آرزو نوري. ي
در حاشيه برگزاري گردهمايي افراد داراي HIV مثبت كه با نام همايش رنگين كمان با هدف  جلوگيري از انتشار و گسترش ايدز، يازده ارديبهشت در محل انجمن پرسپوليس (كاهش خسارات اعتياد) در حوالي ميدان شوش برگزار شد گفت وگويي با آقاي بيژن نصيري منشي دبيركل اين انجمن، انجام داديم تا در مورد نحوه كار و برخورد انجمن با معتادان مبتلا به ايدز اطلاعاتي به دست آوريم.
* آقاي دكتر به عنوان اولين سؤال، انجمن كاهش خسارات اعتياد در چه تاريخي، با چه هدفي و چگونه شروع به كار كرد؟
- در سال ۱۳۷۸ يعني ۵ سال پيش در مرودشت فارس كه در نزديكي بناي تاريخي تخت  جمشيد (پرسپوليس) قرار دارد با تغيير يك مطب شخصي به مكان پاتوق معتاداني كه نيازمند به درمان، توجه و همدلي بودند انجمن پرسپوليس پا گرفت. پاتوق در اصطلاح به جايي گفته مي شود كه فرد به آن جا مراجعه مي كند، بدون اين كه كسي كاري به او داشته باشد مي نشيند حرف هايش را مي زند و كساني پيدا مي شوند كه به او گوش بدهند و در صورت امكان كمك اش كنند. اين انجمن با چنين منطقي شروع به كار كرد و براي اولين بار سعي كرديم از خود معتادان چه آنهايي كه بهبود يافته اند و چه آنهايي كه مي خواهند بهبود پيدا كنند كمك بگيريم. به ادبيات كار آسيب هاي اعتياد كه مراجعه كرديم ادبيات غني اي نديديم، در آن مرحله ساده ترين و منطقي ترين راه مراجعه به خود اين آدم ها بود. شايد غيرعلمي و بچگانه به نظر برسد ولي آن قدر معلومات، روش و آگاهي در بين اين گروه زياد است كه وجود سازماني براي پياده كردن چنين راه كارهايي الزامي است.
انجمن پرسپوليس در سال ۱۳۸۱ به تهران منتقل شد و در حال حاضر ۵ مركز عمده در تهران دارد. ۲ مركز آن در همين مكان مستقر است، يكي از مراكز آن در «خاوران» ، يكي در «فلاح» و ديگري در «آزادي» .
* در اين مكان به چه معتاداني سرويس مي دهيد؟ نحوه سرويس دهي به اين افراد چگونه است؟
- ما به معتاداني سرويس  مي دهيم كه نتوانسته اند از بقيه مراكز موجود كمك بگيرند يعني معتادان آخر خط كه اعتياد آنها شديد است، عموماً تزريقي ها. هر چند معتادهاي غيرتزريقي هم كه از طريق بيني مصرف مي كنند يا شيره و ترياك را مي خورند مي توانند آخر خطي باشند.
نيازهاي آنها در اين مرحله طيف وسيعي را در بر مي گيرد. اين افراد آسيب هاي زيادي را متوجه خود، جامعه اطراف و خانواده كرده اند كه اعتياد فقط يكي از مربع هاي اين پازل پيچيده و دردناك است. مهم ترين شروع در چرخه سرويس دهي به معتاد ايجاد يك فضاي امن و بدون ديد قضاوتي، تهديدي، فشار و رعب و وحشت است ما اين فضا را در ساختماني كه معمولاً يك سالن و چند اتاق دارد فراهم آورده ايم، با يك سري امكانات: مثل سلف (براي كشيدن سيگار، خوردن چاي، يك وعده غذاي گرم...) حمام (براي تعويض لباس، اصلاح سر و صورت، شستشو و...). در اين مكان كه اصطلاحاً به آن DIS يا استراحتگاه مي گويند چند بروشور در اختيار بيمار قرار مي دهيم كه فلسفه كار انجمن را توضيح مي دهد و براي فرد روشن مي كند ما هيچ قضاوتي روي او نداريم و فقط يك سيستم كمك رسان بهداشتي هستيم.
كادري كه به معتادان سرويس مي دهند۹۰ درصد از جنس خود آنها هستند يعني يا ترك كرده اند يا در حال مصرف هم كه باشند رفتارهاي پرخطر انجام نمي دهند (استفاده از سرنگ مشترك و...). قدم بعدي اين است كه از تمام بيمارها اطلاعاتي در ۲ يا سه برگه پر مي شود كه در عين مختصر بودن كامل است.
اين اطلاعات شامل اطلاعات شخصي، سن، زندگي، اطلاعاتي راجع به اعتياد و نحوه مصرف پرخطر، اطلاعاتي راجع به زندان، راجع به بيماري ها و رفتارهاي جنسي پرخطر است. بعد از اين كه اين اطلاعات به دست آمد با بيمار مشاوره صورت مي گيرد كه اصول اوليه كاهش آسيب اعتياد را به او ياد مي دهند. در اين مشاوره، به فرد مي گوييم اگر تزريقي هست ما وسايل تزريق مجاني را در اختيارش قرار مي دهيم به شرطي كه در جلسات مشاوره ما شركت مداوم داشته باشد. پيش فرض ما اين است كه در جلسات مشاوره رفتارهاي تزريقي فرد تغيير مي كند و براي استفاده از داروي جايگزين آماده مي شود. اين جلسات مثل دانه اي است كه براي پرنده مي پاشيم و آن را به سمت خودمان جذب مي كنيم و در نهايت بعد از نوازش زخم اش را پانسمان مي كنيم.
* از چه داروي جايگزيني استفاده مي كنيد، اين دارو از چه راهي تهيه مي شود و چه خواصي دارد؟
- متادون(MMT) پودري است كه به شكل قرص عرضه مي شود و وزارت بهداشت آن را در اختيار ما قرار مي دهد. بر خلاف تصور عام كه استفاده از اين دارو را چند ماهه و يك ساله مي دانند مصرف آن تقريباً مادام العمر است. دز متادون مصرفي رفته رفته بالا مي رود تا بالاخره در ۸۰ يا ۱۰۰ ميلي گرم فرد ديگر ميلي به مواد در خود نمي بيند، رفتارهاي مجرمانه اي هم از خود نشان نمي دهد.
نكته قابل توجه در متادون اين است كه با وجود اعتيادآور بودن، عوارض جانبي آن صفر است تا جايي كه آن را براي زنان حامله هم تجويز مي كنند.
* بيماري هايي كه در رابطه با اعتياد هستند يا از اين طريق منتقل مي شوند چه بيماري هايي هستند؟
- ايدز، هپاتيتB ، هپاتيت C، بيماري هاي بهداشتي مثل گال و شپش، زخم تزريق كه به علت عدم آگاهي از نحوه تزريق سالم به وجود مي آيد، آبسه نقاط مختلف بدن به خصوص كشاله ران، گردن و زير بغل...
* با چه روشي معتادان مبتلا به هپاتيت يا ايدز را از بقيه بيماران تشخيص مي دهيد؟
- در طي جلسات مشاوره از افراد پرسيده مي شود كه آيا علاقه مند هستند آزمايش HIV-AIDS و هپاتيت بدهند يا نه؟ اگر اعلام آمادگي كردند طي جلسات بعدي مشاوره، آنها را به حضور داوطلبانه تشويق مي كنيم. اين جلسات مشاوره را كه VCT خوانده مي شود به معني مشاوره و تست داوطلبانه مي باشد كه هم قبل و هم بعد از آزمايش است. انجمن ما به هيچ وجه با تست ناگهاني و اجباري موافق نيست و معتقد است انجام تست بدون مشاوره قبلي و بعدي خطرناك مي باشد.
* وقتي فرد متوجه مي شود مبتلا به بيماري ايدز است چه عكس العملي نشان مي دهد؟ در اين مرحله شما چه خدماتي به فرد ارائه مي دهيد؟
- اولين واكنش فرد درخواست آزمايش مجدد است كه ما با آزمايش ديگري كه از وي مي گيريم به او كمك مي كنيم مرحله انكار را پشت سر بگذارد. مرحله بعدي مرحله اضطراب است. در اين مرحله فرد به شدت نگران است، مي خواهد بفهمد چرا ايدز گرفته و تقصير چه كسي بوده. در اين مرحله به معتاد مشاوره چهره به چهره مي دهيم. مشاوره توسط كساني انجام مي شود كه خودشان قبلاً معتاد خياباني بوده اند. در نهايت مرحله آخر مرحله افسردگي و غمگين بودن است.
در هر سه اين مراحل امكان مراجعه دوباره فرد به مواد مخدر وجود دارد كه البته، مسئله شماره يك ما نيست. ما سعي مي كنيم براي جلوگيري از انتقال و انتشار بيماري به  فرد، خودآگاهي بدهيم. در پايان اين چرخه فرد موفق كسي است كه فهميده باشد بيمار است. چگونه آن را گرفته يا حداقل چه راه هايي او را در معرض خطر قرار داده، چگونه مي تواند از انتقال بيماري جلوگيري كند و حتي چگونه مي تواند از ديگراني كه مبتلا به بيماري هستند حمايت كند.
* بيماري HIV از چه راه هايي منتقل مي شود؟ رايج ترين راه هاي انتقال در كشور ما كدام ها هستند؟
- انتقال ويروس از طريق شير مادر، استفاده از وسايل تزريق مشترك در معتادان (آب، پنبه، فيلتر و ملافه) روابط جنسي حفاظت نشده، استفاده از فرآورده هاي خوني آلوده، پيوند اعضا، استفاده از تيغ مشترك، استفاده از وسايل آلوده در دندانپزشكي، خالكوبي، ختنه، طب سوزني، حجامت، سوراخ كردن گوش و...
ايدز از ۲ سيستم مهم در ايران پخش مي شود: اعتياد و رفتارهاي جنسي.
* ايدز در جامعه ما در چه مرحله اي قرار دارد؟ نمودار شيوع آن چگونه است؟
- اين سؤال را بايد ۱۵ سال پيش از ما مي كرديد. آمار HIV در چند سال گذشته توي شيب افتاده. در ۵ سال گذشته افزايش ايدز در سال برابر ۱۰۰ يا ۳۰۰ نفر بوده ولي حالا... فقط در ۳ ماه گذشته ۷۰۰ نفر به اين تعداد اضافه شده اند. تصاعد هندسي ايدز به ما مي گويد ۴=۲*،۲ ۱۶=۴*،۴...... ۱۶*،۱۶ اين اتفاق نبايد در ايران مي افتاد كه افتاده.
* آقاي دكتر، براي مهار اين تصاعد هندسي و جلوگيري از شيوع ايدز، مردم چه كارهايي مي توانند انجام دهند؟
- فكر نكنند ايدز بيماري ديگران است، ايدز بيماري همه آدم ها، در همه مكان ها و همه زمان هاست.
از طريق اينترنت، كتاب، مجله، روزنامه، وزارت بهداشت و... آگاه شوند كه ايدز از چه سيستمي دارد به آنها آسيب مي زند، بعد از آگاهي وسايل پيشگيري را در اختيار گروه هاي پرخطر قرار دهند كه حتي ممكن است اين افراد در خانه خودشان هم باشند. مردم به گروه هايي مثل NGOها و سازمان هايي كه مي شناسند كمك مادي و معنوي برسانند تا اين مراكز افزايش پيدا كرده و بتوانند به افراد بيشتري سرويس بدهند. ضمن اين كه انجمن هايي مثل انجمن ما از حضور فعال و داوطلبانه مردم، به خصوص دانشجويان رشته هاي مددكاري، روان شناسي و... استقبال مي كنند.
* دولت چگونه مي تواند به NGOهايي كه در زمينه اعتياد فعاليت  مي كنند كمك كند، شما چه توقعي از دولت داريد؟
- از دولت توقع داريم در بودجه هاي ملي ستاد مبارزه با مواد مخدر بخش قابل توجهي را براي امور كاهش آسيب اختصاص دهد. نكته بسيار تأسف آوراين بود كه در بودجه امسال ستاد مبارزه با مواد مخدر كه قرار بود بخش عمده اي از آن به جاي مبارزه با عرضه به كاهش تقاضا اختصاص داده شود، ۵۰ درصد آن مجدداً به سمت برخوردهاي انتظامي رفت كه نه تنها ما، بلكه ۹۰ درصد ارگان هاي دولتي (وزارت  بهداشت، سازمان بهزيستي، آموزش و پرورش، سازمان زندان ها، سازمان تربيت بدني، قوه قضاييه، وزارت ارشاد و....) با اين نوع برخورد مخالف بودند.
توقع ما از دولت اين است كه وقتي ۹۰ درصد بدنه دولتي بعد از سالها تلاش و آسيب  ديدن از اعتياد با كارهاي كارشناسي برنامه كاهش تقاضا را كارآمدتر تشخيص مي دهد، دولت به اين ۹۰ درصد جوابي مناسب بدهد يعني پاسخگوي اين نوع از تفكر باشد كه فرد معتاد فردي بيمار است و هر فرد بيماري به كمك و دستگيري ديگران احتياج دارد.
* در جريان هستيد كه عصر حاضر عصر ارتباطات است، به نظر شما رسانه ها و مطبوعات تا چه حدي مي توانند در راستاي آگاهي دهي و شفاف سازي به كمك اين گونه مراكز بيايند؟
- ۹ ماه پيش وقتي به آقاي احمدي نژاد شهردار تهران ۱۰۸ اسلايد از وضعيت معتادان برخي مناطق نشان داديم ايشان متأثر شدند و به كليه مراكز ۲۲گانه شهرداري دستور دادند كه ۴۰ مركز را در اختيار اين گونه فعاليت ها قرار دهند.
* آ قاي دكتر نصيري منش مي توانيد درباره اين تصويري كه به ديوار زده ايد، توضيح بدهيد؟
- بله. يك آدم آمده دم پنجره تا انسان ديگري را ببيند، چند شاخه گل به او بدهد، اين تصوير بازگوكننده همه آن چيزي است كه ما سعي مي كنيم انجام دهيم. ما دوست داريم از تاريكي ها به روشنايي  برسيم.
* اگر عكاس بوديد از چه صحنه اي عكس مي گرفتيد؟
- كسي كه لبخند مي زند.

پژوهشي علمي كاربردي درباره مواد مخدر
پژوهشگر: علي اكبر بامري
تاريخ انتشار: بهار ۱۳۸۴
ناشر: وفاق
نوبت چاپ: اول
شمارگان: ۳۰۰۰ نسخه
قيمت: ۲۴۰۰۰ ريال
صفحات: ۲۱۲ صفحه
پژوهش درباره موادمخدر با عنوان «پژوهشي علمي _ كاربردي پيرامون موادمخدر» در قالب كتابي منتشر و در دسترس علاقه مندان قرار گرفت.
اين پژوهش كه با مقدمه دكتر سيد حسين مير محمد صادقي رئيس دانشكده علوم قضايي و استاد دانشگاه شهيد بهشتي و دكتر سيد حسن اسعدي محقق در مسايل حقوقي و اجتماعي همراه شده است به مباحث متعددي درباره موادمخدر پرداخته و مخاطب را با فرآورده هاي آن به تفكيك آشنا ساخته است.
در بخش نخست اين كتاب كه پژوهشگر آن علي اكبر باصري مي باشد به آشنايي با موادمخدر و زيان هاي آن پرداخته و به صورت مجزا فرآورده هاي مواد افيوني و خطرات آن را براي خوانندگان گوشزد كرده است.
در بخش دوم اين كتاب قاچاق و عرضه موادمخدر با سير تاريخي، سابقه قانونگذاري در اين بخش و توسعه روزافزون آن مورد توجه قرار گرفته و بخش سوم نيز به تقاضا و مصرف موادمخدر پرداخته است. دربخش پاياني كتاب پژوهش علمي _ كاربردي درباره موادمخدر به بازدارنده هاي قانوني قاچاق و مصرف موادمخدر اشاره شده و درباره مقررات بين المللي مقررات داخلي و مجازات هاي جرايم مرتبط با موادمخدر نيز اشاره شده است.