علي شاكري
واليبال قهرماني جهان براي تيم هاي ملي كشورهاي پنج قاره، حكم همان جام جهاني فوتبال را دارد. ميداني كه طي آن قاره ها بر اساس موقعيت كيفي واليبال خود داراي سهميه محدودي هستند و تلاش مي كنند با بهبود و ارتقاي سطح خود به درجات بالاتري دست پيدا كنند. مرجع رسمي تشخيص دهنده، كميته فني فدراسيون بين المللي واليبال(FIVB) است كه هر چند سال يك بار پس از بررسي پيشنهادات رسيده تصميم گيري مي كند. به عنوان نمونه در همين مسابقات قهرماني جهان پيش رو كه قرار است آبان ماه سال آينده مرحله نهايي آن با حضور ۲۴ تيم برگزيده در ژاپن انجام شود، اروپايي ها با ۹ تيم بيشترين سهميه را در جمع ديگر قاره ها دارند و كمترين سهميه هم از آن قاره آفريقاست كه دو سهميه در رده مردان و سه سهميه در رده زنان دارد. در اين مورد در ادامه مطلب به طور كامل اشاره خواهيم داشت كه سهميه قاره ها در شانزدهمين دوره مسابقات واليبال قهرماني مردان جهان چند تيم بوده است. در اين مطلب نگاهي داريم به صعود تيم هايي كه توانسته اند با عبور از كنكوري  سخت خود را به مرحله نهايي برسانند و هم نگاهي خواهيم داشت به پيكارهاي انتخابي باقي مانده كه به زودي تكليف ۲۴ تيم صعود كننده مشخص خواهد شد.
۱۷۴ تيم در بازي هاي مقدماتي
حضور ۱۷۴ تيم در دو رده زنان و مردان در بازي هاي مقدماتي واليبال قهرماني جهان از ميان ۲۱۸ عضو حكايت از رشد واليبال در ميان كشورهاي ۵ قاره جهان دارد. از تعداد تيم هاي متقاضي شركت كننده در بازي هاي مقدماتي به خوبي مي شود ميزان توسعه يافتگي واليبال را در قاره هاي مختلف سنجيد. در اين دوره از مسابقات قهرماني جهان اروپا بيشترين تيم هاي شركت كننده در بازي هاي مقدماتي در دو رده مردان و زنان را داشت. نام قاره ها به ترتيب تعداد تيم هاي شركت كننده به شرح زير است.
* قاره اروپا
مردان: ۳۵ تيم ،زنان: ۲۷ تيم
* نورسكا (آمريكاي مركزي و شمالي)
مردان: ۲۰ تيم ،زنان: ۱۹ تيم
* آسيا و اقيانوسيه
مردان: ۲۰ تيم، زنان: ۱۱ تيم
* آفريقا
مردان: ۱۳ تيم ،زنان: ۱۳ تيم
* آمريكاي جنوبي
مردان: ۷ تيم ،زنان: ۵ تيم
البته در رده مردان دو تيم برزيل(مدافع عنوان قهرماني) و ژاپن(ميزبان بازي ها) و در رده زنان ايتاليا مدافع عنوان قهرماني) و ژاپن (ميزبان مسابقات) از حضور در بازي هاي مقدماتي معاف بودند.
سهميه قاره ها
فدراسيون جهاني واليبال(FIVB) براي شناسايي ۲۲ تيم به جز تيم هاي مدافع عنوان قهرماني و ميزبان مسابقات در نشست كميته فني خود به سال ۲۰۰۴ سهميه قاره ها را به شكل زير تعيين كرد.
* اروپا
مردان: ۹ تيم ،زنان: ۷ تيم
*نورسكا
مردان: ۴ تيم ،زنان: ۶ تيم
* آسيا و اقيانوسيه
مردان: ۵ تيم ،زنان: ۴ تيم
* آفريقا
مردان: ۲ تيم ،زنان: ۳ تيم
* آمريكاي جنوبي
مردان: ۲ تيم ،زنان: ۲ تيم
چه تيم هايي صعود كردند؟
تاكنون در رقابت هاي واليبال انتخابي مردان از قاره هاي مختلف تيم هاي ايران، قزاقستان، چين، استراليا، كره جنوبي و ژاپن(ميزبان بازي ها) از قاره آسيا و اقيانوسيه، مصر از قاره  آفريقا، برزيل تيم  مدافع عنوان قهرماني ، آرژانتين، ونزوئلا از آمريكاي جنوبي، روسيه، لهستان، يونان و صربستان و مونته نگرو از قاره اروپا به مرحله نهايي قطعي شده است و تا روز پانزدهم شهريورماه تكليف تيم هاي باقي مانده هم روشن خواهد شد.
نگاهي به بازي هاي انتخابي در قاره هاي جهان
قدرت نمايي ايران، چين و قزاقستان
* ابتدا از قاره پهناور آسيا شروع مي كنيم، منطقه اي گسترده كه حتي قاره اقيانوسيه را نيز شامل مي شود و استراليا نماينده برتر اقيانوسيه از دل پيكارهاي انتخابي جهان از اين قاره توانست جواز صعود به مرحله نهايي را پيدا كند.
در غياب ژاپن ميزبان مسابقات، تيم هاي آسيايي در دو مرحله گزينش شدند. ابتدا تيم هاي متوسط در بازي هاي زير گروه با هم در ۳ گروه بازي كردند كه در نهايت تيم هاي برتر آن به جمع تيم هاي مطرح پيوستند. ايران هم به همراه چين، قزاقستان، كره جنوبي، استراليا و هند از بازي هاي دور اول معاف بود و از دور دوم گام به بازي ها گذارده است ، در دور دوم و در مسابقاتي كه در شهرهاي آلماتي، تهران و دهلي برگزار شد سه تيم قزاقستان، ايران و چين بطور مستقيم جواز صعود به مسابقات قهرماني جهان در ژاپن را گرفتند و تيم هاي كره جنوبي، هند و استراليا كارشان به مرحله پلي اف كشيد كه در نهايت كره و استراليا هم با جا گذشتن هند خود را به ساير تيم هاي آسيايي صعودكرده رساندند. هندي ها با وجود دو بار ميزباني اين بازي ها در عين بد اقبالي از راهيابي به رقابت هاي جهاني بازماندند.
تايوان هم كه با ادعاي فراوان همانند هند چشم به ژاپن داشت قادر به رقابت با قدرت هاي تراز اول واليبال آسيا نشد و تيم هايي از آسيا و اقيانوسيه به قهرماني جهان راه پيدا كردند كه در سال هاي اخير همواره در زمره مدعيان بودند.
در ميان تيم هاي صعود كرده ايران، چين و قزاقستان برتر از ساير تيم هاي شركت كننده ظاهر شدند، هر چند كه قزاق ها بخش زيادي از جهش و موفقيت خود را مرهون به خدمت گرفتن ياران روسي بودند.
* از قاره آفريقا مصري ها نخستين كشوري بودند كه در مسيري هموار و در رويارويي با حريفاني آسانتر نسبت به ساير تيم هاي شناخته شده اين قاره صعودي زودهنگام به مرحله نهايي داشتند. كامرون و سودان در اندازه هايي نبودند كه مانع از راهيابي مصر به ژاپن شوند.
آرژانتين و صعودي بي دردسر
* از آمريكاي جنوبي آرژانتيني ها خيلي بي دردسر به مرحله نهايي راه پيدا كردند. پاراگوئه و اروگوئه دو رقيب فوتبال آرژانتين، در واليبال هرگز قادر به رقابت با يكي از تيم هاي هميشه مطرح جهان نبودند. آرژانتين با دو پيروزي آسان از جمله تيم هايي بود كه راهي كوتاه تا ژاپن پيمود. ونزوئلا هم دقيقاً چنين شرايطي در همگروهي با تيم هاي اكوادور، كلمبيا و پاراگوئه دارد و بعيد به نظر مي رسد كه حريفان سدي در راه تيم ونزوئلا يكي از تيم هاي حاضر در ليگ جهاني خلق كنند.
صعودكنندگان از پيش معلوم
* منطقه نورسكا از تيم هاي مطرحي چون برزيل، آمريكا، كانادا، كوبا شكل گرفته، ضمن آنكه تيم هايي چون پاناما، مكزيك، ترينيدادوتوباگو، گواتمالا، بارابادوس، پورتوريكو و چند جزيره كم نام و نشان كمتري مي توانند در حضور قدرت هايي شناخته شده عرض اندام كنند. در جمع قدرت هاي درجه دوم اين منطقه تا حدودي «پورتوريكو» در سال هاي اخير خودي نشان داده است. برزيل كه به عنوان تيم مدافع عنوان قهرماني همانند ژاپن ميزبان بدون بازي هاي انتخابي در مرحله نهايي حاضر است كار تيم هاي اين منطقه را آسانتر كرده است و پيشا پيش مي توان سه تيم آمريكا، كانادا و كوبا را در زمره تيم هاي راه يافته به مرحله نهايي قلمداد كرد. مسابقات انتخابي اين منطقه بزودي آغاز مي شود. ده تيم برتر اين منطقه به شرح زير گروه بندي شدند كه از هر گروه دو تيم فرصت راهيابي به جمع ۲۴ تيم برتر جهان را دارند.
تيم ملي واليبال مردان برزيل بهترين تيم كنوني جهان، بخت شماره يك شانزدهمين دوره مسابقات واليبال قهرماني جهان محسوب مي شود .
گروه يك: آمريكا، مكزيك، پاراگوئه، گواتمالا و بارابادوس
گروه دوم: كانادا، كوبا، پاناما، ترينيدادوتوباگو
* در قاره اروپا، قاره صاحب نفوذ و اعتبار در واليبال امروز جهان سطح پيكارها بي ترديد از همه قاره هاي ديگر فشرده تر بود. رشد روزافزون واليبال در قاره سبز موجب شد تا تيم هاي شركت كننده پس از دو مرحله پالايش پا به دور سوم و نهايي بگذارند. در اين قاره پس از شناسايي ۸ تيم صعودكننده تكليف نهمين و آخرين تيم به بازي هاي پلي اف كشيده شد كه با حضور تيم هاي دوم گروههاي چهارگانه دور سوم در بلغارستان انجام خواهد شد.
در مسابقات برگزار شده در يونان، دو تيم ميزبان و صربستان و مونته نگرو در حضور دو تيم پرتغال و تركيه به مرحله نهايي راه يافتند. در كاتوويچ لهستان نيز بخت به دو تيم روسيه و لهستان لبخند زد كه با كسب عناوين اول و دوم روانه دوره شانزدهم مسابقات قهرماني جهان شدند.
در شهر ناپولي، ايتاليا و آلمان و در فرانسه جمهوري چك و فرانسه جمع ۸ تيم راه يافته را كامل ساختند.
حالا همه نگاهها به بلغارستان و شناسايي تنها تيم باقيمانده معطوف شده است.
جدول رده بندي مدال هاي واليبال قهرماني جهان
تيم هاي برتر واليبال جهان در ۱۵ دوره گذشته
۱۹۴۹ پراگ: ۱ _ روسيه ۲ _ چكسلواكي سابق
۳ _ بلغارستان
۱۹۵۲ مسكو: ۱ _ روسيه ۲ _ چكسلواكي سابق
۳ _ بلغارستان
۱۹۵۶ پاريس: ۱ _ چكسلواكي سابق ۲ _ روماني ۳ _ روسيه
۱۹۶۰ ريودوژانيرو: ۱ _ روسيه ۲ _ چكسلواكي سابق ۳ _ روماني
۱۹۶۲ مسكو: ۱ _ روسيه ۲ _ چكسلواكي سابق ۳ _ روماني
۱۹۶۶ پراك: ۱ _ چكسلواكي سابق ۲ _ روماني ۳ _ روسيه
۱۹۷۰ صوفيه: ۱ _ آلمان شرقي سابق ۲ _ بلغارستان ۳ _ ژاپن
۱۹۷۴ مكزيكوسيتي: ۱ _ لهستان ۲ _ روسيه ۳ _ ژاپن
۱۹۷۸ رم: ۱ _ روسيه ۲ _ ايتاليا ۳ _ كوبا
۱۹۸۲ بوئينس آيرس: ۱ _ روسيه ۲ _ برزيل ۳ _ آرژانتين
۱۹۸۶ پاريس: ۱ _ آمريكا _ ۲_ روسيه ۳ _ بلغارستان
۱۹۹۰ ريودوژانيرو: ۱_ ايتاليا ۲ _ كوبا ۳ _ روسيه
۱۹۹۴ آتن: ايتاليا _ ۲ _ هلند ۳ _ آمريكا
۱۹۹۸ توكيو: ۱ _ ايتاليا ۲ _ صربستان و مونته نگرو ۳ _ كوبا
۲۰۰۲ بوئينس آيرس: ۱ _ برزيل ۲ _ روسيه ۳ _ فرانسه
۲۰۰۶ توكيو: ۱ - ؟ ۲ - ؟ ۳- ؟