سميه شرافتي
همگي ما تا حدي استرس را تجربه كرده ايم. استرس در جوامع به قدري شايع و رايج است كه بايد با يك برنامه ملي و همگاني به مبارزه با آن شتافت.
استرس هم داراي منشاء دروني و هم بيروني است. استرس هاي بيروني از فشار محيط اطراف سرچشمه مي گيرد و استرس دروني منعكس كننده واكنش هاي شما به اين فشارهاست. اگر توقعات و خواسته هاي بيروني از حدي بيشتر و از سوي ديگر منابع شما محدود و اندك باشد، احساس استرس و اضطراب مي كنيد. «بيش از اندازه كار دارم»، «به هيچ وجه نمي توانم از پس اين همه كار برآيم». منابع دروني استرس و از سوي ديگر دربرگيرنده خواسته ها، نگرش ها و احساسات مي شوند. اينكه مي خواهيد كارتان را به خوبي انجام دهيد، موفق شويد، مورد مهر و عشق واقع شويد يا ديگران را خشنود سازيد، روي شما فشار مي آورد. احساس نگراني و خشم قواي فرد را تحليل مي برد. گاه تركيب استرس هاي دروني و بيروني فشار بيش از اندازه اي را ايجاد مي كند كه مي تواند فرد را كاملا مستاصل سازد. خطرناك ترين تاثير استرس روي بدن، افزايش امكان حمله قلبي است.
شواهد علمي نشان مي دهند كه اگر ميزان استرس كساني كه يكبار حمله قلبي داشته اند كاسته شود، امكان حمله قلبي دوم كاهش مي يابد. استرس روي معده وعملكرد گوارش نيز تاثير مي گذارد و در ناحيه شكم و سر ايجاد درد مي كند. همچنين باعث تشديد حملات آسم مي شود. بسياري از كساني كه از ناراحتي هاي مزمن رنج مي برند، بيماراني كه خارش دارند وهمچنين كساني كه با ورم مفاصل روبه رو هستند، اظهار مي كنند كه با افزايش استرس بر ناراحتي هايشان افزوده مي شود. استرس به طور عمده عملكرد مغز ازجمله تمركز، حافظه و فراگيري را كاهش مي دهد، درحالي كه همه اينها در كارايي ذهن به هنگام كار نقش اصلي را دارند. مطالعات مختلف در ايالات متحده نشان مي دهد كه از بين بردن استرس شاخص سلامت را ارتقا مي بخشد. روش هاي مديريت استرس همراه با روش هاي غلبه بر خشم در پايين آوردن فشارخون بالا موثرند. در مورد مبتلايان به سردردهاي تنشي موقت مشخص شده كه روش هاي مديريت استرس كارايي و اثر داروهاي تجويز شده را افزايش مي دهد.
برخي از افراد معتقدند كه استرس چه براي خودشان يا براي ديگران خوب است چرا كه هيجان و احساسات مثبت را در آنان افزايش مي دهد. به هر حال اگر استرس تاثيرات مثبتي داشته باشد ديگر نمي توان آن را استرس ناميد. استرس براي همه چه از بعد فردي، چه اجتماعي مخرب بوده و نوعي تهديد و خطر براي سلامت افراد محسوب مي شود.
عواملي كه در استرس دخالت دارند
هر فرد، آستانه تحمل خاصي در برابر عوامل استرس زا دارد و از ديدگاه خاص مي توان گفت آمادگي براي استرس ثابت و مشخص نيست. بنابراين آستانه تحمل هرفرد در زمان هاي مختلف تغيير مي كند.
عواملي مانند تجربه كودكي( بدرفتاري والدين)، شخصيت، ژنتيك، شيوه زندگي و... موجب تشديد اين مشكل مي شوند. علائمي كه مهمتر به نظرمي آيند نظير اختلال خواب، كمبود اشتها، نداشتن تمركز يا عملكرد ضعيف حافظه، اشتباهات نامشخص يا از دست دادن فرصت ها، خشم يا كج خلقي، عادات عصبي، الكل يا موادمخدر و... هستند.
در مورد برطرف سازي استرس راهكارهاي زيادي وجود دارد كه رعايت كردن آنها تا حد زيادي آرامش رواني را به همراه دارد. از جمله به ديگران به طور جدي فكر كنيد و با آنان گفت وگو داشته باشيد و براي تعيين عوامل استرس و حذف اين عوامل محيطي اقدام كنيد، انواع عوامل استرس زايي را كه روي شما يا شخص ديگر تاثير مي گذارند و نيز عواملي كه زمينه را براي استرس ايجاد مي كنند، تشخيص دهيد. دانستن اين مطلب كه به چه مسائلي اهميت مي دهيد براي پيشرفت كنترل استرس لازم است.
از ورود سموم، بخصوص الكل و تنباكو به بدن بايد جلوگيري كنيد. اين مواد در ابتدا نوعي تسكين موقت ايجاد مي كنند، اما در عين حال عليه تعادل بدن كار كرده و زمينه را براي بروز استرس مهيا مي كنند و در نتيجه آن را افزايش مي دهند. هنگامي كه استرس بيشتري را احساس مي كنيد، تمرينات ورزشي خود را افزايش دهيد. سعي كنيد به مسائلي كه خارج از حيطه اختيارات شماست، توجهي نداشته باشيد. در عوض واكنش هاي خود را با شرايط، متناسب كرده و سازگاري داشته باشيد. در مورد مشكلات و نگراني هاي خود با فرد ديگري صحبت كرده و احساسات خود را تخليه كنيد. تنهايي، يار و ياور استرس است، بنابراين صحبت با ديگران و كاهش اين بار سنگين ضروري است. از روش هاي آرام بخش استفاده كنيد. اين روش ها فقط زماني كه فرصت و جايي براي آنها در نظر گرفته شود،  موثر خواهند بود. يوگا، مراقبه، هيپنوتيزم، ماساژ، استنشاق هواي تازه و هر عملي كه باعث آرامش شود وانجام آن امكانپذير و مفيد باشد.
رژيم غذايي
اين مسئله كه سوءتغذيه براي سلامت بدن زيانبار است، نيازي به تاكيد ندارد. بايد بپذيريم مغز هم نظير ديگر اعضاي بدن تحت تاثير تغذيه نادرست قرار مي گيرد. چنانچه مغز دچار تاثير منفي شود، بر افكار و احساسات ما تاثير منفي مي گذارد. مي دانيم كه ويتامين ها و املاح معدني براي داشتن يك مغز سالم لازم است. همچنين مي دانيم كه برخي كمبودها به طور مستقيم با ضعف دستگاه عصبي بويژه مغز در ارتباط است. ويتامين هاي گروه B با مغز، افسردگي و استرس مرتبط هستند. كمبود ويتامين B1 با افسردگي، ضعف سيستم عصبي و بيماري هاي روحي- رواني همراه است. كمبود ويتامين B2 نيز با اختلالات دستگاه عصبي و افسردگي همراه است. ويتامين C هم براي محافظت در برابر استرس ضروري است. اين ويتامين سيستم ايمني بدن را نگهداري مي كند، سيستمي كه در برابر عوامل استرس زا ما را محافظت مي كند. جذب مناسب املاح معدني هم در تقويت شرايط جسماني خوب و كاهش استرس، لازم و ضروري است. در كل، پيروي از اصول صحيح خوردن و آشاميدن براي پيشگيري از استرس اجتناب ناپذير است. در يك مطالعه 18 ماهه كه در زمينه رفتارهاي خشن و ضداجتماعي در سال 2004 در يك موسسه آسيب شناسي جوانان در انگليس صورت گرفت، شواهد قابل توجهي در مورد ارتباط ميان رژيم غذايي و استرس به دست آمد. در اين پژوهش حدود 230 داوطلب كه در زندان به سر مي برند به دو گروه تقسيم شدند: به گروه اول يك ويتامين، يك اسيد چرب و يكي از املاح خورانده شد و به گروه دوم فقط يك داروي مسكن داده شد. نتيجه آن بود كه استرس گروه اول 25 درصد كاهش يافت.
تمرينات ورزشي نيز در كنترل استرس بسيار مفيد است. ورزش، مواد شيميايي مفيد را در مغز و بدن ما آزاد كرده و حواس ما را از عوامل استرس زا دور مي كند. تمرينات ورزشي از هر نوع كه باشند عضلات سفت و سخت بدن را كه يكي از عوامل استرس هستند، قابل انعطاف ساخته و علائم استرس را برطرف مي كنند. ورزش با دور كردن فرد از مسائل تنش زا، در او حس رقابت به وجود مي آورد. زماني كه بدن فرد درگير تمرينات ورزشي است،  در بهترين شرايط به سر مي برد. در هنگام نفس نفس زدن و تقلا، فكر كردن درباره مشكلات دشوار است.
با رعايت كردن تمام موارد ياد شده، چنانچه استرس در سلامت فرد اختلالات جدي وارد كند بايد به پزشك مراجعه كرده و تحت درمان هاي دارويي قرار گيرد.
*كارشناس ارشد روانشناسي

«كنگره سراسري پژوهش مشاركتي مبتني بر جامعه» صبح سه شنبه 14 تير ماه در اردبيل آغاز به كار كرد.
معاون تحقيقات و فن آوري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي گفت: «امروزه تكنولوژي قادر به حل بيماري هاي رفتاري جامعه از قبيل سوانح و حوادث، مشكلات رواني، بيماري ها، معضلات ناشي از رفتارهاي غلط جنسي و ... نيست.»
دكتر حسين ملك افضلي با اعلام اين مطلب افزود: «كاهش بيماري هاي قلبي - عروقي، ايدز، سوانح و... نيازمند حضور و مشاركت مردم به عنوان مسائلي فراتر از تكنولوژي است.»
وي با اشاره به اينكه پژوهش هاي مشاركتي «جامعه محور» است، تصريح كرد: «در اين قبيل پژوهش ها محقق اصلي مردم بوده و موضوع تحقيق را خود مردم تعيين مي كنند.»
دكتر ملك افضلي گفت: «در صورت آنكه موضوع پژوهش توسط خود مردم تعيين شود، چون موضوع برخاسته از عمق جامعه و مبتني بر نيازهاي مردم است، بسيار موفق تر بوده و نتايج مطلوب تري به بار خواهد آورد.»
وي اضافه كرد: «طرح آموزش بهورزان در روستاها يكي از نمونه هاي مشاركت مردمي به شمار مي رود كه اين امر سبب شد ميزان مرگ و مير نوزادان در روستاها كه در سال 1346 به ازاي يكهزار تولد 300 مورد مرگ و مير بود و يك سوم تولدها منجر به مرگ نوزادان مي شده، امروزه به 30 مورد مرگ در هر يكهزار تولد كاهش يابد.»
معاون تحقيقات و فن آوري وزارت بهداشت اظهار كرد: «از آنجايي كه سلامت به مفهوم توسعه اجتماعي و توسعه اجتماعي به معناي سلامت است، واگذاري امور پژوهشي به مردم گام موثري در راه رشد و ارتقاي سلامت و توسعه جامعه به شمار مي رود.»
محرم يوسفي سادات، دبير اجرايي اين كنگره نيز گفت: «اطلاع رساني و ترويج پژوهش مشاركتي مبتني بر جامعه در كشور، تبادل تجارب و توانمندسازي شركت كنندگان در خصوص پژوهش مشاركتي مبتني بر جامعه، به منظور فراهم شدن مشاركت مردم، افزايش مشاركت ساير سازمان ها و ايجاد انگيزه در محققان و مديران، از عمده اهداف اين همايش سه روزه است.»
وي افزود: «مستندسازي فعاليت ها، تجارب و مطالعات انجام شده در اين خصوص و نيز پيشنهاد ايجاد ساز و كار مناسب به منظور پايداري و استمرار اين نوع پژوهش در كشور، از ديگر اهداف برپايي اين كنگره است.»
دبير اجرايي كنگره سراسري پژوهش مشاركتي مبتني بر جامعه گفت: «نقش توانمندسازي جامعه، نقش محققان و استادان دانشگاه ها،  نقش تجربيات ساير كشورها و سازمان هاي بين المللي و همچنين نقش بخش خصوصي در پژوهش مشاركتي مبتني بر جامعه از عمده محورهاي اين كنگره است.»

بقاياي جسدي كه در يك محوطه باستان شناسي كشف شده است، نشان مي دهد كه جراحان در قرون وسطي عمل هاي پيچيده تري انجام مي داده اند.
به گزارش ايسنا: يابندگان مي گويند جمجمه اي كه به يك دهقان  ۴۰ساله تعلق دارد، قطعي ترين شاهدي است كه از انجام عمل جراحي به روي جمجمه در دوران قرون وسطي حكايت مي كند. اين دهقان در فاصله سال هاي  ۹۶۰ تا  ۱۱۰۰ ميلادي زندگي مي كرد.
اين بقايا كه در يورك شاير كشف شده است، نشان مي دهد كه اين مرد به لطف اين عمل جراحي از يك ضربه مرگبار به ناحيه سر جان به در برده است.
در اين محوطه باستاني در نزديكي مالتون تقريبا  ۷۰۰ اسكلت توسط مركز ميراث باستانشناسي انگلستان از زير خاك بيرون كشيده شده است.
جمجمه مزبور كه قدمت آن به قرن  ۱۱ ميلادي باز مي گردد، متحمل ضربه اي تقريبا مرگبار در اثر برخورد يك شيء سنگين شده بود؛ اين ضربه يك فرورفتگي شديد در ناحيه چپ جمجمه به جا گذاشت.
معاينات دقيق تر نشان مي دهد كه قرباني پس از اين حادثه تحت يك نوع عمل جراحي موسوم به اره مدور (trepanning) كه باعث نجات جان او شد، قرار گرفته است. در اين عمل يك ناحيه از پوست سر به اندازه  ۹ در  ۱۰ سانتميتر برداشته مي شد تا قطعات درهم شكسته استخوان خارج شود. اين عمل باعث كاهش فشار وارده به مغز مي شد. در اسناد رومي و يوناني به شيوه اره مدور براي درمان شكستگي استخوان جمجمه اشاره شده، اما در ادبيات آنگلوساكسون چنين چيزي ذكر نشده است. برخي مورخان نظريه پردازي كرده اند كه اروپاي غربي تا قرن ها پس از سقوط اسكندريه در قرن هفتم از چنين دانشي بي بهره بود.
جمجمه دهقان  ۴۰ساله نشان مي دهد كه شكستگي به خوبي شفا يافته است، اما دانشمندان مي پرسند چگونه يك دهقان بي بضاعت توانسته هزينه يك معالجه پيچيده پزشكي را پرداخت كند؟
معاينه ساير اسكلت ها در اين محوطه باستاني نشان مي دهد كه سوء تغذيه، بيماري و رشد ناقص در ميان ساكنان روستا بسيار متداول بوده است.
دكتر سايمون ميز (Mays) از كارشناسان مركز ميراث باستانشناسي انگلستان گفت: مهارت هاي پزشكي عمدتا در خدمت برگزيدگان جامعه بود، براي همين معالجه اي كه روي اين دهقان اهل وارام انجام شده است با برداشتي كه ما از آن دوران داريم، اصلا نمي خواند. به نظر مي رسد به احتمال زياد اين عمل توسط يك شفابخش دوره گرد با مهارت هاي خارق العاده انجام شده باشد. نشانه هاي جراحات ناشي از برخورد اشياي سنگين در  ۱۰عدد ديگر از اسكلت ها از جمله اسكلت يك كودك ديده مي شود.
دكتر ميز گفت  مردم در وارام به وسيله اشياي در دسترس مانند ابزار كشاورزي دست به خشونت مي زده اند. اين دهقان احتمالا در يك درگيري خياباني يا در يك ميكده يا در نتيجه سرقت يا اختلاف خانوادگي دچار چنين ضربه اي شده است.

رئيس اداره بيماري هاي منتقله آب و مواد غذايي وزارت بهداشت از آماده باش واحدهاي قرنطينه فرودگاه مهرآباد تهران و مشهد خبر داد.
دكتر محمود سروش در گفت وگو با خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اعلام اين خبر اظهار كرد: «بيش از 4 هزار مورد ابتلا به اسهال در افغانستان گزارش شده كه منجر به بستري شدن 777 نفر و تاييد قطعي 35 مورد وبا شده است؛ اين در حاليست كه طبق اصول علم پزشكي، تنها با گزارش 3 مورد مثبت وبا، ديگر موارد بايد مثبت تلقي شود.»
وي از هموطنان خواست، به علت همه گيري وبا در افغانستان و تهديد مرزهاي شرقي كشور در حين سفر كاملا مراقب آب و مواد غذايي مصرفي خود باشند، چرا كه در صورت ورود افاغنه از مجاري غير مجاز به كشور احتمال شيوع وبا وجود دارد.
وي با بيان اينكه اولين و تنها مورد وبا تا كنون يك دختر 26 ماهه در استان بوشهر بوده است، تصريح كرد: «اين مورد پس از تشخيص و تاييد نهايي كاملا درمان شده است.»
دكتر سروش به ايسنا تاكيد كرد: «به استان هاي هرمزگان، خوزستان، بوشهر و سيستان و بلوچستان به جهت اختلاف گرمايي، اخطارهاي لازم در رابطه با كنترل وبا داده شده و در استان هاي خراسان جنوبي و رضوي به لحاظ مرز مشترك با افغانستان نظام مراقبت مرزي فعال در پايانه هاي مرزي مستقر شده است.»
وي با بيان اينكه هنوز خطري زائران خراسان رضوي را تهديد نمي كند، در عين حال از مسافران خواست كه در صورت نياز در سفر صرفا از آب بطري استفاده كرده و حتي الامكان از مصرف آنتي اسيدها در طول سفر خودداري كنند.
رئيس اداره بيماري هاي منتقله از آب و مواد غذايي يادآور شد: «مسافران تابستاني هر نوع اسهالي را جدي بگيرند و اسهال بدون تب به اسهال وبايي نزديك تر است و مسافران مصرف آبليمو، دوغ، آبميوه و مايعات فراوان را هرگز فراموش نكنند

يك متخصص تغذيه معتقد است در تابستان بايد از خوردن غذاهاي از شب مانده و از پيش پخته شده خودداري كرد زيرا به دليل بازشدن در يخچال و بالارفتن درجه حرارت آن، خطر آلوده شدن مواد غذايي وجود دارد.
دكتر سيد علي كشاورز مدير گروه تغذيه و بيوشيمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفت وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» ايسنا واحد علوم پزشكي تهران گفت: بهتر است در تابستان از سبزي ها، ميوه ها و يا آبميوه هاي طبيعي بيشتر استفاده شود. مواد غذايي كه سرعت فسادپذيري بالايي دارند مانند سالاد الويه و كباب، خطر مسموميت را بالا مي برند.
وي گفت: در فصل گرما بايستي سعي كرد در حد امكان از غذاهاي خانگي استفاده شود يا اينكه در رستوران هايي غذا خورده شود كه از شرايط بهداشتي بالايي برخوردار باشند.
وي افزود: در تابستان به دليل تعريق زياد مقداري از عناصر معدني بدن از دست مي رود ولي مي توان با مصرف سبزي ها و ميوه ها آنها را به دست آورد، ضمن اينكه ميوه ها به دليل اليافي كه دارند حجم معده را پر مي كنند، بنابراين در طول تعطيلات كه افراد در استراحت هستند، با مصرف غذاي كمتر دچار اضافه وزن و ديابت نمي شوند

بررسي ها و مطالعات مشخص كرده اگر كشيدن سيگار قبل يا طي سه ماهه اول بارداري متوقف شده يا كاهش يابد، باعث پيشگيري از تولد 1300 كودك با عارضه كم وزني در سال مي شود كه خود، پس انداز 21 ميليون دلاري در هزينه هاي مستقيم پزشكي در اولين سال را به همراه دارد.
فاكتورهاي زيادي وابسته به جنين در ترك سيگار موثر هستند؛ فاكتورهايي كه ادامه ترك استعمال دخانيات يا برگشت مجدد بعد از ترك را مشخص مي كنند، شامل اثرات هورموني، حاملگي، ترس از افزايش وزن، كمبودهاي حمايت اجتماعي و افسردگي هاست.
زنان اغلب طي دوران بارداري يا خودبه خودي يا از طريق همكاري هاي گروهي در طول زندگي شان، سيگار را ترك مي كنند، هرچند بيش از 67 درصد آنها 13 ماه بعد از زايمان دوباره به سمت سيگار برمي گردند. اين در حالي است كه برنامه هاي خاص دوران بارداري، اثرات مثبتي براي مادر و جنين او بر جاي مي گذارد.
زنان بيش از مردان از افزايش وزن ناشي از ترك سيگار مي ترسند و نقش حمايت هاي اجتماعي از جانب خانواده و دوستان در ترك سيگار بسيار موثر است، بويژه اگر اين حمايت از جانب جنس مخالف باشد، ميزان ترك سيگار در زنان با وضعيت اقتصادي و اجتماعي پايين، كمتر از زنان با وضعيت اجتماعي و اقتصادي بالاست.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، تجزيه و تحليل مطالعات و بررسي ها حاكي از آن است كه تاثير فعاليت رسانه هاي گروهي بويژه تلويزيون در به دست آوردن اطلاعات در زنان با وضعيت اقتصادي و اجتماعي پايين، بيشتر از زنان در وضعيت اقتصادي و اجتماعي بالاست و زناني كه از نظر وضعيت اقتصادي و اجتماعي پايين هستند، بيشتر در برنامه هاي مداخلاتي شديد ترك سيگار شركت مي كنند و حدود 20 تا 25 درصد موفقيت در ترك سيگار دارند، ولي متاسفانه گروه اندكي از زنان كه از نظر وضعيت اقتصادي و اجتماعي در سطح پايين قرار دارند، از اين برنامه ها برخوردارند.
شواهد علمي حاكي از آن است كه افزايش ماليات هاي محصولات دخانيات باعث كاهش مصرف و افزايش روزافزون موارد ترك سيگار شده است.