مريم غفاري
۱۳ تيرماه، روز مهار بيماريهاي قابل انتقال بين انسان و حيوان (مقارن با خدمات لويي پاستور در درمان اولين مورد هاري انسان )به ثبت رسيده است. هزينه پيشگيري از اين قبيل بيماريها كه معمولا از طريق كشورهاي همسايه به ايران منتقل مي شوند سالانه بالغ بر ميلياردها تومان مي باشد.
دكتر بدخشان هوشمند رئيس اداره بيماريهاي قابل انتقال از حيوان به انسان در وزارت بهداشت تعداد اين بيماريها را بيش از يكصد مورد برشمرد و گفت از بيماريهاي قابل انتقال بين انسان و حيوان مي توان به تب مالت، هاري، سالك، تب كريمه كنگو، مالاريا، آنفلوانزاي مرغي و جنون گاوي اشاره كرد كه برخي از آنها جزو بيماريهاي نوظهور با منشاء دام هستند و برخي ديگر هم جزء بيماريهاي بازپديد مثل سل، سالك و طاعون مي باشند.
براساس اعلام وزارت بهداشت، در سال ،۸۳ حدود ۲۵ هزار نفر در كشور به بيماري تب مالت مبتلا شده اند كه نسبت به سال قبل ۴ هزار نفر افزايش داشته است كه عدم توجه به تعاريف استاندارد تشخيص و درمان يكسان در كشور و افت كيفيت واكسن ها موجب بروز مشكلات زيادي در برنامه مبارزه با اين بيماري شده است.
تب مالت
دكتر هوشمند درخصوص بيماري تب مالت گفت: اين بيماري از راه تماس با فرآورده هاي لبني غيرپاستوريزه و يا تماس با حيوان آلوده و يا ترشحات آن به انسان منتقل مي شود كه استانهاي غربي ايران آلوده ترين كانون هاي تب مالت هستند. وي با توجه به رشد مجرد اين بيماري در ۲ سال اخير خواستار توجه بيشتر دولت و همكاري مردم براي كنترل اين بيماري شد. وي همچنين براي پيشگيري از ابتلا به اين بيماري گفت: شيرهايي كه پاستوريزه نيستند هرگز بدون جوشاندن مصرف نكنيد و از خوردن بستني و شيرموزهايي كه از پاستوريزه بودن شير آنها مطمئن نيستيد، پرهيز كنيد.
دكتر هوشمند تاكيد كرد گوشت و جگر تازه را حتي الامكان قبل از مصرف ۲۴ ساعت در يخچال نگهداري كنيد و توجه داشته باشيد كه حتما ممهور به مهر دامپزشكي باشند.
دكتر كريم اميري، كارشناس ارشد مبارزه با تب مالت در سازمان دامپزشكي كشور درباره واكسن هاي توليدي در كشور گفته است: مجموع نياز ما به واكسن تب مالت ۴۰ ميليون دز در سال است كه در حال حاضر فقط ساليانه ۲۰ تا ۲۵ ميليون توليد مي شود كه از كيفيت بالايي برخوردار نيست و تاريخ انقضاي اين واكسن ها پيش از اين يك سال بود كه در حال حاضر به ۳ ماه كاهش يافته و از زمان تحويل به ما و بعد توزيع به مراكز استانها و بعد شهرستانها و روستاها و ... عملا ۳ ماه طول مي كشد و واكسن تاريخ گذشته آن هم در فصل نامناسب به دام تزريق مي شود.
وي افزود: بودجه كل سازمان دامپزشكي براي شناسايي و كشتار دام هاي آلوده و پرداخت غرامت به دامداران فقط ۲ ميليارد تومان در سال است در حالي كه نياز واقعي ما در اين بخش بالغ بر ۱۰۰ ميليارد تومان است. به همين دليل دامداران در بسياري از مواقع تمايلي به معرفي دام آلوده ندارند چون براي يك گاو آلوده فقط صد هزار تومان خسارت پرداخت مي شود در حاليكه قيمت واقعي دام بالغ بر ۸۰۰ هزار تومان است.
براساس اين گزارش شناسايي حيوانات آلوده، واكسيناسيون، آموزش راههاي پيشگيري به افراد در معرض خطر، خودداري از مصرف محصولات دامي خام، استفاده از دستكش و در نهايت بيمه كردن دام هاي روستاييان و دامداران با پرداخت غرامت مناسب به آنها از مهمترين راههاي پيشگيري از تب مالت مي باشد. اين گزارش حاكي است، در بعضي از كشورهاي صنعتي در نتيجه اقدامات كنترلي شيوع اين بيماري از ۶۰ هزار مورد در سال به كمتر از ۱۰۰ مورد رسيده است ولي در ايران، به دليل عدم اجراي دقيق اين اقدامات، متاسفانه موفقيت چشمگيري حاصل نشده، و تلاش هاي جدي تر را با صرف هزينه هاي بيشتري مي طلبد.
براساس اين گزارش، سلاخان، قصابان و كارگران مسئول بسته بندي گوشت همچنين زنان خانه دار،مهندسين كشاورزي، دامپزشكان و كاركنان آزمايشگاه ها نيز در معرض خطر ابتلا به اين بيماري  مي باشند.
روند زماني اين بيماري نيز بيشتر در فصل بهار و تابستان كه در واقع فصل حاملگي و زايمان دام هاست كه در اثر تماس صاحبان دام با دام هاي آلوده و مصرف لبنيات اين داروها موجب افزايش بروز اين بيماري مي گردد.
هاري
دكتر بدخشان هوشمند گفت: در سال گذشته ۱۱۰ هزار نفر در كشور در اثر حيوان گزيدگي و گازگرفتگي حيوان به مراكز درماني مراجعه كرده اند و از سرم و واكسن هاري دريافت كرده اند و ۵ نفر نيز به دليل عدم مراجعه در اثر ابتلا به هاري جان خود را از دست داده اند.
يكي از راه هاي پيشگيري از بيماري هاري كنترل جمعيت سگ ها و گربه هاي ولگرد است كه با درنظرگرفتن قوانين اكولوژيك بايد صورت گيرد. سالانه ۲۰۰ ميليون تومان به منظور كنترل احتمالي اپيدمي بيماريها به مركز كنترل بيماريهاي قابل انتقال بين انسان و دام تعلق مي گيرد كه عموما صرف اطفاء يا پيشگيري از بروز اپيدمي مي شود و سالانه ۲ ميليارد تومان هزينه صرف خريد سرم و درمان مي شود.
سالك
رئيس اداره بيماريهاي مشترك بين انسان و دام، ليشمانيوز (سالك) را بيماري انگلي تك ياخته دانست و افزود: اين بيماري به صورت زخم تظاهر مي كند و ميزبان آن جوندگان صحرايي است زخم ظرف يكسال بهبود يافته و جوشگاهي از آن باقي مي ماند كه ظاهر زشت آن مي تواند اثرات سوء رواني به ويژه در زنان را به همراه داشته باشد.
وي با اشاره به بروز سالانه ۲۰ تا ۴۰ مورد به ازاي هر ۱۰۰ هزار نفر جمعيت در كشور گفت:  از ۲۰ سال گذشته سالك در كشور بوده كه مهمترين علت بروز آن عدم رعايت بهداشت محيط، دفع ناصحيح زباله، وجود كود حيواني در خانه هاي روستايي و ابنيه قديمي و خانه هاي خالي از سكنه در جوامع روستايي است، چرا كه اين مناطق كانون مناسبي براي رشد پشه است.
وي كرمان را كانون مهم سالك دانست و خاطرنشان كرد: اصفهان، گنبد، ايلام، خوزستان، شهرستان هايي از يزد، فارس، جهرم، فسا و شهرستانهايي از استان خراسان، بوشهر و منطقه اي از رفسنجان از مناطق آلوده به سالك در كشورست كه در كنترل سالك شهرداريها نقش بسيار مهمي را ايفا مي كنند.
وي افزود: از اقدامات صورت گرفته جهت كنترل و پيشگيري از ابتلا به سالك در كشور رعايت بهداشت محيط، انجام سمپاشي ابنيه هاي قديمي، استفاده از پشه بند آغشته به حشره كش به عنوان آخرين متد توصيه شده سازمان جهاني بهداشت است.
تب كريمه كنگو
دكتر هوشمند با اشاره به تب خونريزي دهنده كريمه كنگو در سيستان و بلوچستان به عنوان كانون اين بيماري در كشور گفت: خوشبختانه به دليل آمادگي قبلي اين بيماري كنترل و به صورت معضل بهداشتي كشور در نيامده به نحوي كه طبق آمار سال ،۸۳ ۲۱ مورد قطعي تب كريمه با ۶ نفر فوتي و سال ،۸۲ ۵۱ مورد قطعي با ۱۱ مورد مرگ در كشور گزارش شده اين در حاليست كه درمان اين بيماري در كشور رايگان است.
مالاريا
دكتر محمد مهدي گويا، رئيس مركز مديريت بيماريهاي وزارت بهداشت اعلام كرد: ۶۰درصد موارد مالاريا در ايران مربوط به دو كشور پاكستان و افغانستان است و ۷۵درصد مالارياي وارداتي از پاكستان كه درمان مقاوم و نيازمند رژيم درماني خاص است كه هزينه درمان را ۱۰۰ برابر مي كند.
آنفلوانزاي مرغي
بيماري آنفلوانزاي پرندگان از جمله بيماري اي است كه سال گذشته در پاكستان شيوع پيدا كرده است. اقدامات زيادي در سيستان و بلوچستان براي جلوگيري از تهديدهاي مربوط به اين بيماري در كشور صورت گرفته است. در حال حاضر دو امكان براي تبديل شدن اين ويروس به عاملي خطرناك براي انسانها وجود دارد. اولين امكان اين است كه اين زنجيره آن قدر جهش ژنتيكي داشته باشد كه در نهايت به شكل مناسب براي انتقال ميان انسانها تبديل شود.
تاكنون تمام موارد انتقال حيوان به انسان بوده و هنوز هيچ مدركي دال بر انتقال آنفلوانزا فردي به فرد ديگر در دست نيست. احتمال دوم و خطرناك اين است كه زنجيره مزبور به دليل تركيب شدن با يك ويروس آنفلوانزاي انساني در بدن يك فرد دچار يك تغيير ناگهاني شود. هر دوي اين موارد مي تواند منجر به توليد زنجيره جديدي از اين ويروس شود كه سلامت بشر را تهديد كند.
جنون گاوي
بيماري جنون گاوي در كشور توسط وزارت بهداشت و سازمان دامپزشكي كشور كاملا تحت كنترل است.
دكتر هوشمند اصلي ترين استراتژي براي پيشگيري از اينگونه بيماريها را هماهنگي بين بخشهاي ذي ربط دانست و جلوگيري از عبور و مرور غيرقانوني دام در مرزهاي غربي و شرقي ذكر كرد.

ديابت يا بيماري قند، اختلالي است در سيستم سوخت و ساز بدن. علت بروز اين بيماري فقدان يا كمبود مقدار انسولين مورد نياز بدن است. انسولين، هورموني است كه غده پانكراس يا لوزالمعده(غده اي كه آنزيم هاي مورد نياز گوارش يا هضم غذا را ترشح مي كند) آن را ترشح مي كند. وجود انسولين براي دريافت انرژي غذايي براي بدن حياتي است.
انواع ديابت
دو نوع ديابت وجود دارد. در ديابت نوع اول كه در كودكان ديده مي شود، ساختن انسولين در بدن به طور كلي متوقف مي شود. در نوع دوم ديابت بدن هنوز هم مقداري انسولين مي سازد؛ اما به طور كامل از آن استفاده نمي كند.بيشتر بزرگسالان به ديابت نوع دوم دچار مي شوند، در حقيقت ۹۰ درصد از بيماران ديابتي به ديابت نوع دوم مبتلا هستند.
كاركرد انسولين
غذايي كه مي خوريم در معده و روده هضم مي شود. با هضم شدن غذا، كربوهيدرات ها (مواد قندي) به مولكول هاي قند يا گلوكز تجزيه مي شوند. سپس گلوكز وارد جريان خون مي شود و در نتيجه ميزان گلوكز خون افزايش مي يابد. اين افزايش قند خون به سلول هاي خاصي دستور آزاد كردن مقدار انسولين لازم بدن را مي دهد.انسولين، امكان ورود گلوكز و مواد مغذي(نظير اسيد آمينه موجود در پروتئين ها) را به سلول هاي عضلات بدن فراهم مي آورد. اين مواد در آنجا ذخيره مي شوند و يا در اثر سوخت و ساز شدن، انرژي مورد نياز بدن را فراهم مي كنند.وقتي بدن ما نتواند انسولين مورد نياز خود را بسازد و يا سلول ها نتوانند به انسولين پاسخ مناسب دهند، بيماري ديابت عارض مي شود.
ديابت در بزرگسالان
حدود ۱۶ ميليون نفر در ايالات متحده آمريكا به نوع دوم ديابت دچارند. نيمي از اين افراد از بيمار بودن خود اطلاع ندارند.بيماري ديابت هر ساله باعث مرگ بيش از ۱۹۰ هزار آمريكايي مي شود.
اين بيماري اغلب به نابينا شدن، بيماري هاي قلبي و عروقي، سكته هاي قلبي، نارسايي كليه، قطع عضو و اختلالات عصبي منجر مي شود. اگر اين بيماري كنترل نشود مي تواند براي مادران باردار، مشكلاتي ايجاد كند و نيز خطر ناقص بودن نوزاد وجود دارد.اين بيماري در سال ،۱۹۹۷ براي آمريكا ۹۸ ميليارد دلار هزينه داشت. اين مبلغ شامل ۵۴ ميليارد دلار هزينه هاي غيرمستقيم(نظير پرداخت مستمري به از كار افتادگان و اتلاف زمان كاري) و ۴۴ ميليارد دلار هزينه هاي پزشكي بود. چاقي ۹۳ درصد خطر ابتلا به ديابت را افزايش مي دهد و بي تحركي نيز اين خطر را تا ۲۵ درصد بالا مي برد.
ديابت دوران بارداري
گلوكز قندي است كه در نتيجه گوارش يا هضم غذا توليد مي شود و مهم ترين ماده غذايي بدن است. در دوران بارداري، بدن شما گلوكز را كه تنها منبع غذايي جنين است تأمين مي كند. اين ماده غذايي از راه جفت به جنين مي رسد. علاوه بر اين، جفت، هورمون هايي را كه موجب رشد جنين مي شوند، توليد مي كند. اين هورمون ها مصرف انسولين را در بدن شما با مشكل مواجه مي كند. در اواسط دوران بارداري، جفت، توليد هورمون هاي آنتي  انسولين را افزايش مي دهد.
اگر بدن شما هورمون هاي آنتي انسولين زيادي توليد كند، اين هورمون ها مي توانند مانع رفتن گلوكز خون به سلول هاي بدنتان شوند كه به اين فرآيند، تحمل انسولين مي گويند. در همين حال ممكن است پانكراس (لوزالمعده) شما نتواند انسولين مورد نياز بدنتان را توليد كند. با افزايش گلوكز خون شما، احتمال بروز بيماري ديابت وجود خواهد داشت.
ديابت چه كسي را تهديد مي كند؟
چند عامل، امكان بروز اين بيماري را در دوران بارداري بالا مي برد. اين عوامل عبارتند از:
۱- سابقه وجود ديابت در خانواده
۲- سابقه به دنيا آوردن نوزاد مرده و به دنيا آوردن نوزادي با وزن بيش از ۴ كيلوگرم
۳- چاقي
۴- داشتن سن بيش از ۲۵ سال
چگونه از وجود ديابت آگاه شويم؟
ديابت دوران بارداري هيچ علامت مشخصي ندارد. بنابر توصيه انجمن آمريكايي ديابت، همه زنان باردار بايد بين هفته هاي ۲۴ تا ۲۸ دوران بارداري، تست ديابت را انجام دهند، همچنين اگر در فاميل آنها سابقه وجود ديابت و يا ساير عوامل خطرزا وجود دارد، اين تست را بايد انجام دهند.
تست تعيين مقدار گلوكز خون
يك ساعت پس از خوردن يك ماده شيرين- گلوكز آماده شده، آزمايش خون انجام مي گيرد، تا مقدار گلوكز خون شما تعيين شود. اگر گلوكز خون شما بالاي ۱۴۰ باشد، پزشك شما انجام تست GTT (تست تحمل گلوكز) را توصيه مي كند.
نحوه انجام تست تحمل گلوكز
شما به مدت سه روز از يك رژيم غذايي استفاده مي كنيد. سپس به مدت ۸ ساعت هيچ ماده غذايي و يا نوشيدني نمي خوريد. در اين هنگام، از شما آزمايش خون گرفته مي شود. اگر گلوكز خون شما به اندازه متعارف نباشد، به ديابت دوران بارداري مبتلا هستيد.
در صورت داشتن ديابت چه بايد كرد؟
بايد به زناني كه سابقه بيماري ديابت دارند، درباره خطرات باردار شدنشان هشدار داد؛ زيرا به احتمال زياد فرزند آنها ناقص خواهد بود. امروزه با برنامه ريزي هاي دقيق و مراقبت هاي پيش از بارداري، زنان ديابتي به اندازه غير ديابتي از شانس داشتن بارداري بدون مشكل و نيز داشتن كودكي سالم برخوردارند. با وجود اين، بارداري مي تواند عوارض طولاني مدت اين بيماري را بدتر كند. قبل از باردار شدن بهتر است تست هاي زير انجام شود:
۱- معاينه چشم ۲- تست سلامت كليه ها از طريق خون يا ادرار ۳- تست فشار خون ۴- تست لگن خاصره ۵- تست بيماري هاي قلبي ۶- تست هموگلوبين خون: A1C(اين تست نشان مي دهد كه طي سه يا چهار ماه گذشته، ميزان قند خون شما طبيعي بوده يا خير). اگر ميزان A1C شما بسيار بالا باشد، در صورت باردار شدن، امكان ناقص به دنيا آمدن نوزادتان زياد خواهد بود.
لازم است بدانيد كه:
پيش از باردار شدن، با پزشك خود مشورت كنيد. پزشك شما احتمالاً مصرف ويتامين هايي را قبل از باردار شدن به شما توصيه مي كند؛ به ويژه اسيد فوليك(قرص آهن) كه با مصرف اين قرص احتمال وجود نقص هاي كودك كاهش مي يابد. زناني كه ديابت نوع دوم دارند و از داروهاي خوراكي به منظور كنترل وضعيت خود استفاده مي كنند، بايد در دوران بارداري از انسولين استفاده كنند؛ زيرا اين داروها مي توانند از راه جفت به جنين و از راه شير دادن به كودك منتقل شوند و براي كودك زيانبخش باشند. انسولين از راه جفت به جنين منتقل نمي شود.
ملك دخت قاسمي نيك منش