فارنهايت ۱۱/۹ فيلم جنجال برانگيز «مايكل مور» سرانجام هفته گذشته در ۸۶۸ سينماي آمريكا به نمايش درآمد ودر ۳ روز با ۲۳ ميليون دلار فروش در صدر فهرست فيلم هاي پرفروش آخر هفته آمريكا قرار گرفت.
اين فيلم كه به خاطر استقبال مردم قرار است در ۲۰۰۰ سينماي آمريكا و در سراسر انگلستان نيز از اين هفته به نمايش در آيد از همان نخستين روز اكران با تحسين رسانه ها همراه شد. به گزارش خبرگزاري ها روزنامه «يواس اي تودي» با بررسي اعتراضات مطرح شده در فيلم برضد تهاجم آمريكا به عراق فيلم فارنهايت ۱۱/۹ را حاوي اطلاعات مفيد، محرك، ترسناك  و بيش از همه سرگرم كننده خواند. روزنامه نشنال ديلي نيز نوشت فارنهايت ۱۱/۹ پربيننده ترين فيلم سال خواهد بود. لوس آنجلس تايمز نيز آن را فيلمي مهم در تاريخ فيلمسازي آمريكا خواند و گفت بايد حتماً  به تماشاي آن رفت.
مايكل مور در اين فيلم مستند با بررسي اهداف رئيس جمهور آمريكا در حمله نظامي به عراق از رابطه خانواده بوش و بن لادن سخن مي گويد كه از دهه ۱۹۷۰ تاكنون تداوم يافته است.
اين فيلمساز پرآوازه آمريكايي كه پيش از اين نيز با فيلم زيباي «بولينگ براي كلمباين» به انتقاد از «جرج بوش» پرداخته بود اين بار نيز در مستند فارنهايت ۱۱/۹ با طرح حادثه ۱۱ سپتامبر ارتباط سه جانبه بوش، بن لادن و جنگ را به تصوير مي كشد.
هدف مور از ساخت اين فيلم آگاه كردن مردم آمريكاست كه به گفته او ابلهي چون بوش را به رياست جمهوري برگزيده اند.
مايكل مور كه به خاطر فيلم بولينگ براي كلمباين جايزه اسكار را دريافت كرده و براي ساخت آخرين فيلمش فارنهايت ۱۱/۹ مدتي را در عراق و در ميان سربازان آمريكايي گذرانده است با اشاره به رسوايي سربازان آمريكايي در زندان هاي عراق مي گويد تماشاگران در اين فيلم صحنه هايي را مي بينند كه تاكنون نديده اند، تصاويري تكان دهنده كه براي بينندگان كاملاً غريبه و ناشناخته است. او با تأكيد بر اين نكته كه بسياري از مردم آمريكا با تماشاي اين فيلم با وي هم عقيده خواهند بود مي گويد: من اين فيلم را به مردم عراق، به كودكان آمريكايي و عراقي و همه كساني هديه مي كنم كه از اقدامات آمريكا رنج مي كشند و از دست او به ستوه آمده اند.
فيلم با موضوع انتخابات رياست جمهوري سال ۲۰۰۰ آمريكا آغاز مي شود و بر اين نكته تأكيد دارد كه در انتخابي كه بوش - به لطف ۵۳۷ رأي اضافي نسبت به ال گور در فلوريدا- در آن به پيروزي رسيد چندان آزادانه يا عادلانه نبوده است. نخستين حلقه آميخته به توطئه زماني مطرح مي شود كه مايكل مور يكي از كارمندان شبكه خبري «فاكس» را معرفي مي كند كه تصميم گرفت جرج بوش را برنده انتخابات فلوريدا بخواند، در حالي كه كليه كانال هاي خبري ال گور را در ايالت فلوريدا برنده اعلام كرده بودند. مايكل مور در فيلم مي گويد اين كارمند پسرعموي آقاي بوش است. فيلم به دسيسه اي خانوادگي براي ربودن انتخابات اشاره دارد.
مايكل مور با سفيد كردن پرده سينما و همزمان پخش صداي هراس آور برخورد هواپيماهاي مسافربري به برج هاي دوقلو و صداي فرياد مردم در خيابان هاي اطراف به حوادث ۱۱سپتامبر مي پردازد.
فيلم پس از اين آغاز نفس گير و گيرا به سراغ آقاي بوش مي رود و او را در حالي كه ده دقيقه قبل از برخورد هواپيماي دوم به برج ها با خبر شده، در يك كلاس درس نشسته و همچنان در حال خواندن كتابي كودكانه براي دانش آموزان است. در صحنه بعد يكي از اتهامات عمده اي كه فيلم مطرح مي كند اين است كه در حالي كه كليه پروازها لغو و هواپيماهاي مسافربري زمين گير شده  بودند، بوش اجازه مي دهد ۲۴ نفر از اعضاي خانواده «بن لادن» با هواپيما از آمريكا خارج شوند.
مور براي اثبات ادعاي خود سندي را كه ظاهراً  از اين افراد نام مي برد نشان مي دهد. او اين فهرست را مبناي كشف روابط ميان خانواده بوش و دودمان بن لادن مي داند. مور معتقد است اين روابط به روزگار خدمت جرج بوش در ارتش باز مي گردد و اسنادي نظامي را علني مي كند كه مدعي است رئيس جمهور آينده در گارد ملي هوايي تگزاس در كنار مردي كه بعداً  به فروش هواپيما به يكي از برادران بن لادن پرداخت، خدمت مي كرده است.
زماني كه جرج بوش مي كوشد به غول نفتي تگزاس بدل شود همين مرد از سوي خانواده بن لادن براي سرمايه گذاري در تگزاس استخدام شد و به گفته فيلم او نيز در شركت نفتي بوش سرمايه گذاري كرده است.
به اعتقاد مور چهره هاي برجسته خاندان سعودي در شركت هاي بي رونق بوش سرمايه گذاري كردند تا به پدر او كه آن زمان رئيس جمهور بود دسترسي يابند. فيلم نتيجه گيري مي كند آن دسته از شركت هاي نفتي و اسلحه سازي كه سعودي ها در آن سرمايه گذاري  كرده اند و خانواده بوش و محفل داخلي آن داراي منافعي هستند كه از وقايع بعد از ۱۱ سپتامبر بهره بسيار برده اند.
فيلم با پخش سخنان ريچارد كلارك رئيس سابق برنامه مبارزه آمريكا با تروريسم كه مي گويد بوش چگونه به سرعت در پي كشف ارتباطي ميان عراق و حملات ۱۱ سپتامبر برآمد، به موضوع افغانستان و عراق مي پردازد.
در بخش مربوط به افغانستان تصويري از سايت خبري بي بي سي را نشان مي دهد كه مدعي است اقدام نظامي در آن كشور با انگيزه تلاش براي احداث يك خط لوله گاز در افغانستان بوده است. بخش مربوط به عراق كه شامل گفت وگو با سربازان آمريكايي است، تصاويري از رنج غيرنظاميان و اظهارات شديد و تكان دهنده والدين را بازگو مي كند كه فرزندانشان در جنگ كشته شده اند. اين صحنه ها جهت فيلم را به كلي تغيير مي دهد. با تصاويري از سوزاندن اجساد سربازان آمريكايي، كشيدن اجساد در پشت خودروها و آويزان كردن آنها از پل ها و تير هاي چراغ برق در كنار صحنه هايي كه سربازان آمريكايي را درحال بدرفتاري با زندانيان عراقي نشان مي دهد. در همين حال مأموران كارگزيني ارتش را در حالي كه سعي دارند جوانان را در شهر فقير نشين فلينت در ميشيگان- زادگاه مايكل مور- به استخدام ارتش درآورند دنبال مي كند.در يكي از صحنه هاي پاياني فيلم مور از اعضاي كنگره در باره خدمت سربازي فرزندانشان سئوال مي كنند و متوجه مي شود از ميان ۵۳۵ نفر تنها فرزند يكي از آنها در عراق به سر مي برد.
مور برخلاف آثار قبلي اش در اين فيلم كمتر ظاهر مي شود و بخش اصلي فيلم را به گفت وگو با سياستمداران، سربازان و مردم مي سپارد، با سخناني چنان دردناك و صحنه هايي چنان تكان دهنده كه بر مخاطبان سراسر جهان تأثير گذار است. درباره مايكل مور و فيلم فارنهايت  ۱۱/۹ از هنگام نمايش در جشنواره كن تا نمايش عمومي آن در سينماهاي آمريكا نويسندگان و منتقدان حرف و سخن هاي بسيار گفته اند و آن را بحث انگيزترين فيلم سال خوانده اند.
منتقد مجله نيويورك تايمز درباره اين فيلم مي نويسد: فارنهايت ۱۱/۹ قدرتمندترين و كارشده ترين فيلم مايكل مور تا امروز است و ثابت مي كند كه مور علاوه بر بحث انگيز بودن، فيلمساز بزرگي هم هست. اين كارگردان با استفاده از گفت وگو و فيلم هاي آرشيوي فيلمي ظريف و دقيق پديد آورده است. مسايلي كه فيلم درباره بوش طرح مي كند در برخي كتاب ها منتشر شده و در مقاله هاي روزنامه ها زياد گفته شده، اما ارزش فيلم در ساختار آن است كه اين مضمون تكراري را با ساختي بديع و طنزآميز و گاه تراژيك بر پرده سينما فرستاده است. يكي از نقاط ضعف فيلم هاي قبلي مور بخصوص بولينگ براي كلمباين اين بود كه مي خواست مسايل شخصي و عقده هاي خودش را در فيلم بياورد. اما شايد به دليل جذابيت مضمون اين فيلم باشد كه مور بسيار كمتر از قبل جلوي دوربين ظاهر شده. اما حضور او در يكي از لحظه ها به يادماندني است. آنجا كه يكي از اعضاي كنگره از بقيه مي خواهد نام فرزندانشان را براي شركت در جنگ عراق اعلام كنند.
مجله تايمز نيز درباره فارنهايت  ۱۱/۹ مي نويسد:  سال ها پيش مايكل مور وقتي با جرج دبليوبوش كه آن موقع هنوز رئيس جمهور نبود سخن مي گفت، بوش حرف جالبي به او زد و گفت «برو يك كار واقعي پيدا كن» پس از آن بود كه «مور» با ايجاد دردسر براي چند آدم سرشناس در مستند هايش به چهره مقتدري در رسانه هاي خبري آمريكا بدل شد. او كه داشت به نصيحت بوش عمل مي كرد حالا يك كار واقعي پيدا كرده بود و آخرين كار واقعي اش انگار همين فيلم فارنهايت  ۱۱/۹ است كه ضد بوش ترين فيلم است كه تا به حال ساخته شده است. اين فيلم كه نامش را از كتاب فارنهايت  ۴۵۱ رمي برادبري كه فيلمش را هم فرانسوا تروفو ساخت، گرفته، سياست هاي خاورميانه اي بوش را مورد انتقاد قرار مي دهد و از بحث انگيز ترين فيلم ها بوده است. اما فارغ از اين حرف ها خود فيلم به عنوان اثري سينمايي چگونه است؟
مور اغلب ستاره اصلي فيلم هايش بوده است اما اينجا صرفاً راوي است و فقط چند بار او را در فيلم مي بينيم. اين از تفاوت هاي عمده فيلم با آثار سابق مور است. فيلم زبان خاص خودش را دارد. گفت و گو با جوانان سياه پوست و مادري كه فرزندش را از دست داده بسيار غم انگيز است. اما فيلم زماني به بهترين لحظه هايش مي رسد كه مي خواهد جنايت هاي بوش را ثابت كند و او را به باد انتقاد مي گيرد. البته ممكن است رسانه ها در آستانه انتخابات رياست جمهوري فيلم را به عنوان اثري تبليغاتي به كار گيرند اما به گمان من مور آن قدر زرنگ هست كه دم به اين تله ها ندهد. شايد به همين دليل است كه فارنهايت  ۱۱/۹ همه نوع مخاطبي را جذب مي كند.
از سوي ديگر نويسنده نيويورك پست معتقد است حمله مور به بوش كه تماشاگران كن را واداشت تا بيست دقيقه سرپا او را تشويق كنند بازتابي است از تصميم فيلمسازي تبليغاتي براي تأثيرگذاري بر انتخابات آينده رياست جمهوري كه چند ماه ديگر برگزار خواهد شد. او در اين اثر كوشيده اتهام هايي كهنه را در قالبي جديد به رئيس جمهور وارد سازد. اما فيلم در همين حد مانده و براي من كه به بولينگ براي كلمباين چهار ستاره داده بودم فيلمي نااميد كننده است. مور در بولينگ... حرف تازه اي براي گفتن داشت و اين حرف را در قالبي جديد زد ولي حرف هاي او در فارنهايت  از حد كليشه هاي هزاربار گفته شده فراتر نمي رود. منتقد گاردين نيز درباره فارنهايت  ۱۱/۹ مي نويسد: اين فيلم را مي توان مصائب مايكل مور ناميد.
مل گيبسن با استفاده از احساسات مذهبي مردم فيلمش را تبديل به يكي از پرفروش ترين فيلم هاي تاريخ سينما كرده و مايكل مور هم با استفاده از احساسات ضد بوش اين كار را انجام مي دهد. فيلم آكنده از سكانس هاي هولناك و بامزه است و اين در يك فيلم مستند حسن بزرگي به شمار مي آيد. مايكل مور در جشنواره كن بارها به سؤال هاي مردم و منتقدان درباره فيلمش پاسخ داد. او در پاسخ به اين سؤال كه آيا فيلم بر انتخابات تأثير خواهد گذاشت مي گويد: بيشتر اميدوارم روي مردم تأثير داشته باشد تا پس از ديدن فيلم و ترك سالن آدم هايي بهتر و شهرونداني عاقل تر شوند. اين را كه فارنهايت  ۱۱/۹ تا چه حد مي تواند در انتخابات تأثير بگذارد به ديگران واگذار مي كنيم. و وقتي از او پرسيده مي شود آيا گروه سياسي رقيب بوش از فيلم حمايت كرده است جواب مور جالب است، او مي گويد: فيلم صداي من است. انديشه هاي من، ديدگاه من و آن طور ساخته شده كه در ذهن من بوده است، فكر مي كنم مضمون فيلم طوري است كه نياز به كمك فرد يا گروه ديگري ندارد.
مور درباره نام فيلم مي گويد: اسم فيلم از فارنهايت ۴۵۱ فرانسوا تروفو گرفته شده است. در جامعه ضد آرماني فيلم تروفو، كتاب ها در اين دما مي سوزند. فارنهايت  ۱۱/۹ هم در مورد دمايي است كه در آن آزادي مي سوزد.