نمايشنامه خواني هنوز درمرحله آزمايش است و دراين مدت زماني طولاني هنوزمخاطبان وهنرمندان، نمايشنامه را به شكل مستقل نشناخته اند وبا آن ارتباط برقرارنكرده اند
سپيده قاضي زاده
نمايشنامه نويسان قرن نوزدهمي براي اينكه نوشته خود را بسنجند و به نوعي براي آن تبليغ كنند، متنشان را براي بازيگران گروه تئاتر خود و عده اي مي خواندند.
دو قرن پيش بيشتر نمايشنامه نويسان و كارگردان ها يك نفر بودند، اينگونه بود كه نويسنده و كارگردان يك نمايش مي توانست از گروه و دوستانش مشورت بخواهد و متنش را تصحيح كند. پس از گذشت زمان، اين قضيه جاي خود را به نمايشنامه خواني داد. وقتي از دو قرن پيش به چهار سال پيش در ايران بياييد، اين هنر را لا به لاي بندهاي ديگر پيدا مي كنيد كه به شكلي جدي تر دنبال مي شود. حالا كار به جايي رسيده كه بنياد آفرينش هاي نياوران تصميم گرفته براي اولين بار جشنواره نمايشنامه خواني برگزار كند.
فكر ايجاد جشنواره نمايشنامه خواني در ايران از تابستان امسال شكل گرفت و يك ماه و نيم پيش فراخوان آن اعلام شد.
به گفته پريزاد سيف و كتايون حسين زاده كارشناسان ارشد ادبيات نمايشي و دبيران اجرايي جشنواره، بعد از فراخواني كه به همت روابط عمومي فرهنگسراي نياوران اعلام شد، 242 متن به دست دبيرخانه رسيد كه از ميان آنها 32 متن با داوري فرين دخت زاهدي، خسرو حكيم رابط و حسين كياني به بخش مسابقه راه يافته اند.
۱۳۸ متن از تهران و 104 متن آن از شهرستان ها به جشنواره ارسال شده است.
نتايج، چهارشنبه گذشته اعلام شد، آنها مي گويند: ما 242 متن را در سه نسخه در اختيار داوران قرار داديم و البته ما بخشي را نيز به عنوان بخش ويژه به موضوع مولانا اختصاص داديم.
مسوولان برگزاري جشنواره ابراز تاسف مي كنند و مي گويند: تنها سه متن غير قابل قبول و كمتر از حد بخش ويژه جشنواره به دبيرخانه ارسال شد و به همين دليل اين بخش از جشنواره حذف شد.
اين نقطه ضعف در جشنواره نمايشنامه خواني البته دليل دارد.
در واقع دانشجويان و دست اندركاران تئاتر ايراني كمتر از متون غربي به متون كلاسيك نويسنده هاي بزرگ ايراني اهميت مي دهند و اكثر آثار آنها نيز برگرفته از آثار غرب است.
آنها تصميم دارند با اين قضيه به صورتي انتقادي برخورد كنند: شايد اينگونه به اهالي تئاتر و نمايشنامه نويسان نهيب بزنيم كه به فرهنگ و متون خودي مراجعه كنند. متون فارسي غني و پر مغز است.
برنامه هاي نمايشنامه خواني گوناگوني در مراكز فرهنگي برگزار مي شود، اما شيوه آنها متفاوت است. يك كارگردان، نمايشنامه مورد نظرش را مي خواند و كارگردان ديگر به صورتي اجرا مي كند يا نويسنده اي متني را كه خودش نوشته است ميان كارشناسان بازگو مي كند.
اين گروه درباره جشنواره نمايشنامه خواني نياوران مي گويند: شايد به خاطر اين است كه نمايشنامه خواني هنوز در مرحله آزمايش است و در اين مدت زماني طولاني هنوز مخاطبان و هنرمندان، نمايشنامه را به شكل مستقل نشناخته اند و با آن ارتباط برقرار نكرده اند.
اما اين گروه قصد دارد نمايشنامه هاي خود را به شكل كلاسيك و بدون اجراي ابتدايي برگزار كند.
سيف توضيح مي دهد: اكنون بازيگري كه مي تواند حس خود را بهتر مطرح كند، متن را بدون استفاده از ميزانسن و طراحي نور و كمك هاي ديگر براي مخاطبان مي خواند، يعني يك مرحله با خواندن خود مخاطب فرق مي كند. به اين صورت فضاهاي متفاوتي در ذهن مخاطبان شكل مي گيرد. در نمايشنامه خواني بازيگر است كه لحن و فضا را مي سازد.
و ادامه مي دهد: عوامل صحنه اي در نمايشنامه خواني شايد تنها حدود 30 ، 40 درصد از متن را منتقل كنند و 60 يا 70 درصد بقيه به عهده مخاطبان است.
مرحله بازبيني اولين جشنواره سراسري نمايشنامه خواني هفته آينده آغاز و با سه داور جديد پيش بررسي خواهد شد.
طي روزهاي 13 تا 17 دي ماه، 32 گروه و متن انتخاب شده در مرحله اول و با بررسي سه داور جديد گروه هاي برتر انتخاب مي شوند. مسوولان اولين جشنواره نمايشنامه خواني، اين جشنواره را به اميد نهادينه كردن نمايشنامه خواني در ايران برگزار مي كنند.