مسعود خيرخواه
هر فردي داراي ملاك خاصي است كه براساس آن فكر كرده و عمل مي كند. براي مسيحيان اين ملاك، كتاب مقدس است. اين كتاب در مدتي بيش از ۱۵۰۰ سال و به وسيله چهل نويسنده مختلف، نوشته شده است. كتاب مقدس درباره خود ادعا مي كند كه تمام كتاب مقدس را خدا دميده است. بنابر اين، كتاب مقدس شهادت مي دهد كه اشخاصي كه كتاب مقدس را نوشتند «به روح القدس مجذوب شدند و تحت تأثير روح القدس بودند».مقاله زير نگاهي دارد به دايرة المعارف كتاب مقدس كه اگر چه چند سال از چاپ آن مي گذرد اما با توجه به اينكه نياز به اثري ازاين دست در جامعه پژوهشي به شدت احساس مي شد اقدام به ترجمه آن بسيار مفيد به نظرمي رسيده است.
دايرة المعارف كتاب مقدس ،مترجمان: آليس عليايي، مريم قبادي، كيانوش اخوين، بهرام محمديان، ويراستار و مسئول گروه ترجمه: بهرام محمديان،ناشر: انتشارات روز نو،چاپ اول ،۱۳۸۰ ۵۰۰۰ نسخه، ۹۳۶ صفحه، قطع رحلي،قيمت: ۱۹۰۰۰ تومان
چگونگي تدوين دايرة المعارف
لغت نامه يا قاموس كتاب مقدس كه براي سالها تنها مرجع فارسي براي كمك به خوانندگان فارسي زبان كتاب مقدس بود، در زمان خود، كه قريب به ۴۰ سال زمان براي تدوين آن به طول انجاميده ، بسيار مفيد نيز بود. اما با توجه به گذشت حدوداً هفتاد سال از زمان چاپ آن اثر و با نگاهي به تحقيقات و يافته هاي جديد و همچنين كاستي ها و نشر نامأنوس قاموس، نياز به مرجعي كامل تر و دقيق تر براي تمام اشخاصي كه مشتاق مطالعه و تحقيق هستند احساس مي شد. از اين رو تدوين دايره المعارف كتاب مقدس مي تواند گام مؤثري در برآورده كردن بخشي از پژوهش هاي ديني باشد. مي توان در ارتباط با دايره المعارف به شش نكته بارز اشاره كرد:
۱- اين دايره المعارف براساس ترجمه قديمي كتاب مقدس فارسي (چاپ ۱۸۹۵ م.) تهيه شده است. علت اين انتخاب دو دليل دارد، نخست اين كه، ترجمه فوق كه از زبان هاي اصلي صورت گرفته است از نظر تعليمي بسيار دقيق بوده و نسبت به ساير ترجمه هاي تفسيري قابل استنادتر است. علاوه بر اين از نظر ادبي اثري خواندني است و در ميان فارسي زبانان از جايگاه ويژه اي برخوردار است.
۲- در قسمت معرفي كتاب هاي كتاب مقدس مرجع اصلي كتاب مقدس تحقيقي (New International Version) است كه در بين مسيحيان از جنبه تحقيقي و دقت نظر، از اعتبار بالايي برخوردار است.
۳- در قسمت تعليمي ديدگاه هاي كليساي كاتوليك، ارتدوكس، انجيلي و پنطيكاستي بيان شده است. با توجه به اين كه تعاليم هر ديدگاه از كتب خود آنها و بدون هيچ گونه نقد و بررسي، تهيه شده، بنابر اين از نظر تعليمي هيچ نوع جهت گيري خاصي نشده است. حتي ديدگاه كليساي كاتوليك مبني بر خطاناپذيري پاپ كه فقط مختص اين كليسا است، از چشم دور نمانده است. در ضمن براي مقايسه راحت تر، در مواردي كه از نظر تعليمي تفاوتي وجود دارد، تا حد امكان ديدگاه هاي مختلف در كنار يكديگر قرار داده شده است تا خواننده بتواند به راحتي به ديدگاه هاي مختلف در مورد يك موضوع تعليمي دسترسي داشته باشد. بنابر اين، از قراردادن موضوعات تعليمي ديدگاه هاي مختلف در مجموعه هاي مجزا اجتناب شده است. نكته ديگر اين است كه گردآورندگان اين مجموعه در قسمت تعاليم وارد جزئيات و بحث خاص الهياتي نشده اند و صرفاً به بيان ديدگاه ها و توضيح درباره آنها پرداخته اند. در ضمن به تفاوت هاي موجود در مراسم عبادي اشاره اي نشده است، كه البته مي توان گفت پرداختن به جزئيات از دايره اصلي بحث خارج است. موضوع ديگر اين است كه مطالب مربوط به كليساهاي كاتوليك و ارتدوكس از مراجع فارسي آنها اخذ شده است و هيچ گونه تغييري در آنها به وجود نيامده است.
۴- به منظور دستيابي سريع تر به اطلاعات، تقسيم بندي هاي مختلفي انجام شده است. براي مثال اسامي افراد، مكان ها، گياهان و... در گروه هاي مجزا جمع آوري و در مورد هر لغت، آيه مورد نظر، واژه انگليسي و معني آن نيز ذكر شده است. همچنين آموزه ها از نظر موضوعي تقسيم بندي شده اند. براي مثال، تمام مطالب مختلف درباره خدا را مي توان در قسمتي تحت همين عنوان پيدا كرد.
۵- هدف اصلي گردآورندگان ارائه كتابي كاملاً كاربردي است تا دانشجويان و محققان بتوانند با كتاب مقدس و مسيحيت و به همان گونه كه مسيحيان راست دين آن را معرفي مي كنند، آشنا شوند. به همين جهت از پرداختن به جزئيات پرهيز شده است.
۶- به منظور استفاده هر چه بهتر، نقشه ها و نمودارها در كنار مطالب مربوطه قرار داده شده است.
نحوه استفاده از كتاب
گردآورندگان به منظور استفاده راحت تر از اين كتاب نكاتي را رعايت كرده اند، از جمله:
۱- در اين دايره المعارف تقسيم بندي اصلي، تقسيم بندي موضوعي است. به همين دليل اگر بخواهيم درباره تاريخچه زندگي يك شخصيت كتاب مقدسي مطالعه كنيم، ابتدا بايد به قسمت «نام ها» رجوع كرده و سپس براساس حروف الفبا نام شخص مورد نظر را پيدا كنيم. اين امر حتي در مورد آموزه ها و همچنين موضوعات تحقيقاتي نيز رعايت شده است و باعث مي شود كه در كل كتاب انسجام و نظم خاصي حاكم باشد و اين نظم به استفاده مفيدتر از اين دايره المعارف كمك مي كند. بنابر اين، براي مثال، اگر بخواهيد درباره ديدگاه مسيحيان پنطيكاستي و تعليم كتاب مقدس در مورد شخصيت و عملكرد روح القدس تحقيق كنيد، ابتدا بايد براساس فهرست، قسمت «تعاليم كتاب مقدس» را پيدا كرده و سپس در مبحث «روح القدس» موضوع مورد علاقه خود را پيدا كنيد. به بيان ديگر، هدف گردآورندگان طرح ريزي دايره المعارف به ساده ترين صورت ممكن بوده و محققان به راحتي مي توانند با رجوع كردن به فهرست دايره المعارف موضوع مورد نظر خود را بيابند.
۲- در همين راستا، علاوه بر اين كه نقشه ها در كتاب در كنار موضوع مربوطه قرار گرفته اند، در فهرست، نقشه ها براساس كتاب هاي كتاب مقدس تعيين شده اند. بنابر اين، اگر محققي در جست وجوي نقشه سفر پولس رسول به روم است، با توجه به اين كه شرح وقايع زندگي و خدمات پولس رسول در كتاب اعمال رسولان بيان شده است، با رجوع به فهرست نقشه ها، مي تواند كتاب اعمال رسولان را بيابد و سپس نقشه مورد نظر خود را به راحتي پيدا كند.
۳- در قسمت معرفي كتاب هاي كتاب مقدس، سعي شده اطلاعات كافي و منسجمي ارائه شود. اگرچه توضيحات هر كتاب با كتاب ديگر متفاوت است. اما در ارتباط با تمام كتاب ها، عنوان كتاب، نام نويسنده، زمان نگارش، فهرست موضوعي و در مورد رسالات مخاطبين ذكر شده است. علاوه بر اين در قسمت معرفي، اطلاعات ديگري از قبيل: نكات مهم الهياتي، سبك ادبي، هدف و مقصود نويسنده، مشكلات عمده و زمينه سياسي، اجتماعي و مذهبي در اختيار خواننده قرار مي گيرد.
فصول كتاب
كتاب حاضر در چهارده فصل تدوين شده است كه به ترتيب، عبارتند از:
۱- سير تاريخي كتاب مقدس؛ ۲- درك كتاب مقدس؛ ۳- آشنايي با كتاب مقدس (كتاب هاي عهد عتيق و عهد جديد)؛ ۴- سرزمين كتاب مقدس؛ ۵- پرستش و مراسم عبادي در كتاب مقدس (يهود و مسيحيت، غير يهود): ۶- تعاليم كتاب مقدس (نجات، خدا، عيسي مسيح، روح القدس، ملكوت خدا، ساير تعاليم)؛ ۷- نام ها و مكان ها؛ ۸- وسايل موسيقي؛ ۹- مقادير (واحدهاي اندازه گيري)؛ ۱۰- رنگ ها؛ ۱۱- معاني واژه هاي دشوار؛ ۱۲- فرهنگ انگليسي- فارسي؛ ۱۳- نقشه ها؛ ۱۴- نمودارها و جدول ها.
فصول فوق چنان منسجم است كه به راحتي براي دانستن هر آنچه در آن موضوع مطرح شده است، مي توان اطلاعات كسب كرد.به هرحال، انتشار اين اثر «دايره المعارفي» مي تواند سرلوحه فعاليت هاي ديگر گرايش هاي ديني در كشورمان شود تا همگان، اسلامي، مسيحي، يهودي و زرتشتي، بتوانند ضمن بهره هاي تحقيقي از شناختي جامع درباره موضوع مورد نظر برخوردار شوند. اميد كه آثار مقومي از اين دست با رويكردهاي نو، بتواند بخشي از نيازهاي اهل تحقيق را فراهم آورد. شايسته است، به گردآورندگان اين مجموعه خسته نباشيد گفت و از دست اندركاران نشست هاي كتاب ماه دين و ديگر نهادهاي فرهنگي، درخواست كرد كه گوشه چشمي هم به چنين مباحثي داشته باشند.
