امير بهادري نژاد
bahadori@ ham shahri.org
اين روزها تصور مي شود كه زيبا بازي نكردن تيم ها و باشگاههاي فوتبال جهان تنها دغدغه تماشاگران است در حالي كه اين چنين نيست بلكه مقامات فدراسيون جهاني فوتبال(فيفا) نيز به شدت در مورد اين موضوع نگران هستند.
چندي پيش سپ بلاتر -رئيس فيفا- اعلام كرد، ارائه فوتبال كند و تدافعي پديده اي است كه آينده فوتبال جهان را تهديد مي كند و در نهايت باعث فراري شدن تماشاگران از ورزشگاهها خواهد شد.
خوشبختانه در آستانه رقابت هاي جام جهاني تيم ملي برزيل به دليل گردهم آمدن گروهي بازيكن فانتزي، فوتبالي زيبا و سراسر شور و طراوت را ارائه مي دهد كه اين موضوع باعث شادماني مسئولان برگزار كننده جام جهاني شده است ،البته به شرطي كه مربي اين تيم در زمان برگزاري اين رقابت ها در سال ۲۰۰۶ محافظه كار نشود.
در سال ۱۸۸۳ «سنت جان بوسكو» كه يك كشيش كاتوليك ايتاليايي بود به سرزمين برزيل سفر كرد و در سفرنامه خود نوشت: در اينجا به من الهام شده كه در آينده اين منطقه از برزيل به سرزمين شير و عسل تبديل خواهد شد و به همين دليل ساكنان آن ثروتمند خواهند شد.
به هرحال ۷۰ سال بعد، دولت برزيل آرزوي اين كشيش را برآورده كرد و تصميم گرفت پايتخت اين كشور را در مركز اين سرزمين كه برازيليا نام داشت تأسيس بكند. براي ساخت اين شهر از بهترين معماران كشور برزيل بهره گرفته شد و خيابان هاي شهر به گونه اي طراحي و ساخته شد تا اينكه نيازي به چراغ هاي راهنمايي نباشد. به عبارت ديگر، اين شهر فاقد چهارراه بود و هتل ها و بانك ها در مراكز مشخصي ساخته شده بودند.
جالب اينكه چند هفته پيش در همين شهر كه مهد طراحي و معماري است تيم ملي فوتبال برزيل در ورزشگاه مانه گارينشا موفق شد در چارچوب رقابت هاي راهيابي به جام جهاني با نتيجه ۵ بر صفر تيم ملي شيلي را در هم بكوبد و به جام جهاني صعود كند. تيم برزيل در اين ديدار به حدي كوبنده ظاهر شد كه شايد تا سالها نتوان چنين كوبندگي را در ميان تيم هاي فوتبال جهان مشاهده كرد.
به اعتقاد بسياري از كارشناسان، نمايش برزيل در برابر شيلي يكي از بهترين نمايش هاي فوتبال در جهان طي چند سال اخير بود. البته آنچه باعث جلب توجه كارشناسان شد تنها كوبندگي تيم برزيل نبود بلكه شيوه بازي اين تيم مي باشد كه چنين شيوه اي در ميان تيم هاي فوتبال جهان طي چند دهه اخير مشاهده نشده است.
سال هاست كه مردم دنيا ، فوتبال زيبا را با صفت فوتبال برزيلي توصيف مي كنند و هنگامي نام فوتبال اين كشور به ميان مي آيد ناخودآگاه فوتبال فانتزي در ذهن طرفداران فوتبال تداعي مي گردد.
در حال حاضر تيم ملي فوتبال برزيل به رهبري «كارلوس آلبرتو پري يرا» با سيستم ۲-۴-۴ بازي مي كند اما ۲-۴-۴ اين تيم در حال حاضر كاملاً متفاوت با سيستم ۲-۴-۴ است كه اين تيم در دهه هاي ۶۰ - ۵۰ بازي مي كرد. در آن سال ها در سيستم بازي تيم برزيل دو بازيكن گوش به نام هاي گارينشا و ماريو زاگالو حضور داشتند، اما در سيستم فعلي تيم برزيل ۴ بازيكن در خط حمله حضور دارند كه به اراده خود حركت مي كنند.
در واقع اين آرايش تاكتيكي بيش از اينكه از يك قانون مشخص پيروي بكند، بيشتر تابع نبوغ ذاتي بازيكنان داخل ميدان مي باشد. با توجه به اينكه برزيل ۵ مهاجم برتر جهان را در اختيار دارد به همين دليل اين سيستم با موفقيت در اين تيم پياده مي شود.
پري يرا، پيش از هر بازي از ميان كاكا، رونالدو، رونالدينيو، روبينيو و آدريانو چهار بازيكن را براي حضور در ميدان انتخاب مي كند، سپس با تكيه زدن بر نيمكت ذخيره ها از بازي آنها لذت مي برد. در حقيقت تنها كاري كه بايد او انجام بدهد گزينش ۴ بازيكن از اين ۵ ضلعي آتشين و طلايي است.
در چنين شرايطي تيم مقابل تنها دو گزينه دارد: تجمع بازيكنان خط دفاعي و خط مياني در يك سوم زمين خودي و انجام يارگيري نفر به نفر با بازيكنان برزيلي كه هدف اول تيم دفاع كننده بايد دريبل نخوردن از برزيلي ها باشد و يا تسليم شدن و در واگذاري توپ و ميدان به بازيكنان برزيلي. با توجه به اين موضوع بي جهت نيست در فاصله ۹ ماه تا آغاز رقابت هاي جام جهاني تيم برزيل بخت نخست براي كسب ششمين قهرماني در اين رقابت ها به شمار مي آيد. در دهه ۱۹۶۰ مردم دنيا رابطه عاطفي با تيم ملي فوتبال برزيل برقرار كرده بودند كه اين رابطه به دليل بازي زيباي اين تيم بود. در حال حاضر هم اينگونه به نظر مي رسد كه تاريخ مجدداً در حال تكرار شدن براي برزيلي ها است و مردم جهان يك بار ديگر به فوتبال اين كشور علاقمند شده اند.
آخرين باري كه تيم برزيل با شور بازي مي كرد مربوط به جام جهاني سال ۱۹۸۲ مي شود كه برزيل واقعاً سامباي خالص را عرضه مي كرد. البته با وجود بازيكناني چون سوكراتس، زيكو، فالكائو، سرزو، جونيور و ادو، اين تيم با نتيجه سه بر دو مغلوب ايتاليا شد، در حالي كه با كسب يك نتيجه مساوي نيز مي توانست به مرحله نيمه پاياني اين رقابت ها صعود بكند.
پس از آن ناكامي اينگونه احساس شد كه برزيل ديگر نمي تواند تنها با حربه استعداد و بازيكنان تكنيكي با قدرت هاي فوتبال اروپا برابري بكند به همين دليل قرار بر اين شد كه فوتبال اين كشور صاحب ديسيپلين خشك اروپايي ها بشود. به همين دليل بازيكنان برزيل بسيار كنترل شده تر و مانند روبات ها بازي مي كردند كه يكي از محصولات اين تغيير شيوه، كارلوس دونگا كاپيتان تيم ملي اين تيم بود كه در سال ۱۹۹۴ جام قهرماني جهان را بالاي سر برد.
دونگا در شرايطي ۹۴ بازي براي تيم ملي فوتبال برزيل انجام داد كه تنها در ميانه ميدان مي دويد و تكل مي زد و از نظر بازي تاكتيكي بسيار مبتدي و ضعيف بود. به طور حتم اگر وي در دهه هاي ۶۰ و ۷۰ بازي مي كرد محال بود كه به تيم برزيل دعوت بشود.
در جام جهاني ۲۰۰۲ نيز تيم برزيل با سيستم ۲-۴-۴ نيز قهرمان جهان شد، اما اين قهرماني براي طرفداران اين تيم دلپذير نبود. در اين سيستم تيم برزيل از سه مهاجم به نام هاي رونالدو، ريوالدو و و رونالدينيو در خط حمله خود استفاده مي كرد، اما در همين حال سه مدافع مركزي و دو هافبك دفاعي به نام هاي گيلبرتو سيلوا و كلبرسون در اين تيم حضور داشتند. با آنكه برزيل با اين آرايش قهرمان جهان شد، اما قهرماني آنها رنگ و بوي برزيلي نداشت.
اما در حال حاضر اينگونه به نظر مي رسد كه وضعيت برزيل نسبت به گذشته تغيير كرده و برزيل واقعاً مانند برزيل بازي خواهد كرد.
پري يرا بارها در مصاحبه هاي خود اعلام كرده كه هدف اصلي وي راضي كردن تماشاگران است كه تا كنون اين كار را در رقابت هاي مقدماتي انجام داده، اما بايد در انتظار نشست و ديد كه آيا پري يرا همين روند را در مرحله پاياني جام جهاني نيز ادامه خواهد داد يا خير؟
به هر حال تماشاگران فوتبال اميدوارند كه پري يرا شهامت ارائه فوتبال زيبا را در جام جهاني داشته باشد. تماشاگراني كه در دهه ۱۹۷۰ و حتي در سال ۱۹۸۲ بازي زيباي تيم برزيل را تماشا مي كردند ديگر جوان نخواهند شد و بسياري از افراد نسل فعلي، آن بازي ها را به ياد ندارند پس چه بهتر كه برزيل بار ديگر فوتبال تماشايي از خود ارائه بدهد تا حداقل نسل جوان با فوتبال زيبا آشنا بشوند.
نقاط ضعف و قوت برزيل
تيم ملي برزيل قهرمان پنج دوره رقابت هاي جام جهاني هم اكنون با فاصله بسيار زيادي نسبت به رقيبان خود بخت اول كسب عنوان قهرماني جام جهاني به شمار مي آيد. اين تيم با شكست دادن شيلي براي هجدهمين بار متوالي به مرحله پاياني رقابت هاي جام جهاني راه يافت و اين پيروزي در حالي شكل گرفت كه تيم شيلي تيمي است كه فوتبال را زيبا بازي نمي كند و اغلب تيم هاي تكنيكي و فانتزي در برابر اين تيم دچار مشكل مي شوند. با اين حال تيم برزيل موفق شد طي ۲۹ دقيقه اول بازي چهار بار دروازه شيلي را باز بكند و در نهايت با ۵ گل پيروز شود.
بدون ترديد در حال حاضر برزيل، قدرت اول فوتبال جهان است چون صاحب عنوان قهرماني جام جهاني، جام كنفدراسيون ها و همچنين كوپا كاپ مي باشد.
همچنين تيم برزيلي سائوپائولو امسال قهرمان جام ليبرتادورس شد و رونالدينيو برزيلي نيز در حال حاضر بهترين بازيكن فوتبال جهان از ديد فيفا مي باشد كه اين انتخاب از سوي مربيان تيم هاي ملي فوتبال جهان صورت گرفته است.
در چنين شرايطي بازيكناني در تيم ملي فوتبال برزيل نيمكت نشين مي شوند كه اگر شهروند كشور ديگري مي بودند محال بود كه روي نيمكت ذخيره ها بنشينند. به هرحال، در آينده اي نزديك بازيكناني چون رونالدو، رونالدينيو، آدريانو، روبينيو و كاكا نيز در اين تيم نيمكت نشين خواهند شد.
كارلوس آلبرتو پري يرا، مربي تيم برزيل بارها به صراحت اعلام كرده كه يكي از اضلاع اين پنج ضلعي آتشين بايد نيمكت نشين بشوند. وجود چنين شرايطي باعث شده تا مردم برزيل تيم فعلي را بهترين تيم تاريخ فوتبال اين كشور پس از تيم سال ۱۹۷۰ و ۱۹۸۲ بدانند.
پيش از اين نقطه ضعف اصلي تيم ملي برزيل، به بن بست رسيدن در برابر تيم هايي كه در خط دفاعي خود متمركز مي شدند، بود. در ماه نوامبر سال گذشته ميلادي تيم برزيل در خانه مقابل تيم كلمبيا با نتيجه مساوي بدون گل متوقف شد و در ديگر بازي خانگي خود با يك گل ديرهنگام به سختي از سد تيم سختكوش پرو گذشت. اما به محض اينكه پري يرا محافظه كار تغيير شيوه داد و تصميم گرفت به صورت همزمان چهار بازيكن از پنج ضلعي آتشين خود را به ميدان بفرستد تيم برزيل به تيم ديگري تبديل شد و در دو بازي خانگي ۹ گل به ثمر رساند. پري يرا در اين ديدارها با چهار مهاجم به ميدان رفت كه دو تن از آنها به صورت كامل در خط حمله و دو تن ديگر را يك گام عقب تر نسبت به آنها به كار مي گرفت.
پري يرا در اين رابطه مي گويد: بازيكنان ما بايد براي بازي كردن، آزادي داشته باشند تا اينكه بتوانند قابليت هاي خود را نشان بدهند. در چنين شرايطي بازيكنان مانند آدم آهني بازي نخواهند كرد و از خود تنوع و خلاقيت نشان خواهند داد. در واقع تفاوت فوتبال اروپا با فوتبال برزيل همين است.
البته مانند هميشه بزرگترين خطري كه برزيل را تهديد مي كند خود برزيل است. در جام جهاني ۱۹۸۲ كه برزيل بخت نخست كسب عنوان قهرماني به شمار مي آمد در برابر ايتاليا در مرحله دوم به خود باخت و از دور رقابت ها كنار رفت. در جام جهاني ۱۹۹۰ نيز كه همگان اين تيم را قهرمان رقابت ها مي دانستند به دليل اختلافات داخلي مغلوب آرژانتين شد و از جام كنار رفت. از سوي ديگر در جام جهاني ۲۰۰۲ كمتر كسي انتظار قهرماني از اين تيم داشت ،اما برزيلي ها قهرمان شدند.
در شرايط فعلي بازيكنان برزيل با يكديگر متحد هستند و بازيكن جنجالي مانند روماريو در اين تيم حضور ندارد تا اينكه جو اردو را به هم بزند.
با اين حال، پري يرا كار دشواري را پيش رو دارد چون هم اكنون رسانه هاي برزيل اين تيم را قهرمان جهان مي دانند و همين موضوع باعث مغرور شدن بازيكنان اين تيم خواهد شد. پري يرا در اين مورد مي گويد: ما بايد بسيار مراقب باشيم چون احتمال مغرور شدن بازيكنان جوان تيم وجود دارد آن هم در حالي كه هنوز هيچ چيزي كسب نكرده ايم.
از سوي ديگر، كافو كاپيتان اين تيم كه براي چهارمين بار قصد حضور در جام جهاني را دارد معتقد است كه قهرمان دانستن تيم برزيل در شرايط فعلي مشكلي براي اين تيم ايجاد نخواهد كرد بلكه بايد به صورت كنترل شده به اداره شرايط موجود پرداخت.
هم اكنون بزرگترين نگراني پري يرا در خط دفاع است به ويژه در مركز آن. مدافعان مركزي تيم برزيل روي ضربات شروع مجدد بسيار مشكل دارند و روبرتو كارلوس نيز زماني كه احساسي مي شود يا خط دفاعي را براي حمله رها مي كند و يا با تكل هاي بسيار خشن به حريفان ضربات ايستگاهي تقديم مي كند.
ديگر مشكلي كه برزيل با آن مواجه است انجام بازي هاي تداركاتي با تيم هاي ضعيف همچون آندورا، مالزي و يا ايسلند است. گفته مي شود كه تنها ملاك فدراسيون فوتبال اين كشور براي انتخاب حريفان تداركاتي، درآمدزا بودن ديدارهاي مورد نظر است و به جنبه فني آن توجهي نمي شود. قرار است برزيل در ماه هاي آينده با تيم ملي فوتبال امارات و چلسي انگليس بازي كند كه اين بازي ها پري يرا را راضي نخواهد كرد چون وي خواهان انجام بازي هاي جدي مقابل تيم هاي ملي كشورهاي اروپايي مي باشد.
ديگر دغدغه پري يرا وابستگي تيمش به تك ستاره هاست. او مي گويد: ما بايد براي بهبود كار گروهي تيم خود تلاش بيشتري را انجام بدهيم و با آنكه از بازيكنان بسيار خوبي برخوردار هستيم، اما در زمينه كار گروهي بسيار ضعف داريم. تيمي كه تعداد زيادي بازيكن فانتزي داشته باشد، اما نتواند بازي گروهي از خود به نمايش بگذارد محكوم به شكست است و ما قصد داريم پيش از آغاز رقابت هاي جام جهاني اين ضعف را برطرف نماييم.
معماي مربي برزيل
بسياري از تيم هاي فوتبال جهان آرزو دارند تا اينكه از يك يا دو بازيكن تكنيكي در تيم خود برخوردار باشند، اما مشكلي كه تيم برزيل هم اكنون با آن دست به گريبان است ترافيك بازيكنان تكنيكي مي باشد و مربي اين تيم را دچار سردرد كرده است. جالب اينكه هر لحظه بر شدت سردردهاي پري يرا افزوده مي شود. پيش از اين معماي وي استفاده همزمان از كاكا، رونالدو، رونالدينيو و آدريانو در تركيب اصلي تيم برزيل بود، اما حالا روبينيو نيز به اين جمع اضافه شده و دردسرهاي پري يرا را دوچندان كرده است. روبينيو كه در حال حاضر، مطبوعات برزيل از وي به عنوان صاحب اصلي پيراهن شماره ۱۰ اين تيم نام مي برند، مي گويد: به نظر من لذتبخش ترين سردرد يك مربي همين سردردي است كه نصيب مربي تيم برزيل شده است.
از سوي ديگر آدريانو كه در اين پنج ضلعي آتشين بيشترين گل را براي تيم برزيل طي يك سال اخير به ثمر رسانده و نقش تعيين كننده در قهرماني هاي اين تيم در رقابت هاي جام كنفدراسيون ها و كوپا كاپ داشته است، مدعي حضور در تركيب اصلي تيم است. وي مي گويد: من با تمام وجود تلاش مي كنم تا در تركيب اصلي قرار بگيرم اما آسان نخواهد بود.
با توجه به اينكه در خط دفاعي برزيل بازيكنان مسني چون كافو و روبرتو كارلوس حضور دارند، پري يرا بيم آن را دارد كه حضور همزمان اضلاع پنج ضلعي آتشين در ميدان باعث ايجاد حفره در خط دفاعي شود.
با اين حال، كاپيتان كافو مي گويد كه اگر جاي مربي تيم بود هر پنج بازيكن را به صورت همزمان در تركيب اصلي قرار مي داد. در جام جهاني ۱۹۹۴ كه پري يرا مربي برزيل بود، اين تيم با مدافعان بلند قامت و بازيكنان درگير در خط مياني به قهرماني رسيد و كليه وظايف گلزني به روماريو و به به تو در خط حمله واگذار شده بود.
به هر حال پري يرا معتقد است كه تيمش براي قهرماني در جام جهاني آماده نيست و بايد تمرينات گروهي بيشتري را انجام بدهد.
