وارد فروشگاه مي شوم. چند كودك به همراه چند بزرگتر در داخل مغازه هستند و غوغايي به پا كرده اند. صداهايي از اين قبيل در اطرافم مي شنوم:
- اون يكي اون كه عكس باربي دارد؛ من فقط آن را مي خواهم.
- نه اون گران است؛ اين يكي را مي خريم...
- نه نه! بالايي را مي گويم. آن كه صورتي است و گل سفيد دارد!
- نه، مامان! نه اين را نمي خواهم، اون بزرگه را مي خواهم. اون كه بندهاي قرمز دارد.
- باشه مامان! ولي قول بده كه كوله پشتي كه مامان بزرگ از مكه آورده، را به من بدهي.
بچه ها با شور و نشاط خاص خود، سرگرم نگاه كردن به كيف ها و انتخاب آنها هستند. بزرگترها هم مشغول جر و بحث و جدل و شايد هم در فكر اين كه آيا مي توانند با اين قيمت ها با فروشنده كنار بيايند؟ولي اين سؤال مطرح است كه آيا در اين ميان، كسي هم به اين فكر مي كند كه كدام كيف مناسب است؟ از نظر بهداشتي،  وزن، اندازه يا جنس، كيف چگونه بايد باشد؟ آيا در خريد كيف فقط به سيلقه، آب و رنگ، شكل و قيافه كيف بايد توجه كنيم؟ چه نوع كيفي بايد بخريم؟ اصلاً اين كيف و كيف بازي از كجا آمده؟
آذر آفاقي
كيف در فرهنگ لغات آكسفورد اين گونه معني شده:  كيف يك جعبه يا مخزني از جنس چرم، پلاستيك، پارچه، كاغذ و... است كه بتوانيم در آن را ببنديم و وسايل مان در آن محفوظ بماند. يك كيف با طرح و اندازه هاي گوناگون، به اهداف استفاده از آن بستگي دارد...
و سپس انواع كيف با موارد استفاده آنها معرفي شده مانند: چمدان، كيف مردانه، كيف بوستون (مدل خاصي كه توسط دانشجويان دانشگاه بوستون حمل مي شده)، كيف مجله، چمدان گلاستون، كيف لوازم آرايش، كوله پشتي و...
تاريخچه كيف
در طول تاريخ، مردم وسايلشان را به روشهاي مختلفي حمل مي كردند و بسته به نوع و محل زندگي و مقام و موقعيت اجتماعي افراد، اين روش ها متفاوت بود.
«كيف دستي اوليه» ، كيسه كوچكي بود حاوي گردي خوشبو، كه به عنوان عطر مورد استفاده قرار مي گرفت و يا پولي كه توسط آقايان حمل مي شد. اين كيسه توسط تسمه اي از پشت كمربند آويزان مي شد و اغلب هم توسط دزدان و سارقين به سرقت برده مي شد كه به آن جيب زني يا كيف زني گفته مي شود.
در دهه هاي ۱۴۰۰ ميلادي، هم آقايان و هم خانم ها از كيف استفاده مي كردند و هر روز استفاده از آن رونق بيشتري مي گرفت.
يك قرن بعد، كيفي كه لبه آن نخ كشي شده بود، رونق گرفت. نقاشي هاي آن دوران، كيف هاي مسطحي را نشان مي دهد كه لبه آنها با نخ جمع و گاهي با طلا يا گلدوزي تزئين مي شده است. در پايان قرن، اگرچه مد زياد رواج نداشت، ولي خانم ها ترجيح مي دادند كيسه هايشان را يا به عبارتي كيف هاي كوچك خود را در چين هاي دامنشان پنهان كنند تا از سرقت در امان باشد.
در قرن هجدهم ميلادي، كيسه هاي مورد استفاده چه براي آقايان و چه براي خانمها، از دور خارج شد و بعد از انقلاب فرانسه بود كه بار ديگر استفاده از كيسه ها يا كيف هاي دستي رواج پيدا كرد و به علت تغيير مد لباسها، ديگر داشتن جيب هاي بزرگ براي حمل كيسه هاي قبلي ممكن نبود و لذا كيف هاي دستي كوچك و بزرگ با بند و زنجيرهاي كوتاه و بلند مورد استفاده قرار گرفت.
در دهه ،۱۹۲۰ همان طور كه لباس ها تغيير مي كردند، استفاده از كيف دستي هم امري ضروري مي شد كه تا زمان حال، به همان صورت باقي مانده است. كيف هم به همين دليل مفيد و كاربردي بودن و هم به عنوان يك سمبل مد، گاهي بخشي ضروري از لباسهاي افراد محسوب مي شود. حتي گفته مي شود كه مد كيف ها، انعكاس دهنده سبك شخصيتي هر فرد است. امروزه انواع كيفها با كاربردهاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد و بنا به مورد استفاده، كيفهايي در شكل ها، طرح ها، رنگها و اندازه هاي مختلف به بازار آمده است. كيف هاي ضد آب براي روزهاي باراني، كيف هايي براي حمل وسايل ضروري شغلي، كيف هايي براي لباس ها و ميهماني هاي شبانه، كيف هاي مدارك، كيف هاي حمل كتاب براي دانش آموزان و...
محل استقرار كيف نيز بنا به استفاده آن متفاوت است. گاهي روي ساعد حمل مي شود. گاه در دست قرار مي گيرد و گاهي هم روي شانه؛ ولي امروزه بيشتر افراد، بخصوص جوانان و كودكان ترجيح مي دهند كه از كيف هايي استفاده كنند كه اصطلاحاً كوله پشتي ناميده مي شود.
كوله پشتي، اغلب كيفي است از جنس هاي كتان، برزنت، چرم و يا نايلون كه مي توان آن را به پشت حمل كرد و گاهي با يك قاب سبك وزن بنددار كه به بدن متصل مي شود، نگه داشته مي شود. در تمام دنيا دانش آموزاني كه هر روز به مدرسه مي روند، موظفند كتاب ها، دفاتر، لوازم التحرير و... را جهت استفاده  آموزشي به همراه خود داشته باشند. در كشور خودمان نيز ملاحظه مي شود كه كليه دانش آموزان، هر روز مجبورند مقادير زيادي كتاب و دفتر و... را حمل نموده و ساعات متمادي اين كيف ها يا كوله پشتي ها را همراه خود داشته باشند.
معلمين، با نگراني، هر روز مشاهده مي كنند كه دانش آموزان اين كيف هاي سنگين را روي شانه هاي كوچك خود حمل مي كنند و يا به اين طرف و آن طرف مي كشند. گاهي نيز مادران دلسوز اين وظيفه را برعهده مي گيرند و لااقل تا در مدرسه، كيف ها و كوله پشتي ها را براي فرزندان خود حمل مي كنند.
به تازگي در كشور ما كوله پشتي هايي به بازار آمده كه چرخ هايي در زير آن تعبيه شده، ولي اين ترفند نه تنها كمكي نمي كند، بلكه در پله ها باعث ايجاد خطراتي براي كودكان ديگر نيز مي شود و حتي صداي برخورد اين چرخها با پله ها نيز باعث آزار مي شود.
با تمام اين احوال چه بر سر كودكان مي آيد؟ آيا حمل اين بار سنگين به آنها صدمه مي زند؟ و اصلاً يك كودك تا چه ميزان مي تواند بار حمل كند؟
كارشناسان بيمارستان وونگ وا هنگ كنگ، به اين سؤالات اين گونه پاسخ مي دهند: «حمل بار سنگين بر روي ستون فقرات، ممكن است باعث بروز مشكلات استخواني و عضلاني در كودكان شود.»بررسي هاي كشوري نيز، زيانهاي حمل كيف هاي سنگين مدرسه را كه توسط دانش آموزان مدارس ابتدايي حمل مي شوند، به دفعات مكرر گزارش داده اند.
تأثير اضافه وزن كيف مدرسه بر عملكرد ريه كودكان
طي تحقيقي در ۴۳ مدرسه ابتدايي آمريكايي، كودكان بين سنين ۶ تا ۹ سال را تحت آزمايشات تنفس سنجي و سنجش عملكرد ريه قرار دادند؛ در شرايطي كه كوله پشتي هايي را حمل مي كردند كه ۱۰ ، ۲۰ و ۳۰ درصد وزن بدن آنها را شامل مي شد.
نتايج آزمايش ها چنين بود: حجم تحميلي تنفس در مرحله اول (FEV1) ، گنجايش حياتي (FVC) و ميزان جريان تنفسي (P1EF) مورد ارزيابي قرار داده شد و تفاوت قابل ملاحظه اي بين FVC و ۱FEV و ده درصد وزن بدن مشاهده نشد، ولي FVC و FEV زماني كه بدن حالت قوز به خود مي گيرد (حالتي كه موقع حمل با بدن به خود مي گيرد)، به طور قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد.
اين مطالعه نشان مي دهد كه وقتي وزن كيف مدرسه از ۱۰ درصد وزن بدن بيشتر باشد، تأثير محدود كننده اي بر گنجايش ريه ها دارد. همچنين اين بررسي تأثير زيان بخش حالت قوز را در عملكرد ريه ها و نياز به مراقبت از سلامت جسمي و توصيه به داشتن حالت و وضعيت مناسب به دانش آموزان و والدين تأكيد مي كند.
حمل بار سنگين در كودكان نه تنها بر عملكرد ريه، بلكه بر ستون فقرات نيز تأثيرات نامطلوب دارد. دكتر استفن لگ رئيس بخش سلامت و امنيت شغلي مركز تحقيقات Masseg معتقد است كه: «مشكل پشت درد در كودكاني كه كيف هاي سنگين حمل مي كنند، مي تواند سبب بروز مشكلات عديده اي در آينده آنها شود.»
بررسي هاي مركز تحقيقات دانشگاه بر روي ۱۴۰ دانش آموز مدرسه اكلند در سال ۱۹۹۹ نشان داده كه در ۹/۷۲ درصد از نوجوانان، دردي مداوم در پشت گزارش شده است كه به دليل آن است كه دو برابر وزني را كه استاندارد صنعتي براي آنان مناسب دانسته، حمل مي كنند.
اين بررسي نشان مي دهد كه دانش آموزان اكلندي ميانگين كل وزني به اندازه ۶/۶ كيلوگرم را در هر جايي از مدرسه كه جابجا مي شوند، حمل مي كنند.در همين بررسي، در عرض يك هفته مشخص شده كه ۴۴ درصد از دانش آموزان، دردي در ناحيه گردن، ۵۸ درصد در ناحيه شانه، ۳۵ درصد در ناحيه بالاي پشت و ۳۵ درصد در ناحيه پاييني را گزارش داده اند.
دكتر لگ مي گويد: «اين درد، موجب نگراني است. وجود درد مداوم، مي تواند هشداري براي ماهيچه ها و استخوان هايي كه آسيب ديده اند، باشد.»
حمل بار سنگين به وسيله دست نيز باعث كشيدگي و فشار به ستون فقرات و بروز مشكلاتي در ستون مهره ها مي شود و كشيدگي و فشار ستون فقرات، آسيب هاي جدي و پايداري را به دنبال خواهد داشت.
توصيه هاي بين المللي، برحسب وزن بدن كودك است و توصيه شده است كه كودكان نبايد بيش از ۱۰ درصد وزن بدنشان چيزي را حمل كنند.
در حال حاضر يكي از دانشجويان دكتر لگ، در حال بررسي و مطالعه روي كيف هاي مدرسه كودكان است. او گزارش كرده كه بچه هاي كلاس سوم بيش از هم مدرسه اي هايشان بار حمل مي كنند. براي مثال، سومي ها ميانگين ۲/۱۳ درصد وزن بدنشان و كلاس ششمي ها ۳/۱۰ درصد وزن بدنشان بار حمل مي كنند.
چرا كودكان مجبورند اين بارها را حمل كنند و اشكال كار از كجا است؟آيا كم كردن وزن كيفها امكان پذير است؟
در هندوستان، دولت يك كميته مشورتي ملي را تحت رياست پروفسور ياش پول (Yash.pol) تشكيل داده كه تقريبا يك دهه است كه روشهايي را براي كاهش وزن اضافي كيفها بررسي مي كند. اخيرا يك شركت انتشاراتي هندي، روشي را ابداع كرده كه در آن ۴ موضوع درسي را در يك كتاب ارائه مي دهد. به اين ترتيب كه يك كتاب ۴ موضوع درسي مخصوص يك ترم را در خود جا داده است. يكي از مديران مدارس هندوستان مي گويد: در حال حاضر سيستمي بدون كيف مدرسه اجرا مي كنيم كه در آن، بچه ها كتابهاي خود را در مدرسه مي گذارند و فقط يك دفتر با خودشان حمل مي كنند. ولي اين روش در كلاسهاي بالاتر، كارآيي لازم را ندارد. زيرا معلم مجبور است براي رسيدگي به تكاليف درسي بچه ها، ساعات بيشتري را صرف نمايد و منتظر بماند تا معلم قبلي تكاليف دانش آموز را رسيدگي نمايد تا نوبت به او برسد. ضمنا دانش آموزان نيز علاقه مندند كه كتاب و جزوات خود را براي مطالعه و دوره بيشتر به خانه ببرند.اين كميته، به دولت هند پيشنهاد داده كه يك سال به ۳ يا ۴ دوره تقسيم شود و برنامه درسي كه در يك دوره پوشش داده مي شود، در دوره بعدي قرار نگيرد. اين روش در كاهش وزن كيف مدرسه بسيار مؤثر خواهد بود.
تحقيقات موازي ديگري نيز در كشورهاي ديگر در حال اجرا هستند. در كشورهاي پيشرفته، دانش آموزان فقط ظرف ناهار خود را حمل مي كنند و در روزهايي كه بايد تكاليف خود را به معلمشان ارائه دهند، چند برگ كاغذ يا يك دفتر با خود همراه دارند.
در عصر اينترنت كه فرد مي تواند با استفاده از يك كليك ساده، اطلاعات بسياري را در زمان كوتاهي بدست آورد، تحميل كردن كتاب، جزوه و... چه ضرورتي دارد؟ اين كار فقط هزينه ها را بالا برده و دانش آموزان را متكي به كتاب و نوشته مي كند.
مفهوم «وزن و بار» هم فيزيكي است و هم مجازي، كه براي تحميل كردن بي فايده به خاطرسپاري اطلاعات به كار مي رود، باري كه ما بر دانش آموزان خود تحميل مي كنيم، براي مثال تدريس تاريخ به صورت داستاني جذاب بايد بتواند قدرت تجزيه و تحليل دانش آموز را تقويت كرده و او را در تصميم گيريهاي امروزي خود ياري دهد؛ و گر نه، دانستن داستان «مغول» با «بز زنگوله پا» چه تفاوتي مي تواند داشته باشد!
طبيعت تكراري برنامه هاي درسي ما بايد عوض شود و تاريخ دوران قديم، بايد براي مطالعات سيستماتيك در كلاسها معرفي شود؛ نه انباشتن اطلاعات.
ادغام درسهاي موازي مانند مطالعات اجتماعي از راههاي كاهش بار (هم فيزيكي و هم مجازي) تحميلي بر كودكان است.
كمبود گنجه ها و كمدهاي مخصوص دانش آموزان در مدارس و برنامه هفتگي نامناسب نيز باعث شده كه دانش آموزان هر روزه كتابها و دفاتر متعددي را به مدرسه حمل كنند.
يكي ديگر از دلايل حمل كتابها به مدرسه، تأكيد معلمين ما بر روي بعضي از دروس مانند رياضي است كه بارها ديده شده معلمين به دانش آموزان خود توصيه مي كنند كه هر روز كتاب و دفتر رياضي را همراه داشته باشند تا ساعات و پنجره هاي خالي برنامه هفتگي، به دوره درس رياضي اختصاص يابد.متأسفانه در سالهاي اخير علاوه بر كتابهاي درسي خواندني، كتاب ديگري نيز به عنوان «بنويسيم» به انبوه كتابهاي درسي ابتدايي افزوده شده كه با توجه به تأكيد بعضي از معلمين ما بر فرهنگ نوشتاري، اين كتاب نه تنها جايگزين دفتر مشق بچه ها نشده، بلكه تكليفي اضافه بر تكاليف ديگر محسوب مي شود (چه از نظر انجام و چه از نظر حمل آن).
در بيشتر مدارس كتابهاي درسي ويژه اي نيز براي پايه هاي مختلف از طرف معلمين معرفي مي شود كه دانش آموزان موظفند علاوه بر كتاب درسي و دفتر مخصوص، آن كتاب كمك درسي را نيز همواره همراه داشته باشند.
در خريد كيف به چه نكاتي بايد توجه كنيم؟
اكثر صاحب نظران ارگونومي معتقدند كه با ارائه دادن يك كيف با طرح جديد، مي توان ريسك آسيب رساندن و صدمه طولاني مدت را كاهش داد. در اين ميان بايد به نكات ايمني كيف و تنظيم وزن كيف نيز توجه شود. بعضي از كيفها، وزن را به طور يكسان پخش نمي كنند؛ در نتيجه باعث كشيدگي در ستوان فقرات به يك سو و آسيب رساندن به آن مي شوند.
بند اسفنجي پهن منحني شكل كه به طور صحيح به دور كمر و شانه هاي كودكان قرار گرفته شود، وزن بدن را متعادل و باعث آزاد كردن فشار بر روي ستون فقرات خواهد شد. صرف نظر از مد روز و گرايش مردم، يك كوله پشتي خوب براي مدرسه، بايد بند پهني داشته باشد كه بر روي شانه ها قرار گيرد. همچنين بايد يك بند كمري اسفنجي و بند شانه اي قابل تنظيم داشته باشد تا وزن كيف با كمك شانه ها و مفصل ران قابل حمل باشد. داشتن يك لايه اسفنج در پشت كيف باعث مي شود كه فشار بر روي ستون مهره ها كمتر شود. در قسمت اصلي با بندهاي كناري و بندهاي ضربدري از لغزيدن بندها از روي شانه ها جلوگيري مي شود. ضمنا به درست بسته شدن بندها نيز بايد توجه شود تا كيف در پشت دانش آموز به اصطلاح لق نزند.
اندازه يك كوله پشتي بايد با جثه و اندام كودك نيز متناسب باشد. گاهي كيفها آن قدر بزرگند كه تمام پشت دانش آموز را مي پوشاند و كودك به علت بزرگي نمي تواند به راحتي آن را حمل كند. اين كيف به هيچ وجه به بدن كودك نمي چسبند، درست مانند كفشي كه بزرگتر از پاي كودك باشد، و لذا حركت او را سخت مي كند.
ويژگيهاي يك كيف مناسب مدرسه
به نظر صاحب نظران، يك كيف مدرسه مناسب آن است كه:
۱- از سبك ترين مواد تهيه شده باشد.
۲- بند اسفنجي و پهني داشته باشد.
۳- بندهاي قابل انعطاف داشته و قابليت تنظيم روي شانه ها و كمر را داشته باشد.
۴- پايه منحني در پشت داشته باشد كه سبب انتشار وزن كيف روي ناحيه تحتاني كمر شود.
۵- بست ها و قلابهاي آن به نحوي باشد كه به بدن كودك بچسبد و جابه جا نشود.
۶- به آساني روي پشت قرار گرفته و به آساني از بدن او جدا شود.
۷- داراي بخشهاي متعدد باشد. مانند محل نوشتن نام كودك _ محل استقرار وسايل و لوازم التحرير و...
۸- لايه اي اسفنجي براي محافظت بين كيف و ستون فقرات داشته باشد.
۹- به صورت صحيح مورد استفاده قرار گيرد (به صورت يك طرفه روي شانه آويزان نشود).
۱۰- كودك بتواند بدون كمك ديگران، آن را روي پشت قرار داده يا از روي پشت خود جدا كند.
منابع:
Http://www.hcbi.hlm.gov/entrez/qury.fcgi?
http://www.Hcert.nic.in/icumakscbag.htm
http://masseynews.massey.ac.na/2001/news-releases/29
http://www.accessoryweb.com/history.html
http://cw21.hihome.com/bhagh istory.htm
http://www.bachcare.org.uk/pages.b-pages/bag2.php
http://www.family.org/fofmag/pf/aoo26139.xfm
http://www.newwriting.com/schoolbag/schoolbag-1.htm
http://www.ncert.nic.in/icumakascbag.htm