محمدعلي توحيد
اخيرا شبكه ملي فيبر نوري كشور در مراسمي به بهره برداري رسيد. اين شبكه توان خدمات مخابراتي كشور را افزايش مي دهد و به عنوان يك شبكه پيشرفته زيرساخت مخابراتي امكان تعامل شبكه مخابرات كشور با كشورهاي منطقه را فراهم مي كند. اين تحول به سرعت در خدمات روز مره ارتباطي كشور آثار خودرا نشان نمي دهد و بايد براي اين منظور برنامه ريزي شود.
شبكه ملي فيبر نوري ۹۰۰ شهر را با عرض باند گسترده نزديك به ۴ برابر آنچه كه تاكنون در زيرساخت هاي ارتباطي كشور ايجاد شده است به هم متصل مي كند. ايجاد اين شبكه فيبر نوري بيش از ۶۶۰۰ ميليارد ريال هزينه داشته است.
شبكه فيبر نوري در مخابرات ايران از هزار و  صد كيلومتر فيبر نوري در برنامه اول به  ۶ هزار و  ۱۶۳ كيلومتر در برنامه دوم افزايش يافت و با يك جهش عظيم به  ۵۶هزار كيلومتر در برنامه  سوم رسيد. براي اجراي اين پروژه از بودجه عمومي كشور هزينه اي نشد و ۶۶۰۰ميليارد ريال هزينه  اين پروژه از محل شركت زيرساخت مخابرات تأمين شده. كليه امور مطالعه،  برنامه ريزي و اجراي اين طرح توسط كارشناسان داخلي انجام شد.
با افتتاح اين پروژه، زيرساخت هاي محلي و شهري ارتباطات كشور قادر خواهند بود با سرعت هاي بيشتر و كيفيت برتر، به يكديگر و به زيرساخت هاي منطقه اي و جهاني اطلاعات، بپيوندند.
با به كارگيري آخرين فناوري هاي انتقال نوري،  در اين شبكه، زيرساخت لازم براي تمام كاربردهاي الكترونيكي از قبيل تجارت الكترونيكي، دولت الكترونيكي و بانك داري الكترونيكي در شبكه هاي مادر مخابراتي كشور فراهم و ارائه  خدمات ارتباطي ارزان، پرسرعت و با كيفيت عالي به آحاد جامعه  ايران اعم از روستايي و شهري، ممكن مي شود.
مسيرهاي اصلي اين شبكه داراي طول ۳۱ هزار كيلومتر و مسيرهاي فرعي آن به طول ۲۵ هزار كيلومتر است كه در مجموع ۵۶ هزار كيلومتر كابل فيبر نوري را شامل مي شود. شبكه  فيبر نوري ايران،  علاوه بر تامين نيازهاي فعلي مخابرات كشور،  تامين ارتباطات فاز نخست برنامه  پنج ساله  چهارم كشور را نيز تضمين مي كند.
مديريت شبكه  ملي فيبر نوري، از طريق مركز كنترل واحد مستقر در تهران و ۳۰ استان قابل دسترسي و نظارت است كه به نحو مطلوب امنيت فيزيكي شبكه و عملكرد آن تحت كنترل قرار مي گيرد. همه فيبر نوري مورد نياز اين شبكه از توليد داخلي تأمين شده است. كارخانه توليد كابل نوري در سال ۶۸ به تصويب رسيد و مقرر شد شركتي به اين منظور تشكيل و اجراي طرح مذكور به عنوان هدف اصلي آن تعيين شود.
شركت توليد فيبر نوري و برق خورشيدي در ارديبهشت ماه سال ۱۳۷۳ با حضور رياست جمهوري وقت افتتاح و بهره برداري از كارخانه هاي توليد فيبر نوري و توليد سلول و مدول خورشيدي ميسر شد.
ميزان سرمايه گذاري اين شركت براي كارخانجات توليد فيبر نوري و سلول و مدول خورشيدي ۹ هزار و ۹۴۰ ميليون ريال بوده كه معادل ۲۰ ميليون دلار هزينه ارزي نيز آن منظور شده است. ماشين آلات توليد فيبر نوري در بخش ساخت پيش سازه براي ظرفيت اسمي ۵۰ هزار كيلومتر فيبر نوري استاندارد در سه شيفت كاري طراحي شده اند و عملاً مي توانند پيش سازه لازم براي ساخت ۳۰ هزار كيلومتر فيبر نوري استاندارد را توليد كنند.
همزمان با ورود به قرن بيست و يكم و علي رغم توسعه و پيشرفت ارتباطات راديويي و ماهواره اي و به دليل انتشار روزافزون امواج الكترومغناطيسي، در فضاي جو و به دنبال آن، ايجاد آلودگي صوتي در شهرهاي بزرگ، توجه دست اندركاران صنعت مخابرات و مراكز تحقيقاتي به ارتباطات با سيم و فناوري هاي روز، يعني فيبر نوري چشمگيرتر شد، تا آنجا كه، در خيلي از كشورها شبكه تلويزيوني كابلي (CABLE-TV ) و ISDN مجهز به سيستم پيشرفته انتقال فيبر نوري شده است.
توجه فيزيكدانان و مطالعات و تحقيقات آنان در زمينه شناخت نور، تجزيه و شكست آن در منشور و عدسي ها، بازتاب و انعكاس آن در آيينه ها و به دست آوردن قوانين مربوط به آن، موجب پيدايش علم اپتيك شد. اختراع ميكروسكوپ، تلسكوپ، دوربين، عينك، لنز و ليزر و ... و كاربردهاي وسيع آن ها در صنعت، نجوم، پزشكي و ... از دست آوردهاي دانشمندان اين علم به شمار مي رود كه هم راستا با توسعه علوم الكترونيك، مخابرات و رايانه، برقراري ارتباطات مخابراتي را توسط فناوري فيبر نوري در يك گستره وسيع شاهد هستيم.
فيبر نوري
فيبر نوري به عنوان محيطي براي انتقال امواج نوري مورد استفاده قرار مي گيرد و از تار شيشه اي ساخته مي شود، كه سطح مقطع آن شامل دو ناحيه هسته و غلاف با ضريب شكست متفاوت مي باشد. فيبر نوري انرژي نوري را حمل مي كند و با استفاده از قوانين فيزيكي پيام هاي مخابرات را از محيط هسته فيبر به يك نقطه ديگر انتقال مي دهد.
فناوري فيبر نوري به صورتي است كه علائم به شكل نور ارسال مي شود. شفافيت الياف فيبر نوري به حدي است كه اگر ديواري به ضخامت ۷۰ مايل از آن ها درست شود و شمع روشني در پشت آن بگذاريم، شمع ديده خواهد شد. سرعت سيگنال ها در فيبر نوري و سيم مسي برابر سرعت نور است، اما آنچه كه فيبر نوري را بر رشته هاي مسي برتري داده است، پهناي باند آن است، به طوري كه روي يك فيبر نوري مي توان به طور همزمان بيش از ۵/۱ ميليون مكالمه تلفني را انتقال داد. فيبرهاي نوري، محيطي شفاف براي انتشار نور هستند و شيشه به عنوان محيطي شفاف و كم تضعيف در مخابرات نوري كاربرد به سزايي دارد. با پيشرفت صنعت مخابرات و هم راستا با ظهور ارتباطات ماهواره اي كابل هاي مسي قدرت و سرعت انتقال مقادير زياد اطلاعات را ندارد و از اين رو كابل هاي نوري مورد توجه قرار گرفت؛ به طوري كه در سال ۱۹۷۰ ميلادي ارتباطات نوري به واقعيت پيوست و از سال ۱۹۷۹ ميلادي مخابرات نوري با استفاده از فيبر نوري، از نمونه هاي آزمايشگاهي خارج و به عنوان يكي از جديدترين پديده هاي صنعت مخابرات جهان معرفي و مورد بهره برداري در سطح وسيع قرار گرفت. در ايران از سال ۱۳۶۴ بحث استفاده از فيبر نوري شروع شد.
{فيبر نوري سبك تر و ارزان تر از كابل مسي است و حجم كمتري را اشغال مي كند. ظرفيت انتقال فيبر نوري چندين هزار برابر كابل مسي است، به طوري كه در كشور ژاپن، يك تار فيبر نوري نه هزار و ۵۰۰ ارتباط و در ايران مي تواند حدود چهار هزار ارتباط تلفني را برقرار كند
تفاوت كابل مسي و نوري
فيبر نوري سبك تر و ارزان تر از كابل مسي است و حجم كمتري را اشغال مي كند. ظرفيت انتقال فيبر نوري چندين هزار برابر كابل مسي است، به طوري كه در كشور ژاپن، يك تار فيبر نوري نه هزار و پانصد ارتباط و در ايران مي تواند حدود چهار هزار ارتباط تلفني را برقرار كند.
فيبر نوري اثرات محيطي را كاسته و طول عمرش هم بيشتر است، همچنين در انتقال اطلاعات تلفات كمتري دارد. فيبر نوري در صنايع گوناگون كاربردهاي مختلفي دارد و علاوه بر مخابرات در پزشكي و امور نظامي نيز به كار مي رود.
تاريخچه فيبر نوري
در اوايل سال ۱۹۶۰ با اختراع اشعه ليزر ارتباطات فيبر نوري ممكن گرديد؛ به نحوي كه طراحي يك منبع نوري تعديل شده كه بتواند اطلاعات را انتقال دهد، عملي شد.
در سال ۱۹۶۶ دانشمندان در اين نظريه كه نور در طول الياف شيشه اي هدايت مي شود، پيشرفت كردند كه حاصل آن از كابلهاي معمولي به طور قابل ملاحظه اي سودمندتر بود.
توسعه تكنولوژي فيبر نوري از سال ۱۹۸۰ به بعد باعث شد كه همواره مخابرات نوري به عنوان يك انتخاب مناسب مطرح باشد. تا سال ۱۹۸۵ در دنيا نزديك به دو ميليون كيلومتر كابل نوري نصب شده و مورد بهره برداري قرار گرفته است.
فيبر نوري در ايران
مرحله اول اجراي پروژه فيبر نوري شهري در تهران بزرگ در سال ۱۳۷۰ با به كارگيري ۵۲۰۰ كيلومتر فيبر نوري براي تامين توسعه ارتباطات ۴۲ مركز تلفن آغاز و با ۱۷۶ سيستم ۱۴۰ مگابيت بر ثانيه به كار گرفته شد و در شهرستانها اجراي پروژه فيبر نوري در هفت شهر بابل، اصفهان، تبريز، مشهد، اهواز، شيراز و همدان آغاز و به ۳۰ شهر ديگر تعميم داده شد. در اين راستا ۸۵۰ فيبر براي توسعه كمي و كيفي ارتباطات بين مراكز در شهرهاي مذكور مورد استفاده قرار گرفته است.
اولين فيبر نوري بين شهري به طول ۵۴ كيلومتر بين تهران و كرج اجرا گرديد و در ادامه آن طرح فيبر نوري چهار مسير با طول ۵۱۶ كيلومتر در چهار مسير تهران- ساوه، تهران- گرمسار، تهران- قزوين و ارتباط بين ساختمان ميدان امام خميني و مجتمع مخابراتي انقلاب اسلامي به اجرا گذاشته است. بخشي از شبكه اصلي فيبر نوري بالغ بر ۲۲۰۰ كيلومتر مربوط به پروژه فيبر نوري بين المللي TAE است كه با نصب و راه اندازي اين پروژه آسيا و اروپا از طريق كابل نوري به يكديگر مرتبط شده و ايران در اين مسير يكي از مراكز مهم ترانزيت مخابراتي است.
همچنين مي توان به نصب و راه اندازي پروژه فيبر نوري TAE داخل كشور از مرز باجيگران تا مرز بازرگان و نصب و راه اندازي پروژه راديويي فيبر نوري TAE و سيستم پشتيباني فيبر نوري در تركمنستان اشاره كرد. فناوري مورد استفاده براي سيستم هاي انتقال SDH مي باشد كه ظرفيت آن براي تجهيزات راديويي ۱۵۵ مگابيت در ثانيه و براي تجهيزات فيبر نوري ۴/۲ گيگابيت در ثانيه است و با به خدمت گرفتن اين فناوري انتقال ۳۰۰۰۰ كانال صوتي روي هر زوج تار فيبر نوري امكان پذير خواهد بود.
شايان ذكر است، شركت توليد فيبر نوري و برق خورشيدي در سال ۶۸ در راستاي نيل به خودكفايي صنعتي و تامين نياز روزافزون شبكه هاي مخابراتي كشور تاسيس شد. ظرفيت اسمي اين شركت سالانه ۵۰ ميليون متر رشته فيبر نوري است كه بالغ بر ۲ ميليون دلار صرفه جويي ارزي را در بر دارد؛ ضمن آن كه در اين شركت سلول و پنل خورشيدي نيز به منظور تامين برق ايستگاه هاي مخابراتي دور افتاده، ارتفاعات و روستاهاي فاقد برق شبكه توليد مي شود.
در راستاي پيگيري جدي شبكه فيبر نوري به عنوان زيرساخت اصلي شبكه انتقال كشور برنامه پروژه هاي فيبر نوري در قالب خطوط اصلي، بين الملل، خطوط فرعي و بين مراكز شهري به منظور تامين نياز روزافزون ارتباطات مخابراتي (تلفن ثابت، همراه، ديتا و ...) تنظيم گشته و در جهت تحقق اهداف، قدمهاي مؤثري برداشته شده است؛ به طوري كه طي سالهاي برنامه پنج ساله اول، ۱۳۸۱ كيلومتر فيبر نوري ( خطوط اصلي، خطوط بين الملل و بين مراكز شهري) و در برنامه پنج ساله دوم ۲۵۰۳ كيلومتر (خطوط اصلي و بين مراكز شهري ) نصب و راه اندازي شده است. همچنين در برنامه پنج ساله سوم (۸۳-۷۹ ) نصب و راه اندازي ۱۴۱۳۲ كيلومتر فيبر نوري پيش بيني شده كه تا پايان سال ۸۱ ، ۱۱۱۶۷ كيلومتر فيبر نوري شامل خطوط اصلي، خطوط فرعي و بين مراكز شهري، اجرا گرديده است. ضمناً پنج ساله سوم علاوه بر برنامه، نصب و اجراي اضافات به ميزان ۹۸۰۰ كيلومتر در نظر گرفته شده است كه تاكنون (پايان سال ۸۱ ) ۹۶۰ كيلومتر از آن تحقق يافته است.
با توجه به نياز روزافزون توسعه شبكه و استفاده وسيع از اين فن آوري، روند اجراي پروژه هاي فيبر نوري طي سالهاي اخير از شتاب فزاينده اي برخوردار بوده، به طوري كه عملكرد شركت مخابرات ايران در زمينه توسعه شبكه فيبر نوري در سال ۸۰ به ميزان ۲۷۵۹ كيلومتر بوده است و اجراي كابل كشي فيبر نوري بين شهري لغايت پايان ۸۰ به ميزان ۸۸۴۲ كيلومتر كه شامل ۳۴۵۰ كيلومتر پروژه TAE و ۵۳۹۲ كيلومتر لوپ SC و PC ها مي باشد.
همچنين تا پايان سال ۸۱ احداث اين شبكه عظيم در تاريخ توسعه مخابرات كشور بي سابقه بوده و با توجه به عمليات اجرايي آن، كه طراحي، نصب و راه اندازي قريب به ۱۹۰۰۰ كيلومتر كابل نوري اقصي نقاط كشور را در بر مي گيرد، يكي از طولاني ترين شبكه هاي كشوري دنياست. اين شبكه تمامي مراكز استانها و شهرهاي اصلي را به يكديگر مرتبط كرده و شريان اصلي ارتباطي و زيرساخت مخابرات كشور محسوب مي شود.

ايران ۱۷ درصد نفت خاورميانه را توليد مي كند
نشريه بررسي هاي اقتصادي خاورميانه (ميس) در تازه ترين گزارش خود اعلام كرد، ايران هم اكنون ۱۷ درصد نفت خاورميانه را توليد مي كند.
به گزارش نشريه بررسي هاي اقتصادي خاورميانه، كل توليد نفت خاورميانه در سال ۲۰۰۵ تا كنون به طور متوسط۷/۲۲ ميليون بشكه در روز بوده است.
بر اساس اين گزارش، عربستان با توليد روزانه نزديك به ۵/۱۰ميليون بشكه در روز، ۴۶ درصد نفت خاورميانه را توليد مي كند و بزرگترين توليد كننده خاورميانه و جهان محسوب مي گردد.
بر اساس اين گزارش، پس از عربستان، ايران با توليد روزانه نزديك به چهار ميليون بشكه، با توليد ۱۷ درصد نفت خاورميانه، دومين توليد كننده بزرگ خاورميانه است.
بر پايه اين گزارش، امارات متحده عربي و كويت نيز به ترتيب ۱۳ و ۱۰ درصد نفت خاورميانه را توليد مي كنند. توليد نفت امارات در سال جاري ميلادي نزديك به سه ميليون بشكه در روز تخمين زده مي شود. اين گزارش مي افزايد، كويت نيز هم اكنون حدود دو ميليون و ۳۰۰ هزار بشكه در روز نفت توليد مي كند.
قطر و عمان نيز هر كدام با توليد نزديك به يك ميليون بشكه در روز، ۴ درصد و عراق نيز ۶ درصد كل توليد نفت خاورميانه را بر عهده دارند.
ذخاير شناخته شده نفت جهان تنها جوابگوي نياز جهاني تا ۴۰ سال آينده است
فارس: براساس آخرين برآورد هاي انجام شده مجموع ذخاير شناخته شده نفت جهان ۱۴۰۰ ميليارد بشكه مي باشد كه با توجه به سطح مصرف نفت در جهان اين ذخاير تامين كننده نياز جهاني تا ۴۰ سال آينده خواهد بود.
يكي از مقامات شركت نفتي بريتيش پتروليوم گفت براساس آخرين بررسي هاي انجام شده مجموع حجم ذخاير شناخته شده نفت خام در جهان بالغ بر ۱۴۰۰ ميليارد بشكه است كه از اين رقم ۱۲۰۰ ميليارد بشكه به كشورهاي صادر كننده نفت خام اوپك اختصاص دارد.
وي افزود: با توجه به ميزان مصرف انرژي در جهان پيش بيني مي شود ذخاير شناخته شده نفت خام تا ۴۰ سال آينده، ذخاير گاز تا ۶۰ سال آينده و ذخاير ذغال سنگ تا ۱۶۴ سال آينده جوابگوي نيازهاي جهاني باشد. وي در عين حال گفت: اين بدان معنا نيست كه بعد از اين مدت منابع هيدروكربن در جهان تمام خواهد شد.
مطالعات و فعاليتهاي اكتشافي جديد در حال انجام است و با پيشرفت هاي تكنولوژيك امكان برداشت بيش از پيش از منابع فسيلي درون زمين فراهم خواهد شد.