس از هيأت ايراني فوق العاده زياد بود. انتظار داشتند كه دولتمردان ايراني حاضر، تعامل روزمره داشته باشند، فرصت ها را مطرح كنند. در لابي اجلاس دهها دولتمرد خارجي و مديران شركت هاي خارجي مشغول مذاكره و گفت وگو هستند. اين انتظار نيز وجود داشت كه هيأت ايراني نيز در اين فضا فعال شوند وسعي در گفت وگو و مذاكره با مديران شركت ها و رهبران ديگر كشورها داشته باشند كه اين مسأله در مورد ايران بسيار كمرنگ بود.
يك نكته را بايد اضافه كنم كه حضور در عرصه بين المللي ابزار خود را مي خواهد. يكي مسأله زبان است. اگر هيأتي به زبان انگليسي مسلط نباشد، طبعاً نمي تواند اثرگذار باشد. يعني در اجلاس هاي آينده سعي شود كساني از بخش هاي خصوصي و دولتي حضور داشته باشند كه زبان انگليسي را راحت صحبت كنند. هيأت هاي عرب، آسيايي و حتي چيني ها كه سخت زبان انگليسي را صحبت مي كنند، بر زبان انگليسي مسلط بودند. حتي اگر هيأتي با برنامه در اين اجلاس مي رود بايد زبان را مسلط باشند و بايد منابع مكتوب نيز همراه داشته باشند.
بايد سعي كنند ديدي غيرسياسي از كشور ارائه كنند. خيلي صريح بايد تأكيد شود كه مسائل سياسي محدود به خود ايران است اما فضاي اقتصادي آماده جذب شركت هاي خارجي. من توصيه مي كنم كه از سال آينده از ۶ ماه قبل برنامه ريزي شود بين اجزاء مختلف هيأت هماهنگي بوجود آيد تا بتوانند اثرگذار باشند. در اجلاس اخير، ايرانيان بسياري كه خود از مديران صاحب نام و صاحب سرمايه مقيم آمريكا و اروپا هستند حضور داشتند كه انتظار اين بود كه آقاي رئيس جمهور با اين افراد جلساتي داشته و تبادل نظر مي كردند. افرادي كه قرار است در اين اجلاس حضور داشته باشند، از قبل مشخص است مي توان آنها را شناسايي كرد و با برنامه با آنها در صحن اجلاس مذاكره كرد.
* به عنوان بحث آخر، از قبل اعلام شده بود كه يكي از دستورات كار اجلاس داووس، بحث و تبادل نظر پيرامون آينده عراق و بازسازي آن است. در اين زمينه اجلاس داووس چه دستاوردي داشت؟
- از مسائل قابل توجه اجلاس اخير، حضور فعال عراق بود. عراقي ها هيأتي قوي و مؤثر به اجلاس روانه كرده بودند. هيأت عراقي به لحاظ كيفي در سطح بالايي بود و عموماً متشكل از افرادي مسلط به اقتصاد جهاني و مسائل عراق بودند. آنها هم ديد مثبت و اميدواركننده اي از آينده عراق به جاي گذاشتند كه مؤثر هم واقع شد. نگاهي هم كه حاضران در اجلاس به عراق پيدا كردند، اميدوار كننده و مثبت بود.