سرطان پوست و روش هاي درمان
مراقب بخشندگي آفتاب باشيد
|
|
آناهيتا بنيسي
سرطان پوست يكي از شايع ترين و در عين حال قابل پيشگيري ترين سرطان هاست. اكثر اشكال سرطان پوست در نقاط برهنه بدن مانند صورت، دست، ساعد و گوش ايجاد مي شود، از اين رو پوست بايد در برابر اشعه خورشيد محفوظ بماند
پوست بزرگترين عضو بدن بوده و وظيفه آن ذخيره چربي، خنك نگه داشتن بدن و ساختن ويتامين D در بدن است و بدن را از عفونت، نور، از دست رفتن آب و ساير مايعات و جراحت حفاظت مي كند.
سرطان پوست،نوعي بيماري است كه در آن سلول هاي بدخيم از بافت پوست نشات مي گيرند و به طور نامنظم و فزاينده اي تكثير يافته و به طريقي از سيستم ايمني و دفاعي بدن عبور مي كنند بدون اينكه موجب عكس العمل تدافعي و تهاجمي در سيستم ايمني بدن شوند. مهمترين عامل پيشتاز و مستعد سرطان پوست، جهش در DNA سلول بر اثر اشعه ماوراي بنفش است كه منجر به شروع تراريختي سلول و سرطاني شدن آن مي شود. هر يك از انواع سرطان پوست نشانه ها و عوارض خاص خود را دارد.
با توجه به نوع سلول پوستي كه دچار تراريختي و سرطان شده است، اشكال مختلفي از سرطان پوست وجود دارد كه هر كدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارد. شايع ترين اشكال سرطان پوست عبارتند از:
- سرطان سلول هاي بنياني يا پايه
- سرطان سلول هاي فلسي
- سرطان سلول هاي ملانوسيست
سرطان سلول هاي بنياني
سرطان سلول هاي بنياني شايع ترين نوع سرطان پوست به شمار مي آيد و نسبت به ديگر اشكال سلول هاي سرطاني پوست خطر كمتري دارد. سرطان سلول هاي بنياني كه در پايه اپيدرم (لايه خارجي پوست) قرار دارند، سرعت رشد كم و آرام داشته و بندرت گسترش مي يابند.
سبب شناسي سرطان سلول هاي بنياني پوست عبارت است از: در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن بدن از جمله صورت، گوش ها، گردن، سر، شانه ها و پشت، تماس با مواد شيميايي مانند آرسنيك و مواد راديواكتيو، جراحت هاي باز، سوختگي، خالكوبي و واكنش هاي حساسيتي نسبت به واكسن.
افرادي كه پوست و موي روشن و چشم آبي، سبز و خاكستري دارند و همچنين اشخاصي كه مشاغل آنها در فضاي باز است و به طور متوالي در معرض نور آفتاب هستند نيز از خطر بالاتري براي ابتلا به سرطان سلول هاي بنياني پوست برخوردارند. سرطان ملانوما رشد بدخيم سلول هاي ملانوميسم است. اين سلول ها رنگدانه هاي تيره پوست، مو، چشم و خال هاي بدن را توليد مي كنند. از اين رو تومورهاي نمونه اي از سرطان ملانوما اكثرا قهوه اي يا سياه است، ولي در موارد معدودي نيز سرطان هاي ملانوم رنگدانه توليد نكرده و به رنگ پوست، صورتي، قرمز يا بنفش ظاهر مي شوند.
ملانوما از خطرناك ترين انواع اشكال سرطان پوست به شمار مي رود. اين نوع سرطان اگر زود تشخيص داده شود، درمان صد درصد آن امكانپذير است، اما چنانچه حالت تهاجمي پيدا كرده و به ساير بافت هاي بدن سرايت كند، درمان آن امكانپذير نخواهد بود.
اشكال سرطان هاي ملانوم به چهار دسته تقسيم مي شوند:
-1 ذملانوم سطحي
-2 لنتيگوماليگنا
-3 ملانوم اكرال لنتيجينوس
-4 ملانوم گره اي
الگوهاي درماني سرطان پوست
تظاهرات باليني سرطان پوست در هر شخص متفاوت است، از اين رو تعيين درمان مناسب بستگي به سن، وضعيت بدن، سابقه طبي بيمار، پيشرفت بيماري، سازگاري بدن بيمار با دارو و الگوهاي مختلف درماني دارد.
در مجموع الگوهاي درماني سرطان پوست عبارتند از:
جراحي: برداشتن بافت بدخيم و كمي از بافت سالم پوست كه روش معمول الگوي درماني سرطان پوست است و به اشكال مختلف انجام مي شود و عبارتند از:
- كرايوتراپي يا استفاده درماني از سرماي شديد براي تخريب بافت. در اين روش ضايعه بدخيم با استفاده از نيتروژن مايع منجمد شده و در نتيجه آن، سلول هاي سرطاني نابود شده و از بين مي رود.
- خشكاندن و تخريب بافت هاي سرطاني از طريق جريان الكتريكي پرفركانس.
- كورتاژ يا پاك كردن سطح مبتلا به بيماري با استفاده از كورت (وسيله قاشقي شكل). در اين روش، جراح ضايعه بدخيم را تراشيده و به وسيله كورت پارك و تميز مي كند.
- پيوند پوست (Graft) كه روي بستر پوست آسيب ديده ناشي از جراحي و برداشتن توده سرطاني حاصل شده انجام مي گيرد.
- درمان ليزري كه به وسيله پرتو نوري ليزر، سلول هاي سرطاني برداشته شده و از بين مي روند.
علائم هشدار دهنده سرطان بنياني پوست
- زخم هاي بازي كه خونريزي در آن پس از سه هفته يا بيشتر ترميم نيافته باشد.
- لكه سرخ يا حساسيتي كه ممكن است حالت خشكي، درد يا خارش داشته و بهبود نيابد.
- برآمدگي شفافي كه به رنگ صورتي، قرمز و سفيد است يا در افراد با پوست هاي تيره به رنگ قهوه اي و سياه نمايان شود و گاهي با خال اشتباه گرفته مي شود.
- لكه صورتي كه با حاشيه برآمده و فرورفتگي خشك در مركز آن همراه است. در اين مورد با رشد لكه، رشته هاي نازك رگ هاي خوني ممكن است بر سطح آن ايجاد شود.
سرطان سلول هاي فلسي پوست
سرطان سلول هاي فلسي دومين شكل شايع سرطان پوست به شمار مي رود كه مي تواند تمام بدن از جمله لايه هاي مخاطي را دربرگيرد.
اكثر اشكال سرطان سلول هاي فلسي مدت ها به لايه اپيدرم محدود مي ماند و در صورت درمان نشدن به لايه هاي زيرين پوست سرايت كرده و بافت هاي ديگر را مورد تهاجم قرار مي دهد.
در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن اعضاي بدن مانند صورت، گردن، اطراف گوش ها، پوست سر بدون پوشش مو، دست، شانه، پشت بدن و لب پايين دهان، از جمله علل ابتلا به اين نوع سرطان است.
زخم هاي باز، تابش اشعه ايكس و تماس با مواد شيميايي مانند آرسنيك و فرآورده هاي نفتي از ديگر عوامل ابتلا به سرطان سلول هاي فلسي پوست است. درمان توسط داروهاي سركوبگر سيستم دفاعي بدن، احتمال ابتلا به اين نوع سرطان پوست را افزايش مي دهد. نشانه هاي ابتلا به اين نوع سرطان در موارد بسيار معدودي در پوست هاي سالم ديده شده است كه محققان آن را ناشي از عوامل ژنتيكي تلقي مي كنند.
علائم هشداردهنده سرطان
سلول هاي فلسي پوست
- رشد ضايعه زگيل مانند كه حالت خشكي پيدا كرده و خونريزي كند.
- لكه فلس مانند با حاشيه نامنظم كه ممكن است حالت خشكي و خونريزي داشته باشد.
- زخم بازي كه خونريزي داشته يا خشك شده و براي مدت طولاني بهبود نيافته باشد.
- وجود توده اي برآمده كه مركز آن فرو رفته و خونريزي كند، چنين توده اي ممكن است سريع بزرگتر شود.
- سرطان ملانوما
جراحي ميكروگرافي مه: در اين روش ضايعه سرطاني با كمترين صدمه به بافت سالم برداشته مي شود و طي آن، جراح با استفاده از ميكروسكوپ، مقطع بافت سرطاني را مورد بررسي قرار مي دهد تا به طور كامل از نابودي سلول سرطاني اطمينان حاصل كند.
راديوتراپي: الگوي درماني ضايعه سرطاني با استفاده از اشعه يونيزان كه منجر به انهدام سلول هاي سرطاني و كوچك شدن اندازه ضايعه سرطاني مي شود.
شيمي درماني: استفاده از داروهاي شيميايي، منجر به انهدام سلول هاي سرطاني پوست مي شود. براي درمان سرطان پوست دو نوع شيمي درماني وجود دارد:
شيمي درماني موضعي كه استعمال لوسيون يا كرم روي پوست است كه منجر به انهدام سلول هاي بدخيم مي شود. در اين روش كرم و لوسيون هاي شيميايي كه معمولا حاوي اسيد تريكلرو استيك (Trichloracetic acid) هستند روي پوست قرار داده مي شوند (نبايد روي پوست ماليده شود).
شيمي درماني باليني كه داروهاي شيميايي از طريق خوراكي يا تزريق وريدي يا داخل عضلاني تجويز مي شود.
شيمي درماني الكتريكي: استفاده از الگوي شيمي درماني توام با ارتعاشات الكتريكي جهت مهار كردن رشد فزاينده سرطان پوست.
پرتو درماني : فوتوديناميك تراپي استفاده از رنگ و نور است. در اين شيوه، رنگ به داخل يك وريد تزريق و سپس در تمام بدن منتشر مي شود. بعد از چند روز، اين رنگ فقط در سلول هاي بدخيم باقي مي ماند، سپس با تابش نور قرمز رنگ ليزري، رنگ درون سلول سرطاني نور را جذب مي كند و منجر به عكس العمل فوتوشيميايي كه مخرب سلول ها است، مي شود.
درمان بيولوژيك يا ايمنولوژيك: مشتمل بر بازسازي، تحريك، هدايت و تقويت سيستم طبيعي دفاعي بدن بيمار است و با استفاده از آنتي بادي و هدايت سيستم دفاعي خود بيمار جهت مبارزه با سرطان صورت مي گيرد. استفاده از عوامل مانند اينترفرون سلول هايي كه فعاليت ضدتوموري مستقيم دارند و آنتي بادي هاي مونوكلونال كه اثرات تداخل بقاي سلول را دارند- رشد سرطان را كاهش مي دهد.
سرطان پوست يكي از شايع ترين و در عين حال قابل پيشگيري ترين سرطان هاست. اكثر اشكال سرطان پوست در نقاط برهنه بدن مانند صورت، دست، ساعد و گوش ايجاد مي شود، از اين رو پوست بايد در برابر اشعه خورشيد محفوظ بماند و كرم هاي ضدآفتاب مناسب كه فاكتور محافظت در برابر آفتاب آنها (SPF)، 15 يا بيشتر است توصيه مي شود.
|